əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
seymur baycanın bəxtiyar vahabzadəyə savadsız səviyyəsiz deməsi
-
mənim mübarizəm
-
ictimai sektor
-
xədicə ismayıl
-
kitab oxumaqla özünü bir şey zənn etmək
-
tükəzban
-
azərbaycanın görə biləcəyi ən faciəvi triolar
-
əli əkbər
-
sözaltı roman
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+45 əjdaha
81. qədim dövrdə, bir nəfər hamamda çimmək üçün dostundan gözəl qoxusu olan gil parçası alır. gil parçası o qədər xoş, gözəl ətir saçır ki, adam gilə belə deyir : " sən müşkmüsən, yoxsa əmbərmisən? bu nə möhtəşəm qoxudur səndən belə yayılan ki, məni lap məftun elədi?! " gil dilə gəlib deyir ki, " mən bəsit, sadə bir gil parçası idim, amma bir müddət gül ilə dostluq etdim və onun qoxusu canıma hopdu".
sədi şirazi bu metaforu ilə insanın özündən qeyrisindən, başqasından, yəni digər fərd(lər)dən necə təsirlənə biləcəyini ifadə edir.
məsələn, mən sən deyən, elə də çoxlu sayda roman, hekayə oxumuş birisi sayılmıram. dünya ədəbiyyatından olan bir çox klassiklər, sanballı yazıçılar var ki, kitabını alıb evə atmış, oxumağa fürsət tapa bilməmişəm. bunların arasında elələri var ki, onu oxumamışam deməyə belə utanıram. hərdən evə gələndə, yaxud kitab dükanında və ya başqa yerdə bu cürə kitabları görəndə ağzımın suyu axa-axa bu kitablara baxır, tanrıdan bir gün bunları oxumaq üçün zaman və göz nuru istəyirəm.
bununla belə, ədəbiyyat nəhənglərinin qələmə aldığı əsərlərin insanda qoyub getdiyi izdən də bixəbər deyiləm. təkcə mən yox, bu sətirləri oxuyan və ömründə bircə dəfə də olsun yer kürəsində əksər ədəbiyyatdan başı çıxan insanların görkəmli olduğunda ittifaq etdiyi hər hansı bir yazıçını oxuyan kəsin bundan xəbəri olduğuna əminəm.
o ki, əsərin içindəki cümlələrə bürünmüş fikirlər arasında dəqiqələrlə, hətta saatlarla qərq olur, ətalət/hərəkətsizlik halından hərəkət halına keçdiyinin, oxumadan qabaqki halınla bax, həmən hal arasındaki fərqin, qabın dolmağa başladığının, sözün əsl mənasında təkamülü hiss elədiyin an var ha, bax, hamıya məlum olan o halı deyirəm. həqiqətən, beyin adlı orqana sahib olduğunun, təxəyyül gücünün varlığının həzzinə varırsan. adama elə gəlir ki, yerindən durub güzgüdə özünə baxsan, simanın dəyişdiyinə şahid olarsan.
bir də görürsən elə olur ki, əsər bitəndən sonra, yaxud elə bitməmişdən qabaq orada gördüyün möhtəşəm bir fikir; təsbit; təsvirdən sonra sinəndən kəlimələr gəlir. bir cümlə belə olsa gəlir. hələ tam olaraq çıxmadığın o haldır bax səni buna vadar edən. axı, zarafat deyil, sən biraz əvvəl qoqolun, dostoyevskinin, hüqonun, kafkanın, nabokovun, kunderanın nə bilim, (digər adları özünüz əlavə edin) daha kimlərin söhbətində iştirak etmisən. heç olmasa onların qırıntıladıqlarını yığsan, sənə bəsdir ki, mənalı, gözəl bir cümlə də olsa sənə ilham gəlsin. iş bununla da bitmir, bu adamlar sənin fikirlərini yontur, cilalayır, parıldadırlar sanki və bu hamıda belədir. yəni yuxarıdaki gül metaforunda olduğu kimi, gil gül olmasa da onun qoxusunu ala bilir. bu adamlar da insan ruhuna fikir, hikmət, gözəllik toxumu əkirlər. qalanı isə təbii ki sənlikdir, dalınl gətirsən, davamlı olsan, bu hal artıq hal yox məqama çevriləcək. irfan əhlinin terminologiyasında hal gəlib keçici, məqam isə sabit, qalıcı olan bir şeydir. mən hələ fəlsəfə, məntiq kitabı demirəma ədəbi əsər deyirəm.
indi, bu seymura və seymurkimilər fəsiləsinə baxıram məni heyrət bürüyür. ala, bu adamlar bütün günü kafka belə gəldi, coys belə getdi, dostoyevski filan kitabının filan yerini yazarkən osturmasaydı əsərinə daha çox anlam qatmış olardı kimi söhbətlər edirlər. yəni bu yazıçılar heç təsir eləmir bunlara?! bayağı, ədəbi, estetik, nəzəri cəhətdən kasıb bu qədər əsər sıçmağı necə bacarırlar axı? !
mən hələ bunun publisistikasını demirəm. bayaq bir məqaləsinə baxıram, deyir filankəs axundovdan yazıb amma nəvəsinə məhəmməd adı qoyub. məhəmməd adı qoyan axundovdan yazmaz, yaxud axundovdan yazan məhəmməd adı qoymaz. sən canım ala, bu nə debil məntiqdi?! paulo coelho mövlanadan yazırsa alnı möhürdən qalxmamalıdı? ! yaxud xristian əsilli george jordac "imam əli" kitabını yazıbsa (özü də xeyli tərif və mədhiyyə doludur bu kitab) qara köynək geyinib məhərrəm ayında məsciddə sinə vurmalıdır? !
bir də yazıçının, şairin ictimai mövqeyini əsas götürüb onu ədəbi tənqiddə istifadə etmək nədi ala?! ədəbiyyatda belə meyar var?! deyək ki, filankəs şəxs olaraq götün dal ayağı olub, bu onun yaxşı roman yazmasına əngəldir ki?!
yaxud şəxs olaraq bomba insandır, mübarizdir, tankın qabağına özünü sipər edir, bu onu yaxşı yazıçı, şair etmir axı!
eynulla həbsdə ikən şedevr bir yazı yazmışdı. o yazını tapsanız mütləq oxuyun. soljenitsin və şoloxovu müqayisə edir. biri dissident digəri sistemin adamı, eynullanın təbiri ilə şərrin çarxını hərəkətə gətirənlərdən biri olub. amma şoloxov soljenitsindən daha güclü bir yazardır kimi fikir söyləyir.
yəni sən seymur, o saqqalını qasığına qədər istəyirsən uzad, bütün günü müxalif yazı yaz, bu səni güclü yazar, şair, publisist etmir. yoxdu da ala, tanrı mı deyim, təbiət mi deyim vermiyib o istedadı sənə.
o azəri vine sahifəsində görürsəne, adama yapışmayan, duzsuz gədələr mənasız vine paylaşır. bax onlara yorumda yazırlare "qaqa, məcbur deyil vine çəkmək, hüseyn gəlsün", seymura da onu demək lazımdır.
+23 əjdaha
4. kitablarının 200 sehifesi xiyar-pomidor turşusu,soyutma kartoşka,lüle -tike tandeminden ibaret olan azerbaycanlı genc yazar.diqqetle baxsanız 3-4 qehbe nömreside tapmaq olar.acından ölenler sinifinin nümayendesi. çoxda sikimizde bu tipler hem heminquey oxuyur hemde kakletden yazır.bele bir dünyada yaşayırıq.
+18 əjdaha
31. mənasız adamdı. yazılarında bir işəməklik məna yoxdu. gicdıllaqdı. deyilənə görə bu vəfa cəfərova ilə bir evdə qalırmış. sonra vəfa ona verib. sonra da ilişib ki bakirəliyimi pozmusan almalısan. bu da başını götürüb qaçıb. ondan sonra başlayıb tükəzban yazıları yazmağa. kitablarını sırımaq üçün hər dəfə bir dəstədə olan adamdı. vaxtilə solçulara uşaqlar mən də sizdənəm kitabımı alın deyən adam sonra müsavatçı oldu sonra da başladı müsavatın dalınca yazmağa. adam üçün dəyərli heç nə yoxdu. bədbəxtdi. tükəzbanlardan yazlr amma qabağına çıxanla sanki hamı ona verməyə borcludu kimi davranır. orda burda içib qadınların dalınca olmayan şeyləri danışır ki guya hamı buna vermək istəyir bu qəbul etmir. şərəfsizin əqidəsizin dal qıçıdı. qəhbədi. yeməyi iyrənc yeyir oturuşu duruşu iyrənc amma yazanda elə yazır guya mədəniyyət zad. bircə üstünlüyü çox kitab oxumaqdı. vəssalam. adam quqarkı zadı yazıb amma bir dəfə firudin allahverdi ilə tiflisə gedəndə çoxdan getdikləri fahişəxananın dağıdıldığını görüb deyibmiş ki heş fizuli alınanda belə yanmamışdım. indi özünüz qiymət verin.
