işıq sürəti
| elm4,394 | 21 | 101
əjdahalar googlla
twin paradox - öyrənildiyində təəccübləndirən məlumatlar - qara dəlik - nisbilik nəzəriyyəsi - the flash - zamanda səyahət - maks plank - albert einstein - güldürən qəribə yuxular
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
1. sürətlə hərəkət edərkən məkan daraldığı üçün əslində sürətimizlə hesabladığımızdan daha çox məsafə qət edirik.
2. bu klassik sürətlə, məkanın daralmasından yaranan əlavə sürət arasında fərq işıq sürətinə yaxınlaşdıqca böyüyür. yəni işıq sürətinə yaxınlaşdıqca klassik olaraq hesabladığınızdan daha çox sürətə sahibsiniz.
3. tam işıq sürətinə çatdıqda kainat sizin üçün bir nöqtədən ibarətdir, və bir nöqtədən digərinə hərəkət etmək üçün qətiyyən vaxt sərf etmirsiniz, yəni sərf etdiyiniz zaman sıfıra bərabərdir. gəlin sizə orta məktəbdən bildiyiniz bir düsturu və riyazi bir qaydanı xatırladım. məsafə/zaman=sürət. uzaq bir məsafə qət edirsiniz amma bunun üçün sıfır zaman sərf edirsiniz. sıfıra böləndə nə alınır? əslində olmur amma getdikcə daha kiçik ədədə bölməklə sonsuzluq alırsınız. bu o deməkdir ki, işıq sürətinə yaxınlaşan cismin həqiqi sürəti (ingiliscə proper speed) sonsuza yaxınlaşır. məhs bu səbəbdən işıq sürətini ötmək mümkün deyil, çünki bu sürət əslində sonsuz sürət deməkdir. sonsuzluqdan daha böyük sürət?
ikinci bir şey deməzdən əvvəl xatırlatmaq istəyirəm. danışdıqlarım işıq sürəti və ona yaxın sürətdə hərəkət edən cisimlərin özü üçün keçərlidir, kənar müşahidəçi yenə də hər şeyin ancaq saniyədə 300 min km sürətlə gedə bildiyini görür. yəni günəşdən yerə gələn işıq bizim üçün 8 dəqiqəyə gəlir, baxmayaraq ki, işıq özü bunun üçün vaxt sərf etmir.
günəşdən gələn işıq 150 milyon km məsafə qət edib bizim dərimizə dəyir və nəticədə dəri altı bir hüceyrələrin dnt-sini dağıdır. dnt-ni dağıtmaq üçün işıq enerji və impuls sərf edir, yəni dnt molekuluna enerji və impuls ötürür. fikiləşin, işıq günəşdə yarandı heç bir vaxt sərf etmədən bədəninizdəki bir molekulla qarşılıqlı təsirə girdi və ona enerji, impuls ötürdü. təkcə bunu yox işığın hər yaranıb, udulma prosesini düşünün. işıq əslində kainatdakı cisimlər arasında ani enerji mübadiləsindən başqa bir şey deyil.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
işıq sürəti haqqında yuxarıdakı #183347 saylı entry gözəl bir yazı dili ilə ifadə edilib. lakin, mən bu entry-nin onnan daha uğurlu olmayacağını düşündüyüm halda yenə yazım deyirəm. -*
fizikanı ən az səviyyədə belə bilməyənlər üçün "işıq sürəti sabitdir" ifadəsini açmağa çalışacam:
əgər siz avtomobil idarə edirsinizsə, və 120km/saat sürətiniz varsa, arxadan gələn avtomobil 150km/saat sürətlə sizi keçərsə, siz o avtomobilin sizə görə 30km/saatla getdiyini görəcəksiniz və o avtomobil sizdən uzaqlaşınca onu az-çox təqib edə biləcəksiniz.
işıq isə, bu sürəti bizim klassik məntiqimizə meydan oxumaqla yığır. fərz edək ki, siz işıq sürətinin 99,9%-ni yığmısınız və ya məsələn 1 saniyədə məsələn 299791km458m yol gedirsiniz.bu vaxt yola çıxan işıq yenə həmin 300 000km-ə yaxın olan sürətini yığacaq və sizi sizdən xəbəri yoxmuş kimi o andaca ötüb keçəcək. yəni, siz o yolda gedən avtomobil kimi o işığı təqib edə bilməyəcəksiniz. hal bu ki, siz işıqdan cəmi saniyədə 1 metr gerisiniz və klassik məntiq bu təqibin qısamüddətli də olsa baş verməsinin təbiiliyini müdafiə edir.
