eve arnold

filadelfiyada yaşayan rus immiqrant ailəsində 1912ci ildə doğulan amerikalı fotoqraf. 34 yaşında fotolaboratoriyada işləyərkən foto çəkməyə başlayıb. 39 yaşında magnum photosa üzv olub. bir çox qadın fotoqraf kimi eve arnoldu da çox sevmirəm. baxmayaraq ki, henri cartier-bresson, malcolm x, marilyn monroe və sair və sair kimi məşhurların portretini çəkib, amma bir neçə fotosundan başqa qalanlarını bəyənmirəm.

antoine d'agata

fransız fotoqraf. a kişi, fotoqraf deyirəm e sənə. foto çəkməyə 35 yaşında başlayıb. çəkdiklərinin böyük-böyük əksəriyyətində içkili olub. dünyanı gəzib dolaşıb. hər ölkədəki qadınların dadına baxıb, onların fotolarını çəkib. bir dəfə demişdi ki, ya sevişdiyim qadınların fotolarını çəkirəm, ya da fotolarını çəkdiyim qadınlarla sevişirəm, dəqiq bilmirəm -*

çox dəyərli bəydir. aşağı shutter speed-lə xariqələr yaradır. fotoları qaranlıq, adamı narahat edir. bəlkə də ilk baxışda sevməyəcəksiniz, pornodu deyəcəksiniz... amma şəxsən mən təxminən 2-3 gün fotolarının təsirindən çıxa bilməmişdim.

(bax: magnum photos)

abbas attar

iranda doğulan fransa vətəndaşlığı alan fotoqraf. 1981ci ildən magnum photosun üzvüdür. ən sevdiyim fotokitabı allah o akbar: a journey through militant islamdır. adam bu kitabı çıxarmaqçün 7 il (1987dən 1994ə qədər) çinin xinjiang əyalətindən mərakeşə qədər gəzib, müsəlmanların sosial-ictimai həyatlarında yaxından iştirak edib, fotolarını çəkib. yeri gəlmişkən həmin illərdə * dəqiq desəm 94cü ildə azərbaycanda da olub, aşura günü ilə əlaqədar fotoları var.

ədəbiyyat üzrə nobel mükafatı

1901ci ildə təsis edilən, ədəbiyyat sahəsi üzrə böyük işlər görən, fundamental əsərlər yazan müəlliflərə verilir.

nobel alan ədiblərin siyahısı:
1901 - sully prudhomme
1902 - theodor mommsen
1903 - björnstjerne björnson
1904 - frederic mistral və jose echegaray
1905 - henryk sienkiewicz
1906 - giosue carducci
1907 - rudyard kipling
1908 - rudolf christoph eucken
1909 - selma lagerlöf
1910 - paul von heyse
1911 - maurice maeterlinck
1912 - gerhart hauptmann
1913 - rabindranath tagore
1915 - romain rolland
1916 - verner von heidenstam
1917 - karl adolph gjellerup və henrik pontoppidan
1919 - carl spitteler
1920 - knut hamsun
1921 - anatole france
1922 - jacinto benavente
1923 - william butler yeats
1924 - wladyslaw reymont
1925 - george bernard shaw
1926 - grazia deledda
1927 - henri bergson
1928 - sigrid undset
1929 - thomas mann
1930 - sinclair lewis
1931 - erik axel karlfeldt
1932 - john galsworthy
1933 - ivan bunin
1934 - luigi pirandello
1936 - eugene o'neill
1937 - roger martin du gard
1938 - pearl s. buck
1939 - frans eemil sillanpaa
1944 - johannes vilhelm jensen
1945 - gabriela mistral
1946 - hermann hesse
1947 - andre gide
1948 - tomas eliot
1949 - william faulkner
1950 - bertrand russell
1951 - per lagerkvist
1952 - françois mauriac
1953 - winston churchill
1954 - ernest hemingway
1955 - halldor laxness
1956 - juan ramon jimenez
1957 - albert camus
1958 - boris pasternak
1959 - salvatore quasimodo
1960 - saint-john perse
1961 - ivo andric
1962 - john steinbeck
1963 - giorgos seferis
1964 - jean-paul sartre
1965 - mikhail sholokhov
1966 - shmuel yosef agnon və nelly sachs
1967 - miguel angel asturias
1968 - yasunari kawabata
1969 - samuel beckett
1970 - aleksandr solzhenitsyn
1971 - pablo neruda
1972 - heinrich böll
1973 - patrick white
1974 - eyvind johnson və harry martinson
1975 - eugenio montale
1976 - saul bellow
1977 - vicente aleixandre
1978 - isaac bashevis singer
1979 - odysseas elytis
1980 - czeslaw milosz
1981 - elias canetti
1982 - gabriel garcia marquez
1983 - william golding
1984 - jaroslav seifert
1985 - claude simon
1986 - wole soyinka
1987 - joseph brodsky
1988 - naguib mahfouz
1989 - camilo jose cela
1990 - octavio paz
1991 - nadine gordimer
1992 - derek walcott
1993 - toni morrison
1994 - kenzaburo oe
1995 - seamus heaney
1996 - wislawa szymborska
1997 - dario fo
1998 - jose saramago
1999 - günter grass
2000 - gao xingjian
2001 - vidiadhar naipaul
2002 - imre kertesz
2003 - john maxwell coetzee
2004 - elfriede jelinek
2005 - harold pinter
2006 - orhan pamuk
2007 - doris lessing
2008 - jean-marie gustave le clezio
2009 - herta müller
2010 - mario vargas llosa
2011 - tomas tranströmer
2012 - mo yan
2013 - alice munro
2014 - patrick modiano

