1. 1976cı ilde martin scorsesenin robert de niro ile birlikde ortaya qoyduşu şaheser. 1970lerin amerikasındaki taxi şoferinin heyatından danışır. film musiqileri ile bele insanın gerginleştirir, musiqiler bernard herrmanna aiddir. bilinenin eksine bu film de niro'nun ortaya çıxış filmi deyil bundan daha evvel godfather 2 de oynamış ve oscar qazanmışdı. bu filmde ise metod oyunçuluğunun anasını ağlatmış ve 2-3 ay new yorkda taksiçilik etmişdir. bezi geceler scorsesede onunla işleyib. ve daha sonra bunun neticesini filmde ortaya qoymuşdur, filmdeki rolunun içine o qeder giribmiş ki cybil shepherd*
gözel gözlü qızımız
film çekilişlerinde de niro'dan qorxduğunu deyib. bu qeder eziyyete ve mükemmel br şahesere baxmayaraq o ilin oscar filmi rocky filmine gedib. ve ele bunun üstünde bir neçe il keçdikden sonra scorsesede niro ile birlikde boks filmi ele yox bele çekiler deyerek raging bull'u çekib. sehv elemiremse 8 fraksiyada namized olub 2 oscar almışdı.
filmde mene en lezet eden relpika:
"heyatım boyunca gözel bir yere getmek istedim. birinin öz isteklerini baltalamaq istemesini anlayammıram" boğazımda yığılıb qalan bütün sözleri bir cümle ile ifade edir.
-filmin esas mövzusu ise karl marxın gösterdiyi kapitalizmin neticelerine gelib çıxır. kapitalizmin insanların yaşamına tesiri. yada işlemekden insanların özlerine vaxt ayırmağına vaxt qalmaması. travsin emelli pulu var idi, hefteye 300 350 dollar qazanırdı ve mence bu 1970lere göre yaxşı puldur, ama travisin onu xerclemeye yada özüne ayırmağa vaxtı yox idi, axırda silahlara verir bütün pulu.
-filmde travis ile taksici wizardın arasında geçen dialogda bele söhbet açıq aydın deyilir. wizard 17 ildir taksici olduğunu ama hele öz şexsi maşını olmadığını deyir.
-diger terefden palantine travisin taksisine minende keçen dialogda palantine'nin "biz xalqıq, biz taivanda ölen xalqıq" demeside travisin beynini çönderir ve onu öldürmek qerarına gelir.
-yada ele olsun cybil shepherdin işlediyi şirket, travis ona deyirki "menim senin yanında işleyen oğlandan xoşum gelmir, bilmirem, o ele bil axmaqdır". ve ele onsuzda hemin xarakter axmaq biri kimi gösterilir, bu qalustuklu qullar meselesidir, o xarakteri filmin axmağı kimi gösteribler,meqsed sadece işlemekdir, ve kapitalizmin axırı insanların axamaq birer qul olmasıdır.
film klassikler arasında öz yerini çoxdan alıb, hetda baş rol oyunçusu travis bickle tarixi bir xarakter olub. ronald reagan'ın suiqesdçisinin ilham menbeyide olmuşdur. jodie foster'in bığ yeri terleyen vaxtlarınıda *
özün başa düşdünde mamed
filmde göre bilersiniz iris xarakteri ile.
travis'in palantini öldürmeye geldiyi gün, qara eynekli, mohikan saçına ise girmirem hele. o ne duruşdu blinn.
3. 2 günlük eziyyetim bahasına nehayet izleyib başa çıxdığım film. film ela idi. çox mesaj verir o öz yerinde. amma mene lezzet eden sırf o xırda detallar oldu.
ilk filmde musiqinin o küçelerle uyğunluğu meni menden aldı. de niro saatlarla maşın sürsün, fonda da o musiqi olsun stop demerem.
de nironun ele ilk işe başlamaqçün müraciet edendeki baxışı, gülüşü neye desen deyerdi. en çox üzüldüyüm sehne ise travisin qız kinoteatrdan çıxanda yola getirmekçün çekdiyi eziyyetdi. betsy "biz ferqli insanlarıq" deyib taksiye minir" travis de "menim de taksim var" deyir ve üzündeki ifade mükemmeldi. arvadını bir zenci ile birlikde olduğu üçün magmumla öldürmek isteyen sehnedeki bey filmin rejissoru scorsese imiş. yaxşı düşünülüb.
bir de bele düşün
bir adam bir işe başlıyır
ve o iş adamın özüne dönüşür
sanki bir şey edende etdiyin şey olursan
17 ildir sürücüyem 10 il gece işledim
ve hele de öz maşınım yoxdu niye bilirsen
çünki istemedim
istediyim bu idi her halda
gece növbesinde başqasının maşınını sürmek
anlayırsan
biri brooklynde yaşayır, biri sutton place'de
sen vekil olursan, bir başkası hekim
biri ölür, biri sağalır ve biri de doğulur
seni qısqanıram, gencliyini
get yat, serxoş ol, ne isteyirsen onu et
onsuz da başqa seçeneyin yoxdu
hamımız eyni çirkabın içindeyik
az ya da çox
2. içinde heddinden artıq mesajlar verilmiş gizli şekilde bir şeyler başa salınmağa çalışılmış filmdir.
