1. yaşama səbəbidir.
gecə saat 4:47. azərbaycanda artıq səhər 7:47 dir. gecəni yola verməklə məşğulam, birdən zəng gəldi, gecə həm də. 6 aydı 2-3 dəfə çalan telefona gecə zəng gələndə istər istəməz adam çaşır, xeyirdi mi görəsən deyirsən içtən. yaş artdıqca daha da diqqət edirsən o zamansız gələn zənglərə, çünkü evdəkilərində yaşı artır(..) telefonu götürməyə gedənə qədər keçən saniyələr də uzanır paralel olaraq. görürsən 'papam' yazılıb, bir daha tədirgin olursan, bu vaxtı zəng eləməz axı papam? deyirsən. narahat etməz oğlunun 'yuxusunu', həmişə dedediyi "sağlığına diqqət elə"nin misalında oğlunun yuxusunu qaçırtmaq istəməz axı deyirsən. onun düşüncəsində xaricə oxumağa göndərdiyi oğlu gecələr yatır çünkü. açırsan telefonu pis bir xəbər almayacağını "yüksək səslə" ümüd edərək;
titrəyən bir səs və həddindən artıq sual barındıran bir tonla "hə papa nolub??" deyirsən;
papa: bunun xodunu sən almısan? *
ölərəm axı
mama: hə, qaynıyırdı.
və papanın "azaltmağa" çalışdığı siqaretin belirtisi olan öskürəklər.
telefon basılı qalıb zəng gəlibmiş, anlayırsan. sevinirsən bəd bir şey yoxdu deyə. oturub qulaq asırsan, bağlamırsan telefonu, qulaq asırsan, ama bir tərəfdən də tez bağlamaq istəyirsən. istəmirsən bilsinlərki qulaq asırsan. hər şeyin yolunda getdiyini görüb rahatlayırsan. bir tərəfdəndə axırıncı dəfə nə vaxt ailəlikcə səhər saat yeddidə durub səhər yeməyi yeyildiyini düşünüb, üstündən 7-8 il keçdiyini anlayıb, o günləri xatırlayıb ifadə edilə bilməyəcək hisslər toplusunun içinə qərq olursan bir anda. səhər 7də durulardı, papanın təkidi ilə idman edilərdi, oğlunun uzun yaşamasını istəyir axı papa, yeməyə oturulardı, allah nə verdiysə artıq, yeyilib sonra hərə öz işinə gedərdi. böyük ehtimalla qış olacağı üçün yaşıl nol onbirin matoru donmuş olacaqdı və o gün hamı piyada gedəcəkdi işə və məktəbə sabirabadın palçığında. ama xoşbəxt. hə xoşbəxt. yoxsa indi ki kimi qoca vaxtında səhər axşam pul qazanmaq üçün yol sayan iki qoca və onların pulunu yeyib ama kiçik bir istəklərini belə yerinə yetirməyən günü günə satan bir gənc yox. sonra ulan deyirsən, ailəm var lan mənim. bir yaşama səbəbim var. onlar məni mən onları başa düşməsək də. eyni qanı daşıdığım bir ailəm var. sikdirib gedəcəm bu ölkədən deyənlərdən olmadığını anlayırsan. sənlik deyil getmək. hərşeyi atıb getmək. ayrıca, hərşey? nəyin var ki sanki? o hərşey ailəndi, onu da atmaq bizlik deyil. ən azından mənim timsalımda olan bütün bizlərin.
və,
(baxma: my father my king)
(youtube: )
oğluna gecən xeyrə qara gözüm, bal dodağım de mama. yatmaq vaxtıdı.
