Sözaltı Sözlük - Azərbaycandilli Fikir Ensiklopediyası

+11 əjdaha

7. Hallusinasiyalar gerçək kimi görünən, əslində isə zehnimiz tərəfindən yaradılan hissi təcrübələrdir. Bunlar beş hissimizə də təsir edə bilər. Məsələn, otaqdakı heç kimin eşitmədiyi və gerçək olmayan bir görüntünü görə bilərsiz və ya bir səs eşidə bilərsiniz.
Zehni xəstəliklər, dərmanların yan təsirləri, drugs, epilepsiya və ya alkoqol istifadəsi kimi səbəblərdən qaynaqlana bilər.
Hallusinasiyalar 5 duyğu orqanımıza da təsir etdiyindən, müxtəlif formaları var.

1. Vizual hallusinasiyalar:
Bu zaman gözünüzə əslində olmayan əşyalar, varlıqlar, işıq və s. görünə bilər. Psychedelic drugs və qorxu filmlərindən sonra da görməyiniz mümkündür.

2. Qoxu hallusinasiyaları:
mövcud olmayan qoxunu hiss edə bilərsiz. Daha ətraflı #292840.

3. Dad hallusinasiyaları:
Bu halda mövcud olmayan bir dadı hiss edirsiz, əsasən metal dadı kimi. Epilepsiya xəstələrinda tez-tez rast gəlinir.

4. Səs hallusinasiyaları:
Ən çox rastlanan hallusinasiyalardan biridir. Kiminsə sizinlə danışdığını, ağladığını, sizə nəyisə etməyinizi dediyini eşidə bilərsiz. Başqa bir misal olaraq, tavanarasında və ya gecə evdə kiminsə ayaq səsləri, tıqqıltılar da eşidə bilərsiz.
Sırf bu ayaq səslərinə görə bir vaxtlar qulaqlıqla yatmağa vərdiş etmişdim. Sevdiyiniz musiqi olmayan birinin ayaq səslərindən yaxşıdır hər halda.

5. Toxunuş hallusinasiyaları:
bədəndə toxunuş və hərəkət hiss edilməsidir. Məsələn, sanki hansısa böcək bədəninizdə yeriyir və ya kimsə sizə toxunur.

Səbəbindən asılı olmayaraq, narahat olduğunuz halda həkimlə danışmağınız məsləhətdir.

+4 əjdaha

8. Hallüsinasiya “Hallusinatio”–latın sözü olub, qarabasma, sərsəmləmə deməkdir. Qavrayış pozuntusudur.
Hazırda xəstənin qavrama sferasında olmayan əşyaların, hadisələrin yalançı
qavrama obrazlarının yaranmasıdır. Yəni obyektsiz qavramadır.

Hallüsinasiyalar duyğu orqanlarına müvafiq olaraq beş formada təsadüf edir:
görmə, eşitmə, qorxu, dad və taktil hallüsinasiyalar.
A) Akoazm- Eşitmə hallüsinasiyalarında xəstə kiminsə onu çağırdığını, təhqir etdiyini və ya hansı mülahizələr söyləməsini eşidir. Sadə eşitmə hallüsinasiyaları deyilir.
B) Verbal (danışıq) hallüsinasiyalar məzmunu etibarilə müxtəlif formada rast gəlinə bilər: ayrı-ayrı sözlər, uzun-uzadı söylənən nitq və s. Xəstənin özü və ətrafdakı adamlar üçün təhlükəli olan imperativ hallüsinasiyalardır. Bunlar əmredici xarakterli olub, xəstələri cinayət hərəkətləri etməyə sövq edə bilər. Belə hallüsinasiyanın təsiri altında bir xəstə qadın öz uşağını balta ilə öldürmüşdür.
C) Görmə hallüsinasiyaları bəzən sadə məzmunlu ola bilir (məsələn, qığılcım, parıltı, tüstü, cizgi və s. görünməsi), bunlara fotopsiya deyilir, bəzən isə mürəkkəb məzmunluola bilər. Sonuncu halda xəstələr obyektiv mövcud olmayan heyvanlar, müxtəlif adamlar, hadisələr (məsələn, döyüş meydanını xatırladan səhnələr və s.)göründüyünü söyləyirlər. Xəstələr bəzən qarşılarında özlərini görə bilərlər.
D) Qoxu hallüsinasiyaları olan xəstələr əksərən burunlarına pis qoxunun gəlməsini bildirirlər.
E) Taktil hallüsinasiyalarda xəstələr bədənin müxtəlif nahiyələrində göynəmə, soyuqluq,dartılma və s. kimi hissiyatın olması, bədənlərində cücülərin və qarışqaların gəzdiyini deyirlər. Taktil hallüsinasiyaların visseral formasında xəstələr daxili orqanlarında (yemək borusu) tikan, bıçaq və ya canlıların (böcək) olmasını bildirirlər.
Hallüsinasiyalar həqiqi və yalançı olmaqla iki yerə bölünür:
A) Həqiqi hallüsinasiyaların obyekti orqanizmdən kənar mühitdə yerləşmiş olur. Məsələn, “səs” divarın arxasından, küçədən, qoxu o biri otaqdan gəlir və s.
B) Yalançı hallüsinasiyalar (psevdohallüsinasiyalar) daha mürəkkəb xarakterli olub, təkcə qavramanı deyil, eyni zamanda təfəkkür sferasınıda əhatə edir. Bu zaman hallüsinator obraz orqanizmin özündə yerləşir. Belə ki,xəstə səsi, qoxunu, əcayib heyvanı bədəninin daxilində hiss edir.
Psevdohallüsinasiyalar, mürəkkəb psixopatoloji sindrom, psixi avtomatizm və ya Kandinski – Klerambo sindromunun tərkib hissəsini təşkil edir və şizofreniya xəstəliyinin inkişaf mərhələlərində rast gəlinir. Xəstələr qeyd edirlər ki, səslər onları təqib edir, öz arzusundan asılı olmadan sani qəlbinə sirayət edir. Eyni
zamanda xəstə qavranılan hadisələrin ona məcburi (iradəsindən asılı olmadan)
təlqin olunmasını qeyd edir.
Hipnohagik hallüsinasiyalar yuxu ilə ayıqlıq arasında, yəni mürgüləmə fazasında rast gəlinən görmə hallüsinasiyalarına deyilir. Bəzən qeyri-adi
adamlar onları qorxudur, hücum edir və ya lağa qoyur. Xəstə gözünü açdıqda
bütün bu səhnələr yox olur, bir neçə müddətdən sonra yenidən təzahür edir. Bir sıra hallarda hipnohagik hallüsinasiyalar yuxudan oyananda baş verir.
Funksional hallüsinasiyalar real qıcıqlandırıcılar əsasında yaranır və yalnız
qıcıq mənbəyi yox olduqdan sonra, o da yox olur. Məsələn, qatarda gedən şəxs
təkərlərin ahəngdar səsini sözlər, onun ünvanına deyilən müxtəlif söyüşlər kimi
eşidir. Bu növ hallüsinasiyaları illüziyalara bənzətmək olar, lakin illüziyalardan
fərqli olaraq burada xəstə həm təkərlərin tıqqıltısını, həm də onun ünvanına deyilən sözləri eşidir. Təkərlərin tıqqıltısı dayanan kimi səslər də kəsilir

+1 əjdaha

6. (bax: qarabasma)
(baxma: qaraya basma)
(baxma: ebony porn)