yuxarıdakı entry-də deyildiyi kimi albert eynşteyn cismin bu sürətə çatanda zamanın bu cismi müşahidə edən cismə görə yavaşladığını deyərək bizi zaman haqqında yenidən düşündürə bilmişdik. insanda sual yaranır ki, zamanın sürətdən asılılığı nədir? və ya isaac newton zamanın heç nədən asılı olmadığını deyərkən niyə yanılır? mən bu məsələ haqqında yazarımız edward wittenlə də fikir mübadiləsi apardım. bir nəticə hasil olmadıqca təslim olmadım. bir fizikin cavabı "bunu sağduyu ilə qarşılaşdırmaqla dərk edə bilməzsən" olsa da, bunu məntiqimizə otuzdura biləcəyimiz bir nümunə tapdım. nə qədər başa sala bildiyimi entry-mə verəcəyiniz qiymətdən anlayacam. başa düşməyənlər qərəzsiz olaraq umbay və ya maraqlı versin. -*
bayaqkı avtomabili götürüb yenə saatda 120 ilə idarə edək və bayaqkı kimi yenə 150 ilə yanımızdan bir zapı keçsin. -* zapını 30km/saatla gedirmiş kimi görəcəyimizdən əlavə əgər nə zapı, nə də biz yolboyu düz getsək, və istiqaməti dəyişməsək, həmçinin avtomabilləri dayandırmasaq, 1 saatdan sonra biz bu zapıdan 30km geri qalarıq.
- bu nədi ay ərəb?
-bu sürətin zamannan asılılığıdır ay əcəm. -*
amma işığı təqib edəmmərik demişdik. əgər biz işıq sürətinnən də azca az sürət yığaraq işığı təqib edə bilsəydik, (məsələn işıqdan cəmi 30 km/saat sürətlə yavaş gedərkən işıq arxadan gələndə onu o 150 ilə gedən avtomabili izlədiyimiz kimi izləyə bilsəydik) işıq da zamannan asılı olardı və 1 saata bizi sadəcə 30 km qabaqlayardı. hal bu ki, biz saniyədə 298000 km yığsaq belə, işıq bizdən 299792km458m daha sürətli gedir. bizim işığı izləməyimiz mövzu belə ola bilməz.
işıq sürətində zamanın yavaşlaşmasının bir ayrı səbəbi də bu sürətdə cismin atomlarının yavaş hərəkət etməsidir.
işıq sürətinə yaxınlaşanda zamanı yavaşlaşdıra biliriksə, işıq sürətinin özünü yığmaqla zamanı dayandıra bilərik. amma albert deyib ki, bu hələ mümkün olan şey deyil. çünki bu sürəti yığmaq üçün bizim kimi maddə yox, işığın fotonları kimi enerji olmaq və hansısa bir kütləyə sahib olmamaq lazımdır.
işığın sürətini ötüb zamanı geriyə doğru çevirmək mülahizəsi isə, bir başqa mövzudur.
- ay əbu nuri!bəs işıq yavaşlayırmı?
-yavaşlayır ya vələdi -*
buna işıq sınması deyirik. işıq suda və ya şüşədə sınaraq kalan sürət itirir. hətta, pəncərəmizdə sürətinin 1/3-ni itirərək 1 saniyədə 200000km-ə qədər enir. bu sınmalar nəticəsində biz bu entry-i oxuyub neyi var bilik qazadgsafda -*
nəysə..hörmətlər!!! qatış-qutuş oldum. -*
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
işığın yaxın zamana qәdәr qeydә alınan әn aşağı sürәti (-272°C temperatura qәdәr soyudulmuş sodium içindәn keçәrkәn) 60 km/saat-dan bir qәdәr çox olub. Yəni velosipeddәn bir qәdәr sürәtli olub.
2000-ci ildә Harvard universitetindә eyni qrup işığı radium elementinin Bose-Enşteyn sıxlaşmasından әks etdirәrәk, tamamilә dayanma nöqtәsinә çatdırmışdı.
http://yasilelm.com/?p=277
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Veritasium kanalında bu mövzunu müzakirə edən maraqlı bir video var:
(youtube: 
)
)Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
üzv ol