iclal dağcı

18 yaşında 9 dildə səlis danışabilən türkiyəli şirin mi şirin poliqlot.
ana dili olan türk dilindən başqa, fransızca, almanca, rusca, italyanca, ispanca, ingiliscə, holland dilində (dutch) və isveç dillərində üst səviyyə dil biliyinə malikdir. youtubeda öyrəndiyi dilləri necə öyrəndiyinə dair, istifadə etdiyi resurslar və metodlar haqqında maraqlı videolar paylaşır.

buradan izləmək olar:

(youtube: )

sözaltı günlük

ciddi anlamda bezmişəm, yorulmuşam sözlük. hər anamın yanına gedib ondan təsəlli dolu sözlər gözlədiyimdə mənə "niyə etdin?", "niyə hər şeyi məhv etdin?", "hər şey çox gözəl gedirdi, hamısını əlinin ucu ilə atdın" deməsi ağır gəlir. bəzən analar mübarizədən çətin olur.

türkiyəyə giriş qadağamdan sonra vizaya müraciət etmişdim, ona da rədd gəldi. indi də hər gün intensiv alman dili ilə məşğul oluram. dünyanın harasına getsəm mübarizə aparacaq bir kanal tapacağımı bilirəm.

trotskinin həyatım avtobiyoqrafiyasını 2-ci dəfə oxumağa başlamışam. əvvəlkinə nəzərən çox daha canlı, çox daha içdən gəlir. bir ölkəyə gedir, oradakı marksistlərlə birlikdə işləyir, oranın gündəlik siyasəti ilə maraqlanmaq üçün dili öyrənir, oranın yerli qəzetlərində yazır, sonra o ölkədən deportasiya edilir. başqa ölkəyə gedir, yenə oranın dilini öyrənir, oradakı marksistlərlə işləyir. miqrant kampına düşür, burada da miqrantların ölkələrindəki siyasi həyat haqqında öyrənir, onların sevgisini qazanır. həbs olunur, həbsdə nəzəri çalışmalarını sıxlaşdırır. möhtəşəmdir, sadəcə.

anama gəldikdə isə, anamı çox sevirəm. mənə həbsdən sonra buradan çıxış yollarını axtarmaqda çox kömək oldu, maddi olaraq da hər cür dəstəyi əsirgəmir. amma, bircə bu "hər şeyi məhv etdin!" cümlələri olmasa. bilirəm, anlayıram onu. qorxur, bir daha eyni hadisələrin daha böyüyünü yaşamaq istəmir. əsla bir "qarşı çıxış" kimi də hiss etmirəm. sadəcə istəmirəm artıq bunları eşitmək. əgər hər şey yolunda getsə burada olmayacağam 3-4 həftəyə.

sözaltı etiraf

#350110
ona hələ də deyə bilməmişəm vizadan rədd cavabı gəldiyini. bəlkə heç bir zaman, bəlkə də uzun müddət görüşə bilməyəcəyimizi deməkdən qorxuram. çox ümidli idi vizanın gələcəyindən, yaxın zamanda yenə birlikdə olacağımızdan. bakıya gəlməyimi istəmirdi iyulda. düzü, mən də istəmirdim. ancaq, həbsimə səbəb olan aktımı etmək lazım olduğunu düşünürdüm. əməliyyatçılar tutmamışdan 1 dəqiqə qabaq ona izləndiyimi düşündüyümü yazmışdım. nəbilim e, bir çox gəncin xəyalları ilə oynamaqda mahirdir hakim siniflər.

imagine dragons

dünəndən etibarən başlayan "konsert sonrası müzakirələr"də "analiz işini azaltalım çocuklar" deməyin tərəfdarıyam. amma, imagine dragons konsertinin azərbaycan milli dövlət maraqları üçün önəmli propoqanda vasitəsi olduğunu düşünürəm. dağlıq qarabağ ermənilərinin azərbaycan vətəndaşlığına qəbulu, yəni inteqrasiya prosessi üçün azərbaycanın demokratik ölkə olduğunu tamaşa etdirməsi lazımdır.

