mağara nədir

+13 əjdaha

2. (baxma: mağara kimyası)
əvvəla, ca - kalsium, ca(oh)2 - kalsium-hidroksid və onun suda şəffaf doymuş məhlulu əhəng suyu adlanır.

yəqin ki, əhəng suyunu çoxumuz görmüşük. biz qamış götürüb nəfəsimizi həmin suya versək, reaksiya aparmış olacağıq. hansı ki, co2 - karbon qazının təyini reaksiyasıdır:

reaksiyadan alınan maddə adlanır kalsium-karbonat. əgər biz əmələ gəlmiş çöküntü üzərindən yenidən karbon qazı buraxsaq, onu həll olan turş duza - kalsium-hidrokarbonata çevirərik:

həll olmuş karbon qazı ilə doymuş yeraltı sular əhəngdaşı təbəqələrindən sızıb onları həll edir və beləliklə mağara əmələ gəlir. kalsium-hidrokarbonat isə yenidən karbonata çevrilir:

maraqlısı odur ki, su yeraltı mağaraların tavanında əhəng süxurlarına düşür və yenidən əhəngdaşı ayırır. beləliklə, mağarafa stalaktitlər - buz salxımları yaranır. su bu salxımlar üzrə hərəkət etdikcə salxımlar uzanır və qalın oxa çevrilir. aşağı tərəfdən də onlara stalaqmitlər uzanır, hansı ki mağaranın dibinə düşən su damcılarından əmələ gəlirlər.

şəkildə də asqısı "tavan" olanlar, yuxarıdan başlayıb aşağıya doğru uzananlar stalaktit, əksi istiqamətdə olanlar - yerdən başlayıb yuxarı doğru istiqamətlənənlər isə - stalaqmitlərdir.
zaman keçdikcə stalaqmitlər stalaktitlərlə birləşir və kolonlara bənzəyirlər. bu cür "cəngəllik"lərlə hündürlüyü 30 metrə çatan sta "ağac"lar görmək mümkündür.

qeyd1: reaksiyalarda gördüyünüz s, l, g və aq hərfləri uyğun olaraq s-solid-bərk, l-liquid-maye, g-gas-qaz, aqreqat hallarını göstərir və aq-aqueous solution-sulu məhlul deməkdir.
qeyd2: mağara kimyası təbii ki, burda da bitmir. bu hələ başlanğıc idi, davamı mütləq olacaq.

+6 əjdaha

1. deməli hələ də niyə mağara başlığı yoxdu çaşdım qaldım.
mağara yeraltında günəş ışığının çata bilmədiyi və bir insanın rahat keçə bildiyi yerlərdir.mağara haqqında elmi araşdırma edən sahə spelologiyadır.mağarlar insanoğlunun ilk evi, sığınacağıdır. müəyyən fəlakətlərdən qorunmaq gizlənmək üçün istifadə edilmişdi.
eyni zaman da temperaturun sabit olması da mağaraların seçim səbəblərindən biridir.
indi biraz mağaraların fiziki özəlliklərindən deyim sizə.mağaralar ümumi dünya üzərində karstik bölgələrdə rast gəlinir. səbəb olaraq karstik örtüyün su ilə təması zamanı tez əriməsi və suyun özünə yol tapıb axıb getməsidir. yani su gelir yığılır bir yerde sonra su yol tapıb özünə mağaranın oluşumunu başladır.
ona görə karstik ərazilərdə çaya və bənzərlərinə rast gəlmək olmur.
mağaraları 4 gruba bölmək olar.
1.kastik mağaralar, yuxarda yazdığım kimi
2.lava mağaraları, lavaların axıb əmələ gətirdiyi mağaralar.
3.dənizaltı mağaralar,dənizlərdə ki okeanlardı ki sualtı mağaralar.
4.buz mağaraları, buzlarda ki, əriyib altından axaraq əmələ gətirdiyi mağaralardır.

təbii ki yenə azərbaycanda da bu sahə boş qalıb, heç bir araşdırma yoxdur bu sahədə. nə mağarların kəşfi nə də ki xəritələri.
indi deyeceksiz bunun nə faydası var millətə sabah acından aboy yeyir insanlar. iqtisadı faydası mağaraları kəşf edib turizmə uyğun mağaraları turizmə açmaqdır. dünyanın bir çox yerində bunun nümunəsi var. elə yaxın türkiyədən tut uzaq amerikasına qədər.
və ayrıca elmi araşdırmalar etmək mümkündür içərdə ki, yarasalar, qayaların növləri, içərdə ki heyvan cinslər üzərinə araşdırmalar aparılabilər.