qolfman

Şirinlərdəki şirin qıza oxşatdığım yazar. Hər yazısını görəndə, depressiv olsa belə, içimdən "yirim seni şirin şey" cümləsi keçir. Az qalıram ekranın o tayına keçib hər kimdisə yanaqlarını mıncırlayım. Enerjisini yazıları ilə kifayət qədər ötürə bilir yəni, ən azından mənim üçün elədir və çox xoşhal oluram bundan.

Anlıq Mən:

(youtube: )

(youtube: )

vivid dreams

Bütün detalları ilə yadında qalan yuxulardır.
həmişə qorxulu, dram, thriller formalarını görmüşəm. Yuxudan ağlayıb oyanırsan, özü də özbaşına yox. Evdəkilər yığışır başına, biri bədənini silkələyir, biri su verir zad. Yuxudan durandan sonra da 1 saat oturub yuxunu fikirləşirsən, heç nə yuxu deməyə dilin, nə də buna inanmağın gəlmir. O qədər real idi ki, yanındakılara izah etmək üçün özünü ha dağıt, ha əziyyət çək.
Bilmirəm vivid yuxuların xüsusiyyətlərindən biridir, ya yox, bu qorxulu yuxuları vaxtaşırı təkrar-təkrar görürəm. Arada deyirəm, kaş bacarsam, animasiyasını düzəltsəm. Ağla gələcək ən xırda detala qədər xatırlayıram. Həmin yuxularımı məndən başqalarının da görməyini çox istəyirəm, lap çox.

Ayrıca, bu yuxulara stress, gərginlik, qayğılar, anormal yuxu rejimi, istifadə olunan dərmanlar və digər amillər səbəb olur. Bunları faizə bölsək, çoxluq düşür stressin payına. Şaşırdık mı? Hayır. Stressin səbəb olmadığı nə yoxdur ki? Öhdəsindən gələndən sonra vivid daxil, yuxu problemlərinin hamısı yavaş-yavaş keçib gedir, necə ki 1 aydan çoxdur təxmini gördüyüm yuxular çiçəkdən-böcəkdən o yana keçmir.

yazarların həyatdan çıxardığı dərslər

zaman bizi gözləmir və heç vaxt da belə olmayıb, nə də olmayacaq.

bu gün idman edib, şəxsi inkişafımıza vaxt ayırmaq lazımdırsa, ayırmalıyıq. gələcək iş planları qurub, sərmaye yığmaq lazımdırsa, etməliyik. sevdiklərimizi uzun zamandır görmürük, söhbət etmiriksə, mütləq şəkildə təşkil etməli, sevdiyimizi və dəyər verdiyimizi hiss etdirməliyik. sonra gün olur çatırsan 28 yaşa, görürsən bu vaxta qədər o qədər gah ora-gah bura qaçmısan, özünü o qədər səpələmisən ki, əlində yekə bir "sıfır" var, başqa heç nə. yaxınların da yavaş-yavaş həyatdan köçür, içində n qədər deyilməmiş söz, ifadə edilməmiş hiss qalmışkən. halbuki vaxtında ifrata çıxartdığın əyləncələrdən, sosial medialardan, ya hər işə soxuıan "burnundan" işlərinə, sevdiklərinə də vaxt ayırsa idin, indi haralarda idin, necə ucalmışdın. və necə daxilin təməl olaraq rahat idi.
iradəsizlik, plansızlıq və disiplinsizlik öldürür. geriyə baxanda hərəkət olaraq ancaq yemək, içmək, gəzmək, durmaq, yatmaq, sıçmaq görmək istəmiriksə, bir yanda "bundan belə nə edim axı?" sualına cavab axtarmağa çalışaraq, dilxor olub başımızı vurmağa divar axtarmaq istəmiriksə, elə indidən başlamalıyıq. sonrakı peşmançılıq onsuz fayda vermir, bunu bilirik, amma çəkdirdiyi daxili acını, vicdan sızıltısını və boşluğu da bilirik. bunu ən ümdə tutub elə davam etmək lazımdır həyata. yoxsa bizdən bir pox olmayacaq. ən pisi də elə bunu bilə-bilə yerində saymaqdır. götümüzü yerdən qaldırmağın vaxtı çoxdan gəlib.

antidepressant əvəzləyiciləri

(baxma: qaş almaq)
(baxma: ev tozsoranlamaq)
(baxma: pişik mırıltısı)
(baxma: barmaqları boyaya batırıb şəkil çəkmək)

metan

üzvi birləşmələrin çürüməsi zamanı əmələ gələn qaz.