+19 əjdaha
8. son yazısında genclerin artıq inkişaf etdiyini ve sebeb olaraqda "ateizm debe çevrilmişdir" deyen insan. üstünede deyirki öz adını yaza bilmeyen insanlar var dindarların içinde ama ateistler savadlı uşaqlardır. ateizmin debe çevrildiyini qebule edirem men ama debe çevrilibse sen bu adamlardan nece savad gözleye bilersen? yeni birincisi debe uyğun hereket eden adam adam deyil. ikincisi adam debe uyğun hereket edirse heç ateizmin ne olduğunu bilmeden ateist olur? budu inkişaf? görsenki.
+9 əjdaha
34. eşq həyatındakı uğursuzluqların acığını azərbaycanlı oxuculardan çıxan yazıçı. qadın şöbəsi üçün (baxma: günel mövlüd)
+7 əjdaha
36. son vaxtlar indiyə qədər ki münasibətimlə haqsızlıq etdiyimi düşündüyüm yazar. adam əslində o qədər də tənqidə layiq deyilmiş. fikrlərimin dəyişməsinə səbəb nədir tam olaraq onu da bilmirəm. bəlkə də baxışları ola bilər, hə baxışları -*. adamı nə vaxt görsəm ikimizdə bir kafedə qarşı qarşıya oturmuş oluruq və nə vaxt bir-birimizə baxsaq gözlərimizin içinə baxırıq. lan? -* nəysə -* və o baxışlar mənə seymurun əslində o qədərdə saxta marjinal olmadığını deyir, adamı əli əkbərlə müqayisə etmişik sözlükdə blət. əli əkbər kimdi amk, bildiyin bi lomba pox.
xülasə, seymur qardaş, əgər bunu oxuyursansa, sözlükdə sənin haqqında əvvəllər yazdıqlarımı bir önyarqı olaraq gör.
+6 əjdaha
62. heç çəkinmədən deyirəm ki,şəxsi inkişafımda böyük rolu olan yazar.ərgən vaxtlarımda fb-da səy-səy səhifələr,qruplar bəyənir dəxlisiz insanları dostluğuma filan əlavə edirdim.xüsusən də zənan xeylaqlarını.bir ara bu atv-də "el içində" verilişi var idi.əsasən bambılı yığını olurdu.nəbilim o yubka qızın götünə dardı,bular bizim mentualetimizə ziddir,toy gecəsi qan çıxmalıdı və s. kimi mövzular mübahisə edilirdi.bir ara isə ateistlərin modda olduğu vaxtda,mr.baijan buların qonağı idi.opşim bu yazığın abırın ətəyinə bükdülər hətta ağzına sışdılar deyə bilərəm -* amma söhbəti məndə nəyi var maraq oyatmışdı.təbii ki ancaq dindən söhbət getmirdi.bu içinə vurduğum mental məsələlər də müzakirə edilirdi.verilişdən bir müddət sonra muhteremi fb-da tapa bildim.nə yalan deyim,söhbətə elə yerdən girirdi ki həqiqətən özümü alçaldılmış hiss edirdim.bilmirəm ta osdurağa basırdı ya yox yazdıqlarına görə əməlli başlı kitab oxumuşdu.əslində hələ də yazır oxumağın.başladım mən də yavaşdan məsləhət gördüyü başlıca kitabları oxumağa.indi vaxt ötdükcə daha gözəl anlayıram cənabın dediklərin.azərbaycanın mədəniyyət anlayışının nə qədər geridə olduğunu,hələ də keçən əsrin əvvəllərindəki siğələrin bu vəya digər şəkildə hökm sürdüyünü çox primitiv bir dillə oxuculara çatdırır.ən məsləhətlisi mr.baijanın yazılarını bircə-bircə oxumaqdır.kütbeyin olmayan hər kəs şübhəsiz bir nəticə çıxaracaq.yuxarıda "hophop"un dediyi kimi "bacım" yazısı onun şah əsərlərindən biridir məncə də.qadınların nə dərəcədə əzildiyini asan bir dillə təsvir edir.to sum up, mr.baijana eşq olsun.tschüs-*
+6 əjdaha
5. son 8 ilde davamli olaraq, eyni movzularda, eyni terzde ve adamlar haqqinda yazan, yazmaqdan bezmeyen, bezende bir de yazan "genc ve istedadli" yazar
+6 əjdaha
71. bir dostumun öz səhifəsində 1 saat öncə paylaşdıgı fikirləridir. icazəsi ilə paylaşıram.
" xarici ölkələrin, daha dəqiqi super güclərin beyin institutlarının,xüsusi xidmət orqanlarının çox böyük yer ayırdığı bir məsələdir kiv. köşə yazıları olaraq bildiyimiz yazııları xüsusi vurğulamaq istərdim. bir çoxlarına sadəcə yazı kimi gəlir. ancaq bu qədər insan, ələlxüsus ali təhsilli kəsim bu yazını müzakirə edirsə, deməli artıq adi deyil. bəzi "yazar"ların yazdığı bu cür yazılar vasitəsilə cəmiyyətdə ruh düşkünlüyü, özünə inamsızlıq yaradılır. və bunların hamısı gələcəyə hesablanıb və hökmən təsirini göstərir olduqca mənfi şəkildə. murad mehmanoğlu demişkən "udarnı dozada".
seymur baycan'dır, günel mövlud'dur sadəcə köşə yazarı deyillər. yazmaqla köşəyi dönənlərdir. mədəmiz zərər görməsin deyə yediyimiz qidalara fikir verməyə çalışdığımız kimi, beynimizə nə yedirdiyimizə də diqqətli olmalıyıq."
+6 əjdaha
65. (bax: öyle göte böyle yarrak)
bizim millətə elə bu cür yazarımsı lazımdı. tarixi anar, səməd vurğun olan millətdi, azdı hələ.
+5 əjdaha
83. bu qədər ciddi məsələr ,poblemlər varkən müxtəlif idealar ,fikirlər ,ona buna söz atmaqla,kiminsə haqqında nəsə deməklə gündəmdə qalan ,gündəm yaradan bizlər kimi insanları bu haqqda fikr deməyə məcbur edən sektor uşağından başqa bir şey deyil
+4 əjdaha
7. (baxma: kompleksli seksist)
+4 əjdaha
85. #211265
+4 əjdaha
39. ibrahim tatlısəsin oxşarı adlı məqaləsi ilə güldürən yazar. nə qədər güldürsə də, əslində məqalənin məqsədi sırf bu deyil, həm də millətimizin vaxtilə (və yəqin ki, hələ də) necə acınacaqlı vəziyyətdə olmuş olduğunu göstərməkdir. məqalədəki bu ibrahim tatlısəsin oxşarı olan adam, 28 may metrostansiyasının yaxınlığında yerləşən yeraltı keçiddə vaxtilə ayaqqabı satan seymur baycan ilə işləmiş, daha sonralar, ibrahim tatlısəsə oxşadığına görə qadınlar tərəfindən kəşf edilərək, onların sevimlisi halına gəlmiş, hətta evlərə və toylara belə çağırılmışdır. məqaləni oxumağınızı məsləhət görürəm http://kultura.az/articles.php?item_id=20130906060449536&sec_id=25
+4 əjdaha
55. bir qızın yox deməsindən sonra erkəyin düşəcəyi halın əyani sübutu. dişi şöbəsi üçün(baxma: günel mövlud).