soyuq müharibə ərəfəsində istehsal edilən "demokratik-totalitar" dikotomiyası öz cazibəsini hələ də saxlayır. berlin divarı dağılmamışdan qabaq qərbi almaniyanın rock-pop-techno musiqiləri ilə öz vətəndaşlarına sərbəstlik tanımağı da bu propoqanda növlərindən biridir. 1980 12 sentyabr hərbi çevrilişindən sonra türkiyədə metallica konsertlərinin olması neoliberal apolitikliyin meyvəsi kimi təqdim edilmişdi.

hal-hazırda da, totalitar qonşu ölkələrə baxdığımızda azərbaycanda vətəndaşlara sərbəstlik verilməsi, "ictimai əxlaq kodlarının dövlət səviyyəsində qanuni olmadığı" görüntüsü verilməsi planlanır.

tanım: heç vaxt dinləmədiyim, solistinin soyunduğu videolarının qarşıma çıxmasıyla tanıdığım qrup

afiəddin məmmədov

30 günlük inzibati həbsdən sonra dünən azadlığa çıxmış ictimai-fəal, işçi masası həmkərlar ittifaqının sədri. azadlığa çıxdığına dair yazdığı tweetdəki bənzətmə isə çox yerində olub: "30 günlük "kars"dan sonra həbsxanaya geri döndüm."
qeyd: kars, zonlarda cərimə kamerasıdır. incitmək istədikləri dustaqları karsa salıb əllərini çarpayıya bağlayırlar. bir neçə gün tualetə belə getməyə icazə vermirlər. bəzən isə digər dustağı dustağın üzərinə bağlayaraq məcburi olaraq onun üzərinə öz təbii ehtiyyatlarını etməyini gözləyirlər. çimməyə, gəzməyə belə qoymurlar. yəni, azadlığın 2 dəfə əlindən alınmış olur. həbsxananın içində daha çox həbsxanada olmuş olursan.

həbsxana jarqonu

polis əməkdaşlarını başa düşməsin deyə dustaqların sözlərə fərqli məna yükləyərək işlətdikləri jarqon. amma, artıq o qədər gündəlikləşib ki, polis və ya ədliyyənin başqa əməkdaşları da eyni jarqondan istifadə edir.

sadəcə rus sözləri deyil bunlar, azərbaycan dilində bəzi ifadələr də bu jarqona daxildir. məsələn, xataya ilk girdiyim zaman man məni severə göndərdilər. 5 litrlik su baçoklarına su doldurub başımı yudular ki, təzə etapsan rahatlan elə gir içəri. çiməndəndən sonra dustaqlar hamısı "həmişə çöldə-bayırda" dedilər. anlamadığımdan bir neçə dəfə nəə? deyə soruşdum. sonda birisi, "yəni ki -həmişə təmizlikdə-, burada başqa cür deyilir" dedi. ilk öyrəndiyim həbsxana jarqonu bu oldu.

yuxarıda izahını vermədiyim sözlərə gəldikdə isə,
xata- kamera, otaq. xata orada qalan dustaqların, müvəqqəti də olsa, evi kimidir. yəni, evində təmizliyə necə önəm verirsənsə xatanı da elə təmiz saxlamalısan. yerə çörək qırıntısı tökdünsə sən süpürməlisən. hər yer tozdursa silmək üçün dustaqlarla birlikdə cəhd göstərməlisən.

sever- tualet. həbsxana içində belə bir anlayış var ki, yaşayış severdən başlayır. hətta bu paradiqmalarına dəlil gətirmək üçün əvvəllər yaşanmış bir hadisəni misal çəkirlər. günlərin bir günü həbsxanaya xəbər gəlir ki bu zona oğru gəlir. hamı təşvişə düşür. oğru xataya girir, ilk olaraq heçkimlə danışmadan severə girir. severin çirkli olduğunu görüb başlayır təmizləməyə. dustaqlar təəccüblə baxır ki, bu neyləyir. görürlər ki, oğrudu. hamısı deyir ki, ver biz təmizləyək. oğru da, cavabında "mən təmizləyib çıxana kimi hamınız elə edin ki bu xatadan çıxın. kimi görsəm vuracağam. öz yaşayışınızı qura bilməmisiniz hələ."