filmlərdə görmüsüz yəqin, bataqlığın dibini çubuqla qucalayırlar, qabaqcıqlar çıxır. bax, həmin qabaqcıqdı metan qazı. elə buna görə çox zaman metanı "bataqlıq qazı" adlandırırlar.
təxminən 2000-lərin əvvəlində dünya okeanlarının dibində metanın, qara və yumşalmış buza bənzər formada mövcud olan nəhəng ehtiyatlarının yerləşdiyi ortaya çıxmışdır. Kimyəvi nöqteyi-nəzərdən qarabənzər metan qaz hidratıdır, yəni qazın su ilə birləşməsidir. məsəl üçün metan qazı ch4 şəklində yazılırsa, bunu hidratı olacaq ch4*h20.
Bu maddəni özəl qılan xüsusiyyətlərdən biri də yanma şəklidir. yanan zaman qarın yanması kimi təsəvvür yaradır:
yanma prosesi bitdikdən sonra isə, yerdə su gölməçəsi qalır.

metanın qaz hidratlarının başqa bir üstünlüyü dünya ehtiyatında bütün digər yanacaq növlərinin - kömür, neft, torf -birgə ehtiyatından dəfələrlə çox olmasıdır. günümüzdə əsas təbii enerji daşıyıcılarının çox sürətlə sərf olunduğunu nəzərə alsaq, bu ehtiyatlardan səmərəli istifadə yollarının tapılması çox cəlbedici və yararlı olacağı görünür.

azərbaycana və ya azərbaycanlılara xas xüsusiyyətlər

menstrual dönəmi xəstəlik adlandırmaq, ondan utanmaq, hətta "ayıb" bir şey kimi təlqin edib adını çəkənə "tərbiyəsiz", "əxlaqsız" kimi baxmaq.

menstruasiya - qadınlarda uşaqlığın periodik təkrarlanan fizioloji bir vərdişidir. özüm bədənimə heç nə etməmişəm, əzəldən quruluşu bu cürdür və mənim iradəmdən, şəksiz, asılı deyil. ortada utanılacaq heç bir şey də yoxdur.

ped alanda qara sellofana qoymaq, aptekdən ağrıkəsici istəyəndə "menstrual ağrısı üçün" deməyə utanıb, "menstrual" sözünü özünün belə eşitməyəcəyi qədər alçaq tonda demək, tv-də ped reklamı göstəriləndə utanıb kanalı dəyişmək, üstünə də "abır-həya qalmayıb e camaatda" demək, qanaxmalı bioloji prosesin içindədir deyə qadından iyrənmək, bunu vurğuyla xəstəlik adlandırmaq və bu təriqətdən digər düşüncə və davranışların hamısı inkişafdan geri qalmışlığın göstəricisidir, güman ki. mentruasiya bilinənlərin əksinə, xəstəlik yox, elə əsl sağlamlıqdır.
camaatın ölkəsi hər ay sırf menstruasiya dönəmi üçün qadınlara məzuniyyət verir, biz hələ də mağazaya ped almağa gedəndə tünd rəngli sellofan aparırıq özümüzlə. ya ağrıdan qıvrılıb bir küncdə qısılanda qarşı cinsdən kimsə "nə olub?" sualını versə, utandığımızdan cıqqırımızı çıxarmırıq. boyumuzu soxum yerə, niyə qadınıq axı?!

kişilər çoxluğunun bu tsiklə iyrənərək yanaşması, qadınlara həmin dönəmlərdə özünü özgüvənsiz hiss etdirməsi və s. həqiqətən, təəssüfdoğuran və ürəkdağlayan mənzərədir. kənddə yaşayan, əli mağazaya çatmayan və şəxsi büdcəsi olmayan qadınların vəziyyətini təxmin edirsiz, yəqin. sırf ərinə uyğun məhsul almasını deməyə utanır deyə, hansı formalara əl atan qadınlar var.
keçən dəfə kişilərə müraciət edən bir yazı çıxmışdı qabağıma. bir hissəsi:
əziz atam, əziz qardaşım, əziz dostum, əziz sinif yoldaşım, əziz qrup yoldaşım, əziz iş yoldaşım, əziz sevgilim,
mənim orqanizmimdə menstruasiya adlı proses baş verir. menstruasiya mayalanmamış yumurta hüceyrəmin hazırlanmış bətndaxili qatla orqanizmdən atılmasıdır. bu bir qanaxmadır. mən 3-5 gün ərzində bu prosesi keçirirəm. bu vaxt bəzən emosional ola bilirəm. bu vaxt bədənim ağrıya bilir. bu vaxt mən ped istifadə edirəm. bu mənim gigiyenam üçündür. bu pedi rahatlıqla marketdən alıram. mən insan olaraq orqanizmimi, hüquqlarımı daim müdafiə edirəm və səni anlayışlı olmağa çağırıram!"