markens gröde

norveçli yazıçı knut hamsunun romanlarından biri. yazıçıya ədəbiyyat üzrə nobel mükafatı qazandırıb. düzdü tempi ağırdı, amma tab gətirmək olur. oxunulası əsərdir.

--spoiler--

əsəri oxusaz orda yaradılışı görəcəksiniz, adəm və həvvanı görəcəksiniz, orda hər şeyi görəcəksiniz.

--spoiler--

sult

knut hamsunun "aclıq"ının yazılmasına səbəb olan aclığı haqqında qeydlərindən:


--sitat--

"mən başıma gələnləri yazmaya bilməzdim. istədim ki, insanlar bilsinlər ki, həyatda necə məşəqqətli günlər olarmış. bu hadisələr kristianiyada baş vermişdi. mən bura gələndə heç kəsi tanımırdım. gedəcəyim bir yer, umacağım bir adam yox idi. cibimdə olan çox az bir pula bir otaq kirayələməli oldum. bu pul həm də mənim bir neçə gün dolanmağıma bəs etdi. sonra isə mənim aclıq günlərim başladı. nə qədər çalışdımsa, iş tapa bilmədim.
aclıq isə getdikcə taqətimi kəsirdi. üstəlik ev sahibi də mənə hədələyici nəzərlələ baxırdı. mən yalnız bircə şeyə ümid edirdim. bəlkə bir məqalə yazıb çap etdirə bildim və bunun müqabilində heç olmasa, bir neçə gün dolana bildim. lakin aclıqdan başım keyimişdi. ağlıma yaxşı fikir gəlmirdi. nəhayət, ev sahibəsi məni evdən çıxarmalı oldu. olub-qalanım bircə odiyal və bir də qalstuk idi. mən onları bağlamaya büküb oranı tərk etdim. yolda bir tanışımla rastlaşdım. o, mənə rişxəndlə “qoltuğundakı nədir?” - soruşdu. mən isə qürurumu sındırmadan dedim ki, kostyumluq üçün parça almışam. onu tikdirməyə gedirəm. tanışımın gözləri bərəldi və mənə həsədedici nəzərlərlə baxdı. “deyəsən, yaxşı yerdə işləyirsən. bəlkə sənə öz dərzimi təklif edim?” mən əlimi yellədim onu tərk etdim. gəlib bir skamyada oturdum. öz-özümə düşündüm. ilahi, niyə məni bu cür sınağa çəkirsən. mən ki, səndən çox şey istəmirəm. istəyim bir qarın çörəkdir. olmazdımı ki, sən bu sınağı başqasının üzərində aparardın?!
bir qədər sonra sanki beynimdən duman çəkildi. bir-birinin ardınca gözəl fikirlər gəldi ağlıma. mən özüm də bilmədən karandaşı çıxarıb yazmağa başladım. sonra isə məqalə hazır oldu. hətta mən çatdırıb bütün fikirləri yaza bilmədim. bu səbəbdən də bir çox fikirlər orda öz əksini tapmadı.
