əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
sinəsi tüklü şairlə həyat və eşqbazlıq dərsləri
-
acab
-
yalan, qərəzli, vicdansız xəbərlərlə qarşılaşan ikişəxsiyyətli adam
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+15 əjdaha
7. "insanın ətrafı" başlığı açıb ora yazacağım şeyləri, bura yazdığım başlıqdır. *
inception elədim özüm ölüm
*
ya da onunfason bişey
*
glş
mən insanın yanıla bilməyi, yanıla biləcəyi mövzularıyla maraqlanan insanam - tanıyanlar, burdan oxuyanlar, məştəğadakı dost-tanışlar*
glş
az-maz bilir yəqin ki. yəni, insanın öz-özünü yayındırma və aldatma, özünü bir şeyə inandırmaq üçün ətrafında müşahidə elədiyi hadisələri seçici bir şəkildə qiymətləndirmə mexanizmaları maraqlı gəlir mənə. Bu marağımı daha da artıran bir neçə səbəb var. Əvvəla, öz-özümü necə yayındırdığım, aldatdığım və bunun həyatımı necə dəyişdirdiyi mənə maraqlı gəlir. ikinci olaraq da; öz yanılmaq ehtimalımın, özümü olmayan amma inanmaq istədiyim bir şeyə inandırmağımın*
əsasən -könül işləri-ndə olur amk
*
glş
başqalarına necə pis təsir etdiyi mənə maraqlı gəlir. Əgər insanın bu deffekti ətrafımdakı insanları incitməyimə səbəb olursa, bunları mümkün qədər azaltmaq kimi bir məqsədim var. maraqlananlar üçün, internetdə bir çox video, qaynaq və s. var.
Bu gecə, insanın öz-özünə və ya başqalarının təsiri ilə saxta xatirələr yarada biləcəyi haqqında danışan bu videoya 
baxdım. Mənim videodan götürdüyüm dərs*
ən azından bir müddət ağlımda qalacaq
; xatirələrimə hədsiz dərəcədə inanmamağımın, həmişə ciddi bir yanılma payını hesaba qatmağımın lazım olduğuydu. Amma ki, axır vaxtlar belə şeylər oxuyanda ağlıma həmişə belə bir düşüncə gəlir: mən bunlara maksimum dərəcədə diqqət etsəm də; ətrafımdakı insanların bunları düşünməyi keçdim, müzakirəyə belə açmadıqlarını görürəm. Yəni ki siz, müxtəlif idrak*
koqnitiv
elm adamlarını, sosioloqları oxuyaraq həm öz həyatınızın, həm də ətrafınızdakıların həyat keyfiyyətini yüksəltməyə və mənasız problemləri azaltmağa çalışsanız belə; ətrafınızdakı insanların bu heç vecinə deyilsə, bu insanı daha yaxşı deyil - tam tərsi - daha pis bir psixoloji hala salır. çünki, siz bir insanla danışanda açıq-açıq bəlli etməyərək önyarqılarınızı müxtəlif şəkillərdə yonarkən*
dırnağı pilkalamaq kimi
və mümkün qədər özünüzü tərbiyələndirdiyiniz mövzularda özünüzü düzəltəyə cəhd edərkən; qarşınızdakı insan ağlına ilk gələn şeyləri ixtiyari olaraq, təsadüfi olaraq deyir. Üstəlik, mühakimələrinin yaradılmış xatirələrə və ya təsdiqedici ön mühakimə kimi şeylərə*
fenomenlərə
söykənmiş olduğu ehtimalını bir an belə düşünməyə cəhd etmir. Nəticə etibarilə, bu insanlara qarşı nəzakətli və ya diqqətli olmağın bir mənası qalmır - qarşılığını heç vaxt ala bilməyəcəyiniz bir vəziyyətdə, niyə özünüzdən güzəştə gedərək qurban verəsiniz? artıq bu, gözübağlı altruizm olur.