(baxma: insan hüquqlarında menstruasiya)
(baxma: menstrual ağrılara görə qadınlara məzuniyyət verən ölkələr)

alkoqolizm

alkoqollu içkilərin əndazədən artıq qəbul edilməsinin gətirib çıxartdığı xəstəlik vəziyyəti.
alkoqoliklər həm fiziki, həm psixoloji vəziyyətdən spirtli içkilərdən asılı olurlar. kimyəvi yöndən baxsaq, alkoqolizm elə narkotik asılılığının bir növüdür, çünki ikisinin də mezanizmi eynidir, ikisi də orqanizmdəki maddələr mübadiləsi tsiklinin bu və ya digər formasını pozmuş olur. çaxır spirti az dozada orqanizmimizdə həmişə mövcuddur və bunun bizə heç bir əks təsiri yoxdur. belə ki, bədənimiz, daha dəqiq fermentativ sistemlər etanol * spirtdir. məsələn, 40%-li içki, yəni onun 40-ini spirt təşkil edir və onun oksidləşmə məhsulu olan zəhərli maddə - asetaldehidin tarazlığını təmin edir. çoxlu alkoqol qəbul etdikdə, tarazlıq pozulur və həmin asetaldehid artıq qalır. bu zaman yazıq qaraciyər o qədər dayanmadan işləyir ki, tarazlığı bərpa etsin, normal vəziyyətə salsın orqanizmi, axırda bacarır. ancaq və lakin, bu "yük"ü tez-tez daşımalı olanda bir müddətdən sonra qaraciyər serrozu kimi ciddi xəstəliklərə tutulur.

dəyərsizlik

adətən sevgi görmədən böyümüş uşaqların gələcəkdə özünü ikinci, üçüncü plana atması ilə nəticələnən problem, hiss.

həmin insanlar bərabər hüquqda, eyni pozisiyada olan insanları həmişə məmnun etməyə çalışır və qarşı tərəfdən gördüyü xoş rəftarı mənimsəməklə bir növ vaxtında görmədikləri sevginin yerini doldurmağa çalışırlar. "birdən nəsə səhv olar, mənə yaxşı davranmaz" fikrinə əsaslaraq həm də mükəmməlliyyətçi olur, gördükləri hər işin ən yaxşısını etməyə çalışırlar. bu yolla da özlərinin yetərsizlik balansını qoruyurlar, çünki yenə vaxtında görmədikləri qayğı, sevgi səbəbindən özlərini cəmiyyətdə yetərsiz hiss edirlər. yetərsizlikdən əlavə bu insanların özgüvən problemləri də olur, hansı ki bu üç "ünsür" birləşəndən sonra həmin adam axırda özünə qapabmaq məcburiyyətində qalır.
bir misal çəkim: tutalım, filan zavodun laboratoriyasında 2 laborant işləyir, hər ikisinin də vəzifə və öhdəlikləri eyni. birinci olsun əli, ikinci olsun vəli. əli sözügedən dəyərsizlik problemi var və bütün işlərə qaçmağa çalışır. fərz edək pre-istehsal dövründə zavoda gətirilən təzə 4 növ unu sınaqdan keçirmək tapşırılır, hər laboranta 2 növ un düşür. əli tez öz işini bitirdikdən sonra vəlininin işini əlindən alır ki, ver mən yoxlayaram unu. 1 dəfə, 2 dəfə, axırda eyni səviyyədə olan 2 işçi artıq eyni səviyyədə olmur. ikisinib arasında daxili vəzifə bölgüsü yaranır. vəli artıq öyrəşib əlinin iş görməsinə və gələn dəfə yenə bunlara iş tapşırılanda vəli heç ayağa da durmur. hətta və hətta planı gətirib əlinin qabağına atır ki, al bu tapşırılanları yerinə yetir. deməli, 2 icraçının biri qaldı yerində, digəri oldu idarəçi.
vəlinin bu hərəkətindən sonra əli təbii ki, qıcıqlanar, yaxud qəzəblənər. əli 2 cür davrana bilər: ya qəzəbini boğub işini görər, ya da "öz işini özün gör" deyib vəziyyəti əvvəlkı halına qaytarar. təəssüf ki, bu cür insanların çoxu böyük ehtimalla 1-ci şəkildə hərəkət edir, sonra əlilərə qarşı hiss etdikləri qəzəbi və hirsi içlərində saxlayıb işə getməmək haqqında düşünürlər. çünki artıq əliyə görə işə də getmə həvəsləri azalıb, nə əlini görmək, nə də həmin yerdə olmaq istəmirlər.

