bugün məsləhət təsadüfi
sözaltı sözlük
postlar Yoxlama mesaj

17 yazar | 21 başlıq | 33 entry
yenilə | gündəm

son entrylər 33 yeni entry
#zirzəmi 2 yeni entry
#sözaltı wiki (3238)


meta ai intellektual faşizm qızıl əvəzi intellekt taxmaq mən özümü bu ölkəyə aid etmirəm deyən insan dnesteryanı komunist respublikası susqunluğunu qorumaq vs soxub içinə oturmaq israil vs azərbaycan yazarların sevilməmə səbəbləri xpert sosial fobiya the problems of philosophy yazarların anlamadığı şeylər zöhrab pekaka om 651 github gecəyə bir mahnı paylaş tesla köhnə sevgilinin unudulmayan sözləri sözaltı günlük qənaətbəxş nikotinsiz ilk gün the accursed share ai alətləri və materialları söz6 application soz6 app test başlığı bugünkü xoşbəxtlik səbəbi xroniki stress introvertlik gecə terroru çiqan maskalanmış depresssiya








S Ö Z A L T I

bugün bəyənilənlər:

+4029

avatar yay səhərini yağışlı və günəşsiz açmaq. heç sevmirəm yayı və günəşi. səhər ki, qalxıram ha, görürəm günəş var, o gün bütün kefim qaçır, günüm alt-üst olur. kaş yaşayacağımız fəsli özümüz seçə bilərdik, mən yayla-qışın miksini seçərdim. hava sərin olsun (sərin dedikdə nəzərdə tutduğum bir şortik və köynəklə gəzə biləcəyimiz hava) və yağışlı və ya qarlı olsun. arada bir də, 2 həftədən zad 4-5 saat günəş çıxsın. nəysə, bugün günlərdən uzun müddət sonra xoşbəxt olduğum gündü. o xaoslu şəhərin yolları da yağışda bir fərqli hiss etdirir. * ə di yaxşı sox da bildik

+2321

Ərəb dilində Allahın vəlisi anlamına gələn söz

Vəli sözü, islamdan sonrakı ərəb ədəbiyyatında əsasən 3 tərzdə işlədilmişdir:
1)Rəhbər
2)Dost
3)Köməkçi
Və bu sözün qarşısına, allah sözünün kök sözə uyğun olaraq feleksiyaya uğramış hissəsini əlavə etdikdə, "Allahın rəhbər təyin etdiyi şəxs", "Allahın dostu", "Allahın köməkçisi" anlamları ilə müvafiqlik təşkil edəcəkdir.

Peyğəmbər sonrası yazılmış hədislərdə, əsasən şiələrin etimad etdiyi mənbələrdə, Məhəmməd peyğəmbər özündən sonra müsəlman toplumuna bir başçı buraxmaq niyyətilə, özünə ən yaxın olan insan- həm kürəkəni, həm əmisioğlu, həm səhabəsi olan- Əli ibn əbutalibi özündən sonra İslam cəmiyyətinin vəlisi və mövlası təyin edir. Qədir-xum hadisəsinə əsasən, Peyğəmbər son həcc ziyarətində, təxmini 100.000 zəvvar ilə birlikdə evə qayıdarkən, dövlətlərə ayrılan yolların kəsişdiyi nöqtə olan Qədir-xumda hərkəsin dayanmasını tələb edər və əşyalardan hündür yer düzəldərək çıxış edəcəyini deyər. Peyğəmbər hündür məkana çıxarkən Əlini də özü ilə çağırar və, "ALlah mənim mövlamdır. Mən möminlərin vəlisiyəm. Mən kimin vəlisiyəmsə, Əli də onun vəlisidir." deyərək Əli ibn Əbutalibin qolunu yuxarı qaldırar. Daha sonra, səhabələrdən biri, "Ey peyğəmbər, bu sənin sözündür, yoxsa Allahın" sualını verər və cavabən Muhamməd "Mənim sözüm Allahın sözüdür" deyər. Şiə ədəbiyyatına əsasən, Peyğəmbər öldükdən sonra isə xilaf düşər və Əli peyğəmbərin dəfni ilə məşğulkən Əbu-bəkr xilafətə keçər.