bu tip səhvləri etməmək, yanılmalara düşməmək üçün həssas tərəzi kimi davranmaq lazımdır məncə, çünki insan beyninin özünü yanılda bilmə gücü ilə dirəşmək mənasız və mümkünsüzdü. hətta bu yanılmalara qarşı diqqətli davranarkən belə, bunlardan qurtulmaq mümkün deyil - həmişə bir yanılma payı*
həm də çoox böyük pay
mövcud olur. Belə olan hallarda, bu tərz düşüncələrin varlığından belə xəbəri olmayan , bunları həyatlarına azca-azca səpələməyə heç cəhd etməyən insanların ətrafındakılarla necə axmaq *
"saçma-sapan" daha yaxşı oturur əslində
şəkildə əlaqə qurduğuna şahid oluram. Buna görə də - ən azından məncə - düz-əməlli yaşamaq istəyən bir insanın bunlara fikir verməyi lazımdı. Ancaq o biri tərəfdən, bu entry-də haqqında danışdığım şey qarşıda bir həqiqət olaraq dayanır: insanın ətrafındakılar bu mövzu ilə heç maraqlanmırsa, insanın təkcə edəcəyi bir şey yoxdur. bir insan bu mövzulara diqqət edəndə, çox şeydə güzəştə gedir - öz yanılma payını düşünərək. həmişə güzəştə gedərək qarşınızdakılardan heç bir cavab ala bilməmək də dayanıqlı bir şey deyil. yəni; 'yaxşı' olduğunu düşünərək müxtəlif formalarda absurd, "saçma sapan" davranan və özü haqqındakı düşüncəsini heç dəyişdirməyən insanlara nə qədər, hara qədər dözə bilərsiniz?
özüm üçün çıxartdığım nəticə - edə biləcəyim iki şey var: ya insan bu "idrak yanılması", "dərk etmə" və s. söhbətləriylə maraqlanmamalıdır. özünün və ətrafındakıların yanıla biləcəyini, səhv deyə biləcəyini, səhv ola biləcəyini nəzərə almamalıdır. adi, sıravi, normal insanlar kimi həmişə özünün haqqlı olduğunu özü-özünə təsdiqləməli və digərləri ilə olan əlaqəsini bir məcburiyyət rejiminə çevirməlidir. bunun absurd və gülünc bir yol olduğu məlumdur, amma məntiqsiz deyil.
ya da ki, insan bütün yaxın ətrafını özünün yanıla biləcəyini nəzərə almaq cəhdində olan - belə desək, " demokrat" insanlardan qurmalıdır.
birincisi mümkünsüzdür, ikincisi isə çox çətindir - çünki ətrafda keyfiyyətli insan yoxdur. olsa belə - böyük ehtimalla - həyat, həmişə onlarla birlikdə getməyinizə icazə verməz.
bu problemin öhdəsindən başqa necə gəlmək olar, bilmirəm. çünki insanlara bunları izah etməyə, danışmağa cəhd etməyin - qarşıdakı insan bu mövzuda düşünməyə hazır olmadığı müddətcə - mənası yoxdur. Bu da insanları ətrafındakıları dəyişdirməkdən daha çox, bu mövzuda hal-hazırda düşünən insanlarla əlaqə qurmağa, o birilərini dəyərsiz görməyə doğru sıxışdırır.
bunun, insanlara sağlam bir baxış bucağı olub-olmadığından əmin deyiləm. Amma hələlik əlimdən bundan daha yaxşısı gəlmir...
+12 əjdaha
3. bәzilәrinә görә götü açıq çölә çıxmaq imiş. yәni, sәn götü açıq çölә çıxmaq isdiyirsәn ya istәmirsәn, fәrqi yoxdu. әtrafı önәmsәmirsәnsә, çıxmalısan. bәli.
sәnin gәlәcәk hәyatına, yәni, xәyalını qurduğun, planlaşdırdığın hәyatına kimsә qarışa vә ya yönlәndirә bilmirsә, olmusan sәn qardaş, әtrafı önәmsәmirsәn. sıxmayın özünüzü bu qәdәr. saç uzadıb, şortik geyinib, sırğa taxıb, atanın qabağında siqaret çәkmәk kimi sikimsonik vә hәyat dediyimiz bu sikik mәfhumda qram dәyәri olmuyan şeylәri eliyib dә, mәn azadam, әtrafı siklәmirәm falan demiyin başuza dönәrәm. deyirsinizsә, gedin nidaya falan qoşulun.