+5 əjdaha
53. yazarı olmayan ölkənin yazarı.sektor uşağlarının tanrısı
(baxma: seymur baycan is our national dostoyevski)
+4 əjdaha
82. ilk oxuduğum cümləsi səbəb olmuşdu ki, seymuru ciddiyə almayım, amma, zaman zaman qarşıma yazıları çıxırdı, oxumurdum.
bir gün dedim, bir cümləyə görə dəyər verməyim, bəlkə elə səhv məndədir? başladım yazılarını oxumağa. 3-cü yazısını da oxumağa ilk bir neçə cümləsindən sonra son verməyim yanılmadığımı göstərdi. təbii ki, bu, seymura mənim yanaşmam idi.
zaman içində günel mövlud da seymura qoşuldu və qara siyahıdakı yerini aldı.
məsələ burasındadır ki, hərkəsin öz şəxsi fikri var və bunu sonuna qədər müdafiə edə bilər, amma, gərək irəli sürüyün arqumentlər məntiq çərçivəsinə sığsın. bundan da əlavə tənqid edərkən istifadə etdiyin kəlimələrə də diqqət edəsən.
vahabzade tənqid edərkən işlətdiyi kəlimələr bəxtiyarın yaradıcılığından çox onun necə adam olması ilə əlaqədar idi. bunun haqqında daha da yazmaq olar, amma, #195910 no-lu entri kifayət edər məncə.
seymuru qoyaq bir qırağa, burda əsas danışılması lazım olan seymursevərlərin verdikləri reaksiyalar idi. təxmin edərək deyirəm ki, seymur başqa tənqidi yazılarını da bu tonda yazıb, bəs o zaman səs çıxarmayanlar indi niyə danışırlar? deməli, əlində mikrofon tutub danışan şəxs, bizim sevmədiklərimiz haqqında istədiyi hər şeyi deyə bilər, amma, bizim sevdiklərimizə yox (hətta tənqid belə edə bilməz). seymurun vahabzadəyə dediyi ağır sözlərə əsəbləşənlər, seymur bunu ilk dəfəmi edir? təhqiramiz sözlər xoşagəlməzdirsə niyə digər yazılarına alqış tuturdunuz? bunun milliyətçilik hissindən elə də fərqi yoxdu və bu bədbəxtçilikdi.
seymurun yazıçılıq fəaliyyəti ilə bağlı 2-3 cümlə yazım. seymur bizim bidiyimiz şeyləri elə bizim önümüzə qoyur, oxucusunu düşünməyə vadar etməyən adam yazı yazsa nə olacaq ki? eyni movzuda seymurun da yazısını oxumuşam, sözlükdəki bir entrini də, inandırım sizi sözlükdəki yazı daha çox təsir etmişdi mənə, başqa bir baxış bucağı yaratmışdı.
şair demişkən: "sağlığında dəyər verin insanlara"
p.s.: günül mövlud da seymurdan elə də fərqlənmir. günelin və borgesin futbol haqqındakı yazılarını oxumaq bəs edir ki, adam bugünkü azərbaycan ədəbiyyatı adına utansın.
təşəkkürlər
+3 əjdaha
44. son romanı ana ürəyində magik realizmə meyillənmə gördüyüm yazar.
oxumağa dəyər məncə.
+3 əjdaha
80. (bax: lülüş)
+3 əjdaha
13. (baxma: seymur baycanın yazar hesab edildiyi ölkə)
+3 əjdaha
18. ağ qoyunların içindəki qara qoyun
+3 əjdaha
87. yazılarından da hiss olunur ki, çox mütaliə edən biridir. lakin, həyatında çatışmazlıqlar var. xüsusilə, qadın mövzularında aqresiyasını gizlədə bilmir. siyasi mövzulara maksimum girməməyə çalışır. ümumi götürəndə, yazıları oxunaqlıdır, mənalıdır, məntiqlidir.
+3 əjdaha
78. --spoiler--
hər bir insanın fayda verə biləcək bir sahəsi var. .... inkişaf etməyə qoymurlarsa, onda qoy yaponları da inkişaf etməyə qoymasınlar. başlarına iki atom bombası atdılar, lakin üstündən cəmi doqquz il keçəndən sonra "yeddi samuray" kimi bir şedevr filmin çəkilməsinə nail oldular.
heç kim bizim kitab oxumağımıza, tərcümələr etməyimizə, elmlə məşğul olmağımıza fərdi mənada mane ola bilməz. heç olmamaqdansa, gec olmağı daha yaxşıdı.
--spoiler--
+2 əjdaha
9. çox kitab oxuduğunu her eserinde bildiren yazardır.(baxma: bir aqşin yenisey deyil)
körpüaltı eserinde bakidan iyrendirir adamı. bir var bir hadise sadece qanıvı qaraltsın, bir de var iyrendirsin. o iyrendirir.
+3 əjdaha
40. son məqaləsi ("nisyə mal verilmir" ) ilə çoxlarının ürəyindən xəbər verdiyinə əminəm.
--sitat--
şevarnadzenin həyat yoldaşı 2003-cü ildə gürcüstanda baş verən məlum hadisələr zamanı ərinə deyib ki, əgər sən xalqa silah qaldırsan, mən çıxıb gedəcəm.
xeyli vaxtdır bir sual məni bərk narahat edir: görəsən, azərbaycanda elə bir qadın varmı ki, həyat yoldaşının evə gətirdiyi pulun necə, hansı yolla qazanılması haqqında düşünür? bahalı hədiyyələr aldıqda, parıltıyla, təmtaraqla təmin olduqda, düşünürmü ki, bütün bunlar başqasının haqqını yeməklə, başqasının torpağını əlindən almaqla, başqasına əzab verməklə əldə olunub? heç düşünürmü ki, görəsən, ərim kimin evini yıxıb, hansı yetimin haqqını yeyib, kimə işgəncə verib, kimə yaltaqlanıb, hansı yalanları danışıb? bahalı restroranda əylənərkən düşünürmü ki, bütün bunlar başqasının çörəyini əlindən almaqla əldə olunub? yoxsa onları evə gələn pulun necə və hansı yolla qazanılması heç maraqlandırmır?
pul, hədiyyə, gəzinti, restoran, əyləncə olsun... daha bunlar necə əldə olunur, bu haqda düşünməyə, qan qaraltmağa dəyməz. yəqin belə düşünürlər.
təki başqaları onların geyiminə, bər bəzəyinə paxıllıq etsin, daha pulun qazanılması haqda düşünmək nəyə lazım... yəqin münasibət belədir.
yəqin ki, onlar özlərini çox xoşbəxt hiss edirlər. zatən ölkədə vəziyyət necədi bilirik. ötənlərdə rayonlardan birində, aptekdə ağ kağıza yazılmış üç söz ölkənin mənzərəsini tam göstərirdi: nisyə dərman verlmir.
daha roman yazmağa, dastan danışmağa gərək yoxdu. bu üç kəlmə söz insanların hansı şərtlər altında yaşadığını açıq-aydın ortaya qoyur. mən o ağ kağıza yazılmış üç kəlməni oxuyanda, sarsıldım və düşündüm ki, axı niyə belə olmalıdır? axı niyə neft ölkəsində aptekdə belə bir söz yazılmalıdır?
heç kim duran yerdə elə bir elan yazmaz. deməli, gerçəkdən də adamlar gəlib nisyə dərman istəyiblər və aptek müdiri belə bir elanı yazıb divara yağışdırmağa məcbur olub. həddindən ziyadə pis oldum. bütün günü özümə gələ bilmədim. aptekə gəlib nisyə dərman istəyən və ala bilməyən adamlar haqqında düşündüm. onların ağrısını hiss etdim və bu yazını yazmağa qərar verdim.
bəli, bəzi adamlar deyəcək ki, seymurun kişilərə gücü çatmır, yenə qadınlardan yazır. doğrudur, gücüm çatmır. mənim o rüşvətxorlara, bütün insani sifətləri itimişlərə, bütün bəşəri dəyərlərə tüpürmüşlərə, sözə zorla cavab verənlərə gücüm çatsaydı, bu yazı yazılmazdı. bu yazı elə mənim və mənim kimilərin acizliyinin nəticəsidir. amma bu o demək deyil ki, bizi basıb əzməlidirlər. tutaq ki, aptekdən nisyə dərman istəyən o adamlar öz hüquqlarını tələb edə bilmirlər, savadsızdırlar, qorxurlar. bu o demək deyil ki, onları əzmək, qul kimi idarə etmək, tapdalamaq, təhqir etmək lazımdı. tutaq ki, bir insan gücsüzdü, fikrimi kobud ifadə etsəm, əlildi və özünü müdafiə edə bilmir, bu o demək deyil ki, biz öz gücümüzü onun üzərində sınamalıyıq. bəs mərhəmət, bəs vicdan, bəs tanrı, bəs bizi ədalətə səsləyən kitablar necə olsun? bir insanı aptekdən nisyə dərman istəməyə məcbur etmək, onu bu vəziyyətə salmaq, güclü bir adamın şikəst, özünü heç cür müdafiə edə bilməyən adamın üzərində gücünü sınaması, onu təhqir etməsi, dolaması deməkdir. bunun başqa adı yoxdur.