məqaləni redaksiyaya gətirəndə redaktorun olmadığını dedilər. mən kirayə qaldığım ünvanı və məqaləni qoyub getdim. küçədə bir çörək dükanının yanından keçmək istədim. heç olmasa iyisindən doyardım. lakin adamların mənə baxdığını görüb özümü elə apardım ki, guya mənə lazım olan çörək burda yoxdur. axşam düşürdü. qərara gəldim ki, meşəyə gedim. orada odiyalı yerə sərib yatdım. duranda sanki soyuq iliklərimə işləyirdi. üstəlik də aclıq bir tərəfdən. mən yenidən bir skamya tapıb orda oturdum. çünki artıq gəzə bilmirdim. camaat yanımdan ötüb keçir, mənə yazığı gəlirmiş kimi baxırdılar. artıq görkəmim də səfilə oxşayırdı. mənə həbsxanaya getməyi məsləhət gördülər. lakin mən dörd divarın arasında yaşaya bilməzdim. istədim belə mərdi-mərdanə ölüm. lakin vəziyyətim ağırlaşdıqca buna məcbur oldum. polis isə məni kefli zənn edib “get evə, belə kefli gəzmə” - dedi. lakin mənim evim yox idi. nəhayət, qərara aldım ki, yenidən kirayə qaldığım evə qayıdım. barmaqlarımın ucunda otağa elə keçdim ki, heç kim hiss etmədi. otağımda masanın üstündə bir məktub qoyulduğunu gördüm. zərfdə redaksiyanın göndərdiyi pul vardı. mən ilk dəfə olaraq özümü güclü hiss etdim və dərk etdim ki, mən ölümə məğlub olmamalıyam. beləcə, bir neçə gün mənim üçün yaxşı keçdi. sonra pul tükəndi. mən yenidən dərdlərimlə baş-başa qaldım. qərara aldım ki, gəlmələrin pansionatında özümə bir sığınacaq tapım. burda hər səhər bir qadın mənə buterbrod verirdi. sən demə, bütün bunların hesabı çəkilirmiş. bir gün mənə həmin qadın verəcəyim pulun siyahısını göstərəndə mən dərk etdim ki, burada qala bilmərəm. beləcə, mən bu şəhəri tərk etməyi qərara aldım. limana yaxınlaşıb öyrəndim ki, gəmi amerikaya gedir. mən gəminin kapitanına yalvarandan sonra o, müvəqqəti olaraq, məni növbəti limana kimi işə götürdü. bu mənim aclığımın sonu, həyatımın isə xilası oldu.

--sitat--

hunger

qaradərili ingilis rejissor steve mcqueenin debüt filmi. əslində çox da yüksək qiymətləndirməsəm də, heç də pis film deyil. tarixi faktlar əsasında çəkilib. konkret desəm, 1981 irlandiya aclıq aksiyasından bəhs edir. 2008ci il cannes film festivalında nümayiş olunub və camera d'or mükafatı qazanıb. bir neçə müsabiqədən əlavə bafta festivalında da 2 yerə nominasiya olsa da, birini qazanıb.

film barədə spoiler vermək istəmirəm, ona görə bir az həndəvərində fırlanıram.

filmdə dialoqdan demək olar ki, istifadə olunmayıb. bir yerdə uzun dialoq var, o da məşhur keşişlə bobby sandsin görüşməsi. bu görüşmə səhnəsi 17 dəqiqədir və kamera tərpənişi, pauza deyilən şey yoxdu. amma çox gözəl siqaret çəkirlər, həmçinin danışıqdakı emosiyalar əladı.