əlinin yetərsizliyi isə özünü sosial mühitdə bu şəkildə göstərir: olduğu yerdə özünü həmişə artıq, lazımsız, gərəksiz görüb söhbətlərə qoşulmur, tez-tez durub getmək haqqında fikirləşir, çünki yenə özünü gərəksiz hiss edir. ya restoranda oturub, stolun üstünə nəsə dağıldı və ofisiant gəlib silməyə çalışır. əli qoyar heç? tez dəsmalı götürüb özü silmək istəyir və s. və i.a.

bu 2 hissin üstünə bir də özgüvənsizlik gəlirsə, dəhşət-ül-vəhşət. həmin adamlar əl vursan qırılacaq vəziyyətdə hər xırda şeyə inciyir, daim öz fikirlərindən doğan ehtimallara əsaslanıb olmayan yerdən problem görür və tez küsürlər. götürək əli və vəlini. bir proyektə qoşulublar və orda 2 yox, 10 nəfərdilər. 1-ci halda 10 nəfərin içində əli olmur, hamısı vəlidir. iş müddətində qırışıb-didişsələr də ortaya kifayət qədər yaxşı bir iş çıxardılar. 2-ci halda hamı vəlidir, 1 nəfər əli. əli iş zamanı ortaya çıxan hər qırışmada inciyir, küsür, gah ağlayır, gah sızlayır və axırda onun bu davranışları gördükləri işin keyfiyyətinə təsirsiz ötüşmür.
elə bunun səbəbidir ki, işaxtaranlar həmişə kriteriyalarında "özünəinamlı", "özünə güvənən" kimi xüsusiyyətləri qeyd edirlər.

bu problemin həlli üçün avtomatik düşüncələrimizi analiz etməli və məsələyə məntiqi səhvlərə yol vermədən baxmalıyıq ki, bu da öz sırasında bir az obyektivlik, bir az da dürüstlük tələb edən geniş bir aktdır.

hiperaktiv

(baxma: hiperaktiv olmaq)
extra enerjili olmaqdır, yeri gələndə işinə yarayan, yeri gələndə də başına bəla kəsilib işlərini görməyə mane olan "xəstəlik"dir.
pilləkəni 1-1, hətta 2-2 çıxmağa səbrin olmur, 3-3 çıxırsan, ayaqların çatsa lap 4-4 də çıxardın, amma mümkün deyil. restoran-kafedə oturanda 5 dəqiqədən bir ayağa durub oturmaqdır, ya gəzəsən deyə tualetin yolunu 1 saatda 10 dəfə ölçməkdir. evin içindəcə gün ərzində minimum 2 km gəzməkdir. dostuna gəzmək təklifi edəndə reject almaqdır, çünki bilir artıq 10 km gəzmək sənin üçün heç bir enerji sərfiyyatına səbəb olmur. yazığın ayaqıarı qırılıb oturub küncdə, sən qolundan dartırsan "nə gəzmişik e, dur davam edək" deyə. normal adamın 1 saata gördüyü işi 20 dəqiqəyə hazır edib ora qoymaqdır, çünki üstündə çox qalmağa səbrin çatmır, məcbur da olsa tezləşdirirsən hər şeyi, qurtarıb başqa hərəkətə keçmək üçün. ayaq üstə durmalı olanda 15 min dəfə səmt dəyişməkdir, ya yorulub oturmaqdır. əslində isə yorulmursan, sadəcə başqa formaya keçid etmək istəyirsən. bir cür durmaqdan bezdin çünki. kitabı gəzə-gəzə oxumaq, filmə də ora-bura fırlanaraq baxmaqdır, sözün əsl mənasında götün çatmır oturub nəsə etməyə. qonaq getdiyin evi icazə versələr maraqdan hər zərrəsinə qədər gəzib, əlləyib, tərsinə çevirib yığışdırarsan, amma heyhat.

