tramvay dilemması

| fəlsəfə
2,399 | 6 | 55

əjdahalar googlla

sözaltı yazarı

kant əxlaqı - most

Yalnız deyilsən!

Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.

Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.

1. Tramvay problemi kimi də bilinən və 1967 ci ildə Philippa foot tərəfindən hazırlanan klassik düşüncə.bir anlıq tramvay relslərinin yön dəyişdirən pultunu idarə etdiyinizi düşünün,uzaqdan,nəzarətsiz bir tramvayın,onun gəlişini eşitməyən 5 nəfər işçiyə doğru sürətlə gəldiyini görürsüz və işçilər bunu görsələr belə vaxtında qaçmağa imkanları olmayacaq.idarəsi sizdə olan pultun bir düyməsiylə tramvayı həmin 5 işçinin olduğu yoldan ikinci relsin üzərinə yönləndirə bilərsiz amma bu ikinci yolun da üzərində 2 nəfər işçi var.bu vaxt hansı qərarı verərdiz? .2 nəfərin ölümüylə 5 nəfəri xilas etmək? Yoxsa əksinə.bu dilemma bir hərəkətin nəticələrini başdan sona düşünməmizi və qərarların əxlaqı dəyərinin yalnız onun nəticələri ilə müəyyən olub olmadığını nəzərdən keçirməyə bizə imkan verir.
Bir qrup tədqiqatçı tərəfindən hazırlanan the moral machine adlı oyun,həmin bu tramvay söhbətindən yola çıxaraq yaxın gələcəkdə sürücüsüz maşınların qarşılaşacağı bu kimi dilemmalarda necə qərarlar verəcəyini araşdırır və insanlar arasında həmin oyun vasitəsilə aparılan bu tip sorğuların cavabları süni intellekt proqramçılarına kömək edə bilər.

11 əjdaha!

16.02.2019 20:10, sistem robotu

#283484

Yalnız deyilsən!

Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.

2. iki fərqli formada həyata keçirilən təcrübə.

Variant 1:
ilk entry’də olduğu kimi, sadəcə dəstəyi çəkməklə tramvay/qatar relsi dəyişəcək və 1 nəfərin ölümünə səbəb olacaq, 5 nəfər xilas olacaq. Çəkərsinizmi? Əksəriyyət “bəli” cavabını verir. Qeyd edək ki, məsələnin etik (əxlaqi) tərəfini bir kənara qoysaq, qanun da bu addımda sizin tərəfinizdə olacaq, böyük ehtimalla. son zərurət hesab olunduğundan cinayət məsuliyyətindən azad olacaqsınız.

Variant 2:
Ssenari eynidir. Yeganə fərq, bu dəfə dəstəyi çəkməklə deyil, yanınızdakı şəxsi rels üzərinə itələməklə qatarı dayandıra bilərsiniz. Nəticə eyni olacaq: 1 nəfərin ölümü sayəsində 5 nəfər xilas olacaq. Şəxsi relslərə itələyərsinizmi? Bu zaman iştitakçılardan “bəli” cavabını verənlərin sayı azalır. Nəticə eyni olacağı halda onların fikrini dəyişməsinə səbəb nə olur? Araşdırmalar göstərir ki, şəxslə birbaşa fiziki təmas insanları bu addımı atmaqdan çəkindirir. Belə ki, həmin halda insan həqiqətən də kimisə qəsdən öldürmüş kimi hiss edir özünü. Bir az absurd başqa bir nümunə də var: ABŞ prezidenti olduğunuzu düşünün. Stolunuzdakı bir düymə ilə hansısa şəhərə bomba ata bilərsiniz. Bu qərara gələndə düyməni sıxmaq sizin üçün çətin olmayacaq. Lakin həmin düymə əməliyyatla sizin baş məsləhətçiniz və ya bir dostunuzun döş qəfəsinə yerləşdirilmiş olsa, düyməni sıxmaq üçün onun bədənini yarmalı olacaqsınız. Bu isə böyük ehtimalla, sizi qərarınızdan döndərəcək.

8 əjdaha!

18.02.2019 02:19, futbolçu topçu gopçu

#283548

Yalnız deyilsən!

Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.

3. Təməlində immanuel Kantçı metafizik əxlaqın və Jeremy Benthamçı praqmatizmin çəkişməsi yatan dilemma. Kantçı əxlaq deyir ki, insanı öldürmək günahdır. Hətta bir insanı öldürməklə 1000000 insanın həyatını qurtarmış olsanız belə, öldürmək qadağandır. Benthamçı praqmatizm isə bir milyon insanı xilas edəcəksənsə bir insanı öldürməyi düzgün sayır. Bu qədər sadə.

3 əjdaha!

18.02.2019 17:25, ahadesquieu

#283563