+2 əjdaha
1. sylvia plath şerinin türkcəsi üçün: #30927əvvəla onu deyim uzun illər əvvəl psixiatr albert rothenbergin bir məqaləsini oxumuşdum sylvia haqqında. şerin analizini çox maraqlı vermişdi. əgər tapa bilsəniz oradan ətraflı oxumaq olar. belədə, yadımda tək-tük fikirləri qalıb. biraz da öz gözümnən baxanda bəzi məqamlar diqqət çəkir intihara meyilliyi ilə bağlı. bir çox adam şerin ilk misralarından intihar edəcəyinin bilindiyini deyə bilir. məsələn ölümündən 6 gün əvvəl yazıldığı bilinir, digər sözlə desək şeri yazanın sonunu bildiyimiz üçün şerin ilk misralarından bəlli etdiyini, intihara meyilliliyini göstərdiyi deyə bilir hərkəs. fəqət, yenə də sonunu bilmədiyimizi fərz etsək buna şair sadəcə kəlimələrlə oynayıb, dramatik forma verib və yaradıcı birşey otraya qoyub deyə bilirik. yəni çox da özünü bilmiş kimi göstərib özündən ağcəbədi kəşf etməmək lazımdı.
kıvrılmış her ölü çocuk, beyaz bir yılan,
şimdi boşalmış
küçük süt sürahisi yanında.
kadın katlayıp onları
geri soktu bedenine gül yaprakları gibi.
kapanırdı gül kaskatı kesilen bahçede
o gece çiçeğinin şirin ve derin gırtlağından
yükselen kokular kanarken misraları daha ağır, daha real və süründürücü görünür. ölü uşaqların, döşlərindəki südü bitmiş bir qadın tərəfindən bədənə geri soxulmaqları, əslində elə uşaqların da onun özü kimi ölü olmaqları və bəyaz bir ilana bənzədilməkləri.
"bəyaz" adətən şerlərdə xoş, güvən verən bir simvol kimi işlədilir, amma bu şerdə reallıq onun bir ilan olmasından ibarətdir. şerdə incə metaforalardan istifadə edib plath amma çoxu mənfi yönümlü və parçalıdır.
maraqlıdır ölümü daima ağlında tutan və dəfələrlə buna cəhd edən insan yenə beynində planlarla gəzərkən şer yazır və bundan 6 gün sonra nəhayətində cəhdləri uğurla sonlanır. həmin şerdə ölümün bir qələbə, azadlıq kimi canlandırılmağı gözlənilərkən bu şerdə belə anlayışlara rast gəlinmir. daha çox məğlubiyyət, itgi ağırlıqlıdır.
şerin orijinalı üçün:
the woman is perfected.
her dead
body wears the smile of accomplishment,
the illusion of a greek necessity
flows in the scrolls of her toga,
her bare
feet seem to be saying:
we have come so far, it is over.
each dead child coiled, a white serpent,
one at each little
pitcher of milk, now empty.
she has folded
them back into her body as petals
of a rose close when the garden
stiffens and odors bleed
from the sweet, deep throats of the night flower.
the moon has nothing to be sad about,
staring from her hood of bone.
she is used to this sort of thing.
her blacks crackle and drag.
(baxma: nuş-i can)