toyda bəylə gəlinin bir-birinə tort yedirməsi

bu sifarişi verən: ubermensch Hərçənd bunun nə mənaya gəldiyini az-çox təxmin edə bilirik, amma yenə də entry’ni yazmazdan əvvəl aZca araşdırdım.
ilk öncə, tortun özü ilə başlayaq. Toylarda tort ənənəsi orta əsrlərə qədər gedib çıxır, amma həmin vaxtlar tam da indiki kimi olmayıb. Bəylə gəlin bir-birinə bulka yedizdirirmişlər. Tort sonralar məşhurlaşıb.
Tortun kəsilməsi-cütlük olaraq edilən ilk hərəkət (görülən ilk iş) hesab olunur. Lakin tarixən bunu gəlin təkbaşına edirmiş və bu, bakirəliyini itirməsinə işarə imiş. (baxma: şaşırdık mı? Haaayııırr)
Gələk başlıqdakı məsələyə:
Təxmin edə biləcəyiniz kimi, bir-birinə tort yedizdirməyin “şirin” mənası var. Bu, tərəflərin bir-birinə bağlılığının və sevgisinin nümayişi kimi qəbul edilir. Zənnimcə, bizdə bunun tam qarşılığı var onsuz: kəllə qənd. Bəlkə də, səhv qarşılaşdırıram, amma münasibətlərinin möhkəm olması və ömürlərinin şirin keçməsinin simvolu kimi qəbul edilən kəllə qənd məncə tortu döyər. (baxma: dədə-babamız tort görüb, ala?)
indi də gələk məhz bizdə (caps lock) bəylə gəlinin bir-birinə tort yedizdirməsinə.
Ya rəbbəl-aləmin, insanlar necə bayağılaşa bilir!
Deməli, bir qrup cütlük bunu çox adi qaydada yerinə yetirir, üz ifadələri belə dəyişmir, hətta elə bilərsən indicə küsüşüb gəliblər. Buna deyə biləcəyim tək söz, “ala sizə lazımdı bu?!”. Bu adamlar o bəy-gəlin stolunda belə elə bil zorla otuzdurulublar. Evlənməməli olan adamlar bir-birinə tort yedizdirir. Ewwww.
Digər bir qrup cütlük, çəngəl və tortla namünasib münasibətə girişir. Çəngəli geri çəkmək, ağzına aparmaq, bir də çəkmək bla bla. Bunu edəndə də bir mal gülümsəmə yaranır üzlərində. Amma xoşbəxtdirlər də. Nə deyəsən. Təki həmişə axmaqcasına xoşbəxt olsunlar, vallah.
Bir qrup cütlükdə bu proses əvvəldən planlaşdırılmamış formada rəzil gedir. Məsələn, tərəflərdən biri (99 faiz öküzə oxşayan qaqaş) çəngəli öz ağzına aparır. Gəlinbacı bundan pərt olsa da, o da çəngəli öz ağzına aparır və söhbət bitir. Və ya (izləyəndə belə utandığım) bir qrup cütlükdə, tərəflərdən biri (1500 faiz görüb-görəcəyi gün bu gün olan gəlin) bəylə oyun oynayır və çəngəli dala-qabağa itələyir (türkün məsəli). Öküzə hörmətsizlik eləmək istəmirəm, gəlindən beş betər axmaq, üstəgəl mədəniyyətsiz olan qaqaş da ya çəngəli alıb yerə çırpır, ya əlini stola çırpır, ya bir dənəsini gəlinə otuzdurur, beləcə söhbət bağlanır.
Ümumi götürəndə, lazım olmayan, amma normal qaydada edildikdə (burda qeyd olunmayan qaydada) çox da gözə batmayan adət.
Mənbə: link
P.s: link verə bildim?