+6 əjdaha
10. #96547 entry-ni bir az pessimist yekunlaşdırmışam; davamını da yazım dedim: *
film tutunca ikincisini yapmak
*
glş
"bu problemin öhdəsindən başqa necə gəlmək olar, bilmirəm. çünki insanlara bunları izah etməyə, danışmağa cəhd etməyin - qarşıdakı insan bu mövzuda düşünməyə hazır olmadığı müddətcə - mənası yoxdur. bu da insanları ətrafındakıları dəyişdirməkdən daha çox, bu mövzuda hal-hazırda düşünən insanlarla əlaqə qurmağa, o birilərini dəyərsiz görməyə doğru sıxışdırır.
bunun, insanlara sağlam bir baxış bucağı olub-olmadığından əmin deyiləm. amma hələlik əlimdən bundan daha yaxşısı gəlmir..."
son vaxtlarda, yazıda anlatdığım problemi həll etmək üçün ağlıma fərqli düşüncələr gəldi.
əvvəla, insanların "idrak yanılması"na tabe olduğunu görmək və bunların böyük bir hissəsinin böyük cəhdlər olmadan dəyişə bilməyəcəyinin fərqində olmaq insanın cəsarətini azaldan bir şeydir; çünki bu, insanlar arasındakı əlaqənin çox vaxt limitli qalacağına eyham vurur.*
ciddi ölçülərdə limitli
klassik nöqtədir: insan yalnızdır. yalnızlığın öhdəsindən gəlmək əgər mümkündürsə, bu ancaq fasiləsiz və şüurlu cəhdlə mümkündür. ancaq bu da, ən yaxın insanların, dostların arasında və şüurlu bir cəhdlə olacaq*
bi ihtimal
bir şeydir.*
öz-özünə deyil!
bunun xaricində, hamımız, başqalarına qarşı özümüzü böyük ölçülərdə manipulyasiya edirik; qısacası, hamı özünün haqqlı olduğunu düşünür.
buna qarşı bir "mübarizə" aparmağın sadəlövh, hətta lazımsız bir məşğuliyyət olduğunu anlatmaq artıq mənə gərəksiz gəlir. çünki heç kim dəyişib eliyəsi deyil, heç kimi ciddi qəbul eləməyək gecə-gecə. mübahisənin, ya da müzakirənin ortasında söhbətlə əlaqəsiz, "bax bu sənin elədiyin confirmation biasdı" deyəsi halımız da yoxdu; onsuz da, kimsə başa düşməz. lap desən də, nəyəsə çarə olarmı orası məlum deyil. hər şey bunlardan ibarət də deyil.
mən bu zehniyyəti mənimsəməyə başladım: insanların öz "idrak yanılma"larının fərqinə varmaqlarını gözləməmək lazımdı. edəcəyin və etdiyin hər hərəkəti - insanların necə görəcəyini bilərək, onların baxış bucaqlarını və yanılmaq ehtimallarına görə süzgəcdən keçirəcəkləri filterləri təxmin edərək - etmək lazımdı. bu təxminlər də - ətrafdakı insanların həddindən artıq "standart" olduğunu düşünsək - elə də çətin deyillər. bu səbəbdən, kimlərəsə nələrisə izah edərək yorulmaq əvəzinə; bu "açıqlıq"lardan*
bug deyək
faydalanmaq və ya bəzi şeyləri "mənim dərdimi anlayarlar" məntiqi ilə etməmək lazımdı. çünki heç kim - hər halda mən də daxil - heç nəyi başa düşməz. çünki dünya, bir insanın digəri haqqında 5-10 dəqiqədən çox düşünməyi üçün həddindən artıq sürətlidi.