Azan, iqamə və kəlmeyi-şəhadətdə, "Əşhədü ənlə əliyyən vəliyullah (Şəhadət verirəm ki, əli allahın vəlisidir") deməyin vacibliyi məsələsində islam dünyasında bir çox fikir ayrılığı vardır. Dində olmayan bir şeyi dinə əlavə etmək bidət sayılır, bidət isə haramdır. Bu ifadəni azan və iqamənin vacib hissəsi kimi zənn etmək, bəzi müsəlmanlara görə haramdır. Lakin fəqihlərdən heçbiri bunu azanın vacib hissəsi kimi saymır. Sadəcə, müstəhəb olaraq, peyğəmbərin risalətinə şəhadət gətirərkən, əlinin imamət və vilayətinə şəhadət gətirməyi təkid edir.

Mən, Əllamə Təbatəbaidən oxumuşdum, deyirdi ki, "Bir arifdən soruşurlar ki, "Əliyyən vəliyullah" azanın bir hissədirmi? Arif isə cavabında, "Azan Əliyyən Vəliyullahın bir hissəsidir." "

+423

avatar Gizli narsisizmlə əlaqəsi ola bilən, hətta komorbid (birlikdə) görülə bilən təşviş pozuntusu. Özündə və ya yaxınında bu pozuntunun olduğunu düşünüb "nə dəxli var" deyə üstümə atılmayın əziz oxucular, heç qorxulu bir şey deyil, bayquş əminiz sizə öyrədəcək.

Əslində dsm-4-də "sosial fobiya" adlı pozuntu dsm-5-də "sosial təşviş pozuntusu" olaraq qeyd olunub. Yəni bu pozuntu artıq bir fobiyadan daha artığı kimi qəbul edilir. Həqiqətən də insanın həyatını cəhənnəmə çevirən bu pozuntu asosiallıq, anti-sosiallıq, utancaqlıq kimi anlayışlardan fərqli olaraq bir xəstəlikdir. Klinik psixoloqların və psixiatrların əsas diaqnostik kitablarından biri olan dsm-5-də sosial təşviş pozuntusu diaqnozunun qoyulması üçün bir neçə əlamət qeyd olunub:

1. Sosial mühitə düşdükdə davamlı olaraq artan güclü qorxu
2. Təşvişi tətikləyən situasiyaya məruz qaldıqda tənqid olunmaqdan, utandırılmaqdan yaranan təşviş
3. Tətikləyən situasiyalardan ya qaçmaq ya da məcbur qaldıqda güclü təşviş və qorxu yaşamaq
4. Sadalanan əlamətlər ən az 6 aydır davam edir.
Sosial təşviş pozuntusu olan şəxslərdə psixoloji olaraq "biabır olma", "gülünc vəziyyətə düşmə" ilə bağlı güclü qorxular olur. Sosial bir mühitə düşdükdə isə bu fikirlərin ardıyca fiziki simptomlar gəlir (insandan insana dəyişə bilər bu simptomlar):