"çörək yoxdursa, piroq yeyin", - demək asandı. oxuduqlarımıza və eşitdiklərimizə görə qadın daha mərhəmətli, daha zərif varlıqdı. axı qadın anadı. o, başqalarının dərdini, ağrısını, iztirabını daha dərindən hiss etməlidi. bir ana öz uşağını ən ləziz yeməklərlə yemlədiyi, ən bahalı paltarlarla geyindirdiyi halda, başqa bir ananın öz uşağına bir boşqab sup yapa bilmədiyini, necə hiss etmir görəsən? yoxsa onlar ölkədə nəyin baş verməsindən həqiqətən xəbərsizdilər? bəlkə onların bahalı maşınlarının şüşələrindən ətrafda baş verənlər görünmür? bəlkə onlar görməmək üçün gözlərini, eşitməmək üçün qulaqlarını yumublar? mən heç də tarixdə baş verənlərlə təsəlli tapmaq istəmirəm, sadəcə onu xatırlatmaq istəyirəm ki, ötən əsrin əvvəllərində neft milyonçuları vardı, pulları, qızılları, var-dövlətləri yerə-göyə sığmırdı. axırı necə oldu? axırda o oldu ki, övladları bir boşqab supa möhtac qaldılar. çünki xalqa zülm etmişdilər, pullarını xalqa xərcləməmişdilər. ona görə də xalq onları müdafiə etmədi. bir-ikisinin adı guya xeyriyyəçi kimi çıxıb. boş söhbətdi. xalqa xərclədikləri, əyləncəyə xərclədiklərinin yanında qəpik-quruşdu. mirzə cəlil boş yerə onları "general kokardası almaq üçün xeyriyyəçiliklə məşğul olanlar" adlandırmırdı.
əlavə dava salmaq üçün detallı yazmıram. istəmirəm. ötən əsrin əvvəlində baş verənlərdən az-çox məlumatı olanlar söhbəti bilirlər. həyat çox əclaf şeydi. heç kim yarım saatdan sonra nəyin baş verəcəyini bilə bilməz. bu gün özünə sığışdırıb yemək yemədiyin restoranda sabah qabyuyan, xadimə işləyə bilərsən. heç kim bundan siğortalanmayıb. bir adam tanıyırdım pulu yerə-göyə sığmırdı. bir gün bazara gedəndə gördüm ki, bazarın qabağında dayanıb, əlində də üç dəstə petruşka... onda bildim həyat çox fanidi. bu fani dünyada insanın ən böyük amallarından biri, bir tikə çörəyi halal yolla, başqasının haqqını yemədən, başqasını əzmədən qazanmaqdı.
dostoyevskini ilk dəfə oxuduğumda, bir cümlə yaddaşımda çox rahatlıqla özünə yer tapdı: "əgər bəşəriyyətin səadətini təmin edəcək bir sarayın tikintisində məsum bir körpənin bir damcı göz yaşı axacaqsa, o saray mütləq tar-mar olacaq".
--sitat--
+5 əjdaha
77. --spoiler--
məsələn respublika. necə respublika? orda adamı adam yerinə qoyurlarmı? seçkidə verdiyi səsi sayırlarmı? qanunlar hamı üçün eynidirmi? orda adamın bir milçək qədər dəyəri varmı? yoxsa orda milçəklə adamın arasında heç bir fərq yoxdur?
məmur. necə məmur? özünə işləyir, yoxsa camaata? tutduğu vəzifənin məsuliyyətini anlayırmı? yoxsa tutduğu vəzifə onun təfəkküründə adamları soymaq üçün bir silah rolunu oynayır?
adam. necə adam? şüuru varmı? düşünməyi bacarırmı? xeyriyyəçiliklə məşğul olurmu? xeyir və şər arasındakı fərqi başa düşürmü? yoxsa dünyada hər şey onun üçün manatdan ibarətdir?
kafe. necə kafe? orda yeməklər dadlı bişirilirmi? xidmət necədir? müştərilər arasında fərq qoyulurmu?
müğənni? necə müğənni? oxumağı bacarırmı? həqiqətən oxuyur, yoxsa cırıldayır? bəlkə mikrafon onun təfəkküründə olan və olmayan əndamını göstərmək üçün bir vasitədir?
həkim. necə həkim? öz peşəsinin müqəddəsliyini başa düşürmü? insana insan kimi baxır, yoxsa qurban kimi? müalicə edir, yoxsa adamları cəllad kimi şaqqalayır?
müəllim. necə müəllim? adamlara yazmaq-oxumaq öyrədir, yoxsa işi-gücü süpürgəpulu, pərdəpulu, ətirpulu-mətirpulu yığmaqdan ibarətdir? insan yetişdirir yoxsa paltarının altında bülleten daşıyır?
mömin. necə mömin. oxuduğuna və danışdıqlarına səmimi qəlbdən inanırmı? bəlkə din onun üçün bir vasitədir? dindən-imandan danışıb yetim-yesirin pulunu mənimsəyib basıb yeyirmi? rüşvətlə pul yığıb həcc ziyarətinə gedirmi? kasıblara əl tuturmu? bir yetimə bir kilo ət verib səkkiz kameraya bunu çəkib camaata göstərirmi? allahdan qorxurmu? bəndədən utanırmı?
universitet. necə universitet? orda camaata savad öyrədirlər, yoxsa camaatı daha da debilləşdirirlər? orda rektor mühafizəçiylə gəzir, yoxsa tək gəzir? qəbuluna düşmək olurmu?
konstitusiya. necə konstitusiya? həqiqətən konstitusiyadır, yoxsa kağız parçasıdır? bəlkə heç konstitusiya deyil, restoran menyusudur?
yazıçı. necə yazıçı? doğurdan yazıçıdır, yoxsa işi-gücü ona-buna yaltaqlanmaqdan ibarətdir?
qonaq. necə qonaq? özünü qonaq kimi aparır yoxsa sırtıqlıq eləyir? yaxından qonaq gəlib, yoxsa uzaqdan qonaq gəlib?
qonaqpərvərlik. necə qonaqpərvərlik? hər şey gələn qonağın kim olmasına, mənfəətə hesablanıb, yoxsa səmimi qonaqpərvərlikdir?
gəlin. necə gəlin. qaşı alınıbmı? yoxsa alınmayıb? hansı gözəllik salonunda bəzədilib? həqiqətən bəzədilib, yoxsa meymuna oxşadılıb? bakirədir, yoxsa bakirə deyil? təzə gəlindir, yoxsa köhnə gəlindir? bəlkə heç nə təzə gəlindir, nə də köhnə gəlin. bəlkə orta gəlindir? abırlıdır, yoxsa həyasızdır?
qadın. necə qadın? ifritədir, kahinədir, ləçərdir, yoxsa qancıqdır? bəlkə su pərisidir. məlahətlidir yoxsa atsifətdir? yemək bişirməyi bacarırmı? kabab yeyə bilirmi? yoxsa ancaq salat yeyir?
it. necə it? hürməyi bacarırmı? sümüyü necə gəmirir? pişik görəndə üstünə cumurmu? boynunda xaltası varmı? ümumiyyətlə itə oxşayırmı?
penis. necə penis? ölçüsü kiçikdir yoxsa böyükdür? sahibi istəyən zaman işlək vəziyyətə gəlirmi, yoxsa sahibini tez-tez pərt edir? ət parçasıdır, yoxsa sehirli çubuqdur?
tarixçi professor. necə tarixçi professor? qandığı bir qrafa varmı, yoxsa danışdıqları və yazdıqları büsbütün boşboğazlıqdır? bəlkə tarix onun anlamında saray ədəbiyatının nümayəndələrinə mədhiyyələr yazmaqdan ibarətdir?
göy üzü. necə göy üzü? daş atanda orda qalırmı? yoxsa qayıdıb adamın öz başına düşür?
ağac. necə ağac. bar verirmi? sərinik və kölgəlik yaradırmı? gecə altında yatanda adamı cinlər boğurmu? kəsəndə ondan nəsə düzəltmək olurmu? nə düzəltmək olar bu ağacdan? görəsən nə düzəltmək olar? tar, saz, mebel yoxsa dar ağacı, bəlkə də pol ağacı... yoxsa hər şey ustadan asılıdır?
şam. necə şam? onu harda yandırmaq olar? restoranda yoxsa kilsədə. bəlkə bu şamı ancaq işıqlar sönəndən-sönənə yandırmaq lazımdır? görəsən bu şam yananda yaşayırmı? yoxsa bu şamın yanması orden, medal, sot yeri, sanatoriyalara putovka almaq üçündür?
kələm. necə kələm? borşluqdu, yoxsa dolmalıqdır? yoxsa şorabalıqdı? dəxi bu kimi söhbətlər. beləcə necə sualı verib yazını sonsuza qədər uzatmaq olar. onsuz da paralel xəttlər kəsişmir. əlbəttə paralel xəttlərin kəsişməməsinin yazının movzusuna uzaqdan və yaxından heç bir dəxli yoxdu. sadəcə bunu yazının sonunun bir az mənalı görünməsi naminə yazdım.
--spoiler--
+2 əjdaha
84. https://m.facebook.com/permalink.php?story_fbid=10154058702919134&id=24456434133
Bu adamı seviyorum.
+3 əjdaha
94. Əslində özü haqqında elə də bir məlumatım yoxdur, amma bir sözünü çox sevirəm; "bizdə kiməsə anavı sikim deyəndə həmin adam elə bilir ki, sən onun anasını sikirsən. Amma əslində sikmirsən, eləcə deyirsən"
+2 əjdaha
11. 18.6 sm adlı kitabının adının hardan gəldiyi mənə çox maraqlı olan yazarımsı.
