1. iranın culfadan füzuliyə qədər ərazidə keçirdiyi hərbi təlimlərdir. Təlimlər "israil növbəti 25 ili görməyəcək" şüarı ilə keçirilsə də, azərbaycana əzələ nümayişidir. sepahın dünyadakı ən böyük narkotik dövriyyəçisi olduğu bilinir. Qarabağın işğal olunduğu vaxtlarda iran tırları tonlarla narkotik maddəni qarabağ ərazisindən rahat keçirə bilirdi. Bundan əlavə də, Ermənistan və gürcüstanla əsas tranzit xətti idi. indi o xəttə həm vergi ödəməli olur, həm də narkotik biznesinə zərər vurulur. Bugün məsəlçün 571kq heroin tutulub bir iran yük maşınında. Üstəgəl israilin təzyiqləri və bizim israilə şpionaj üçün hər cür şərait yaratmağımız iran rejimini qıcıqlandırır. Təlimlə bir növü qızım sənə deyirəm, gəlinim sən eşit demək istəyirlər. Ancaq özlərinə ziyan etdilər, çünki buna qədər narkotik keçirməklərinə göz yumulurdu, bu gün isə yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, Azərbaycan bu təzyiq alətindən də istifadə etdi.
Türkiyə dəstəyini göstərmək üçün Naxçıvanda bizlə hərbi təlimlərə başlayıb.
Bir samballı türkün də 103 il əvvəl dediyi kimi;
(baxma: geldikleri gibi giderler)
Maraqlıdır. Növbəti 2-3 ayda iran və israil arasında nələr olacağını maraqla izləyirəm.
7. 6 oktyabr 2021 tarixində iran xarici işlər nazirinin rusiyaya səfərindən sonra yumşalmaya gedən gərginlik. iran xarici işlər naziri görüşdə üç iddia ilə çıxış edib.
1. azərbaycan xəzərdə kənar ölkələrlə hərbi təlim keçirə bilməz, buna imzalanan konvensiya icazə vermir.
2. azərbaycan ərazisində türkiyənin müharibə vaxtından gətirdiyi terroristlər hələ də qalıb.
3. azərbaycan ərazisində israil, türkiyə hərbi kəşfiyyatı üçün şərait yaradıb və bununla bölgədə gərginliyi artırır.
lavrov terrorist söhbətinə reaksiya vermədi ancaq digər iki məsələ haqqında Hüseyn Əmir Abdullahianın ağzından vurdu. birincisi, xəzər haqqında konvensiyanı iranın özündən başqa digər bütün xəzəryanı ölkələr ratifikasiya edib. lavrov da buna diqqət çəkərək, "iran da bu prossesi tezləşdirsə, belə problemlər olmazdı" dedi. şimali qafqazda hərbi gərginliyi artırmaq iddiası ilə bağlı isə "biz qafqazda gərginlik istəmirik və inanırıq ki, digər qonşularımız da belə bir şey istəmirlər. bu barədə azərbaycan höküməti də təzəlikcə narahatlığını bildirmişdi" deyərək gərginliyi artıranın iran olduğuna eyham vurmuşdu. abdullahian da uşaq kimi "biz cəmi bir, azərbaycan isə 6 hərbi təlim keçirib" demişdi.