zamanla geridə qaldığı üçün darıxılan şeylər

Musiqi kaseti almaq. Ümumi götürsək, maqnitofonda mahnıya qulaq asmaq.
Evdə, yalan olmasın, 50 kaset vardı. O vaxt “albom” sözü məna kəsb edirdi. Sevdiyimiz müğənnilərin albomlarını alırdıq. Atam yaxşı ki, belə şeyləri sevən idi, yoxsa bizimçün də maraqlı olmazdı.
Məsələn, 5-6 ay eyni kasetlərə qulaq asırdıq. Amma adam bezir axı. Bazara gedəndə atamı çəkə-çəkə aparırdıq kaset satılan yerə, 2-3 təzə kaset aldırıb, birinə yoldaca qulaq asırdıq elə. Evə gələn kimi günorta yeməyindən sonra (bazar günü bazara gedərdik və günortaya evdə olardıq) hamısına birnəfəsə qulaq asardıq. Ən böyük istəyimiz “muzikalni çentr” almaq idi. Qardaşım böyük həvəslə mənə onun nə olduğunu izah edirdi: “baax. Ona kaset yox cd taxırsan-yumru olandan. Özü də bir yox, 4-5 dənəsini taxa bilirsən, hansına istəsən qulaq asırsan. Səsi də elə güclü çıxır ki..”. Ala bilmədik heç vaxt. indi imkan olsa da almırıq. Çünki mənası yoxdur. O vaxt var idi. O mənadan yana darıxıram.
Bir də səhər yeməyimi anamın hazırlamasından yana darıxıram. Sən əl-üzünü yuyub gələnə qədər çayın süfrədə süzülmüş olur. Pəhh. Yenə şükr, arada evə qonaq gedəndə (gecə qatarı ilə gediriksə əgər) səhər babat süfrənin üstünə çıxırıq. Arvad süfrəyə 42 növ nemət düzür. istəsəm hər gün səhər yeməyimi hazırlayar, amma illərdi özüm edirəm deyə, qəribə gəlir ona demək.

gənclərin imitasiya məhsulu geyinərək bahalı görünmə marağı

bu sifarişi verən: qaqulya_
Gənclərin axmaqlığının sübutudur.
Bəzi markalar var ki, çox da bahalı deyillər, amma gəncimizin gücü çatmır almağa. Onun imitasiyasını geyinib “əslidir” deyə soxuşdurur. Tikişlərə baxaraq fərqi bilmək olar. Amma çox adam tutmaz bunu, yəni burda axmaq gəncimiz, ən azından, məqsədinə çatır. (Məsələn, michael kors çantasının orijinala çox yaxın imitasiyasını götürən xanım ətrafındakıları buna inandıra bilər)
Digər bir qrup axmaq gənc isə imitasiya olduğunu bilir və gizlətmir, amma ən yaxşı (caps lock) imitasiya olması ilə fəxr edir. əlində bayraq elədiyi cümlə də budur: “a class’dı eeee bu!”. Ala gözümüz aydın! Ən yaxşı imitasiyaya pulunun çatması ilə fəxr etmək umbaylıqdı. Ümumiyyətlə, nəyəsə pulun çatması ilə fəxr etmək umbaylıqdı. (Bu “a class” söhbətində satıcılar da mazqimizlə intim söhbət edir. Paltarı istəmədiyimi, çünki üstündə marka yazıldığını deyəndə gözlərini bərəldib “a classdı e bu, xanım, bunu bəyənmədinizsə daha nəyi bəyənirsiniz siz? Gedin orijinalını alın” deyə sifət edən olub. Guya bundan marka istəyən oldu da)
Başqa bir qrup axmaq gənc aldığı imitasiyaların imitasiya olduğundan xəbərsiz olur, hər yetənə də deyir “o gun guccidən bir dəst ev paltarı almışam, nə rəngi gedir, nə dizləri çıxır”. Bu qrup həmin markanın orijinalının qiymətindən xəbərsiz olduğu üçün, elə bilir əsli budur. Ona görə bu tipləri bir az daha naive hesab edirəm.
Bir də, ümumiyyətlə, markadan xəbəri olmayan bir tayfa var. Baxır paltara, xoşuna gəlir, alır. Aldığının hansı markanın imitasiyası olduğunu, imitasiyanın nə olduğunu belə bilmir. Xüsusilə orta yaş üstü insanlarda gördüyüm bir şeydi. Onlara dəyib-dolaşmırıq, çünki özlərini reklam etmək və ya “marka geyinmək” həvəsləri yoxdur. Onlar candır (ürək).

pretty little mistakes

Heather McElhatton tərəfindən yazılmış, heç vaxt oxuyub bitirə bilməyəcəyiniz kitab. Belə ki, sözügedən kitab ənənəvi romanlardan tamamilə fərqlidir, çünki bir süjet xətti yoxdur (yüzlərlədir. Daha çox da ola bilər, riyaziyyatım bununla sərhədlidir) və süjet xəttini-hadisələrin inkişaf ardıcıllığını siz özünüz müəyyən edirsiniz. Birinci fəsil hamıda eyni başlayır. Baş obraz sizsiniz və ikinci şəxs sizə xitabla danışır hekayənizi. Lakin ilk fəslin sonunda sizə iki seçim verilir: bundan sonra həyatınızı a kimi davam etmək istəyirsiniz ya b kimi? Hər iki variantı da müvafiq səhifəyə yönləndirir. Bütün fəsillər belədir və hekayəniz siz ölənə qədər davam edir. Sonra qayıdıb yenidən oxumağa başlayırsınız. Fəsillər 2-3 səhifə olur, uzun olmadığından sıxıcı deyil. Nə vaxtsa əlinizə düşsə, vərəqləmədən keçməyin.