18 sm?
zənci yarrağı?
(bax: acı uşaqlıq xatirələri)
(baxma: zənci tərəfindən təcavüzə edilib kitab yazmaq)
şaka lan şaka yaxşı oğlandı. *
sıçtım, sıvıyorum
+2 əjdaha
75. müasir, ziyalı deyilebilecek cavanlarımızın sevdiyi bir yazıçı.
ümumiyyetle bildirmek isterdim ki, azerbaycanda bir adam azca bir irelileyiş sergileyirse, bu azca irelileyişden sonra tebii olaraq ona destek olan onu seven insanlar (çox hallarda cavanlar) ortaya çıxır. çox çox teessüf ki, bu hal baş verenden sonra o irelileyişi gösteren adam işin zibilini çıxarır ve gözle görünen sehvler etmeye başlayır. sonrasında bu sehvleri kimse dile getirende dünen o adamı seven fanatlar öz kumirlerinin pis imajı yaranmaması üçün başlayıllar onu menasızcasına müdafie elemeye.
mehz bu situasiyaya seymur baycanı misal çekmek olar. adamın tibb telebeleri o cümleden hekimler haqqında yazdıqları, metroda iyirmi qepik verib başqasından onu keçirmesini isteyenleri dilençi adlandırması, hetta salam qedirzadenin eserini kopyalayıb öz zibil hekayesinin başlanğıcına qoyması neytral düşünceli biri üçün her halda sehv kimi qiymetlendirilecek bir hereket olardı. amma gel gör ki, bu hereketlerden hardasa danışanda bezi möhterem şexsler başlayıllar ki, sen heç bilirsen o neçe dene kitab oxuyub? bilirsen o neler bilir??
bilirsiz ümumiyyetle mene maraqlıdır, her zaman mı birinin çox oxuması onun her kesden daha müdrik olacağı demekdir? ve yaxud lap deyek ki, birinin çox bilen ve müdrik olması onun her kesi ve her şeyi istediyi kimi qınaya bileceyi mi demekdir?
dostlar, kim olduğundan, ne qeder bildiyinden ve ne uzunluqda saqqal saxlamağından asılı olmayaraq her kes sehv yazılar yaza biler ve o sehv eden adam sevdiyimiz adam olsa bele sehvlerini qebul elemekden narahat olmamalıyıq.
+2 əjdaha
32. hal hazırki adı ilə "seymur haycan". adam yerinə, qoymayıb kitabını almadığım bir yazar. hətta yazar belə deməzdim. qadın vaginasına həsrət yazar.
(baxma: əli əkbərə salam de yetim)
+2 əjdaha
17. bu linkdəki 
son yazısı olan atalar və oğullar nisbətən bəyəniləcək tərzdə olan yazar. giriş hissəsi daha da maraqlıdı. belə yazsın deyək hə.
ama yazıdaki bu hissə ilə tam razı deyiləm;
deyirki toyda mansın biri belə bir mahnı oxuyurdu:
"istəyirəm yenə səhvim üstə döyəsən məni, əllərinə qurban olum, ay ata..."
gör nə gündəyik ki millət atadan şillə yeməyi normal qəbul edir yazıb seymur.
halbu ki bu mahnının sözlərini yazanın bəlkədə atası ölüb deyə bir ağı kimi oxuyur bunu? verilən misal düz deyil yəni
+2 əjdaha
28. son yazısındaki bu hissəni hiss edərək yazmış köşə yazarı;
"O bircə dəfə də ölkədən kənara çıxa bilmədi. Ölkədən kənara çıxa bilməməyi bir yana, heç doğulduğu ölkənin Şəkisinin, Lənkəranının, Qubasının, Zaqatalasının necə olduğundan xəbərsizdi. Hər dəfə xoş bir təbiət mənzərəsiylə qarşılaşanda, istəyirəm gözlərimlə bu mənzərələri kopyalayıb, ona göndərəm. Başa düşürəm, bir adam bütöv bir nəsli xoşbəxt etmək iqtidarında deyil. Bir adam hamının əvəzinə oxuya bilməz, bir adam hamının əvəzinə gəzə bilməz. Bir adam hamının əvəzinə xoşbəxt və ya bədbəxt ola bilməz..."
yaxşıdı yaxşıdı. zarafatsız. düz deyir. təqdir etdim bu hissəyə görə.
ama yazının altında ki "seymur sən artıq klassiksən" , "ağlayıram" və.s kimi şərhlərənə fikir verməyin siz. gij-gij şeylərdi.
http://kultura.az/articles.php?item_id=20130418104134748&sec_id=25
+2 əjdaha
23. bir pox yeyib,18,6 sm aldığım,üstəlik yarısına qədər oxuduqdan sonra sırf bir kitabı yarımçıq atmamaq prinsipimə görə oxumağa davam etdiyim kitabın yazarı.
kitabın insan da iştah açmaqdan başqa bir təsiri yoxdur.
+3 əjdaha
50. bugünkü facebook statusu ile bir daha dahiliyine emin olduğum yazar .
--sitat--
seher cixdim bazara shabalid almaqa. bele getdiyim yerde bir xanim dedi ki size shabalid lazimdi. dedim he. dedi var. sadece donur deye iceri qoymushuq. dedim uc kilo cek gelirem. qayidanda xanim dedi ki yaxshisinin kilosu alti manatdi cekim? dedim cek. amma sozun doqrusu bir az baha gelde mene. cunki bakida besh manata almishdim. on sekkiz manat verib shabalidi getirdim eve. evde baxdim ki bu shabalidin hetta kilosu on manat da olsa azdi.
hec ozum de bilmirem bunlari niye yaziram.
--sitat--
mence kafkani zadi siktir edin seymur baycani oxuyun!
+2 əjdaha
90. azərbaycan ya da ümumiyyətlə şərq qadınından "məhsul" deyə bəhs etməsiylə məni "heyran" etmiş yazıçı qırıntısı. sənətlə, ədəbiyyatla maraqlanan azərbaycan qadınlarının bunu etməkdəki tək səbəbinin "möhtəşəm" azərbaycan kişisini aldadaraq ərə getmək istəyi olmasını deməklə də ağıllara durğunluq gətirmişdir.
ah!
ifşa edildik!
həqiqətən də, belə hallar hər dəfə fərqli misallar üzərində gördüyüm şeylərdən biridir və mən hər dəfəsində cahilliyin gəlinən səviyyədən, alınan təhsildən asılı olmadığını başa düşürəm. bir kütlənin, çoxluğun haqqında mənfi, (lap eləcə də müsbət) ümumiləşdirmələrlə danışan insan barəsində başqa şey düşünmək mümkündür? əminəm, onun fikrincə, o, parlaq zəkasıyla seçilən, zehniyyəti bütün azərbaycan kişi və qadınlarından üstün, bu ölkədəki hər şey haqqında xırdalığına qədər məlumata sahib, ağıllı, müasir biridir. amma nəinki elə olmaqda, etmə yolundakı addımlarını atmaqda belə çox uğurlu ola bilməyib və buna çalışarkən özü üçün seçdiyi bir "role model"i olduğunu düşünürəm, hansı ki, "a"sını onun "a"sına, "b"sini onun "b"sinə uyğunlaşdırmağa cəhd edir.
+1 əjdaha
1. (baxma: genc aktivist)
+1 əjdaha
67. --sitat--
ivan iliçin ölümü
mütaliənin dörd mərhələsi var. bu, bir az sufilikdəki şəriət, təriqət, mərifət, həqiqət mərhələlərinə oxşayır. mütaliənin birinci mərhələsində əlinə keçən kitabları oxuyursan.
bir çox insanlara bu mərhələ çox yaxşı tanışdı. nağıllar, dastanlar, uşaq ədəbiyyatı, bayağı sevgi romanları…
bu mərhələdə daha çox ibrətamiz əhvalatlar oxucunu özünə cəlb edir. süjetə üstünlük verilir.
parıltılı cümlələrin altından xətt çəkilir. bir çox yazıçılar vaxtında xeyli lazımsız əsərləri oxuduqlarından dolayı öz peşmançılıqlarını dilə gətiriblər.
onların fikrincə, bu vaxt boşa gedib və bu əsərlərin əvəzinə daha ciddi, lazımlı
əgər qəddafi tolstoyun “dirilmə” əsərini bircə dəfə ürəkdən oxusaydı, xalqını qan içində boğmazdı…
əsərlər oxumaq olardı.
somerset moem isə başqa fikirdədir. moem “həyata yekun vurarkən” əsərində yazır: “mən də vaxtında xeyli lazımsız kitablar oxumuşam.
