+21 əjdaha
1. Qədim zamandan bəri dövlətlərin maliyyə cəhətdən əsas onurğa sütunu olan, həyatımızın hər məhləsində istəsək də, istəməsək də ödədiyimiz verginin soyğunçuluq olduğunu müdafiə edən libertarianların arasında yayılmış sloqan. Bunun bir digər versiyası isə "tax is a legalized theft"dir.Ümumiyyətlə vergi məcburi, fərdi və əvəzsiz ödəniş kimi qəbul olunur. Bu bir çox ölkələrin qanunvericiliyində də öz əksini tapır. (baxma: Vergi Məcəlləsi, 11-ci maddə) Yəni dövlət fərdi qaydada vətəndaşdan qarşılığında hər hansı bir şey ödəmədən və yaxud vermədən məcburi şəkildə pul alır. Doğurdan da belə dedikdə vergi ilə soyğunçuluq arasında fərq olmur. Çünki soyğunçuluq da eyni sistem ilə işləyir. Birinin malını/pulunu onun razılığı olmadan məcburi şəkildə alırsan və qarşılığında da isə heçnə vermirsən. Lakin tək fərq odur ki, vergi ödəyicilərin əksinə soyğunçuluğa məruz qalan şəxslərin sığınacaqları hüquq mühafizə orqanları var.
Dövlətin isə müdafiəsi budur ki, vergini yığmaqda əsas məqsəd dövlətin və bələdiyyələrin fəaliyyətinin maliyyə təminatıdır. Yəni, vergi yolların salınması, xəstəxanaların, məktəblərin və digər infrastruktur binaların tikilməsi, dövlət qulluqçularının maaşlarının ödənilməsi üçün lazım olan pul vəsatini qarşılamaq üçün vətəndaşlardan alınan ödənişdir.
Buna müəyyən qədər haqq qazandırmaq olar. Amma belə bir şey fikiləşək, tutaq ki, dövlətin vergiyə ehtiyacı yoxdur. Məsələn, dövlət təbii qaynaqlardan və yaxud digər sahələrdən əldə etdiyi gəlir ilə yuxarıda göstərilən maliyyə təminatını tam şəkildə qarşılayır. O zaman dövlətin yenə də əhalidən vergi almağı soyğunçuluq olmur? Və yaxud başqa bir ssenari deyək, dövlətin maliyyə təminatını 10% gəlir vergisi ödədiyi təqdirdə əhalidən 15% gəlir vergisi toplanılırsa, həmin artıq ödənilmiş 5% vergi soyğunçuluq olmurmu?
Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində əhali üzərinə qoyulan gəlir vergisi sıfır faizdir. Bunun səbəbi isə dövlətin təbii qaynaqlardan əldə etdiyi gəliri və ölkədə fəaliyyət göstərən korporasiyalardan aldığı vergi ödənişi dövlətin maliyyə təminatını ödəyir. Buna görə dövlət əhali üzərinə hər hansı vergi təyin etməmişdir.
Vergi sistemi dövlətin əlində olan nəzarət edilməsi gərəkən bir sistemdir. Yəni vergi dərəcələri təyin olunarkən nəyə görə bu miqdarda təyin olunduğunu dair statistika, əsaslandırma və bu dərəcələrin müəyyən edilməsinə nəzarət edən müstəqil bir orqan olmalıdır.
Qeyd edim ki, Azərbaycanda gəlir vergisi 14% (fiziki şəxslərdən alınan vergi), mənfəət vergisi isə 20% (hüquqi şəxslərdən alınan vergi) kimi müəyyənləşmişdir. Bu göstəricilərlə Azərbaycan neft, qaz və digər faydalı qazıntılarla zəngin olan ölkələr arasında ən yüksək vergilərə sahib ölkələrin başında durur. Ümumiyyətlə neft, qaz ölkələrin əksəriyyətində vergilər yox deyiləsi qədər azdır.
Son olaraq deyə bilərik ki, haqqlı şəkildə təyin olunmuş vergi soyğunçuluq deyil, dövlətin fəaliyyətini təmin edən maliyyə vəsatətidir. Lakin əhalidən toplanılan vergi ehtiyac olmadığı halda toplanılırsa və ya bu vəsaitlə mənimsənilən pulların yeri doldurulmağa çalışılırsa, bunu rahat şəkildə soyğunçuluq adlandırmaq olar. sifarişi verən: cornelius fudge