1. Son zamanlar trend olan mövzulardan biridir. Qısa zamanda Dopamin sekresiyası diqqət əksikliyi və hiperaktivlik pozğunluqla qarışdırılır.
Dopamin beyindəki katexolaminlərin 80%-ni təşkil edən hormondur. Həmçinin neyrotransmitterdir, yəni neyronlar arasında ötürücülük funksiyasını daşıyır.
Dopaminin zövq alınan hansısa bir hərəkət və hadisə nəticəsində sekresiya olunduğunu hamı bilir. Sevdiyimiz birindən mesaj gələndə, qəşəng musiqiyə qulaq asanda, entryimiz favori seçiləndə, dadlı bir yemək yeyəndə və s. Bəs Sinir sistemi və bədənimiz üçün belə vacib hormonu niyə aşağı salaq?
Çünki anlıq zövq aldığımız şeylər asılılıq yarada (pavlovun iti kimi) və nəticədə həyat keyfiyyətinə mənfi təsir edə bilər. Bütün günü telefon və ya kompüterdə oyunlar oynayaraq, sosial şəbəkələrdə, pornoqrafik saytlarda keçirəndən sonra dərsləri, çoxdan oxumaq istədiyimiz bədii əsəri oxumağa, öyrənməyi hər gün sabaha saxladığımız dili öyrənməyə nə vaxt, nə də həvəs qalır.
Xüsusilə sosial şəbəkələr insanda asılılıq yaratmaq üçün dizayn edilib. Kəşf et bölmələrində rast gəlinən əlaqəli-əlaqəsiz video və şəkillər. Baxdıqca, baxırıq. Qüsurlu dövran kimidir.
Gülməli videolar, erotik bir videonun verdiyi cinsi həzz hamısı sinapsları uçurdur. Amma sonra gələn peşmançılıq hissinə dəymir. Maraqlı bir kitabı oxuyan zaman sekresiya olunan dopaminlə zərərli vərdiş zamanı sekresiya olunan dopamin arasında fərq var. Kitabı oxuyarkən əvvəl maraqsız gəlirsə, sonu peşmançılıqla qurtarmır, əksinə faydasını görürük. Bizsə Həmin maraqsız hissi yaşamamaq üçün anlıq həzz verən fəaliyyətlərə yönəlirik. Dopamin detoksu - dopamin ifrazına sürətlə səbəb olan hər şeydən uzaq durmaq üçün işlədilən termindir. Əlbəttə, dopaminsiz həyat tərzi təsvir oluna bilməz. Burda məqsəd dopamini miqdar olaraq azaltmaq deyil. Dopamin kənardan gələn bir maddə deyil və onsuz da depolanır. Əsas məsələ, depolardan nə vaxt çıxaracağımızdır.
Hər nə qədər izlədiyim bəzi videolarda uzun müddətli detokslardan danışılsa da, hər gün 1-2 saatla başlayıb sonra artırmağın tərəfdarıyam.
Bu məqalədən ətraflı oxuya bilərsiniz: https://www.linkedin.com/pulse/dopamine-fasting-new-silicon-valley-trend-dr-cameron-sepah
Əlaqəli videolar:
(youtube: )
(youtube: )
(youtube: )
Qeyd: özüm də bununla bağlı son 2-3 aydır ki, problemlər yaşayıram. Yazım məsləhət xarakterli deyil, daha çox motivasiya edicidir -*
Platonun da dediyi kimi: "ən böyük qələbə insanın öz üzərində olan qələbəsidir."
2. bugündən başlayıram, görək nolur. minimalist bir həyat tərzi. hara kimi gedir.. hədəfim il sonuna qədər minimum teldən az istifadə eləməkdi. yəni hardasa günlük 1 saatı aşmamaq xətti ilə. sosial şəbəkələrdə yoxam, spotify filan siləcəm indi, youtube onsuz da huawei telefonumda yoxdu, buranı da bir müddət deaktiv edəcəm. iş whatsapp-ım var, özəli silmişəm. 100 gündən sonra avtomatik hesab silinir. rədd olsun, onsuz da heç kim lazım deyil. lazım olan adam zəng edir. belə. telefondan 100-də 100 istifadə eləməmək olmur, çünki ödənişlər, emaillər, qatara filan ordan baxıram, yalan yox. Bakıda olsaydım, yəqin ki köhnə nokia telefonu ilə yola verərdim hər şeyi, necə ki zamanında elə eləmişdim. yuxu problemim yoxdu, onsuz da 9-da yatıram, 4-5- ən geci 6-da dururam. sosial həyat desən, dərslər filan. yalnızlıq da öz yerində.