bu, başlanğıcda "pessimist" bir vəziyyət kimi görünə bilər; çünki bu düşüncə ilə, hər insanın yalnız olduğunu - yəni özünün də yalnız olduğunu qəbul etmiş olursan. başqaları səni heç vaxt başa düşməyəcəklər, bəlkə də sənə güvənməyəcəklər, hansı şərtlərdə olduğunu, içində olduğun vəziyyəti veclərinə almayacaqlər, buna baxmayaq səni günahkar kimi hiss etdirməyə çalışacaqlar; hər cür zibili edəcəklər, ancaq özlərinin səmimi insan olduqlarına böyük həvəslə inanmağa davam edəcəklər... elə də optimist bir vəziyyət deyil, ancaq daha realist baxsan, əvvəldən bunu qəbul edirsən: başqalarının səni narahat edən tərəflərini öz "idrak yanılmaları"ndan keçirib görməyi çox çətindi. onda, hamı həmişə öz zehninin əsiridirsə; insanlardan daha çoxunu ummaq, daha çox pessimizm yaratmazmı? əvvəlki #96547 entry-də yazdığım kimi, biri öz "idrak yanılması"nın fərqinə vararaq başqalarına bacardıqca anlayışlı davranmağa çalışırsa və qarşılığında necə gəldi davranış görürsə; özünü daha pis hiss etməzmi?
əgər başlanğıc fərziyyən*
hipotez
"bütün insanların idrak olaraq nə etdiyini bilməyən varlıqlar olduğu"dursa*
bunu mən demirəm, daniel kahneman adlı birisi deyir
və buna qarşı mübarizə aparmağı heç düşünmürsənsə, onda insanların sənin olduğun nöqtəyə necə baxdığını çox yaxşı və soyuqqanlılıqla başa düşəcəksən. onda, insanların - belə demək mümkündürsə - dingişlikləri sənə böyük haqqsızlıq kimi gəlməyəcək, səndə iyrənmə hissi yaratmayacaq. hissiz olacaqsan, çünki onsuz da gözləyirsən. bu sənə yalnızlıq verəcək, amma o qədər güc də verəcək - çünki indi sənin olduğun vəziyyəti səndən daha yaxşı başa düşəcək birinin olmadığından əminsən. buna görə də, tək çətinliyin öz "idrak yanılma"larındı.
onu da day həll eliyin də; başıboş gəzən, özünü aldadan zobilərdən olmayın.
+5 əjdaha
13. valideynlərimin "sən camaata niyə fikir verirsən ki" deyib sonra da "fikirlərini özünə saxla" deyərək beynimi süngər bobun dostu patrikin götünə soxub çıxartmaları.
(baxma: gecə çimdikdən sonra hələ də bədəni qaşındığına görə yata bilməyən sözlük yazarı)
+3 əjdaha
2. vecimə deyil həqiqətən amma başqasında görmək istəmədiyim hərəkəti də etmərəm heç vaxt. avtobusda headbang etmiş adamam ala mən
+2 əjdaha
11. eşidirəm almıram prinsipiylə yaşamaqdı
+2 əjdaha
6. (baxma: mənfilənən yazarın ətrafı vecinə almaması)
+2 əjdaha
9. ətrafı vecə almamaq.
- ə bu nə saqqaldı get qırx deyənlərə sikdir deməkdi.
- işdə işinlə məşğul ol deyən tənbəllərə sikdir deməkdi.
- həyatindakı qərarlara müdaxilə edənlərə sikdir deməkdi.
- komandan uduzanda söz soxan antidanlara sikdir deməkdi.
- sevgilin hər gün görüşmək istəyəndə sikdir deməkdi.
- sözaltında yazar olub umbaylara söz atanlara sikdir deməkdir.
- sumqayıta gedirəm pulum yoxdu deyənlərə sikdir deməkdi.
- stolun üstündəki son siqaretini istiyənə sikdir deməkdir.
- hər mövzuda dahi olub məsləhət verənlərə sikdir deməkdir.
- həyatın səni kiminləsə ya da nəiləsə təhtid etməsinə sikdir deməkdir.