filmi izledikden sonra araştırdım filmle bağlı, bernard herrmannın filmi bitirdiyi gece ölmesi diqqetimi çelb etdi, çox qeribedir, bu filmi dahada müqeddesleşdirir.
filmle bağlı maraqlı faktlar ise, biri ele senarist paul schrader ile bağlıdır. calvinist bir aileye mensub imiş paul. heddinden artıq dindar uşaqlığı olub, asosial, silah sever, ve intihar terefdaşı. calvinistler xristianlığın bir qoludur ve paul en sert calvinistlerden gelib. içine qapalı insanlar olurlar, texnologiyadan qaçırlar, çöldeki dünya ile elaqe qurmaq istemirler. bele bir yerden çıxmış paul'u hiss edirik senaride. ve maraqlısıda odurki de niro filme çekilmemişden filme hazırlaşmağa başlayanda ilk işi schraderin kostyumunu ve köyneyini eynine geyinmek olub, bütün abu-havanı hiss etmek üçün.
bir gün yağış yağacaq ve bütün şeherin zibillerini temizleyecek deyen travis maşınında fahişe ile biri sevişerken maşını yolda partlamış su borusunun altından sürmeside maraqldırı. (yağış rolunu daşıyan su maşındaki zibilleri sivolik olaraq temizleyir)
hemçinin maşında scorsese terefinden canlandırılan xarakter travise 44'lük bir magnumun qadının üzünü veya vajinasını nece dağıdabileceyini anlatdıqdan sonra travis silah satıcısına gedir ve istediyi ilk silah 44'lük bir magnum olur. hetta silahı pencereden çölde heyetde sevişen sevgililere tutub nişan alır.
iki epizodun ikiside travisin özünü peyğember kimi hiss etmesinden ireli gelir, o özünü şeherin qurtarıcı peyğemberi kimi hiss edir, betsy ve iris ile yatmamasıda cinsellikden qaçdığını gösterir.
iki maraqlı epizod daha varki heddinden artıq ince mesajar verilir, biri market soyğunundaki zencini travis aldığı 4 silahdan qara olan 3.80 walther'la öldürmesi, daha sonraki sport, otelde işleyen yaşlı ve irisin müşterisini ise diger iki ağ silahla öldürmesi. burdada setraltı 70lerin zenci düşmenliyi verilir. scorsese zencileri zevmirmiş ve film çekime başlayanda spor *
mathevv
in yerine zenci bir aktyor var imiş, ama daha sonra sportun yerine çekilen oyunçu o rolu istediyini deyib ve sport'u oynayıb, yoxsa scorsesenin zenci düşmençiliyi bariz üze çıxacaqdı, ama yenede gizledebilmeyibler.
son olaraq çox ince bir xırdalıq, silah satıcısı 25'lik otomatik colt'un cemi 6 mermi aldığını deyir, bir eded de silahın tütek hissesine yerleşdirile bilindiyini ama orada mermi daşıyanların ancaq manyakların olduğunu deyir, final sehnesindeki atışma zamanı ise o silahdan yeddi mermi çıxır..
9. Sonu çox adam tərəfindən səhv başa düşüldüyünə görə sonunun necə bitdiyinə əmin olmadığım bir film. Ama insanların fikri bir tərəfə sonluq mənə aydın idi, yəni o qədər gerçəkçi bir film o dərəcə hollywoodumsu bitməz.
Bu sonluğa qəribə, dərin məna gətirməyə çalışanların əziyyəti də gülməlidir.
SPOiLER
ama hər şeyi travisin yuxusu kimi qəbul etsək hər şey məntiqli olar, ki bunu təsdiqliyən bir sıra dəlillər da var və bu cür kino belə bitməz , bu sanki küçədə at başlı insan görmək kimi absurd olar
8. filmdə kapitalizmdən bezmiş və getdikcə kapitalizmin zibilləri nəticəsində şurupları boşalan travis bickle'ın o zibilləri təmizləmək üçün manyak bir qatil olmasını izləyirik. filmdə travis'in irislə tanış olduqdan sonra onu işlədən "pezevenk" sport'a qarşı çıxdığını görürük, sonra da siyasətçi palantine'in səs yığmaq üçün qeyri-səmimi və yalan çıxışlarını dinləyib daha da böyük bir "pezevenk" görür və bu iki "zibil"i təmizləmək qərarına gəlir. böyük zibili təmizləmək cəhdi baş tutmayanda gedir kiçik zibili təmizləməyə çalışır, bacarırmı? anasını da ağladır, gedir ortalığın amına qoyur qəzetlərə çıxır iris'i qurtardığı üçün təşəkkür məktubunu alır və sonda sarışın betsy zillisinə restini çəkib yoluna davam edir.
kiçik bir not : filmi izlədikdə istər-istəməz ağıllara leon : the professional gəlir, kiçik bir qız və onu qorumaq istəyən obraz.
5. rol üçün robert de niro ilə 35.000 dollara razılaşırlar. qısa müddət sonra de niro godfather part 2-dəki ifası ilə oskar qazanırş. prodüserləri qorxu bürüyür ki, adam yaxın durmayacaq bu pula. de niro isə heç nə tələb etmir.
6. yaddaşıma de nironun psix gülüşü ilə həkk olunmuş kult film. epizodların birində scoresese in özünü də həyat yoldaşını öldürmək istəyən müştəri rolunda gorürük.
)