etap- kameraya təzə gəlmiş dustaq. əgər ilk dəfədir həbsxanaya düşübsə, etapçılıq olaraq ona 5 gün heçnə işlətmirlər. yəni, 5 gün qabları yumur, təmizlikdə iştirak etmir və sairə.

zalatoy- söhbət həll etmək üçün stol. hər hansı bir söhbət düşəndə, aydınlıq verilməli məqamlar olanda zalatoy qurulur. zalatoyda ciddi söhbətdə söz bildirmə haqqı olan hamı qatıla bilər. yəni sındırılmış insanlar, nadzora və ya rəisə yaltaqlananlar daxil ola bilməz (və ya başqa yolla sındırılanlar). əsasən adboydan qabaq qurulur.

nadzor- mühafizəçi. dustaqlara nəzarət edən ədliyyə və ya din əməkdaşı.

adboy- yat komandası. kürdəxanı türməsində fərqli, zonlarda fərqli, mənim qaldığım yerdə fərqli saatlarda olur. bizdə saat 23.00-da idi. adboydan sonra söhbət eləmək, yerindən qalxmaq olmaz.

hay-huy- aşağıdakı xata ilə danışmaq. severdə əl-üz yuyanın xortumunu çıxardıb, unitazda əyilib aşağı tutaraq danışırsan aşağıdakılarla. hay-huy zamanı digər dustaqlar səssiz olmalıdır ki, səs eşidilsin. hay-huya çıxmamışdan qabaq əlaqə saxlamaq istəyən kamera divara 3 dəfə vurur. o zaman başa düşürsən ki sənlə nəyəsə görə danışmaq istəyir. xatada vəziyyətə baxan dustaq hay-huya çıxır.

malyava- məktub. digər xatadakı dustaqlar hər hansı bir şeyi aydınlaşdırmaq və ya nəyəsə ehtiyacları olduğunu bildirmək üçün malyava yazır.

proqul- gəzinti. həm gəzinti, həm də siqaret çəkmək üçün lazımi məkan. kürdəxanıda proqul otağın içindədir, yəni kameradan bayıra çıxmırsan. zonda isə açıq havadadır. mənim olduğum yerdə isə kameradan çöldə, amma binanın içindədir. gündə 7 dəfə hər biri 5-6 dəqiqə olmaqla proqula çıxırdıq. 1 proqula maksimum 2 siqaret çəkmək mümkün olur. bəzən nadzorlar prinsipə düşüb 1 dəqiqə də saxlayırlar. proqul sahəsi isə 8 addım şaquli, 7 addım üfüqi ölçüsündə olan yerdir. sadəcə pəncərələri daha böyükdür deyə hava gəlir. həm də, azadlığın qoxusunu hiss edirsən.

kormuşka- kameranın qapısında yeməkləri vermək üçün istifadə olunan dördbucaq formasında boşluq.

balandyor- dustaqlar arasında bəziləri həm vaxtlarını keçirmək üçün, həm daha çox siqaretə çıxmaq üçün, həm də daha çox yemək üçün balandyor işləyir. yəni, yeməkləri paylayır, çayları süzür, çöldə rəisin maşınlarını yuyur, təmizlik işlərinə baxır və sairə. balandyorlar sındırılmış hesab olunmur, amma ciddi söhbətdə iştirak etmək hüquqları olmur. balandyorların ayrı kamerası olur və hamısı birlikdə qalırlar.

it, ment- polislər üçün istifadə olunan sözlər. məsələn, "tutulanda itlər qaçırdı dalımca" deyilir polis əvəzinə. və ya, "mentlər elə vurdu ki, lap böyrəyim çıxdı yerindən".

naroq- dükan. hər axşam nadzor gəlib naroqda nə yazdıracağını soruşur. dustağa peredaça gələndə ailəsi pul da gətirirsə o pul dustağın balansına yazılır. o balansa uyğun olaraq dustaq dükandan nəsə istəyə bilər. kürdəxanıda, zonda fərqli məzmunlar var. mənim olduğum yerdə naroqdan sadəcə su, çörək, qənd, duz, şor, sarımsaq, soğan, meyvə suyu, sabun, diş fırçası sifariş edə bilirdin. 1 manatlıq suyu 3 manata, 2 manatlıq meyvə suyunu 5 manata satırdılar.

