+12 əjdaha
1. ilk başlarda elm adamları çox mənfi açıqlamar verirdi ki, vaksin tapmaq üçün bir neçə il lazımdır. Amma vəziyyətin getdikcə pisləşdiyini görən dövlətər bəlkə də ilk dəfə tibb sahəsinə bu qədər maliyyə dəstəyi verdilər. Həm də bunu görən dövlətlər bu dəstəyin bir invest ola biləcəyini düşündü. Bəlkə də Rusiya buna görə elm işçilərinə tapşırıq verdi. Çünki əlinin altında olan Azərbaycanın da başını çəkdiyi keçmiş MDB ölkələrinə bu vaksinləri sata bilər. Son zamanlarda onsuz azərbaycan xəbərlərinə girib göz keçirdəndə ya rus alimləri ya da türk alimlərinin vaksin tapmada irəli getdiklərini hətta rusların peyvənd vurmağa başladığını dilə gətirirlər. Bu doğrudur ki, peyvəndlər vurulur amma bunlar sadəcə test kimidir. Dünyada isə vaksinlər haqqında sonuncu məlumat aşağıdakı kimidir.Hələlik 150dən çox vaksin istehsal edilib sadəcə bunların 22-si insan üzərində test edilib. Vəziyyət nə qədər pisləşsə də bu vaksinləri tez bir zamanda test eləmək də olmur. Onların mənfi effektləri nəzərə alınmasa daha pis nəticələr əldə oluna bilər. Bunu dövlətlər də çox yaxşı bilir. Ya bilmir? (Rusiya peyvəndlərinin müsbət olduğunu bizə sıramağa çalışan azərbaycan jurnalistlərindən şübhələnirəm).
indi keçim vaksinlər haqqında məlumat verməyə amma ilk öncə bəzi açıqlama vermək istəyirəm:
Preklinik test - hələlik heyvanlar üzərində aparılan testlərdi. Onların immunitet sistemlərinin reaksiyaları nəzərdən keçirilir.
1-ci Mərhələ testləri - ÜST və ya ölkənin Səhiyyə qurumu tərəfindən icazə verilmiş dozanı keçməmək şərtilə yalnız çox az sayda (məsələn 10 nəfər) insan üzərində istifadə edilən vaksinlərdir
2-ci Mərhələ testləri - ilk mərhələni uğurlar keçdikdən sonra 100 nəfər civarında insanlar üçün istifadə olunan vaksinlərdi. Həmçinin bu zaman orta yaşlı və uşaqlar da testə tabe tutulur.
3-cü Mərhələ testləri - Bu mərhələdə testlər min nəfərə çatdırılır və könüllülər nəzarətdə saxlanılaraq onların psixloji vəziyyəti də ölçülür.
Sonuncu mərhələ - Bu mərhələdə ölkə öz testlərini ÜSTə göndərir, nəticələr ilə tanış olunur və vəziyyət yoxlanışa alınır. Uğurlu keçdikdən sonra isə istehsala icazə verilir.
Moderna - Bir ara adından xeyli danışılan şirkətin vaksinləri hal-hazırda ikinci mərhələdədir. Lakin bu nəticədə alınan negativ testlər nəticəsində artıq əvvəlki vəziyyətini itiriblər. Üçüncü mərhələyə hazırlıqlar görülür bu ay üçün. Ən yaxşı ehtimalda 2021-ci ilin birinci rübü üçün hazır ola bilmə ehtimalı var.
Pfizer, Biontech - bugün də xəbərləri çıxmış olan və çıxan xəbərlərlə birdən-birə marketdəki səhmləri 5-6% aralığında yüksəlişə keçən şirkətin vaksinləri 2-ci mərhələdədir. Lakin Bugün Amerika tərəfindən vaksinlərin Fast track edilmə tələbi ilə testlər sürətləndirilmişdir. Türkiyəli CEO Uğur Şahin tərəfindən açıqlanan məlumata görə ilkin doza Oktyabr üçün hazır ola bilər. Lakin külli miqdarda istehsal üçün 2021-ci il gözlənilir.
Morningside - imperial College Lonndon tərəfindən aparılan araşdırma ilə ikinci mərhələdə olan vaksinlər uğurlu testlər göstərib. insan immunitet sistemində güclü təsirlər nəticəsində vaksin üzərinə fokuslanıblar. Ən yaxşı ehtimal ilin sonu istehsala başlana bilər.
