müsəlmanların ateistlərə nəzərən daha həyat dolu olması

Əsassız iddiadır. Bütün ateistlərin varlıq sıxıntısı, existential crisis yaşadığını varsayar, halbuki bunlar inanclı insanların da yaşaya biləcəyi duyğulardır (baxma: kierkagaard). Dünya əhalisini iki yerə bölüb belə sadə bir iddianın iki ucunu onlara aid etmək, əlbəttə, xətalı, qeyri-dəqiq nəticə verəcəkdir. Sadəcə bir həyatı dolu-dolu yaşayan ateistin varlığı belə bu fərziyyəni rədd etməyə bəsdir.

Xoşbəxtliyin, fərdin həyatının dolu olmasının dinlə mütləq şəkildə əlaqəli olduğunu düşünmürəm. Sosial və ekonomik faktorlar bundan daha böyük rol oynayır.

Qeyd: ateistəm və indiyə qədər tanıdığım müsəlmanlardan daha az həyat dolu olduğumu heç görməmişəm.

yasın beş mərhələsi

Bir zamanlar Türkiyəli rock qrupu modelin "levla'nın hikayesi" albomunda işlədiyi mövzu. Belə ki albomun 5 mahnısı elə yasın 5 mərhələsinə həsr olunub. Anladığım qədərilə yası tutulan hadisə bir ayrılıqdır.

inkar - Ağlamam zaman aldı

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

pis davrandıqca daha çox sevən qız

belə bir davranışın qızlara spesifik olduğunu deyə bilmərəm, amma bəlkə də, ona haqsızlıq yaşadan, pis rəftar edən, bir sözlə, ona ziyan verən insanın qarşısında duyduğu gücsüzlük hissindən narahat olan, bu səbəbdən münasibəti tərk etmək yerinə, ziyan görməmişdən əvvəlki gücü əldə etmək üçün qalmağı seçən qızdır. Yəni sırf əzab çəkməyi xoşlayır və ya özünə hörməti yoxdur deyə qalır demək olmaz, bəlkə də, münasibətdəki güc balansını yenidən nizamlamağı ümidlədiyi üçün qalmağı seçir. Halbuki, çətin də olsa, məncə, ən yaxşı addım münasibətdən çəkilməkdir.

Oğlanlarda da yaşanan bir durumdur, zənnimcə.
(baxma: üz vermədikcə dirəşən oğlan)

bədii ədəbiyyat oxuyan bikar insan

Yenə insanların həyatını necə yaşamalı olduğunu üstüörtülü diktə etməyə çalışan zehniyyətin müdafiə edəcəyi tezis: "bədii ədəbiyyat oxuyan bikardır, vaxtını boşa xərcləyir". Bu mövzunun bu şəkildə müdafiəsi mənə həmişə bir qrup insanı aşağı görərək üstün mənlik hissi axtarışında olmağın nəticəsi kimi görünür. Məncə, bunun kimi " essentialist" baxış bucaqları köhnəlib yerini daha dəqiq, qeyri-doqmatik olanlara vermiş olmalı idi.