Edit: bu entry, yazar üçün keçərliliyini itirmişdir
11. necə ki həyatda olmanızın səbəbkarıdır (sizi həyata gətirərək), eləcə də həyatdakı əsas problemlərinizin təməl səbəbkarlarındandır, valideyinləriniz. çünki sizi həyata gətirməsələr, problemləriniz də olmayacaqdı, siz də.
ailəyə borclu deyilsiniz, ailə sizə borcludur. və həyatınızda bir şeylər yerində deyilsə, həyatdakı yerinizi tapa bilməmisinizsə, günahkarı böyük ehtimal ailədir.
ailə sizi dünyaya gətirirsə, sizə həyatda qala bilməniz üçün lazım olan şeyləri verməlidir. sizi təmin etməlidir. edə bilməlidir. insan psixologiyasını bilməlidir, heyvan kimi böyütməməlidir uşaqlarını. uşağa tərəfsiz dünya görüşü verməlidir, öz dinini öz doğrularını yeritməməlidir. ya da uşaq onun doğrularını qəbul etməyəndə onu tərsləməməli, döyməməlidir. ətrafda gördüyünüz hamı uşaq sahibi olur, ancaq böyük çoxunluğunun uşaq böyütmək, insan psixologiyası, düzgün valideyin olmaq üçün lazım olan insani xüsusiyyətlər və.s kimi xüsusiyyətlərin heç birinə sahib deyillər. ətrafınızdakılar insan deyillər ümumiyyətlə.
ailəniz sizi acizliyindən, həyatdakı məqsədsizliyindən doğub, özünə məqsəd yaradıb. siz əslində onlara əsəbi olmalısınız. sizi oynatmaq üçün doğublar. özünüzü bir növ sahibinə qarşı çıxan kölə kimi hiss etməlisiniz. ama böyük ehtimal siz sahibinə ibadət edən kölələr kimi "anama qurban" deyirsiniz. siz köləsiniz bəli. çünki sizi heçnədən doğub, yaradıb istədikləri kimi istiqamətləndiriblər.
əgər kölə olduğunuzu qəbul edirsinizsə, bundan sonrakı sətirləri oxumayın. ama səhv deyilsiniz, yanılmırsınız, köləsiniz. yəni həqiqətəndə uşaq ailənin köləsidir.
burdan iki prizmaya bölünür bu məsələ, hansı ki hər ikisi doğrudur, bir növ dilemma.
1. *konservativ baxış*: uşaq ailənin köləsi, ailə uşağın sahibidir. çünki ailə uşağı yoxdan var edib və sahib olub. uşaqla istədiyi kimi rəftar edə bilər. öldürməyə də haqqı var. necə ki abort haqqı olduğu kimi. uşaq həyatını ailəsinə borcludur, çünki onlar olmasa o olmazdı.
2. liberal baxış: ailə uşağa borcludur. çünki uşağın qərarı olmadan onu doğub. onu böyütməklə məsuldur. 20 yaşına qədər yox, bütün ömrü boyu uşağı təmin edə bilməlidir. uşaq həyatdakı problemlərinə görə ailəni günahkar saya bilər, çünki ona lazım olan şeyləri verməyib. (təhsil, zəka, sağlamlıq, hüquqi azadlıq, pul). uşaq ailəsi həyatda ikən istəmədən pul qazanmaq üçün işləyirsə ailə günakhardır. çünki onu yoxdan var edib işləməyə sövq ediblər. doğulmaya. və işləməyə bilərdi. ailə həyatda olmasa belə, doğduğu uşağın gələcəyinin təmin olunması üçün ona mirasla bütün ömrünə yetəcək ləvazimatları çatdırmaqla məsuldur. uşaq ailədən valideyinlərinə tərs dünya görüşünə, dinə, təfəkkürə sahib ola bilər çünki azad fərddir.
bu iki baxış çərçivəsinin ortası yoxdur. ikisindən birini özünüzə doğru olaraq seçə bilərsiniz. ikincini doğru sayaraq bundan sonrasına davam edək.
sual olunur; ailə uşağını uşağın ömrünün axrına qədər təmin etməklə yükümlüdürsə, ailənin sahib olduğu sərvətin bir gün yox olmayacağı və ya ailənin yaşadığı rejimin vasitələrinin (pul) bir gün mənasını itirməyəcəyi və ya rejimin özünün dağılmayacağı nə məlumdur? ailənin belə bir gücə sahib olma ehtimalı mümkündürmü?
cavabı çox sadə, ironik, gülünc və acınacaqlıdır: ailənin bu gücə sahib olması mümkün deyil.