peredaça- sovqat. ailənin sənə göndərdiyi piçenye, su, alt paltarı, kitab və sairə.

smenka- tuman.

mujik- sadə dustaq. mujik oğru yolunu getmir, heç ora marağı da yoxdur. ancaq yaşayışını bilir, hörmətini saxlayır, öz işindədir. mujikin ciddi söhbətdə iştirak etmə hüququ var.

strimlyaqa- oğru yolunu getməyə başlamış, o yolu davam etdirmək istəyi olan insan. yəni ki, artıq həyatını buna uyğun olaraq formalaşdırır.

avara- oğrudan bir pillə aşağı rütbə. oğru olmamışdan qabaq avara adını almalısan.

malış- xatadakı ən kiçik yaşlı dustaq.

hələlik yadıma düşənlər, ağlımda qalanlar bunlardır. yadıma düşdükcə yeniləyərəm -*

çerxa şoreşe

ritmi, dinamikası ilə insanın ürəyini ovudan, yumuşacıq edən kürd musiqisi.

(youtube: )

yazarların ağlına ilişib çox düşündüyü suallar

ssri-nin sinfi xarakterinin "bürokratik dövlət kapitalizmi" yoxsa "degenerasiya olmuş işçi dövləti" olduğu.
əslində həm mənim üçün, həm də hər hansı bir inqilabçı partiya vəya təşkilat üçün bu ikinci dərəcəli bir mövzudur və belə də olmalıdır. amma həm türkiyədəki, həm də azərbaycandakı digər trotskistlərlə müzakirə edəndə bu mövzu üzərində ilişib qalırıq.

trotskist hərəkatda ssri-nin sinfi xarakterinə dair əsasən 3 mövqe var:
1) tony cliffin konsepsiyalaşdırdığı "bürokratik dövlət kapitalizmi" tezisi
2) trotskinin özünün və daha sonra əsasən ernest mandelin öncülük etdiyi "degenerasiya olmuş işçi dövləti" tezisi
3) əsasən james burnham və bruno rizzinin konsepsiyalaştırdığı "bürokratik kollektivizm" tezisi

mən tony cliffin "bürokratik dövlət kapitalizmi" nəzəriyyəsinə daha yaxın hiss edirəm özümü. istər ssri-də işçilərin bütün hüquqlarının tapdalanması, dövlətin əriyib getməkdə olan "proleteriat diktaturası"ndan daha fərqli bir struktur olması vəsairə kimi faktorlar tony cliffin daha haqlı olduğunu göstərir məncə.

amma, bürokratiyanın "kast" yoxsa "sinif" olması məsələsini hələ tam zehnimdə tam həll edəbilmiş deyiləm.

mövzuyla maraqlananlar üçün, ernest mandel- chris harman: Marxists Against Stalinism kitabını tövsiyyə edərəm.

yazma prosesi

düşüncələrə sistematik xarakter vermə fəzilətini ehtiva edən prosess. düşüncələr adətən qarışıq və qeyri-sistematik şəkildə zehnimizdə yatır. bir mövzu vəya alt-mövzu haqqında yazı yazarkən insan zehində heterogen şəklində var olan ideyaları homogenləşdirərək əlaqəli bir düşüncə-yazı birləşməsi ortaya çıxır. yazının vizuallıq faktoru bəlkə də əməyin məhsuldarlığı ilə də əlaqələndirilə bilinər. məsələn, əmək prosessindəki iş bölümü vəya əməyin asanlaşdırılması üçün zəruri olan texnologiyalar işçinin vəya hər hansı bir sinif nümayəndəsinin beynində düşünərək canlandırdığı "evrika"lar sayəsində olmur. iş prosessinin vizual və fiziki şəkildə canlanması bu cür "evrika"lara yol açır.

