+15 əjdaha
1. qeyd. hər bir cərgədə verilən söz yığınları eyni kökdən daxili fleksiya yolu ilə əmələ gəlmişdir və aralarında müəyyən məna yaxınlıqları mövcuddur. məsələn, [x-b-r] kökündən, xəbər - müxbir sözləri törəyir.• hökm - ehkam - istehkam - hikmət - həkim - hakim - hökmən - təhkim - məhkəmə - məhkum - möhkəm - hökumət
• qəyyum - qiyam - qiyamət - iqamət - istiqamət- qiymət - məqam - qövm - müqavimət - təqvim
• haram - hərəm - məhrəm - hörmət - ehtiram - məhrum - məhrumiyyət - məhərrəm - möhtərəm
• əmlak - malik - mələk - məleykə - məlik - məmləkət - mülk - mülkiyyət - müstəmləkə
• xas - xasiyyət - xüsusi - xüsusiyyət - ixtisas - məxsus - mütəxəssis - tə[x]sis - tə[x]sisat
• haqq - həqiqət - həqiqətən - həqiqi - hüquq - hüquqi - tədqiq - tədqiqat - müstəhaq
• elm - təlim - təlimat - alim - məlum - məlumat - üləma - müəllim - aləm - əllamə
• intizar - mənzərə - müntəzir - nəzər - nəzərən - nəzəriyyə - nazir - nəzarət
• cəm - cümə - camaat - cəmiyyət - ictimai - ictimaiyyət - məcmu - məcmuə
• salam - salamat - səlim - islam - təslim - təslimiyyət - müsəlman
• dua - dava - müddəa - iddia - ittiham - müttəhim - dəvət - ədavət
• dair - dairə - dövr - dövrə - dövran - dövriyyə - diyar - idarə - müdir
• əməl - amil - amal - əməliyyat - emalat - məmulat - təamül * eyni zamanda türk dilində muamele
• iqbal - istiqbal - qəbilə - qabiliyyət - qəbul - qiblə - məqbul
• vələd - övlad - mövlud - valideyn - təvəllüd - milad
• ərz - ərizə - etiraz - məruzə - mötərizə
• arif - mərifət - tərif - irfan - etiraf - maarif
• hesab - hesabat - mühasibat - mühasib
• şükür - şükran - təşəkkür - mütəşəkkir
• şəkil - təşkil - mütəşəkkil - təşəkkül
• kitab - katib - məktub - məktəb
• hərb - müharibə - xaraba - xərabat * eyni zamanda türk dilində tahrip
• zahir - zahiri - təzahür - zühur
• hal - əhval - hələ - hi[y]lə - təhvil
• rəhm - rəhmət - mərhəmət - rahim * eyni zamanda türk dilində istirham
• hicran - mühacir - mühacirət - hicrət
• təbrik - mübarək - bərəkət
• xalq - əxlaq - məxluq - xaliq
• adil - ədalət - dəlalət
• daxil - mədaxil - müdaxilə - idxal
• kəlmə - qələm - kəlam
• tələb - talib - tələbə
• dərk - idrak - dərrakə
• əkbər - kəbir - təkbir
• əhd - əhəd - vahid -ittihad
• misal - məsəl - məsələ
• hərəkət - hərəkat - mühərrik
• əmr - əmir - admiral * əmirəl
• zərif - zərafət - zürafə
• qərib - qəribə - əqraba - təqribi - təqribən
• ehtimal - hamilə - hambal * eyni zamanda türk dilində muhtemel * daşımaq mənasını verir
• ədəb - ədib - ədəbiyyat
• şəhid - şahid - şəhadət
• fazil - fəzilət
• kamil - kamal - təkmil
• nəzm - nizam - nazim - tənzim
• dərs - tədris - mədrəsə
• vəfa - vəfat - istefa * hail yada saldı glş
• iradə - mürid - mürşid
• feil - fəal - fəaliyyət
• vəsf - təsvir - təsəvvür
• xələf - xəlifə - ixtilaf
• nəsr - nasir - mənsur
• şüur - şüar - şair
• şəfəq - şəfqət
• əql - ağıl - aqil
• məqalə - müqavilə
• xəbər - müxbir
• təkrar - təkərrür
• büsat - təbəssüm
• həndəsə - mühəndis
• mürtəce - irtica * geriləmək
• tərcümə - mütərcim
• məcbur - icbari
• qətl - qatil
• ümmət - imam
• ibadət - məbəd
• fəth - fateh
• ilah - allah
• sirr - əsrar
• əsil - əsalət
• əsas - təsis
• zülm - zalım
• şirk - şərik
• zəfər - müzəffər
• hüsn - həsən
• həbib - məhbub
• əhatə - mühit
• nəfəs - tənəffüs
• kif[b]ir - təkəbbür
• əfsun - füsun
• vasil - vüsal
• nisbət - tənasüb
• xətm - xitam
• təcəssüm - mücəssimə
• adətən - adət
• xaric - ixrac
• dəhşət - müdhiş
• sükut - sakit
• nemət - qənimət
• hədis - hadisə
• bəşir - bəşər
• nitq - natiq
• fikir - təfəkkür - mütəfəkkir
• təftiş - müfəttiş
• tərəf - ətraf
• rəsm - rəssam
• həbs - məhbus
qeyd.
ümumiyyətlə,"azərbaycan dilinin izahlı lüğəti"nə və "azərbaycan dilinin orfoqrafiya lüğəti"nə * 2020-ci il nəşri əsasən, azərbaycan dilindəki mövcud söz sayı uyğun olaraq, təqribən 60 000 və 65 000-dir. alınma sözlər lüğətləri olan " azərbaycan ədəbi dilində işlənən ərəb və fars sözləri lüğəti" və avropa, rus mənşəli sözləri əhatə edən " əcnəbi sözləri lüğəti"nin müvafiq olaraq hər birində 6 000 və 12 000 söz var. orta hesabla azərbaycan dilindəki alınma söz sayı 27-30% arasında dəyişir. yuxarıdakı siyahıda təqribən 350-ə yaxın söz var. əsasən, eyni kökdən yaranıb, bir neçə törəməsi ilə dilimizdə mövcud olan sözləri siyahıya salmışam. xeyli söz də var ki, ərəb dilində bir neçə törəməsi mövcud olsa da, dilimizdə sadəcə 1 törəməsi işlənir. müəyyən sözlərdə səhvlərə yol verə bilərəm.
mənbə.
wikitionary
link
müasir azərbaycan dili, leksika, səlim cəfərov