iran özünü regional güc hesab etdiyi üçün ikili hərəkət edə biləcəyini düşünür. bu haqda şərqə baxış adlı gözəl bir telegram kanalı var, orda da aydın şərh verilmişdi. ölkələr kobud desək, güc qruplarına bölünür. mənsub olduğu klassa görə ölkələrin bir birlərinə münasibəti, cavabları və.s dəyişir. məsəl üçün, rusiya eyni vaxtda azərbaycanı dəstəklədiyini deyib, xəzər-iran üzərindən ermənistana hərbi təyyarələrlə texnika daşıyanda, azərbaycan höküməti çıxıb rusiyaya dəstəyi üçün təşəkkür edirdi. ancaq eyni şeyi azərbaycanla eyni klasslı bir ölkə etsəydi, daha sərt cavab verilərdi və ikiüzlülük bir-başa üzünə vurulardı. bizim nümunəmizdə isə iran özünü regional qüvvə hiss edir və qarabağa azərbaycandan icazəsiz yük daşımağa davam edərək eyni zamanda azərbaycandan azad olunmuş ərazilərdə proyektlər tələb edə biləcəyini, "biz qardaş ölkəyik və sizin ərazi bütövlüyünüzü həmişə dəstəkləyirik" deyib qarşılığında təşəkkür gözləyirdilər. bu həmçinin iranın yeni hakimiyyətinin özünü bir növü sübutu kimi də olmalı idi. çünki rəisi höküməti hələ təzə qurulub başa çatıb və rəisi həsən ruhanidən fərqli olaraq daha radikal backgrounda sahib siyasətçidir. ruhani iranla azərbaycanın münasibətini problemsiz səviyyəyə gətirə bilmişdi. bir birlərinə çox xeyirləri dəyməsə də, ziyan da dəymirdi və iki ölkə bir növü bir-birini iqnor edirdi. rəisi isə bu siyasəti dəyişmək istədi. sərhəddə hərbi təlim normalda diplomatik gərginliyin son mərhələsi olur ancaq bizdə birinci mərhələ kimi başladı. ancaq rusiyadan dəstək görməyəndə və rusiya səfərindən sonra ilham əliyevin mdb ölkələrinin sammitində açıq şəkildə "iran və ermənistan 30 ildir qarabağı narkotrafik marşrutu kimi istifadə edib. azərbaycan cəbrayıl üzərində nəzarəti geri qaytarmaqla bu marşrutu kəsib" kimi açıq açıqlamar verməyi rusiyanın bu mövzuda azərbaycanı dəstəklədiyini göstərdi. onsuz da, yenə cavidanın *
şərqə baxış
dediyi kimi, arazın şimalı və cənubu haqqındakı status kvo 200 il əvvəl müəyyənləşdirilib və iranın arazdan şimala burun soxması, rusiyanın arxa baxcasına burun soxmağı kimi bir şeydir. iran-ermənistan hərbi müttəfiqliyi də real deyildi, çünki gümrüdəki rus hərbi bazasını heç kim ləğv etməyib. rusiyanın suriyada və başqa məsələlərdə iranla müttəfiqlik etməsi onun irana təsir dairələrini güzəştə gedəcəyi demək deyil.
nəticə etibarı ilə, əliyevin narkotrafik açıqlamasına bu dəfə iran artıq aqressiv ritorikanı dəyişərək "bu iddiaları təqzib edirik, belə şey yoxdur" kimi defensiv cavab verdi. dalınca dünən, iran tırlarına laçın koridorundan azərbaycana icazəsiz keçməyi qadağan edən rəsmi sənəd yayımlandı və bugün də cavab olaraq azərbaycan həbs olunmuş iki iranlı tır sürücüsünü azad etdi. böyük ehtimal davamında iran tırlarının gorus-qafan yolundan sərbəst hərəkət etməyinə də icazə verəcəklər. eyni şəkildə də, astara gömrük keçid məntəqəsində iranın rusiyaya gedən tırlarının yaratdığı 5 kilometrlik sıra qısalmağa başlayacaq.
5. hələ də davam edən təlimlərdir. oktyabrın 1-indən xeybər fatehləri adlı təlimlər başlayıb hansı ki culfa-zəngəzur sərhədləri boyu davam edir. iran hələ də təlim üçün/adı ilə sərhədə ağır texnika və şəxsi heyyət yığır. bu iranın son 20 ildə şimal sərhədlərində keçirdiyi ən böyük hərbi təlimlərdir. bir neçə yüksək rütbəli hərbiçinin açıqlamalarında "iran sərhədlərində sionist rejimin varlığına dözməyəcək", "iran geosiyasi sərhədlərinin dəyişilməsinə icazə verməyəcək" kimi açıqlamalar olub. ikinci açıqlama çox maraqlıdır, çünki iran iddia edir ki, azərbaycan türkiyənin dəstəyi və rusiyanın da razılığı ilə zəngəzuru ilhaq edib eksklavı olan naxçıvanla quru əlaqəsi yaratmaq istəyir. bu da iranın ermənistandan keçən tranzit yolunu kəsir. bu yol iranın əfqanistandan daşıdığı tonlarla opium və herioinin avropaya əsas çıxış yoludur, "qonşu ölkələrin sərhədlərinin dəyişməsinə dözümsüzlük" isə buna geyindirilmiş dondur.
vəziyyət gərgin olaraq qalır. sabah başınıza roket yağsa, heç olmasa səbəbini bilərsiniz -*
4. Bugün iran səfirinin "özəl şirkətlər bizdən xəbərsiz girirmişlər qarabağ ərazisinə, biz də bilmirdik. Xəbərdarlıq etdik. azərbaycanın ərazi bütövlüyünə hörmətlə yanaşır və qarabağın azərbaycanın ayrılmaz hissəsi olduğunu bir daha vurğulayırıq" deyə sıvaması ilə bitən təhdid hadisəsi.
)