penisin daima ereksiya vəziyyətində olmamasının səbəbi

Başlıq çox uzun olduğu üçün normanı pozursa, üzrlü sayın, qısa şəkildə necə ifadə etmək olar, bilmirəm.
Başlıqların birində bir yazarımızın penisin öz küncünə çəkilib oturmasını allahın varlığına sübut kimi göstərdiyini gördüm. Həm estetik cəhətdən də pis görünərmiş (halbuki həmişə elə olsa insanlar buna öyrəşmiş olardılar. Üstəgəl, ereksiya problemi də yaşanmazdı).
Məsələ burasındadır ki, həmişə indi olduğu kimi olmayıb. Təkamül prosesində itib bu xüsusiyyət. Yəni əcdadlarımızın penisində “penis dirəyi/sütunu” (penile spine) mövcud olub. Sonra partnyor sayının azalması səbəbilə bu “dirəyin” yoxa çıxdığı ehtimal olunur. Başqa sözlə, artıq həmişə ereksiya vəziyyətində olmasına ehtiyac qalmayıb.
“Penile spine” barədə ətraflı link
Yazarımız penisi həm də sidik ifraz edən yeganə orqan olduğu üçün yaradanın işinə heyran olur. Halbuki yaradan bizi sidik ifraz eləməyə məruz qoymaya da bilərdi. Bura tərləmək, çirklənmək, yemək/içmək və s. Də daxildir. Bir sözlə, yaradanın varlığına sübut axtaran şəxslər insan bədəninin mükəmməlliyinə baxmasın, çünki mükəmməl deyil.

sissy

bu sifarişi verən: you touch my tralala (baxma: qızbibi)
Hər iki dildə də - ifadə etdiyi mənaya görə - sevmədiyim söz.
Qız kimi hərəkət edən-qızların oyunlarından və ya oyuncaqlarından xoşu gələn oğlanlara deyilir. Bir oğlan başqaları ilə dalaşmaqdan qaçırsa (öz kişiliyini nümayiş etdirəcək hərəkətlər etmirsə), sakit, qaydalara riayət edən həyat tərzi sürürsə, hətta çox nəzakətlidirsə də onlara sissy deyilir.
Sister sözündən yaranmış ola bilər. (baxma: bacışka)

sugar baby

bu sifarişi verən: you touch my tralala
(baxma: ödənişli sevgili)
Hansısa xeyir qarşılığında (bir qayda olaraq pul və ya maddi dəyəri olan nəsə) kimləsə sevgili olan şəxsə deyilir. Yəni sevgili olduğunuz üçün mütəmadi gəliriniz olur. Sevgililik sizin biznesinizə çevrilir. Əgər sizə maya qoyan kişidirsə sugar daddy, qadındırsa sugar mommy adlanır.

politically correct

Hazırda dilin inkişaf tarixi ilə bağlı bir kitab oxuyuram və orda bununla bağlı hissə var. Digər insanları incitməmək (təhqir etməmək) üçün bir ifadənin digəri ilə əvəz edilməsini nəzərdə tutur. Bəzi məqamlarda həqiqətən də işə yarasa da (tutaq ki, negro sözü təhqiramiz olduğundan afro-amerikalı ilə əvəz edilib, və ya kiməsə topal demək əvəzinə daha neytral ifadə seçilir), çox vaxt lazımsız nəzakətə və qarışıqlığa səbəb olur. Belə ki, insanlar black coffee ifadəsini belə istifadə etməkdən çəkinirlər, yerinə südsüz kofe deyirlər. Yazıçı qeyd edir ki, bir dəfə ona milad bayramında merry christmas yerinə happy holidays yazılı kart hədiyyə ediblər və o, bunu rəzalət hesab edir. Heç bir dinə mənsub olmayan insan belə merry christmas təbrikindən inciməməlidir. insanların bunu düşünməsi belə yanlışdır.
Yuxarıdakı ilə bağlı bir məsələ də mənim yadımdadı: hansısa proqram idi, biri demişdi “benim zenci battaniyem nerede?” (Qara), ordakı zəncilərdən biri də bunu özünə soxulmuş söz kimi qəbul etmişdi -*