nəysə, əsas bəhs etmək istədiyim mövzu başqadır. bir nəzəri problemi ələ alaraq haqqında yazı yazdıqda əsasən; yada mən əsasən belə istifadə edirəm; bu metod istifadə olunur: mücərrəddən konkretə keçmək. məsələn, keçən dəfə internasional gənclik hərəkatlanmaları haqqında yazı yazırdım. ilkin olaraq gənclik cəmiyyət üzərində vəya daxilində hansı nöqtədə mövqelənir, gənclik və kapitalizm arasında nə kimi əlaqələr var, gəncliyin üzərində hakimiyyət quran akademiya və ailə hansı üsullarla kapitalizmin sosial əlaqələri yenidən istehsal etməsinə kömək edir kimi daha mücərrəd mövzuları ələ alıb, daha sonra 1968 fransasına, 1971-79 türkiyəsinə, 2022 iranına keçərək daha cari məsələləri yazdım. bu yazıyı yazarkən, daha öncə oxuduğum, ancaq tam anlamı ilə dərk etmədiyim engelsin bir paraqrafı ağlıma gəldi:
matt perrynin "marxism and history" kitabından, səhifə 62:
"Production explained the development of human history ultimately, or as Engels put it in a letter to Borgius in January 1894, ‘more nearly parallel to … economic development the longer the period considered and the wider the field dealt with’. This distinction between the immediate and ultimate is crucial for a defence of Marxist historical method"

əgər ələ aldığımız zamanı genişləndirsək, struktural və mücərrədləşdirmələr daha çox ön plana çıxar. əgər zamanı daraltsaq, fərdlər və fərdlərin fe'lləri. məsələn, zamanı 1790-2000 olaraq ələ aldığımızda kapitalizmin, sənaye inqilabı və şəhərləşmə ilə bərabər hansı mərhələlərdən keçdiyini və struktural olaraq hansı dinamikləri ehtiva etdiyini rahat şəkildə görərik. zamanı 1844-1856 olaraq ələ aldığımızda isə ayrı-ayrı krallıqların, yeni qurulan respublikaların nə kimi qanunlar çıxardığını, hansı müharibələrin olduğunu düşünməyə və ələ almağa meyl edirik.

mən də, yazının ilk hissəsində çox geniş zaman dilimini ələ aldığımdan mücərrədləşdirmə proseslərini yazmağım daha məhsuldar idi. qısa zaman dilimini, yəni fransada 1968 mayını ələ aldığımda daha fərdlərin fe'llərini yazmağım rahat idi. ancaq sonluqda yenə mücərrədləşdirmə yoxlamalarım az məhsuldar oldu çünki artıq struktural dəyişikləri yox, fərdlər və statistik məlumatlar zehnimi işğal etmişdi.

nəysə, çox da lazımi olmayan bir entrydir, ancaq həm çoxdandır sözlüyə yazmıram deyə, həm də ağlımdaki bu fikirləri oturdum deyə yazım dedim -*

sözaltı günlük

bugün whatsapp qrupunda hamı "yeni cədvəlin açıqlandığını" yazıb suallar soruşurdu üst-üstə düşən dərs saatları haqqında. mən də bayaq dedim mən də girim baxım cədvələ, birigün dərs seçimidir, ən azından görüm nə dərslərimiz var, hansı müəllimlər keçir. cədvəlimə girəndə gördüm ixtisasımla əlaqəli olmayan dərslər var, ki digərlərində yoxdu. mən də iki saat fikirləşirəm ki yəqin kimləsə səhv salıblar mənim sistemimi. sonra yadıma düşdü ki 3-4 ay əvvəl double major üçün başvurmuşdum. girib baxdım, fəlsəfə double major qazanmışammış -* anama deməyəcəm yəqin, çünki fəlsəfə oxumaq üstündə 2 ilki davalarımız yadıma düşdü -* hər dəfə də, fəlsəfə oxuyub filosof çıxacaqsan başımıza, allah bil ateist zad da olarsan deyirdi. nəysə, xeyirlisi.

hə, bir də sistemə girəndə özəl informasiyalar hissəsində nömrəm yerinə köhnə sevgilimin nömrəsini olduğunu gördüm. necə universitetin sisteminə mənim nömrəm olaraq köhnə sevgilimin nömrəsi yazılıb, heçbir fikrim yoxdu. mail atdım öğrenci işlerine, görək nə deyir.