cavabdan belə bir nəticəni çox rahat çıxara bilərik: ailə in uşaq sahib olma haqqı yoxdur. çünki *liberal baxış* da yazdığımız kriteriyalara tam cavab verə bilmir.
cavabdan çıxarılan nəticənin başqa bir nəticəsi: ailə uşağı doğaraq başdan uduzmuş olur. başdan borclu olmuş olur çünki hesablanması çox çətin bir ehtimalın altına girərək günahkar olmuş olur.
liberal baxışın nəticələrini qısaca belə sıralamaq olar:
1. həyatınızda işlər yolunda deyilsə ilk iş ailənizi dinləməyi buraxıb onları tərk etməlisiniz. çünki sizin hazırki vəziyyətinizin səbəbkarı onlardırsa, onların sizə verəcəyi maksimum həyat da bundan ibarətdir.
2. heç vaxt özenüzü ailənizə borclu hiss etməyin. onlar sizə borcludur. necə ki siz uşaq sahibi olsanız uşağınızı həyatda xoşbəxt etməklə öhdəli olduğunuz kimi. bunu ailənizə deməkdən çəkinməyin, böyük ehtimal sizi qavraya bilməyəcəklər, şüurları o qədər geniş olmayacaq, ancaq siz yenə də deyin. deməlisiniz. onları niyəsini bilmədikləri bir səbəblə tərk etməkdənsə, başa düşmədikləri səbəblə tərk etməyiniz daha məqbuldur. ən azından yoxlamış olacaqsınız. oyunu qaydalarına görə oynayaraq.
3. ailənizə mümkün qədər qulaq asmamağa çalışın, çünki qulaq asdığınız şey sizə məntiqsiz belə gəlsə şüur altınıza təsir edir, depresiyaya salır.
4. həyatınız bərbad haldadırsa və ailəniz hələ də sizə məsləhət verirsə onlardan həyatınızı bərbad hala salan insanların məsləhətinə niyə qulaq asmalı olduğunuzu soruşun. çünki həyatınızı onlar o hala salıb.
5. ailənin uşağın həyatına qarışmağa *heçbir* haqqı yoxdur. haqqı olduğunu düşünənlər *konservativ baxış*a sahib olmuş olaraq uşağın ailənin köləsi olduğunu qəbul edir.
6. uşaq ailənin sərvətindən çəkinmədən istədiyi qədər istifadə edə bilər.
7. ailə sırf uşağın təhsil pulunu ödədiyi üçün ona təhsilində sahə seçməkdə təsir etmə haqqı yoxdur, zira ailə uşaöının təhsilini qarşılamağa borcludur.
8. uşaq ailəsini onu nəyəsə məcbur etdiyi üçün dövlətə şikayət etmə haqqına sahibdir. dövlətin belə bir qanunu yoxdursa dövlət nəzəri olaraq keçərliliyini itirmiş olur.
9. ailənin uşağına sanki bir yaxşılıq edibmişcəsinə "boğazımdan kəsib səni böyütmüşəm" , "bütün sərvətim sənə qurban" kimi sözlər deyərək xalq dili ilə desək *minnət* qoyaraq *tərs psixologiya* işlətməyə haqqı yoxdur. çünki bunları onsuz da etməlidir, onun sərvəti onsuz da uşağının olmalıdır. boğazından onsuz da kəsməlidir. cavab olaraq "məni doğmazdın boğazından da kəsməzdin" deyilə bilər, bu uşağın yox ailənin problemidir.
bütün bu sadalananlara baxmayaraq uşaq özünü ailəsinə borclu hiss edirsə uşaq natamam şüura sahibdir. mərhəmətinin məntiqini üstələməsinə icazə verir.
və bütün bunları göz önünə alaraq uşaq sahibi olmaq istəyənlər və ya uşaq sahibi olanlar bunu bilməlidir:
uşağınızı xoşbəxt etmək sizin borcunuzdur, və onun bütün xoşbəxtsizliklərinin səbəbi sizsiniz.
bütün bunları bir kənara qoyaraq uşaq və valideyinlər bunların heç birini düşünmədən müştərək həyat yaşaya bilər əlbət. ancaq məsələ kimin kimə borclu olmasına gələndə, ailə uşağa borcludur.
)