Bədii ədəbiyyat mən də oxumuram, ən son hansı bədii kitabı əlimə aldığım yadımda deyil. Həmişə elmi mətnlərə üstünlük vermişəm. Demək istədiyim bədii ədəbiyyat oxuyucusu olaraq burada apologiya etməyə çalışmadığımdır. Sadəcə bədii kitab oxuyanları bikar adlandırmaq, vaxt itirdiklərini iddia etmək kimi düşüncələrim olmayıb. insanların sahib olduğu bu düşüncələr həssas aparılmış bir araşdırmanın nəticəsindən çox, biased mövqelərinin yansımasıdır, başqalarını özündən fərqləndirərək özünə bir " self-concept" yaratma girişimidir. Gün ərzində hər kəs cəmiyyət üçün totalda faydasız amma özü üçün rekreativ bir və ya bir neçə fəaliyyət içərisində olur; film izləyir, seriala baxır, rəsm çəkir, musiqi ilə məşğul olur və s. indi müzakirə etmək olar ki, bu fəaliyyətlərin hansısa ucu cəmiyyətə xeyir verir filan. Bu məntiqi bədii ədəbiyyata da şamil etmək olar. Amma gerçək budur ki, həmin fəaliyyətlərin çoxu dünya üçün pozitiv bir fərq yaratmır və yaratmaq məcburiyyətində də deyil. Misal üçün mən vaxt olduqca musiqi nəzəriyyəsi ilə maraqlanıram, pianoda praktika edirəm, amma bundan böyük ölçüdə ancaq mən yararlanıram, başqa heç kəs. Başlıqdakı məntiqlə bu da vaxt itkisidir, musiqi nəzəriyyəsi dünyanı bədii ədəbiyyatdan daha artıq şəkildə izah etmir. Ümumiləşdirməni sona qədər apardıqda isə bizim üçün hardasa bütün rekreativ fəaliyyətlər vaxt itkisidir, bunu etdiyimiz halda daha ali bir məqsədə özümüzü kökləmədiyimiz üçün kimsə bizə vaxtımızı itirdiyimizi diktə edir, necə yaşamalı olduğumuzu ima edir. Bunu edən kəs gərək heç olmasa bütün fəaliyyətlərində cəmiyyətə bir faydası olsun. Özü üçün faydası olub dünyagörüşü artırsa da, yenə də digərlərindən bir fərqi yoxdur, yarğılayacaq moral highgrounda da sahib deyil.

cemre demirel

bu sifarişi verən: lucifermorningstar
Videolarından çox zövq aldığım 2 ildən uzun müddətdir izlədiyim fəlsəfi kontent paylaşan Youtuber. Di gəl ki, paylaşdığı kontent çox qərəzlidir və şərh etdiyi fəlsəfi və siyasi mövzuları daim öz düşüncə tərzi ilə uyğunlaşdıraraq danışır. Kontenti qətiyyən obyektiv deyil, fəlsəfəni heç bir vəchlə bu kanaldan öyrənməyin; ya orijinal əsərləri oxuyun, ya da həmin əsərləri izah edən kitabları oxuyun, mövzu barədə öz düşüncəniz olsun. Videolardakı gözdənsalıcı ifadələr, həddən artıq bəsitləşdirilmiş xülasələr az qala bütün materialı propaqanda kontenti edir.

Cemre Demirelin videolarında məni ən çox rahatsız edən öz ideologiyası səbəbilə razılaşmadığı fikirləri həddən artıq bəsitləşdirərək, hətta bir başa alçaldaraq strawman arqumentlər yaratmasıdır. Həmin strawmanlər ilə razılaşmadığı ideologiyaları "trashing"ə məruz qoyur. Misal üçün, feminizm ilə bağlı videosunda netta toy adlı 2018də israili eurovisionda təmsil edən müğənninin mahnısına istinad edərək feminizmi tənqid edir. Yəni feminizm barədə o qədər nəzəriyyələr dura-dura feminizmi asanlıqla səhv çıxara bilsin deyə populyar mədəniyyətdən bir nümunə gətirir.

Bundan əlavə, bəzi videolarında "trashing" edərkən terminlərin nə mənaya gəlməsindən bixəbər olaraq tənqid edir. Yəni analizi qərəzlidir. Məsələn, "liberal olmayan liberaller" videosunda gender barədə danışarkən biseksual fərdlərin (onun dili ilə desək "həm vuran, həm vurduran") özləri üçün "they/them" əvəzlikləri istifadə etdiyini deyir. Halbuki, seksuallıq və əvəzliklər arasında rabitə yoxdur. Əvəzliklər gender kimliyi ilə bağlıdır. "They/them" əvəzliklər isə özlərini qeyri-binar olaraq kimlikləndirən bəzi qruplar tərəfindən istifadə olunur. Yəni biseksual olmaqla əlaqəsi yoxdur. Cemre Demirel seksuallıq və gender arasındakı fərqləri bilmir? Rast ki, bilmirsə, niyə bilmədiyi mövzuları bu qədər sərt tənqid edir? Sadəcə qərəz.