3. (baxma: Dopamine fasting)
(bax: Delayed gratification)
Beynə gələn dopamine səviyyəsini nizama salmaq üçün istifadə olunan həyat tərzi. instant gratification(ani zövq, məmnuniyyət) verən aktivitiləri həyatınızdan bir müddətlik (bir neçə gün, bəzən 1 neçə ay) həyatınızdan çıxarmağa əsaslanır. Hal belə olanda insan delayed gratification(gec zövq) verən proseslərə meyil edir. Qısaca sosyal şəbəkədə gəzinmək, şirniyyat yemə kimi zərərli vərdişləri idman eləmək ya da kitab oxumaq vərdişlərlə əvəz eləmək.
Nəticə olaraq isə insanda diqqət pozğunluğu, ani mod dəyişikliyi, depresiya və halsızlıq kimi problemləri aradan qaldıra bilər.
Mən şəxsən qısa müddətli olan versiyaya qarşı önyarqılıyam. Bir müddət keçid edib qayıdacaqsansa başda niyə keçirsən. Məqsəd xoşbəxtlik və daha yaxşı həyat tərzidirsə, dopamine detoks ömürboyu. Dopamine detoks sayıla biləcək fərqli versiyasını mən də öz həyatımda tətbiq edirəm. Lakin mənimkin də musiqi dinləməmək kimi ekstrim hallar yoxdu.
instagram reelslərinə baxmıram. Dm və ana səhifədə isə lazimi işlər olar deyə check edirəm. Sosyal şəbəkəni tamamilə buraxmaq ağıllı hərəkət olmazdı, onsuz qısa vaxtlı zövq verən hissə reels hissəsidir ora girməmək özəydi.
Şəkər istifadəsi- bunu bəzən pozuram, nəm sevdiyin şirniyyat evdə olanda ona qarşı gəlmək kind of nonsensical. Eyni şəkildə ani zövq verir deyə seks eləməmək də.
Bir dəfə həyata gəlirik onda da normal zövq alaq)
Musiqi dinləməmək- bu da detoksda istifadə olunur amma mənə çatmır. Musiqinin incəsənətin bir növü olduğunu və incəsənətində ali bir fəaliyyət olduğunu nəzərə alsaq məncə bu zövqə də iradə göstərmək yersiz olar.
Video oyunları(video games) - bir ara coc a saldım bir 2 həftə falan sonra yenidən sildim. Məqsəd bu tip oyunlarda daim upgrade olub level artırıb süni bir şeydə xoşbəxtlik verməkdi sənə. Hekayəli oyunlara o qədər mənfi yanaşmıram(god of war, the last of us tərzi.) Nəticə də bunu da bir növ sənət əsəri kimi qiymətləndirmək olar deyə düşünürəm.
Masturbasiyanı da tam dərk eləməmişəm, nəticə olaraq sekslə nəticəsi eynidir. Bəlkə də seks həyatdakı əsas instinktlərimizdən biri, masturbasiya isə nisbətən qeyri təbii haldı deyə, həmçinin masturbasiyanın çox vaxt itkisi, seksin isə bədənlərin birləşməsi ilahi zövq kimi düşünülməyi də oluna bilər.
Dopamine detoksu etdikdə beynin eyni hadisələrdən dopamine almaq gücü artır. Atıram, jim vurmaqdan əvvəl 5 dopamine alırdınsa detoksdan sonra 10 alrsan.
Belə ümumi olaraq mən də oxşar şeylər təcrübə eləmişəm, 1 saatlıq məşqdən sonra özüvü daha yaxşı hiss eləməyə başlıyırsan, nəticədən(delayed gratificationdan) qıraq. Həmçinin günlərivi daha produktiv keçirdiyindən özüvü daha yaxşı hiss eləyirsən
)