piaje nəzəriyyəsi nədir

+6 əjdaha

1. bu sifarişi verən: la jolie fille
Jean Piaget'in idrak inkişaf nəzəriyyəsi, uşaqların zehni inkişafın dörd fərqli mərhələsini keçməsini təklif edir. Onun nəzəriyyəsi yalnız uşaqların necə bilik əldə etdiklərini anlamağa deyil, həm də zəkanın təbiətini dərk etməyə yönəlmişdir.
Piagetə görə bu mərhələlər aşağıdakılardır:
Sensomotor mərhələ: 0 - 2 yaş
Əməliyyat öncəsi mərhələ: 2 - 7 yaş
Konkret əməliyyatlar mərhələsi: 7 - 11 yaş
Mücərrəd əməliyyatlar mərhələsi: 11+ yaş
Sensomotor mərhələ
bu mərhələ uşağın xarici aləmi ilk dəfə kəşf etməyə başladığı vaxta uyğundur. Bu kəşf təqlid və sınama-yanılma yolu ilə reallaşır.
Əsas xüsusiyyətlər və inkişaf dəyişiklikləri:
Körpə dünyanı hərəkətləri və hissləri ilə tanıyır;
Uşaqlar əmzik, tutma, baxma və dinləmə kimi əsas hərəkətləri öyrənir;
Körpələr əşyaların görünmədiyi halda belə mövcud olmağa davam etdiyini öyrənirlər (obyekt qalıcılığı);
8 aylıqdan sonra onlar özlərinin ətrafdakı insanlardan və obyektlərdən ayrı varlıqlar olduqlarını anlayırlar;
Hərəkətlərinin ətraf aləmdə hadisələrin baş verməsinə səbəb ola biləcəyini başa düşürlər.
Əməliyyat öncəsi mərhələ
Öz növbəsində 2 mərhələyə ayrılır:
1. Simvolik mərhələ: 2 - 4 yaş
2. intuitsiya əsaslı mərhələ: 4 - 7 yaş
Simvolik mərhələdə söz ehtiyyatı 200 sözdən 2000-ə kimi artır, lakin cümlələr hər hansı bir qrammatik quruluşa malik olmur. Bu dövrdə əşyalar da öz mahiyyətində işlənilmir. intuitsiya əsaslı mərhələdə isə, uşaqlar çoxlu suallar verir, öz bildiyi şeyləri necə bildiklərini açıqlaya bilmirlər.
Əsas xüsusiyyətləri:
Dil mənimsənilir və simvollarla düşünmə yaranır;
Məntiq yürütmə yaranır, ancaq hadisələrə yalnızca bir aspektdən baxılır;
Mən mərkəzli olub, başqasının fikrini mənimsəyə bilmirlər (eqosentrik düşüncə).
Monoloq tipli danışma;
Animizm - canlı və cansız varlıqları bi-birindən ayıra bilməmə;
Tərsinə çevirmə işinin olmaması, məs, 10-a qədər saymağı bacardığı halda, 10-dan geriyə doğru saymağı bacarmama.
Konkret əməliyyatlar mərhələsi
Əsas xüsusiyyətləri:
Uşaqlar artıq tərsinə çevirmə əməliyyatlarını apara bilirlər;
Əşyaların ümumi həcmini, ölçüsünü qavraya bilirlər, onları bütün xüsusiyyətlərinə görə qruplaşdıra bilirlər.
Mücərrəd əməliyyatlar mərhələsi
Əsas xüsusiyyətləri:
Mücərrəd hadisələri məntiqli şəkildə düşünüb, həll etmə bacarığına yiyələnirlər;
Ətrafında olan hadisələrin səbəbi haqqında düşünüb, nəticələri haqqında fikir yürüdə bilirlər.
Tanım editi : insan zəkasının təbiəti və inkişafı haqqında nəzəriyyə.