çalıquşu

Mənimçün ən əziz 5 əsər siyahısında yer alan rəşad nuri güntəkin romanı.
Körpə vaxtı anasını itirən fəridəni, hərbiçi olan atası diyar-diyar gəzməli olduğundan, qohum ümidinə qalmaması üçün “bacılar məktəbi” adlanan fransız yatılı məktəbinə verir. Qısa bir müddət sonra atasını da itirən fəridə təbiətən vəhşi, ipə-sapa yatmaz uşaqdır. Tez-tez ağac başında gəzdiyi üçün məktəbdə ona “çalıquşu” ləqəbi verilir. Xalası oğlu ilə nişanlanıb, toyuna iki gün qalmış bir neçə cümləlik məktub yazaraq qaçan fəridənin başına gələn hadisələrdən bəhs edir kitab və ilk 4 fəsil fəridənin gündəliyi kimi yazılıb. Son fəsil müəllifin dilindəndir.
Çoxları üçün “məhəbbət romanı” sayılır, amma adi məhəbbət romanından çox-çox artıqdır. Fəridə ordan-ora təyin olunan müəllimdir və şahidi olduğu şeylər heç də ürəkaçan deyil. Xalqın cəhaləti, dövlət orqanlarındakı süründürməçilik və bürokratizm, fərqli insan taleləri çox yaxşı təsvir esilib. Çalıquşu əsərini xüsusi edən cəhətlərdən biri də odur ki, oxuyanda bunların bir kişi tərəfindən yazıldığına inana bilmirsən. Qadın obrazı bu qədər detallı və dəqiq ifadə etmək kişi yazıçı üçün çox çətin məsələdir.
Kitabın azərbaycan dilinə tərcüməsi çox uğurlu alınıb. Yeganə kitabdır ki, orijinalını oxudum, amma sevə bilmədim.
Son olaraq, əsərin əsas fikrini, əhəmiyyətli hadisələri kənara qoyanda belə geriyə o qədər möhtəşəm kiçik detallar qalır ki. Məsələn, bir hissədə fəridəni çox dərindən sarsan bir hadisə baş verir, lakin fəridə heç özünə belə etiraf etmək istəmir bunu. Çox dolduğu üçün kiçik bir şeyin üstündə ağlayır (əli cızılır). Baxmayaraq ki, bunları öz gündəliyində qeyd edir, orda belə niyə bu cür balaca cızığın onu belə ağlatmasının əsl səbəbini izah etmir. Məncə hər qızın, xüsusilə, yeniyetmə vaxtı oxumalı olduğu romandır. Onsuz da sonra dəfələrlə oxumaq istəyi yaradır adamda.

dodaqdan qəlbə

bu sifarişi verən: lumiere
Rəşad nuri güntəkinin romanı. Hüseyin Kənan adlı skripkaçı onu “böyüdən” dayısının təkidi ilə avropadan izmirə qayıdır. Bir dəfə onun şərəfinə verilən qonaqlıqdan sıxılaraq gəzintiyə çıxır və lamiyə adında çilli bir qızla tanış olur (çillərinə görə ona kınalı yapıncak deyir). Evli bir qadınla yaxınlaşdığından, baş verə biləcək dedi-qodulardan canını qurtarmaq üçün özünü lamiyə ilə yaxınlaşırmış kimi göstərir. Onunla əlaqədə olduqdan sonra evlənməyi təklif edir, lakin lamiyə bunun könüldən edilməmiş təklif olduğunu düşünərək rədd edir. Hamilə olduğunu aşkar edir, uşağını dünyaya gətirir, başına cürbəcür hadisələr gəlir. Kənan isə cavidan adlı qadınla evlənir, lakin xoşbəxt olmur. illər sonra lamiyə ilə həkim dostunun otağında qarşılaşır. Dostu olan vedat da lamiyə ilə evlənmək istəyir, lakin lamiyə hər dəfə rədd edir. Kənan lamiyə ilə barışa bilməyib ümidini üzür, lamiyə isə vedata “mən həmişə sizə bir xəstəliyim olduğunu deyirdim. Artıq həmin xəstəliyim sağalmışdır” deyərək evlənməyi qəbul edir (xəstəlik deyəndə kənana qarşı hislərini nəzərdə tutur).
Axıcıdır, oxuna biləcək romandır. çalıquşuna tay ola bilməz heç cür, amma yazıçının çalıquşundan sonra uğurlu hesab etdiyim ikincə əsəridir.

tramvay dilemması

iki fərqli formada həyata keçirilən təcrübə.

