+9 əjdaha
2. Ən gözəl nümunələrindən biri Mirzə Ələkbər Sabir tərəfindən yaradılmışdır. Nardaranlı ədəbiyyatşünas Hacı Ələmdar Mahir tərəfindən söylənilən əhvalata görə Sabir başqa bir şəxslə şərikli qarpız əkir. Sabir isə şəriyinin peyğəmbərin nəvəsi imam Hüseynin Leyla adlı yoldaşından doğulan və 18 yaşında Kərbəlada həlak olan Əli Əkbərin fanatı (aşiqi) olduğunu bilirdi. Bundan istifadə edərək, ondan Əli Əkbər haqqında mərsiyə yazdığı halda məhsulu onunla necə bölüşəcəyini soruşur. O isə cavab olaraq bildirir ki, 3 hissəsi sənin, 1 hissəsi mənim. Sabir mərsiyəni yazır, oxuyur ancaq o şübhəyə qapılaraq deyir ki, mən bunun həqiqətən də məhsulun 3 hissəsinə dəyən mərsiyyə olduğunu bilə bilmərəm. Buna görə də onlar mərsiyəni Seyid Əzim Şirvaniyə göndərirlər. Seyid isə cavab olaraq boş bir kağızın arasında quş lələyi göndərir.Şəriyi bunun mənasını soruşduqda isə Sabir deyir ki, Seyid demək istəyir ki, bu mərsiyədən sonra bir də mərsiyə yazmayacaq. Bəzi hissələr:Baxdı çün Əkbərinin nizədə Leyla üzünə,
Gördü zülfü tökülüb, çün şəbi-yelda üzünə.
izahlar:
Kərbəladakı döyüşdən sonra Yezidin ordusuna başçılıq edən ibn Səd qarşı tərəfdən vuruşan təqribən 77 nəfərin başını kəsdirmiş, və nizəyə keçirib paytaxt dəməşqə yola düşmüşdü. Buna görə də Sabir yazır ki,
1:Əli Əkbərin anası Leyla oğlunun nizəyə keçirilən başına baxdı,
2:Gördü ki, Yalda gecəsi (20-21 dekabr, ilin ən uzun gecəsi) kimi qapqara saçları üzünə tökülüb.
Gəldi şurə dedi: Ey şəmi-şəbistanım oğul,
Yetmədi kami - muradə məhi - təbanım oğul,
Həşrətək dildə qalıb çıxmadı bu canım, oğul,
Gəlməyəydi anan, ey kaş, bu dünya üzünə.
izahlar:
məhi-taban - ay üzlü
şəmi-şəbistan - qaranlığın işığı
1:Vəcdə yaxud da cuşə gələrək dedi ki, qaranlığımın işığı oğul
2:arzusuna çatmayan ay üzlü oğul,
3:Həsrətim ürəyimdə qaldı, çıxmadı canım oğul
Ey səba! Bircə əs, ol zülfi - pərişanı dağıt,
Xanimani - dili - viraneyi - Leylanı dağıt,
Dili - viraneyi - Leyla kimi dünyanı dağıt,
Qoyma düşsün dəxi ol zülfi-səmənsa üzünə.
Izah:
səba - külək
pərişan - dağınıq
xaniman - ev, yurd
dil - ürək, qəlb
1:Ey külək əs, dağınıq, qarışıq saçları dağıt
2:Evi ürəyi viran olmuş Leylanı dağıt
3:ürəyi viran olmuş Leyla kimi dünyanı dağıt
4: Ancaq qoyma düşsün yasəmən kimi saçları üzünə
Dedilər: Kimdi bu övrət bizi nalan eləyən,
Yoxsa Leyladı bu Məcnun kimi əfqan eləyən,
Səni, ey tazə cavan, qanına qəltan eləyən,
Necə Məhşərdə baxar Həzrəti-Zəhra üzünə?
izah:
nalan - nalə
əfqan - vay-şivən
Etdilər çahi-zənəxdanına həsrətlə nəzər,
Zər xirid olmaq üçün bir-birinə verdi xəbər,
Tökdülər Şam Züleyxaları çün əşki-bəsər,
Baxdılar həsrət ilə Yusifi-Bədha üzünə.
izah:
çahi-zənəxdan - çənədə və ya yanaqdakı quyu, qəmzə
Zər xirid olmaq - qızıl almaq
əşki-bəsər - göz yaşı
Gəh üzün ayineyi - Müshəfü Tövratü Zəbur,
Atəşi - Turi - təcəlladı cəmalında zühur,
Misridür Şam bu qibtilərə, ya vadiyi - Tur,
Ali - Fir'on gəlib baxmağa Musa üzünə.
izah:
Tur dağı - dini mənbələrə görə Musanın tanrı ilə əlaqə saxladığı yer
müshəf - bükülü kağız
qibti - yəhudiləri qovalayan fironun əsgərləri
1:üzündən tövratda, zəburda olan ayələri oxumaq olur,
2: Tur dağının atəşi üzündə əmələ gəlib
3: Deyəsən Dəməşq bu firon əsgərləri üçün Tur vadisidir
4: Yezidi firona bənzədərək gəlib onun üzünə baxdığını nəzərdə tutur.
Sabira, hər il əza saxla Əli Əkbərə sən,
Kərbəladə gedib ağla o şəhi-davərə sən,
Gəl qiyamətdə bu cəm ilə səfi-Məhşərə sən,
Qalma həsrət iki dünyadə Mövla üzünə.
izah:
Sabira - Ey Sabir
əza saxlamaq - yas tutmaq
şəhi-davər - haqqın şəhidi
səfi-məhşər - qiyamət günündəki sıra
mövla - tanrı
Mənbə:
Min beş yüz ilin oğuz şeri, I kitab, səhifə 554
Ələmdar mahir sabir haqqında