fikirlərimi daha sonra yenə bölüşəcəm -*

josef koudelka

böyük fotoqraflardan biri. 76 yaşı var, amma hələ də foto çəkməyə davam edir. halbuki henri cartier-bresson 60dan sonra dayandırmışdı fotoqrafiyanı. ən maraqlı fotolarını məncə qaraçılar ( gypsies) fotolayihəsində çəkib. gənc fotoqrafların fotolarına baxaraq dərs götürməsi ən vacib fotoqraflardandır. həm kompozisiya cəhətdən, həm mövzu cəhətdən, həm də ümumiyyətlə bir fotoqraf kimi necə yetişməli, necə davranmalı, necə yaşamalı kimi məsələlərə görə.

bakıda və sumqayıtda çəkdiyi fotoları var.

(bax: magnum photos)

musiqili komediya teatrı

1910cu ildən etibarən fəaliyyətə başlayan teatr (u:tam adı: azərbaycan dövlət musiqili komediya teatrı). yaranmasında üzeyir hacıbəyovun zəhməti böyükdür. elə ilk tamaşa da (həmin ilin 24 mayında) üzeyir bəyin " ər və arvad" operettası olub. tamaşanın dirijoru hacıbəyov olub. bu günə qədər uşaqlıqdan gördüyümüz, gözümüz öyrəşən bütün aktyorlar bu teatrda yer alıblar.
tamaşaçı oturacaqları üçmərtəbəlidir. binanın həm xarici, həm də daxili görünüşü gözəl memarlıq işidir. işıqlandırmadan tutmuş, səsləndirməyə kimi hər işləri gözəldir.

honore de balzac

bəşəri komediyanın müəllifi. adam napoleon bonapartın balaca heykəlciyinə yazıb ki, "sənin qılıncla fəth edə bilmədiyin dünyanı, mən qələmimlə fəth edəcəm."- ya da təxminən bu mahiyyətdə bir şey. həqiqətən də elə oldu. balzakın bir neçə hekayəsini və kiçikhəcmli povestini oxumuşam. əsərlərindəki hadisələrin ssenarisini unutsam da, təsiri yadımdadır. əslində, həddən artıq sevdiyim yazıçı olmasa da, gözəl müəllifdi, bunu danmaq günahdı

mohsen makhmalbaf

iranlı rejissor. dünyada abbas kiarostamidən sonra ən çox tanınan fars rejissor. həm sənədli, həm bədii, həm də qısametrajlı filmlər müəllifidi. hekayələri, romanları da var. adam rejissordan daha çox aktivistdi. yeniyetməliyindən bəri şah rejiminə, hazırki rejimə qarşı çıxır. təkcə iranda yox, tacikistanda, əfqanıstanda da insan haqlarını müdafiəyə qalxır.

özündən başqa ailəsinin bütün üzvləri də rejissordur:
ata - mohsen makhmalbaf
ana - marziyeh meshkiny
oğul - maysam makhmalbaf
böyük qız - samira makhmalbaf
kiçik qız - hana makhmalbaf

bu günə qədər 27 roman və hekayə kitabı yazıb, 18 bədii, 3 sənədli və 4 qısa film çəkib. bunların hamısını 6 ölkədə - iranda, türkiyədə, tacikistanda, əfqanıstanda, pakistanda və hindistanda çəkib. filmlərinin əsasında insan və onun iztirabları durur.

bəzi filmləri ölkəsində qadağan olunub, sonra qadağa götürülüb, bəziləri isə hələ də qadağandır.

ən məşhur filmlərindən:
the president - 2014
the gardener - 2012
scream of the ants - 2006
sex & philosophy - 2005
kandahar - 2001
silence - 1997
a moment of innocence - 1995
gabbeh - 1995
salam cinema - 1994
actor - 1992
once upon a time, cinema - 1991
the nights of zayandeh-rood - 1990
time of love - 1990
marriage of the blessed - 1988
the cyclist - 1987
the peddler - 1986
boycott - 1985
fleeing from evil to god - 1984
two blind eyes - 1983
repentance - 1982