Variant 1:
ilk entry’də olduğu kimi, sadəcə dəstəyi çəkməklə tramvay/qatar relsi dəyişəcək və 1 nəfərin ölümünə səbəb olacaq, 5 nəfər xilas olacaq. Çəkərsinizmi? Əksəriyyət “bəli” cavabını verir. Qeyd edək ki, məsələnin etik (əxlaqi) tərəfini bir kənara qoysaq, qanun da bu addımda sizin tərəfinizdə olacaq, böyük ehtimalla. son zərurət hesab olunduğundan cinayət məsuliyyətindən azad olacaqsınız.

Variant 2:
Ssenari eynidir. Yeganə fərq, bu dəfə dəstəyi çəkməklə deyil, yanınızdakı şəxsi rels üzərinə itələməklə qatarı dayandıra bilərsiniz. Nəticə eyni olacaq: 1 nəfərin ölümü sayəsində 5 nəfər xilas olacaq. Şəxsi relslərə itələyərsinizmi? Bu zaman iştitakçılardan “bəli” cavabını verənlərin sayı azalır. Nəticə eyni olacağı halda onların fikrini dəyişməsinə səbəb nə olur? Araşdırmalar göstərir ki, şəxslə birbaşa fiziki təmas insanları bu addımı atmaqdan çəkindirir. Belə ki, həmin halda insan həqiqətən də kimisə qəsdən öldürmüş kimi hiss edir özünü. Bir az absurd başqa bir nümunə də var: ABŞ prezidenti olduğunuzu düşünün. Stolunuzdakı bir düymə ilə hansısa şəhərə bomba ata bilərsiniz. Bu qərara gələndə düyməni sıxmaq sizin üçün çətin olmayacaq. Lakin həmin düymə əməliyyatla sizin baş məsləhətçiniz və ya bir dostunuzun döş qəfəsinə yerləşdirilmiş olsa, düyməni sıxmaq üçün onun bədənini yarmalı olacaqsınız. Bu isə böyük ehtimalla, sizi qərarınızdan döndərəcək.

yazarların paylaşmaq istədikləri şeirlər

adam necə ad gününü
başqasına qoyub, gedər?
adam necə üsyan edib
ağlamaqdan doyub, gedər?
heç bilmirəm kimsən, nəsən
nədən, kimdən birdəfəlik
uçub getmək istəmisən?
qatilin kim? bəlkə bizik?
bəlkə anan, bəlkə atan?
bəlkə, sizə illər əvvəl
on dördüncü
mərtəbədən mənzil satan?
bəlkə qatil ölümündən
bir əvvəlki gecə idi?
ya sevgilin?
denə görüm, telefonda
son sözləri necə idi?..
qatillərin hesabı yox,
elə bilmə ki, azdılar.
yaşamağa qoymayanlar,
inan mənə, bilsəydilər,
ölməyə də qoymazdılar...
indi bir-bir hamısına
qarğış töküm, fəğan edim,
acıqlanım mən gərək,
bilmədiyim, dəymədiyim
bir bədənin cəsədinə
qucaqlanım mən gərək...
mən razıyam, andım haqqı,
dünyanı mən düzəldim, bəs,
kim saxlasın gedənləri?
kaş deyəydin, heyhat, mənə
öləmişdən sevməliydim ölənləri...

vavien

bədbəxt ailə portretinin çox yaxşı formada çəkildiyi film.
həyatından narazı olan, bir fahişəyə vurulan (məncə) kişi, ərini razı sala bilməyən və bundan çox kədərlənən qadın, bütün digər yeniyetmələr kimi olan oğul. kişi hər ay arvadına göndərilən pullardan oğurlayır, qadın bunun fərqində olmur, görüb soruşanda isə kişi daş atıb başını tutur ki, nə demək istəyirsən? və bunu bəhanə edərək evdən çıxır. bu səhnəni məhz ona görə qeyd etdim ki, yalanın ən bilinən formalarındandır və həyatdan belə kiçik detallar filmdə çoxdur. ağır dram deyil qətiyyən, amma hamımızın bildiyi, tanış olduğu şeylərdir. izləyərkən ağırlıq hiss etməyimizin səbəbi o həyatın parçalarının dadını bilməyimizdir. spoiler olmasın deyə çox şey yazmıram, amma çox sadə formada çox əla iş necə üzə çıxarılar, film bunun sübutudur. aktyorluq əladır, izləməyə dəyər.