tez-tez hədsiz cavabdehlik məntiqi səhvini etməkdir. hər şeyə özün qaçırsan, mümkün olsa həkimə belə getməz, özün özünü əməliyyat edərdin, ya ev tikəndə ustaların görəcəyi işi özün görərdin, amma təəssüf. burda da yenə əsas səbəb təzə akt həyəcanındır. yeni işlərlə maraqlanmaq, enerjini müxtəlif yerlərdə xərcləmək. bütün bunlar hamısı sənə xüsusi həzz verir, ta ki məcbur etməli olduğun bir işə qədər. işin oturaqdırsa, vay halına, evin yıxıldı. bir oflamalar, bir puflamalar. az qalır canın çıxa.

bir də uşaqlardan əlavə böyüklərdə də kifayət qədər görülür. özümü qoyuram bir qırağa, bu yaşıma qədər bir dəfə görməmişəm ki, anam, ya nənəm evdə oturub sakit dura. görməli bir iş olmasa belə özləri üçün baş qatacaq nəsə tapar, hərəkətlərindən geri qalmazlar.

ən əsası, xəstələnmək qorxunun olmasıdır hiperaktivlik. bütün gün yerinin içində yatılı qalmaq sənin üçün başına gələ biləcək ən pis şeydir, bədbəxtlikdir.

yazarların ən nifrət etdiyi yeməklər

(baxma: boranılı hər şey)
yaş 4, ya 5. bizə qonaq gəlib, evdə də boranılı aş bişib. hamı süfrə başında yemək yeyir, mən də anamın qucağında oturmuşam. birdən dedi sən də ye yeməkdən. dedim yox, istəmirəm, içində boranı var. dedi xeyirdi, ye. dedim yox da, istəmirəm, xoşum gəlmir. o çox dedi, mən daha çox dedim, axırda həmişəki kimi anamın dediyi oldu, amma bir şərt kəsdim. dedim yemək yeyəndə nəsə olsa, mənə qışqırmayacaqsan, dedi heç nə olmayacaq, beləliklə razılaşdıq. bir qaşıq, iki qaşıq, üçüncüdə özümü tuta bilmədim, qaytardım elə masanın üstünə. indiki kimi yadımdadır, bütün süfrə, qonaqların yeməklərindən tutmuş, elə stəkanlarının içinə qədər hamısına qusmuşdum. ürəyimdə dedim yaxşı oldu elə, məcbur eləməzdiz. o bu, anam mənə məcbur heç nə yedizdirməyə çalışmır. nəinki yedizdirmək, məcbur heeç nə elətdirmir, yox dedimsə, vəssalam.

* ümumiyyətlə, kimsə mən yox dediyim şeyi təkidlə hə-yə çevirmək istəyirsə, atlığım tutur, lap da dirənib axırda tatsız bir mühit yaradıram.

boranıya gəldikdə, indi yeyəndə ürəyim belə bulanmır, dadsız bir şey kimi gəlir, amma hələ də sevmirəm. elə vitamin adına yeyirəm, gedir.

praktik məsləhətlər

hikingə, kampa, hər hansı uzunmüddətli çöl gəzintisinə çıxırsınızsa, özünüzlə aktivləşdirilmiş kömür götürün. bu sizə suyunuz bitib və heç cürə ala bilməyəndə, açıq su hövzələrindən götürdüyünüz suyu da qaynatmağa şəraitiniz olmayanda, qaynadılmamış su da kif tamı və xoşagəlməz iy verirsə, kömək edəcək. belə ki, təxminən 1 l suyun içinə 1-2 həb* dənə kömür atacaqsınız və suda nə həll olmuş üzvi maddə var sorbsiya edəcək, yəni özünə çəkəcək.
* həmin maddələri oksidləşdirmək üçün kalium-permanqanat - marqansovkadan da istifadə oluna bilər. ancaq satışına, deyəsən, qadağa qoyulduğu üçün yazmadım. sizdə varsa, o da işə yarayar.