Həmçinin, adamın sanki individuallıq və eqoist əxlaq ilə bağlı obsessiyası var. Videolarının əksəriyyəti bununla bağlıdır, etik eqoizmi təbliğ edir sanki. Ən sevdiyi filosofun da Ayn Rand olmasına təəccüblənməmək gərəkdir. Düzünü desəm, əxlaqla bağlı danışdığı videolar sıxıcı gəlir mənə. Etika fəlsəfəsinin suyunu çıxarıb artıq.

Bütün bunlara baxmayaraq, videolarına baxdıqda çox əylənirəm, çünki dili üslubu çox satirik və komedikdir. Xüsusilə də öz yaşantılarını danışdığı hissələr, öz fikirləri maraqlı gəlir. Fəqət qətiyyən fəlsəfə öyrənmə niyyəti ilə girməyin kanalına və fəlsəfə ilə bağlı videoda önə sürdüyü arqumentləri istifadə etməyə tələsməyin, çünki əksəriyyətinin kontr-arqumenti var.

azərbaycanda lgbtiqa+ olmaq

gündəlik olaraq təsadüfi Azərbaycanlıya edilən hücumla eyni kateqoriyaya qoyula bilməyəcək hücuma məruz qalmaqdır. Əlbəttə, iki fərqli hücumda bir qurban digərindən daha mağdur deyil, bu hissəni heç kəs mübahisələndirmir. Bir qurbanın digərinə nisbətən əxlaqi üstünlüyü yoxdur. Bu səbəbdən bir sosial qrupun üzvünə edilən hücum sanki digər sosial qrupdan olan insanın yaşadığı zorakılıq təcrübəsini kölgədə buraxır kimi yanaşmamaq lazımdır. Misal üçün, trans bir şəxsin hücuma məruz qaldığı xəbər edilirsə, bunu "trans fərdlər qabağa çəkilir", "gündəlik insanların başına gələn zorakılıqdan danışılmır" rəftarı ilə qiymətləndirməmək lazımdır. Bir hadisə digərini illegitim etmir. Bu məntiqlə getsək, gərək cəmiyyətdə azlıq mövqeyindəki bütün sosial qruplar başlarına gələn hadisələri danışmasın, sussun, ancaq dominant, çoxluq, cəmiyyət tərəfindən qəbul edilən qrup danışılsın, hansı ki, ədalətsizdir.

Nəyə görə eyni kateqoriyaya qoyula bilməz? Çünki, bu kimisə soymaq, ziyan yetirmək, qisas almaq və s. kimi sırf şəxsə yönəlik "casual" bir hücum deyil. Bu və bu seriyadan olan bütün hücumlar cəmiyyətdə lgbtq-lərə və onların azadlıq hərəkatlarına qarşı çıxmağa çalışan siyasi motivli hücumdur. Siyasidir, çünki cəmiyyətin parçası olan bir qrupun haqlarını qəbul etdirmə səyininin qarşısınl almağa çalışan kollektiv təsirli bir reaksiyadır. Lgbtq icmasının, ümumiyyətlə, kollektiv şəkildə varlığı, haqlarını müdafiə edəcək siyasi reallıq yaratma hərəkatları istənilmir. Heç mübaliğə etmədən deyə bilərəm ki, bu bir sosial qrupun var olma məsələsidir. Buna "casual" bir hücum kimi yox, sosiolojik perspektivdən baxmaq lazımdır. Amma, əlbəttə, yuxarıda dediyim kimi bu o mənaya gəlməməlidir ki, misal üçün, homofob hücuma məruz qalan bir gey və atıram döyülüb soyulan heteroseksual bir fərd arasında yaşadıqları zorakılıq təcrübəsinin təbiəti zəminində əxlaqi üstünlük var. Birinin zorakılıq təcrübəsi də digərini inkar etmir.

edit: bu tək lgbtq-yə şamil deyil. Sözsüz ki, cəmiyyətdə istər gender, istər seksual oriyentasiya, istər etnik kimlik, istər yaş, istər sinif, istər din və s. xüsusiyyətlərinə görə azlıq mövqeyində qalan, dominant qrup qədər üstünlük sahibi ola bilməyən bütün sosial qruplar üçün keçərlidir.