+8 əjdaha

2. Piajenin zehni inkişaf mərhələləri:
1. Sensomotor (0- 2 yaş)
2. Əməliyyatöncəsi mərhələ (2- 7 yaş)
3. Konkret əməliyyatlar mərhələsi (7- 11 yaş)
4. Mücərrəd əməliyyatlar mərhələsi (11 +)

Sensomotor

Uşağın xarici aləmi kəşf etməyə başladığı mərhələdir.
Bu kəşf təqlid və ya sınama-yanılma yolu ilə reallaşır.
6 aylıq bir uşağa üz ifadələri göstərildikdə o da həmin
ifadələri etməyə başlıyır, təqlid mövcuddir.
Yəni uşaq dünyanı hissləri və əlləri ilə qavrayır.

Sensomotor mərhələ
6-8 aylar arasında ikincil reaksiyaların koordinasiyası vardır. Yəni refleksiv
davranışlardan məqsədli davranışa keçid müşahidə olunur.
0-8 ay arasında səs bulaşması baş verir. Körpə özünü xarici dünyadan ayıra
bilmir.
Səs Bulaşması: Ən bəsit təqlid və öyrənmə təcrübəsidir. Ağlama səsi eşidən
uşağın, səsi eşitdikdən qısa müddət sonra özünün də ağlamağa başlamasıdır.
8 -18 ay arasında əşya davamlılığının qazanılması gerçəkləşir. insan
davamlılığının qazanılması əşya davamlılığından aslıdır.
Əşya davamlılığı: Körpə ilk vaxtlar gözünün önündən itən əşyanı axtarmır. Əşya
yox oldu deyə düşünür , ağlayır ya da marağını başqa yerə istiqamətləndirir.
Daha sonra əşyalar gözdən itsə də, əşyanın yox olmadığını başa düşməyə
başlayır. Buna əşya davamlılığı deyilir. Körpə
8-12 aylıq olduğu zaman gözünün qabağından itən əşyanı axtarmağa
başlayar. Artıq əşyanı davamlı görə biləcəyini başa düşməyə başlayır.

11ci aydan etibarən əşya kimliyi qazanılır.
Əşya kimliyi: bir şeyin bir vəziyyətdən digərinə, ya da bir
gündən başqa bir günə dəyişmədiyini, eyni olduğunu başa
düşməkdir.
12-18 ay arasında Əşyalara uzanmaq üçün yeni üsullar axtarır.
Məs, yorğanının ucundaki oyuncağa yorğanını çəkərək əldə edə
biləcəyini öyrənir.
Bu da məntiq yürüdərək düşünmə üçün əsas xüsusiyyətdir.

Dövri reaksiya : Eyni hərəkətləri təkrarlama məs,
işığı yandırıb-söndürmə .....
3 növü var;
Birinci dövri reaksiyalar (0-6 Ay): Tamamilə bədənə yönəlmiş təkrar hərəkətlər edir:
Səs bulaşması, daimi barmaq əmmə , tapdığı şeyi ağzına aparmaq və.s
ikinci dövri reaksiyalar (6-12 Ay): Ətrafa yönəlmiş təkrar hərəkətlər edir :əlindəki
qaşığa davamlı şəkildə vurma, çıxan səsi xoşlayıb davranışını təkrar etmə və s.
Üçüncü dövri reaksiyalar (12 Ay + ): Ətrafdakı hadisələrin özünə tətbiqi; Xoşuna
gələn sözü və ya mahnını davamlı olaraq təkrar etmək

Sensomotor mərhələ
Ertələnən (Gecikmiş) təqlid: Çağa müşahidə etdiyi
davranışları o saat təqlid etməyə bilər. Müəyyən zaman
keçdikdən sonra da təqlid edə bilər.
Məs, qonşu uşağın ağladığı zaman özünü yerə ataraq ayaqlarını
yerə çırpdığını görən uşaq bunu o saat etməyə bilər. Amma
evə qayıtdıqdan sonra təkrarlaya bilər.
Ertələnmiş təqlid nitq inkişafının çox önəmli ünsürüdür.