+21 əjdaha
1. s. weinberg'in elm oxuyacaq gənclərə verdiyi dörd qızıl məsləhəti özündə birləşdirən nature məqaləsi. sırf elm oxuyacaq gənclər üçün yox həm də hər kəs üçün faydalı məsləhətlərdirweinberg'in ilk məsləhəti tənbəlliklə mükəmməlliyətçiliyin eyni adamda var olması başlığını xatırlatdı mənə. qısacası deyir ki, hər şeyi mükəmməl bilməyə çalışmayın, çünki bu mümkün deyil, əgər mükəmməl olmağa çalışsaz irəliləyə bilməyəcəksiz
özündən nümunə göstərir, bakalavr diplomunu aldığı vaxt, hansı ki yüz il əvvələ təsadüf edir, gözünə ucsuz bucaqsız kimi görünən nəzəri fizikanın hər detalını öyrənməyə çalışdığını, fizika haqda hər şeyi bilmədiyi halda necə yaxşı bir fizik olacağını və araşdırma aparacağını başa düşmədiyini danışır. ardınca doktorantura təhsilinə başlayır və hər nə qədər müəllimlərinə etiraz etsə də, müəllimləri ona araşdırmaya başlamağı və irəlilədikcə ehtiyacı olan şeyləri öyrənməyi məsləhət görür. weinberg tələbə ikən bu metoda nə qədər qarşı çıxsa da, sonraları bunun işə yaradığını görür, doktoranturasını tamamlayır, araşdırması ilə gələcəkdə nobel mükafatı qazanır amma özünün də dediyi kimi, doktoranturanı tamamlayanda fizika haqda heç nə bilmədiyini vurğulayır
deyir ki, heç kəs hər şeyi bilə bilməz, siz də bilmək məcburiyyətində deyilsiz, mükəmməlliyətçi olmağa çalışmayın, ehtiyacınız olduğu qədəri öyrənin və irəliləyin. işləri sonraya ertələmə səbəblərindən biri də budur əslində, heç bir işi birdən birə mükəmməl və tam görmək mümkün deyil, ona görə də şüuraltı olaraq daim görəcəyimiz işləri başqa bir günə ertələyirik. həmin gün həmin işi mükəmməl görmək üçün şərtlərin daha əlverişli olacağını düşünürük. bu səhv düşüncədir halbuki. bir yerdən başlamaq və elə bu gün başlamaq lazımdır, sabah yox.
bu gün bir idman hərəkətini tam edə bilmirsizsə, sabah daha yaxşı edərəm düşüncəsi ilə sabaha saxlamaq, yəni mükəmməl olmadığınız üçün o işi görməyi başqa günə ertələmək, zamanla tam da tənbəllik dediyimiz şeyə çevrilir və bütün həyatınızı yeyib bitirir. siz bu gün başlayın, bir də baxacaqsız ki, 10 gün sonra artıq hərəkəti də düzgün edirsiz, irəliləmə də əldə etmisiz.
weinberg'in digər məsləhəti isə öz deyimi ilə desək daim dalğalı suları hədəfləməkdir - yəni komfort zonasında sığılıb qalmaq yox, həmişə daha çox çabalaya və dolayısı ilə daha çox irəliləyə biləcəyiniz hədəfləri seçməkdir. yenə də öz həyatından nümunə göstərir. 1960cı illərdə tələbələrdən biri hər şeyin qarmaqarışıq olduğu və nisbətən təzə sahə olan zərrəcik fizikasındansa, illərdir bilinən və irəliləməyin asan olacağını düşündüyü ümumi nisbilik nəzəriyyəsi sahəsində çalışmağa qərar verir. weinberg isə tam əksini edir, zərrəcik fizikasını seçir, yəni asan olana qaçmır və bu gün digər tələbənin adını bilmirik, weinberg isə ən məşhur fiziklərdən biri və nobel mükafatçısıdır.
qısacası deyir ki, həyatda daha rahat olan yollardansa daha xaotik, qarmaqarışıq yolları seçin, asana qaçmaq nə qədər uğurlu bir fikir kimi görünsə də, illər sonra dönüb keçmişə baxanda səhv elədiyinizi görürsüz. komfort zonası nəsə qazandırmır, əziyyətli yolu seçmək daha yaxşıdır.
weinberg'in üçüncü məsləhəti və özünün dediyinə görə uyulması ən çətin olacaq məsləhəti isə odur ki, vaxtınızı boşa keçirdiyiniz üçün özünüzü bağışlamağı bacarmalısız. çünki onsuz da insan həyatının böyük bir qismi fərqində olmasaq da boşa keçir. səbəbi çox bəsitdir. insan daim yol qət edir və bu gün üzərində vaxt keçirdiyimiz şeylərin çoxu hal hazırda fərqində olmasaq da gələcəkdə boş olaraq qiymətləndirəcəyimiz şeylərdir. ən bəsiti hamının orta məktəbdə aşiq olduğu bir qız, oğlan mütləq ki olub, bəzən orta məktəbdə dərsləri belə salıb sırf o qızı düşündüyümüz olub. bu gün keçmişə baxanda vaxtımızı boşa keçirdiyimizi görürük. illər sonra bu gün ki bir çox hadisə, akt üçün də gələcəkdə eynisini düşünəcəyik, normaldır. hansı zamanda hansı aktı etməyin ümumi insan ömrü üçün dəyib dəymədiyini, boş olub olmadığını bilmək mümkün deyil, o anki vəziyyətə bağlı bir şeydir. ona görə də bütün bunlara görə özünüzü bağışlamağı bacarın. rahat olun
dördüncü məsləhətdə isə weinberg tələbələrə məsləhət görür ki, elm tarixini öyrənin. bunu sırf elm yox bütün sahələrə aid etmək olar. ixtisaslaşdığınız sahənin tarixini öyrənin. çünki insan gördüyü işlərin qarşılığını dərhal almaq istəyir, bu da təbiidir, amma bir çox sahələrdə bunun qarşılığını dərhal almaq mümkün deyil. illər sonra etdiklərinizin dəyərini görürsüz. elm sahəsi də bunlardan biridir. weinberg nümunə göstərir ki, bu gün yüz il əvvəlki amerika prezidentinin kim olduğunu bilmirik amma nyuton artıq 3 əsrə yaxındır ki, bütün insanlıq tərəfindən bilinir və dəyər görür. elm tarixini bilmək sizin də yüzillərdir davam edən bu möhtəşəm serüvenin bir parçası olduğunuzu, ola biləcəyinizi sizə xatırladacaq və motivasiya verəcək.
məqaləni daha ətraflı bu linkdən oxuya bilərsiz:
https://www.nature.com/articles/426389a