+1 əjdaha
8. azərbaycan kiçik cəmiyyətdir. kiçik cəmiyyətlərin aşmalı olduğu, qərarsızlıqlar yaşayaraq aşmaqda çətinlik çəkdiyi - özündən böyük - problemləri yaranır. bu fərqli cəmiyyətləri təmsil edən fərdlərdə də müşahidə olunur. azərbaycanla başlamağıma səbəb; mühakimə etmə, səhv anlama bacarıqlarınıdan əl çəkmədiklərinə görədir. pofiqizm, ətrafı vecinə almamaq - ən az yalnızlıq, tək yaşamaq - qədər səhv anlaşılır. vecinə almamaq artıq tükənməyə işarədir. fərqlidir, razıyam. amma bunun üçün itirməyi, özünüzlə üzləşməyi, kim olduğunuzu, harada olduğunuzu bilməlisiniz. itrməkdən, harada olduğunuza qədər özünüzə ünvanladığınız suallar çətinliyini qoruyur və özünüzü tandıqca ətrafın ağırlığı, varlığı yoxa çıxmağa başlayır.
mühakimələr kriteryalara görə yaranır. ən kiçik mübahisə mövzusundan, ən böyük problemlərin dəyərləndirlməsinə qədər; fərd gördüklərinə, yaşadıqlarına, fikirlərinə görə qərar verir. bu qərarlar ətrafında qərarlaşan sizə də aiddir, başqalarına da. bütün hallarda o insanlar səhvdir. radikla kimi səslənir, fərqindəyəm. amma səhvdir.
niyə səhvdir?
sizə ünvanlanan bütün mənfi fikirlər (təhqirlər, tənqidlər vs), müsbət fikirlərlə ( tərifləmə, fərq edilmə vs) mahiyyətcə bərabərdir. bu bütün sinifə 0 (sıfır) bal verən müəlliməylə, 100 bal verən müəllim bərabərliyidir. fikirlər mühakiməyə, mübahisəyə, müzakirəyə açıqdırmı, deyilmi, bilmirəm. bu insanına görə dəyişir. mən sadəcə fikirləri ciddiyə almamağı öyrənmişəm və hələ də öyrənirəm. fikirlər keçicidir. fikirlər unudulur. nə qədər çətin olsa da, qəbul etmişəm: hər şeyin bir səbəbi var və heç nə çıxarsız edilmir. bunu insanlıq tarixinə qara hərflərlə yazdılar.
nəticə olaraq ətrafı vecimə almaq və ya almamağı o qədər mənasız görürəm ki, bütün bunlar vecimə deyil. bu cool olmaq deyil. heç deyil. bu bəlkə də yorulmaqdır, çürümədir, inamsızlıqdır. adı hər nə olur, olsun.
insanlar fərq edilmək dərdiylə böyüyən varlıqlardır. məqsəd güdərək olsun, olmasın; bəziləri vecinə alır, diqqət edir, insanlıqları var, etməsə belə bunu büruzə vermir.
mən sadəcə yuxarıda saydıqlarımı içimdə daşıya daşıya bütün yuxarıda saydıqlarımı etmirəm. kimiləri də belədir. simple. bu insanların əksikliyi çox vaxt fərq edilmir.
bir mahnıda da bəhsi keçdiyi kimi: hər şey olur, hər şey böyüyür, hər şey keçir; həyat qalır. həyatım arasıra vecimə olur. amma bu vecinə almaq fərd və yaşadığı həyat əlaqəsidir. başqaları isə sadəcə təsəlli edici sözləri və əməlləriylə uzaqlaşırlar.
+1 əjdaha
5. ətrafı vecə almaq deyəndə ki, ictimai qınağa qoz qoymuram. *
eyni şey oldu axı elə bil
hər kəsin fikri ilə, oturub dursam, mən necə özüm olacam ? özünüz olun, ala.
+1 əjdaha
12. bu cür yaşamaq xoşbəxtlik üçün ilk addımdır. sadəcə tanıdığım bir çox insan bu barədə ağız dolusu danışsa da bu cür yaşamağa götü çatmır. bu addımı ata bilmək, belə yaşamaq da qəhrəmanlıqdır.
hamısını göstər