bir çox yazıçılar buna görə özlərini bərk qınayırlar. mən isə əsla peşman deyiləm. ələ keçən bütün kitabları acgözlüklə oxumaq vacib bir mərhələdir. bu, mütaliə prosesinin qırılmaması deməkdir”.
deməli, əslində, bizim heyfsiləndiyimiz bir mərhələ, prosesin tərkib hissəsidir.
bu, zərurətdir. ikinci mərhələdə insan özünə lazım olan əsərləri tapıb oxumağa
başlayır. artıq birinci mərhələdə oxuduğu kitabların süjeti, mövzusu onu qane etmir. buna zövqün formalaşması adını da verə bilərik. bu, çox uzun və axtarışlar tələb edən bir mərhələdir. şəxsən mənim kitab zövqümün formalaşmasında “525-ci qəzet”in müstəsna rolu olub. o vaxtlar “525-ci qəzet” 14 min tirajla dərc olunurdu. qəzetdə “üz-üzə” rubrikası vardı. həmin rubrikada ölkənin ən tanınmış adamları (siyasətçilər, yazıçılar, şairlər, sənətşünaslar…) sevdikləri şəhərin, yeməklərin, yazıçıların, əsərlərin adlarını sadalayırdılar. mənim üçün bundan gözəl fürsət ola bilməzdi.
tanınmış adamların müsahibələrində adlarını sadaladıqları əsərləri “nəsimi”
somerset moem
somerset moem
bazarının yaxınlığında yerləşən puşkin adına kitabxanadan tapıb oxuyurdum. beləliklə, mən xeyli lazımlı əsərlər oxudum. daha sonra “525-ci qəzet”də kamil vəli nərimanoğlunun böyük bir müsahibəsinə rast gəldim. həmin müsahibədə kamil müəllim xeyli əsərlərin adlarını sadalamışdı. kamil müəllimin müsahibəsi mənə xeyli kömək etmiş oldu. onun müsahibədə adlarını sadaladığı bütün əsərləri tapıb oxudum. daha sonra ədəbi mühitdə adı hallanan, şeir, hekayə, roman yazan adamlarla tanış olmağa başladım. işim xeyli yüngülləşdi. əsərləri daha ehtiyatla seçirdim. əsərin adını, müəllif haqda informasiyaları, əsərdəki qəhrəmanların adlarını qalın bir dəftərə yazırdım. əsəri bitirən kimi əsər haqda fikirlərimi isti-isti bir vərəqə köçürüb, dəfələrlə oxuyurdum. oxuduğum əsərləri bu gün ən xırda detallarına qədər xatırlamağımın səbəbi budur.
daha sonra mən özümə yaxın, ruhən doğma əsərlərin, doğma yazarların axtarışına başladım. bu, artıq fərdi məsələdir. hər kəs bu prosesdə öz yolunu tapır. onu da qeyd edim ki, ən adi səbəblərdən mərhələlər arasındakı rabitə qırıla bilər. məsələn, ailə, iş, pul qazanmaq, ədəbiyyatla həyat arasındakı sirli əlaqəni tapmaq, şərtiliyin reallığa çevrilməsini görmək… yuxarıda da qeyd etdiyim kimi, bu mərhələ uzun axtarışlar, ağır zəhmət tələb edir. ən çətini isə sənin ruhuna doğma olan əsərləri və yazıçıları tapmaqdır. hər hansı yazıçının məşhurluğu, tirajı səni asanlıqla aldada, qorxuda bilər. əlbəttə, oxucu kimi hər hansı əsər haqda fikir bildirmək daha asandır. yazarın işi daha ağırdır. əgər yazar babat tiraj yığa bilməyibsə, babat bir mükafat almayıbsa, hər hansı yazıçı, əsər haqda tənqidi fikir bildirməklə gülüş obyektinə çevrilə bilər.
üçüncü mərhələdə sən artıq əsəri oxuyarkən yazarın təsvir etdiyi təbiət
lev tolstoy
lev tolstoy
hadisəsini, məişət hadisəsini, obrazı özü gördüyünü, eşitdiyini, oxuduğunu, hardansa çırpışdırdığını müəyyən edə bilərsən. bu, çox zövqlü bir mərhələdir.
ədəbi sirlərə vaqif olmaq adama hədsiz zövq verir. sən yazıçının necə gopa basdığını, öz başına gəlmiş hadisəni qorxa-qorxa, ehtiyatla, üçüncü şəxsin dilindən yazdığını, yaxud eşitdiyi hadisəni özü görmüş kimi necə ustalıqla təqdim etdiyini gözəl tuta bilirsən. əgər özün nəsə yazırsansa, bu mərhələdə sirlərə vaqif olma prosesi daha da sürətlənir. söhbət sənin zəif, yaxud ortabab, güclü hekayə, roman yazmağından getmir. yaradıcılıq prosesinin özü yazıçıların sirlərini öyrənmək üçün açar rolunu oynayır. hər kəsin zəhmətini qiymətləndirməyə doğru bir addım atırsan. əsərlərin necə ağır zəhmət bahasına ərsəyə gəldiyini istər-istəməz anlayırsan. üstəlik, “yazmaq lazımdırmı”, “niyə yazıram” , “kimə lazımdır”, “yazmaqla nə olacaq” kimi ağır suallar hər an adamın üstünə hücum çəkir. bütün bu suallar səni yorur. hər an geriyə çəkilə bilərsən. bu mərhələdən nə qədər zövq alsan belə, insandan güclü iradə tələb olunur.
dördüncü mərhələdə artıq əsərlərdə yazılmayan hadisələri, əhvalatları oxumağı bacarırsan. bu, çox ağrılı bir mərhələdir. demək olar ki, əsəblərin tamam sıradan çıxması, bədənin hər hansı üzvünün bərbad günə düşməsi bahasına sirlərə vaqif olursan. qorxular peyda olmağa başlayır və sən yazıçıların qorxularından, gələcək ağrılarından necə əzab çəkdiklərini anlayırsan. heç bir texnika, ustalıq səni aldada bilmir. hər şeyi görürsən. yazılmayan cümlələri belə oxuyursan. intiharların əsl səbəbini başa düşürsən. bu, çox intim məsələdir. bu haqda nəsə yazmaq, nəsə danışmaq çox çətindir. demək olar ki, mümkünsüzdür. daha çox susmağa üstünlük verirsən. gülməli vəziyyətə düşmək qorxusu var. sən dovlatovun tənbəlliyini başa düşürsən. dağa dırmaşan alpinistlərə dovlatovun niyə güldüyünü anlayırsan. runeskonun “görəsən, niyə bir adam yazdığım zaman məni boğub öldürmür”,- sözlərinin hansı əzablardan doğduğunu anlayırsan. peçorinin iztirablarını, oblomovun tənbəlliyini, henri millerin haldan-hala düşməyini, eduard limonovun “qar yağdı və mən mətbəxtdə oturub hönkür-hönkür ağladım” sözlərinin həqiqi mənasını dərk edirsən. heç kəs sona qədər özünü yaza bilmir, amma sən yazılmayanları belə oxuyursan.
və sən özün də hər şeyi sona qədər yaza bilməyəcəyini anlayırsan. bilirsən ki, yazılanlar, əslində, baş verənlərin heç on faizi deyil. bununla belə, sən sirli bir dalğaya girərək, özündən əvvəl yaşamış, ölüb getmiş, sümükləri çürümüş yazıçıların iztirablarını, ağrılarını, aldıqları travmaları ürəyinlə tam hiss edirsən. hətta düşüncə belə itmir. onların nəinki yazdıqlarını, düşünərək yazmadıqlarını belə oxuyursan. və knut hamsunun qəhrəmanı naqeli öz qardaşın kimi sevirsən. zahiri xoşbəxtliyin əslində necə dərin bir xoşbəxtlik olduğunu yaxşı duyursan. misimanın intihar etməkdən savayı yolu olmadığını anlayır və müdrikcəsinə “intihar zəiflikdir” deyən adamlardan iyrənirsən.
