+10 əjdaha
1. və ya çaykənd əməliyyatı və ya Операция "Кольцо".1991-ci ilin 30 aprel - 15 may aralığında dağlıq qarabağ fövqəladə vəziyyətli muxtar vilayətinin komendantı general - mayor safonov, azərbaycan tərəfdən məhəmməd əsədovun rəhbərlik etdiyi, əsasən azərbaycanlıların təşkil etdiyi 4-cü orduya məxsus 23-cü motoatıcı diviziya, daxili qoşunlar və omon-dan yığılmış silahlı birləşmələrin dağlıq qarabağın hadrut, mardakert, şuşa, şaumyan və ermənistanın novemberyan, tavuş, gorus rayonlarında toplanmış və qeyri-qanuni şəkildə silahlanmış "fədai"ləri - seperatçıları silahsızlaşdırmaq məqsədilə həyata keçirdiyi hərbi əməliyyat. baxmayaraq ki, əməliyyatın rəsmi olaraq passport yoxlanışı məqsədilə keçirildiyi bəyan olunsa da, thomas de waal hadisələri sovet ittifaqı tarixində ilk və tək vətəndaş müharibəsi olaraq şərh edir.
əməliyyatın nəticəsində hazırkı göygöl rayonuna məxsus çaykənd də daxil olmaqla, 3 kənd, hazırkı goranboy rayonunun tərkib hissəsi olan və erməni separatçılarının indi də öz əraziləri olaraq iddia etdikləri şaumyan rayonuna məxsus 21 kənd etnik təmizlənməyə məruz qaldı və 5 000-ə yaxın erməni bu kəndləri tərk etmək məcburiyyətində qaldı. (ssri dağıldıqdan sonra yenidən qayıtsalar da, azərbaycan tərəfinin həyata keçirdiyi uğurlu goranboy əməliyyatı ilə yenidən qovuldular) şuşa və hadrut rayonlarına məxsus 17 kənddə bu hadisələr baş versə də, ara sakitləşdikdən sonra onlar yenidən qayıdaraq bu kəndlərə yerləşdilər.
zəifləməkdə olan ittifaqda, ayaz mütəllibovun ittifaqı qorumağa çalışan və partiyanın puqo, yanayev, yazov, liqaçovdan ibarət konservativ cinahına meyl göstərməsi və aşkar şəkildə dəstəkləməsi, üstəlik qorbaçovun ittifaqın gələcək taleyini həll etmək üçün 1991-ci ilin 17 martında həyata keçirdiyi ümumittifaq referendumunda azərbaycanın 92% səs verərək ssri-ə tam sədaqət göstərməsi, ermənistanın isə müstəqillik tələb edərək ümumiyyətlə bu referendumda iştirak etməməsi, bizim üçün uğurlu olan bu əməliyyatın həyata keçirilməsi ilə nəticələndi. baxmayaraq ki, əməliyyata mixail qorbaçov özü şəxsən razılıq vermişdi, alexander yakovlev başda olmaqla liberal cinahın nəzarətində olan mətbuat "pravda" və "moskovskye novosti" sərt şəkildə baş verənləri qınadı, əməliyyatların dayandırılmalı olduğunu bildirdi. avropa parlamenti və abş konqresi də halqa əməliyyatını qınayan qətnamələr qəbul etdilər. bütün bu təzyiqlərin qarşısında qorbaçov rəsmi şəkildə 1991-ci il iyulun 4-də əməliyyatların tamamilə dayandırılması ilə bağlı qərar qəbul etdi.
şəxsi fikrimcə, əgər əməliyyatlar tam şəkildə davam etdirilsəydi, hazırkı dağlıq-qarabağ konflikti tamamilə bitmiş olacaqdı. qorbaçov əvvəllərdə bu fikrə inanaraq buna razılıq versə də, sonradan həm beynəlxalq təzyiqlərə, həm partiya daxilindəki çəkişmələrə, həm də bu əməliyyatın regiondakı vəziyyəti daha da pisləşdirdiyini düşünərək əməliyyatların dayandırılmasına razılıq verdi.
mənbə.
https://en.m.wikipedia.org/wiki/Operation_Ring
black garden, thomas de waal