Anges - Yaponlar tərəfindən Osaka Universiteti ilə birlikdə hazırlanmağa başlanan vaksin ikinci mərhələdədir. Hələlik istehsal tarixi və testlərin nəticələri barəsində məlumat yoxdur.
Inovio - Amerikan şirkəti olan inovio test nəticələrini təzəliklə açıqlayıb və verdikləri məlumata görə 36 könüllüdən 34-dünün test nəticəsi pozitivdir. Buna görə də tezliklə üçüncü mərhələ üçün hazırlıqlar görülür.
CureVac - Yəqin ki, bir ara Trump alman elm adamlarını amerikaya dəvət edib deyə xəbər oxumuşdunuz. Həmin xəbərdə Trump administrasiyasının maliyyə ayırdığı və almaniyadan gətirdiyi elm adamlarının hazırlamış olduğu vaksinlər uğursuzluqlar əldə edib. Hələlik yeni testlər üzərində araşdırmalar edilir. Lakin bu vaksinlərə ümid yoxdur.
Genexine - Koreya şirkəti olan Genexine birinci mərhələni uğurla başa vura bilmədikləri üçün müəyyən qədər gözləməli olduqlarını açıqlayıblar. Növbəti mərhələ üçün testlər üzərində işlədiklərini və ikinci mərhələ üzrə testin ən tez payız aylarında həyata keçirələcəyini açıqlayıblar.
AstraZeneca və Oxford Universitetinin birlikdə üzərində işlədikləri vaksinlər hal-hazırda ən uğurlu nəticə göstərən bir neçə vaksinlərdəndir. Üçüncü mərhələdə olan vaksinlər Braziliya və Cənubi Afrikada testdən keçirilir. Uğurlu nəticələr gəlsə Oktyabr ayında istehsala başlanacağı açıqlanıb. indidən Avropa ölkələri tərəfindən alınan bu vaksin böyük ehtimal bizim ölkəyə gələnə gec olar.
CanSino Biologics - Nəhayət ki, ÜST tərəfdən incələnən və yalnız limitli şəkildə istifadəyə icazə verilən vaksin Çində əsgərlər və digər xəstələr üçün istifadə edilir. Hal-hazırda ÜST tərəfindən yoxlanışda olan vaksinlər icazəsi verildiyi halda 2021-ci ilin birinci rübündə istehsal edilib satışa çıxa bilər.
Gam-Covid-Vac Lyo - Nəhayət haqqında çox eşitdiyimiz rusların istehsalı üzərində işlədiyi vaksinlər birinci mərhələni yeni bitirib və təzə-təzə insanlar üzrə testlər aparılmağa başlanılıb. Sechenov Universiteti tərəfindən aparılan testlər 1 aydır dəvam edir və 15 iyulda sonlaması planlanır. Hələlik heç bir insanda mənfi təsirlər gözlənilməyib.
Novavax - Bu şirkətin daha öncə istehsal etdiyi digər xəstəliklər üzrə vaksinləri uğurlu olduğundan may ayından koronavirus üçün testlərə başladıqlarını açıqlayıblar. ilk öncə Epidemiya Qurumu tərəfindən mükafatlandırılan şirkət daha sonra Amerika dövləti tərəfində 1.6 milyard dollar ilə mükafatlandırılıb. Hal-hazırda ikinci mərhələdə olan vaksinlər uğurlu olsa ən tez 2021-ci ilin ilk rübündə global şəkildə satışa çıxacaq.
Sinopharm - Çin şirkəti olan bu qurum hal-hazırda üçüncü mərhələdədir və vaksinləri körfəz ölkələri tərəfindən test edilir. Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri ilə bağlanmış müqaviləyə əsasən əgər vaksinlər uğurlu alınsa (artıq bu ölkədə testlərə başlanılıb) külli miqdar istehsalı planlaşdırılır.
Sinovac Biotech - coronavac adı ilə testlərinə başlanan çin şirkəti hal-hazırda bu vaksinləri Braziliya üzərində testdən keçirdir. Bugünə qədər 743 könüllü üzərində aparılan araşdırmada heç bir negativ effekt görülməyib. Vaksin Braziliyadan uğurlu nəticələr versə ildə milyon doza istehsalı planlaşdırılır.
Nəzərə alın bu məlumatlar update tələb edən məlumatlardı. Ümid edirəm qismən də hal-hazırda vaksin bazarını izah edə bilmişəm.
ndan pfizer vaksini üçün randevu əldə edə bilərlər.