***
tolstoy bəxti gətirməmiş yazıçıdır. bəli, kitabı cəmi min tirajla çıxan, üçüncü sort ölkənin ortabab yazıçısının dünya şöhrətli bir yazıçıya, tolstoya “bəxti gətirməmiş yazıçı” deməsi ilk baxışda çox gülməli görünə bilər. mənim heç vaxt tolstoya xüsusi bir heyranlığım olmayıb. baxmayaraq ki, tolstoyu erkən vaxtlarda oxumağa başlamışam. baxmayaraq ki, tolstoyun yaratdığı pyer bezuxov, levin obrazları ən çox sevdiyim obrazlardan olub. tolstoyun əsərlərini müxtəlif yaş dövrlərində təkrar-təkrar oxumuşam. lap son aylara qədər “dirilmə” əsərini tolstoyun ən güclü əsəri hesab edirdim…
tolstoya qarşı yazarların, güclü oxucuların çox pis münasibəti olub. bu münasibət bu gün də davam etməkdədir. məsələn, kamyu deyirdi: “tolstoyla dostoyevskini eyni dərəcədə sevən adam çox qorxuludur”. knut hamsun tolstoya sadəcə nfirət edirdi. hətta əsərlərinin birində, səhv etmirəmsə, “misterii” əsərində qəhrəmanın dilindən knut hamsun tolstoyu söyüb biabır edir, hətta tolstoy haqqında öldürücü lətifə yazır. çexov tolstoyun əsərlərində
anton çexov
anton çexov
bilmədiyi məsələlər haqqında mülahizələr yürütməsindən narazı idi. çexov şair pleşşeyevə yazdığı bir məktubda deyirdi: “tolstoy bir sıra bioloji və fiziki hadisələrdən bəhs etməklə öz avamlığını göstərir. uzun ömrü müddətində bu adam zəhmət çəkib, mütəxəssislər tərəfindən yazılmış bir-iki kitab belə oxumamışdır”.
tolstoy çox ağır bir imtahan qarşısında qalmışdı. onun qarşısına bəşəriyyətin yetişdirdiyi, istedadı vulkan kimi püskürən, bəşəriyyətin çox nadir hallarda doğduğu bir şəxs çıxmışdı. bu, dostoyevski idi. tolstoy həmişə yazarların zəhərli qələminə tuş gəldiyi halda, yazarlar dostoyevskiyə öz ehtiramlarını, heyranlığını nümayiş etdiriblər. ən müxtəlif yazarlar. dəlilər. ağıllılar. məşhurlar. ortabablar. məsələn, ən başdanxarab yazıçılardan biri, henri miller deyirdi: “mənim həyatım iki yerə bölünür. dostoyevskiyə qədər və dostoyevskidən sonra”. murakami kimi yüksək tirajlı bir yazıçı deyir: “karamazov qardaşları” kimi bir roman yaza bilsəm, özümü xoşbəxt hiss edə bilərəm”.
tolstoy haqq etmədiyi bir imtahan qarşısına çıxmalı oldu. o, daima, uzun illər dostoyevskinin kölgəsində qalmalı oldu və qalmaqdadır. “insan qəlbinin mühəndisi” adı almış dostoyevskiyə vurğun adamlar daima tolstoy yaradıcılığına ağız büzüblər. bəziləri tolstoyu uzunçuluqda, bəziləri qadın söhbətlərinə hədsiz aludə olmaqda ittiham ediblər. tolstoy özü isə dostoyevskinin niyə çox oxunduğunu başa düşmədiyini açıq-aşkar dilə gətirmişdi. tolstoy dostoyevski haqda deyirdi: “o, rus dilini bilmir”. tolstoy leskovu dostoyevskidən daha güclü yazıçı hesab edirdi…
bəli, tolstoy öz zəhmətkeşliyi, ağlı ilə kosmosa rahat girən dostoyevskinin qarşısında aciz idi. bu, çox ağrılı, qeyri-bərabər bir döyüş idi. əlbəttə, özünü bir az qeyri-adi, fərqli hesab edən insanın dostoyevskini sevib, tolstoya ağız büzməsi anlaşılandır. tolstoy nəticəsi əvvəldən bəlli olan bir döyüşə girmişdi. onun bu döyüşdə uduzması stalinin trotskiyə uduzmasına bənzəyir. stalin də bəşəriyyətin ən böyük bir dühası trotskiylə davaya girməyə məcbur idi. oğlunu qurban verməsi, müharibəni udması belə stalini xilas edə bilmədi. trotski öz nitqi, publisistikası, sərhədsiz istedadı ilə bu günə qədər stalini əzməkdədir.
yeri gəlmişkən, trotskinin “mənim həyatım” adlı memuarının hələ də azərbaycan dilinə çevrilməməsi biabırçılıqdır. məlumat üçün bildirim ki, trotskinin memuarı əhalisi bizdən az olan gürcüstanda gürcü dilinə çevrilib.
müəmmər qəddafi
müəmmər qəddafi
bizdə xeyli çoxyönümlü adamların olduğunu, gürücstanda sola rəğbətin olmadığını nəzərə alsaq, vəziyyətin necə acınacaqlı olduğunu bir az dərk edərik. ən ağır, çıxılmaz vaxtlarımda trotskinin məqalələri, xatirələri mənə güc verib. yeri gəlmişkən, trotskinin tolstoy haqqında məqaləsi var…
***
böyük əsərlər ürəyin ağla, ağlın ürəyə səyahəti zamanı yaranır.
serb yazıçısı m.paviç belə deyirdi: “tək ürəklə böyük əsər yaratmaq çətindir. tək ağılla böyük əsər yaratmaq çətindir. ürək və ağıl bir yerdə olmayanda böyük əsər yaranmır”. məhz buna görə turgenev qlinkanı ibtidai xalqın dahisi adlandırırdı. turgenev anadangəlmə istedadlara nifrət edirdi. “dad anadangəlmə istedadların” əlindən deyirdi. böyük əsərlərin yazılması üçün zəhmətdən, təcrübədən savayı ürəyin ağla, ağlın ürəyə səyahəti vacibdir. əgər böyük əsərlərin yaranması ağlın ürəyə, ürəyin ağla səyahətini vacib bir şərt kimi tələb edirsə, bu əsərlərin oxunuşu da ağlın ürəyə, ürəyin ağla səyahətini tələb edir. böyük əsərləri tək ağılla oxusan, ürəklə yazılmış yerləri qaçıracaqsan. böyük əsərləri tək ürəklə oxusan, ağılla yazılmış yerləri başa düşməyəcəksən.
tolstoy qəddafinin sevimli yazıçısı idi. indi həbsdə yatan əli insanov çexovun “6 nömrəli palata” əsərini çox sevirdi. bu kimi hallar bizi ədəbiyyatdan əsla küsdürməməlidir. ədəbiyyat bacardığı qədər tərbiyələndirir. əgər donuzlar mirvariləri tapdalayırsa, bu, ədəbiyyatın günahı deyil.
mən “səfillər” əsərini ürəkdən oxuyan adamın yetimin malını yeyəcəyinə, zirzəmidə dustağa işgəncə verəcəyinə inanmıram. əgər elçin əfəndiyev ömründə bircə dəfə “səfillər” əsərini ürəkdən oxusaydı, baş nazirin müavini vəzifəsindən istefa verib, azərbaycan teatrlarının səhnələrini özünün və atasının “əsərləri” ilə işğal etməzdi.
əgər anar rzayev bircə dəfə “səfillər” əsərini ürəkdən oxusaydı, üstünə min təhqir, söyüş, lənət götürüb, yazıçılar birliyinin sədri vəzifəsində 24 il oturmazdı.
əgər qəddafi tolstoyun “dirilmə” əsərini bircə dəfə ürəkdən oxusaydı, xalqını qan içində boğmazdı…
***
yazının adını təsadüfən “ivan iliçin ölümü” qoymamışam. tolstoyun “ivan iliçin ölümü” əsəri həm ürək, həm də ağıl tələb edən əsərdir. bu əsərdə biz rus millətçiliyindən uzaq tolstoyu görürük. bu əsərdə tolstoy ona uzunçuluğu irad tutanlara heç bir bəhanə vermir. bu əsəri oxuyarkən biz tolstoyun neçə dəfə ölüb-dirildiyinin görürük. nəhayət, biz bu əsərdə həyatın həqiqətən necə fani olduğunu görürük. və tolstoyun “ivan iliçin ölümü” əsərindəki fanilik əsaslandırılmış fanilikdir, bayağı, kökü olmayan, şərq faniliyinə əsla bənzəmir.
tolstoy “ivan iliçin ölümü” əsərini mütaliənin dördüncü mərhələsinə, həqiqətə çatan adamlar üçün yazıb. əgər kimsə “ivan iliçin ölümü” əsərini oxuyub, tolstoyun ağrılarını, onun dəfələrlə ölüb-dirildiyini anlamasa, bilsin ki, o hələ həqiqətə çatmayıb. və ümumiyyətlə, hər kəs özünün hansı mərhələdə olduğunu dəqiq müəyyən etsə, yaxşı olar. trotski demişkən: “reallığı dərk etmək qələbənin yarısı deməkdir”.
--sitat--
+1 əjdaha
3. her şey cehennem facebookda cepheçi, müsavat, ve diger müxalifet liderlerinin destekçilerinin arasında seymurun son yazısı olan " gencliye semim nifret"i paylaşıb "möhteşem" deyenler var.
malsız millet? adam liderinizi medeni dilde söyür.
inanmırsız birde oxuyun:
http://kultura.az/articles.php?item_id=20120402052629114&sec_id=25
+1 əjdaha
6. (baxma: sektor uşağı)
+1 əjdaha
93. ədəbiyyatda hitlersayağı "mənim mübarizəm" serisi ilə öz sözünü deməyə cəhd edən yazıçı. çox faydalı və lazımlı publisistik yazılarla yanaşı, bir çox mənasız yazınn müəllifi. hekayələrini yazmaq forması daha maraqlıdır. sovet yazıçılarının hekayələrindən bir-iki cümlə dəyişir və hop! hekayə hazrdır. romanlarını da uğurlu hesab etmək olmaz. sıxıcı və yorucu bir dillə ağzına gələni yazır.
