+19 əjdaha
1. dünyanın ən məşhur iqtisadi jurnalı olan the economist jurnalının 1986-cı ildə academic lüğətə qatdığı və müxtəlif ölkələrdə məhsulların qiymətinin eyni olmasına baxmayaraq exchange rate ilə iki valyutanın ppp (alıcılıq qabiliyyəti) dəyərini ölçən indeksdir. loru dildə izah etsəm hər kəsin yediyi big mac menu-nun qiyməti hər ölkə də eynidir mi? məhz bunu ölçmək üçün istifadə edilən indexdir. məsələn azərbaycanda big mac menu qiyməti 15 azn ingiltərədə 3 pounddursa. buradakı index 15/3=5 olur. qiymətlər sadəcə məhsulun amerika bazarında və amerika bazarından kənardakı qiymətinin müqayisəsi nəticəsində hesablanır. digər ölçümlər yanlış çıxa bilər.bu index-ə görə hal-hazırda dollar qarşısında ən dəyərli olan isveçrə və isveç puludur. digər valyutaların hər biri dollar qarşısında dəyərsizdir. təbii ki, dəyər indexinə görə norveç, danimarka pulları kiçik miqdarda dəyər itirdiyi üçün belə deyilir.
keçənlərdə, sözlük yazarlarından (bax: shemmusi) məhz euro yoxsa dollar sualını soruşmuşdu. yazarlar əsasən euro demişdi. dollar-ın dəyərli və yaxud dəyərsiz olması onun hal-hazırda bazarda yerli varlyutanın 1.50 poundun isə 2.50 olması ilə ölçülmür. ümid izahat istəyənlər loru dildə izah etmiş olaram.
indeksi hesablama yolları və bu yollara görə valyutanın neçə faiz dəyərli və yaxud dəyərsiz olmasına qərar verməmiz üçün kiçik bir misal.
big mac qiyməti - $3.99 (usa)
big mac qiyməti - £4.69 (uk) (qiymətlər mcdonalds bazarına görə götürülüb)
ppp - uk- £ 0.7 , usa $ 1.0 ; £4.69/$3.99 = 1.17
uk - usa = 1.32 ; usa-uk = 0.76
(1.32-0.76)/1.17= 47% (47% dəyərsizdir. )
buna görə də pound dollar qarşısında nəticə etibarı ilə undervalued-dur.
bunu azərbaycan üçün hesablayaq. azərbaycandakı big mac qiymətini dəqiq bilmirəm. ona görə də fərz edək ki, qiyməti 5 azn-dir. amerika da isə bu qiymət $3.99-dur.
amerika - $3.99
azərbaycan - 5 azn
tapılmalı olan dəyər - ppp-dir.
ppp = 5 azn/$3.99 = 1.25
azn - usa = 1.70 , usa-azn = 0.59
(1.70-0.59)/1.25 = 88% (azərbaycan pulu dollar qarşısında 88% dəyərsizdir. )