Əllərdə tərləmə, titrəmə, səsin batması, səsin titrəməsi, göz kontaktı qura bilməmək, hətta ağırlaşmış formalarında ürəkbulanma, qusma kimi əlamətlər ortaya çıxa bilir. Psixoloji simptomlar bəs deyilmişcəsinə fiziki simptomlar da şəxsin "aha biabır oldum hamı gördü nə vəziyyətdəyəm" düşüncəsini tətikləyir və bu çıxılmaz bir döngüyə çevrilir. İnsanın da sosial bir varlıq olduğunu nəzərə alsaq bu insanlar üçün vəziyyətin nə qədər əzablı olduğunu anlamaq çətin deyil. Sosial təşviş pozuntusu koqnitiv-davranış terapiyası (cbt) və ehtiyac görülərsə dərman terapiyası ilə müalicə olunan bir təşviş pozuntusudur. Hətta yüngül sosial təşvişi olan bir çox insan mütəxəssis dəstəyi olmadan bu pozuntunu çox yaxşı idarə edə bilir.
Sosial fobiya haqqında ən çox bilənlər elə sosial fobiyalı şəxslərin özüdür. Ona görə də çox uzatmadan bu pozuntunun qaranlıq bir tərəfinə işıq tutma vaxtı gəlib çatdı. Sosial fobiyalı şəxslər həm də gizli narsisist ola bilər mi? Və yaxud sosial fobiyalı deyə bildiyimiz kəslər əslində sosial fobiyalı deyil də gizli narsisist ola bilər mi? Cavab, bəli ola bilər. Bu mənim fikrim deyil. Uzun müddətdir ki tədqiqatçıların araşdırdığı mövzudur.
İndi qısaca gizli narsisizmin nə olduğuna baxaq. Gizli narsisizm dsm və xbt/icd kimi diaqnostik kitablarda rast gəldiyimiz bir termin deyil (dsm-5-də qısaca toxunulub). Daha çox yeni yeni üzərində durulub araşdırmalar aparılmış bir anlayışdır. Klassik narsisistlər daha ekstrovert, türklər demiş "dışa dönük" tiplərdir. Əslində özgüvən problemləri yaşayarlar amma özlərini gözə soxar, hamıya üstdən baxar, manipulyasiya bacarıqları yüksək, diqqəti tez cəzb edən, ən əsası empatiyadan yoxsun şəxsiyyətlərdir. Onlar özlərinə qurbanlar seçər və onları alçaldaraq özlərini üstün göstərməyə çalışarlar. Daim bəyənilmə və təriflənmə ehtiyacı duyarlar. Klassik narsisimi belə digər insanlardan ayırd etmək çox çətindir və vaxt tələb edir bu şəxsiyyətlərin diqqət mərkəzində olmasına baxmayaraq. İndi bir də bu şəxsiyyət modelinin gizli olanını ayırd etmək samanlıqda iynə axtarmaqdan fərqsizdir. Yəni buradan oxuyub və ya başqa yerlərdən araşdırıb "filankəs narsisistdir" deməzdən əvvəl diqqətli olun. Gizli narsisistlər digərlərindən fərqli olaraq, səssiz, qapalı, qısqanclığını və aqressivliyini belə içlərində yaşayan şəxslərdir. İçlərində belə bir inanc vardır: "bu dünya mənə layiq deyil. Qədrimi bilən yoxdur. Potensialımın altında əzilirəm". Halbuki kənardan olduqca təvazökar və utancaq görünürlər. Amma içlərində həmişə bir "üstünlük", "özünüböyütmə" inancı vardır. Tənqidə qarşı çox həssasdırlar. Aqressiyalarını birbaşa yox dolayı göstərərlər (passiv-aqressivdirlər). Sosial fobiyaya oxşar özəlliklər ortadadır. Amma əsas göstərici gizli narsisistlər də sosial fobiklər kimi sosial mühitlərdən qaçırlar. Çünki özlərinin aşağı dəyər görəcəklərindən qorxarlar. Bəs əsas fərqlilik nədir?

Sosial fobiklərin qorxusu gülünc vəziyyətə düşmə, biabır olmaqdır. Gizli narsisistlərdə isə vəziyyət çox daha mürəkkəbdir. Onlar özləri üçün beyinlərində "ideal", "qüsursuz" şəxsiyyət modeli yaradıblar. Yəni sosial fobik sadəcə sosial mühitdə rahat olmağı, hamı kimi olmağı hədəfləyər. Bunun alınmamasından qorxar. Amma narsisist elə hesab edər ki, girdiyi mühitdə hamı ona baxmalı, heyran olmalı, tərifləməlidir. Yaxşı, bu iki anlayışı ayırdıq. Bəs komorbidlik? Yəni ikisinin də birlikdə görülməsi necə olur? Ən mürəkkəb hissə buradır. Komorbid olduqda sosial fobiya ilə gizli narsisism suda həll olmuş şəkər kimi iç-içə keçər. Kənardan baxan ayırd edə bilməz, bunu sosial fobiya zənn edər. Yəni, sosial fobiyalı bir gizli narsisist həm biabır olma qorxusu səbəbilə, həm də ona heyranlıq duyulmayacağı səbəbilə sosial mühitdən uzaq durar.
Təkcə sosial fobiyalı olsaydı sadəcə dəyərsiz hiss edərdi. Amma komorbid olduğunda həm dəyərsiz hiss edər, həm də "əşşi bunlar nə zibildir ki mənim yanımda" deyə düşünər. Psixoterapevtlərin də qorxulu yuxusudur bu komorbidlik. Çünki birini düzəltsən o biri tərəfdən söküləcək. Koqnitiv davranış terapiyası ilə birlikdə bu fərdlərdə Acceptance and Commitment Therapy və şema terapiya işə yaraya bilər. Komorbid görülən vəziyyətlərdə psixoterapevt səbrli olmalıdır çünki müalicə boyunca çox uzun və məşəqqətli yollardan keçəcək, tez-tez narsisist şəxsiyyətin müqaviməti ilə rastlaşacaq.





» Son Entrylər «