+1 əjdaha
74. azərbaycanla əlaqədar heç bir şeyi bəyənməyənlər tərəfindən heç bir şeyi bəyənmədiyinə görə tənqid edilən heç bir şeyi bəyənməyən yazar. hər kəsin heç bir şeyi bəyənməmə haqqına hörmətlə.
(baxma: herkezin işine kimse karışamaz )
+1 əjdaha
35. Uşaqlıqdan yanında olmaq şansım olmasa da arada bir görüşmə imkanım olub. Uzaqdan sufi day-daya oxşasmağına baxmayaraq yaxınlaşıb saqqal stilinin səbəbini soruşsanız, maraq xətrinə elədiyini deyəcəkdir. Özünün dediyinə görə uşaqlarla münasibəti həmişə uğursuz olub, yəni uşaqlar bunu həmişə söhbətdə sındırıb. içində böyük bir ideoloji çoşqu var. Stevanq Sveyqdən danışarkən tez-tez dayanıb, düşünüb, sonra nəyisə söhbətə əlavə edir. Dediyinə görə hələ insanların başına gələn hadisələrin bir çoxunun qismət yoxsa insanların öz seçimləri olduğunu tapa bilməyib. Maddi vəziyyəti mənə görə həmişə imkanlı kimi görsənir. Amma həqiqətən də bəzən qəpiyə güllə atır. Nə qədər aydın və intellektual təsir sahəsinə sahibmiş kimi görsənsə də ən çox effektiv olduğu sahə köşə yazarlığı və fərdi söhbətlərdir. Dinə qarşı sərt tutumu olan birisi kimi görünməyinə baxmayaraq buna bənzər bir sistemin varlığına müəyyən qədər inanır. Düzdür yazılarında bunun adına vicdan deyir amma əslində bəzən “yol” deyərək daha dərin karmik sistemin varlığının mövcudluğundan mesaj verir. Qadınları ciddi şəkildə tənqid edir, lakin həqiqətdə onların özlərindən aslı olmayaraq aşağı təfəkkürdə olması həqiqətini qəbul edir. Bir maraqlı məqam da var ki, hər bir qadın, ona “qeyri ciddi varlıqsan” deyildiyi halda özünü təhqir olunmuş hiss etsə də, nədənsə Seymur Baycanın dilindən bu komplement kimi qəbul olunur. Məsləhətlərinə ən çox qulaq asmayan adam Ülvi Həsənlidir. Adətən məsləhət verdiyi mövzu enerjisini necə xərcləyəcəyidir. Tək şikayətləndiyi şey liberalının da, solçusunun da, dindarının da, ateistinin də onurğasız olmasıdır. Bəzən baxışlarından “yetişdirmiyimiz nəsil bu debillər ola bilməz” ifadəsini çözmək olar. Siqareti buraxmasının səbəbini cana ziyan və əqidəsizlik kimi dəyərləndirir. Lakin mənim fikrimcə bu davranışın kökündə insanlara yol göstərən bir kamil insanın hər şeydən əvvəl öz sağlamlığını qoruya bilməməsi kompleksidir. Əsərləriylə bağlı eşitdiyim ən maraqlı şərh “yaxşı yeyib içib” rəyidir. Əgər bir gün soruşsalar ki bu adam ölkəni nəynən dəyişib, deyərdim ki köşə yazısıyla. Evlənməməsinin səbəbini qarşısına normal uyğun bir insan çıxmadığı və sadəcə qismət olmadığını deyir. Azərbaycan qadının böyük nifrətini toplayıb. Bulvarda gəzinti etməyi xoşlayır. Hər dəfə o baş, bu baş vuranda ayaqlarını çatdığı yerin son maneəsinə tappıldadır. Ən gec anladığı xətalardan biri səhv tənqid metoduna sahib olmasıdır. Unutmadığı qadınlardan biri gənc yaşlarında sahib olduğu yumru babat qarnına baxmayaraq onu sevən bir qızdır. Hər nə qədər dindarları ağır tənqid etsə də heç bir zaman kamil bir inanclı onun üçün düşmən olmayıb. Düşüncələrində ziddiyət az olduğu üçün yuxu rejimi yerindədir. Görünüşündən aslı olmayaraq (kök, arıq, uzun, balaca) tanıdığım bir çox xanım Seymurun onlara “padxod” etdiyini deyiblər.
mənbə: http://qeybet.wordpress.com/2013/09/01/seymur-baycan/
+1 əjdaha
47. bəzi fikirləri ilə razilaşmasam da, azərbaycan cəmiyyətinə yalnız xeyir verə biləcək insanlardan olduğunu düşündüyüm yazıçıdır. ölkədən çıxıb getməməyini isə erməni jurnalistinə belə izah edir: "filan yaşdayam, nə ailəm var, nə evim. kirədə yaşayıram. bu günə qədər də kasıbçılıqla min cür əziyyət çəkmişəm. başqa ölkəyə köçüb hər şeyi yenidən başlamağa nə gücüm, nə də həvəsim var".
+1 əjdaha
63. azərbaycanı pislədiyi üçün vətənpərvərlərin sevmədiyi yazar. nəyini tərifləsin zərbaycanın?? tanımıram etmirəm ancaq onu bilirəm ki azərbaycanı pisləmək üçün xüsusi cəhdə ehtiyac yoxdu, gördüyünü yaz ala sənə seymur baycan.
+1 əjdaha
30. bəzi mövzularda həqiqətən yaxşı baxış bucağı var,amma o da illərdir yerində sayanlardandır. camaat stratosferdən paraşütlə tullanır,o isə hələ də mentaliteti zadı söyür.
+1 əjdaha
20. yaxşı yazılar yazan publisist
+2 əjdaha
56. ölkə nə vəziyyətə gəlib ki onun xalqını qadınını təhqir edən və alçaltmağa çalışan gijdılllaqlara söz azadlığı verilib.bu xiyara demək lazımdır ki sən nə sikbaşısan ki nizaminin nəsiminin yaradıcılığını hansısa rusun bir əsərindən ucuz tutursan?sən kimsən ki bu xalqın qadınına onun həyata baxışlarına təhqirli ifadələrlə yanaşasan?əlimdə imkan olsaydı bu adamı daşşağından asardım onda bilərdi xalqa təhqir etmək nə demekdir.bu nədir bilmirəm son zamanlar hərkəs irəli getmək üçün xalqın mənfilərindən yazır.seymur kimi cındırlara başa salmaq lazımdır ki dilini qısa elə.ya da bu adam düşünür ki cəmiyyətin inkişafına mane olan tək səbəb azad seksdir.bunları avropa ilə düzgün tanış etmeyiblər.
düşünməyin ki bu yazdıqlarım təhqirdir.bunlar sadəcə elə seymurbacanın dili ilə tənqiddir.
adam bütün millətin səviyyəsizliyindən yazır.sonra da səviyyəsiz telekanal dediyi yerlərdə qonaq olmaq üçün xod axtarır.universitet müəllimlərinin savadsızlığından yazır və sonra rusları tərifləyir.ay gijdıllaq, o universitet müəllimləri də rus dövründə təhsil alıblar özü də əksəriyyəti savadlıdır.kadr çatışmazlığı savadsızlığa görə deyil bu ölkədə.daha sonra universitet müəllimin ad alma mərasimindən yazır.bu insan xalqı nə qədər söysəm o qədər qabağa gedəcəm deyə düşünür.cem yılmazın bir sözü var: "milletimin eksiği yok fazlası var, fazlalığını atsa yükselecek"... incə dillə yazılmış satira.bizim bir çox tənqidçi realist olaraq bilinən moronlarımız dərs almalıdır bu cümlədən
son zamanlarda murad köhnəqala da bu formada yazır.ümid edirəm köhnə üslubuna geri qayıdacaq.
+1 əjdaha
37. "quqark"ı oxumuşdum, "18.6"nı məsləhət gördü dostum. axıcı yazsa da, oxucuya çox şey qatdığını deyə bilmirəm. publisist yazıları daha uğurludu, bəzən fikirləri ilə razılaşmasam da. araq, "tükəzban"lar, köşə yazılarında da təhsil, din, kitab "olmazsa olmaz"lardı.
+1 əjdaha
45. bir qəpiklik yazmayan ancaq çoxlu oxuyan yazıçı
hamısını göstər