genital bölgədə ph səviyyəsi

əvvəla, ph turşuluq dərəcəsini göstərib və 0-14 arasında qiymətlər alır. 14-yə yaxınlaşdıqca əsaslıq(qələvi), 0-a yaxınlaşdıqca isə turşuluq dərəcəsi artır. məsəl üçün, dəniz suyunda 7.5-8.4 aralığında dəyişə bildiyi halda, limonda 2.2, insan dərisində 4.7-dir. əsas məsələ, qadının genital bölgəsindəki ph səviyyəsi isə təxminən 3.5-4.5 arasıdır. bu balans pozularsa(daha çox 4.5-dən böyükdürsə), bir çox infeksiyalara yoluxma ehtimalı artır. bura daxildir Bacterial vaginosis(BV), Trichomoniasis və s. ancaq ola da bilər ki, balans pozulsun və heç bir problem yaranmasın.
əgər genital bölgədə qaşınma, xoşagəlməz qoxu, yanma varsa, qeyri-adi axıntı görülürsə, bu balansın pozulduğunun işarəsidir və bunu ev şəraitində adi ph kağızını 1-2 saniyə boyu genital bölgəyə yaxın tutaraq ölçmək mümkündür.

genital bölgədə ph səviyyəsi hal-vəziyyətdən asılı olaraq dəyişir. məsələn, menopauza dövründə bu göstərici 5.3, cinsi əlaqə zamanı 7, hətta 8.5 ola bilir. bu da spermin yumurtaya çatması üçün qələvi mühit əlverişli olduğundan, yaxşı haldır.

ph səviyyəsini sabit saxlamaq üçün isə gigiyenik qaydalara riayət etmək, cinsi əlaqə zamanı prezervativdən istifadə, probiotik qəbulu, bir də süd məhsulları(daha çox qatıq) yemək kifayətdir.

intihar edərkən dinləyəcəyimiz mahnılar

(bax: intihar edəcək adama məsləhətlər)

save ralph

kosmetik şirkətlərin məhsulların hazırlanması və post-satış dövründə onları heyvanlar üzərində sınaqdan keçirməsinə və nəticədə heyvanların gördüyü şiddətə diqqət çəkən stop-motion qısa filmi.

4 dəqiqəlik film ralph adlı dovşanın laboratoriya testeri kimi keçirdiyi həyat haqqında documentary üçün verdiyi interviyudan ibarətdir.

(youtube: )

məhlədəki alkaş dayday

cəmiyyətin həssas təbəqəsindən saydığım adamdır.

14 il bir yerdə yaşamışam əmimlə. gözümü açandan tipik alkoqolik davalarını görüb, söyüşlərini eşitmişəm. uşaq olanda zəhlən gedir, bütün mənfi xatirələrinə səbəb olan adamı görməyə gözün olmur, amma böyüdükcə və tanıdıqca başa düşməyə və yaxınlaşmağa çalışırsan. ağrı-acısını da başa düşürsən, niyə bu günlərə düşdüyünü də. eyni ailədən çıxmısınızsa, "əla"! onu hiss edə bilmək üçün nə çox zamana, nə də çox çabaya ehtiyacın qalmır. bir budağın yarpağısınız çünki.

çox istedadlı tar müəllimi idi əmim. qəşəng də səsi vardı. cavan yaşlarında yaşadığı ailə mühitindən, içində olduğu problemlərdən içkiylə tanış olur, təsəllisini içkidə tapır, ancaq hələ "alkaş" deyil, aludə olmayıb. həftədə 2-3 dəfə yüngül pivədən, ya hər nəsə içər, ya yox. ağlı başındadır, səliqəli geyimi, işi, evi - hamısı öz yerində. vədə yetişir, sevib evlənir, 1 oğlu olur, yoldaşı da uşaq doğulan kimi ortada ciddi bir səbəb olmadan bunu boşayıb ayrılır, özü üçün həyat qurur. öz həyatını qurur, amma bir tərəfdə də sınıq-salxaq bir insan buraxır. ayrılıqdan sonra içkiylə həşir-nəşir olub, lap dibinə girir, fikrini o cür yayındırır. bir də ayılıb görür ki, artıq pivə heç nədir, araqsız qala bilmir. havalanır. illərdir onda olan tarını belə yoldan keçənə 2 manata satıb, 1 kiçik ölçü araq qalır. içkisiz dura bilmir çünki. bacarmır. evdəkilər də az dözür-çox dözür, artıq nə olur-olsun 1 qəpik də vermir, o da başlayır dilənməyə. bacısına yalvar-yaxar yenə 1 tar aldırır, mahnı oxuyub rahat dilənə bilsin deyə. ancaq həmin pullar da qurtaran kimi, o boyda tar dönür olur 1 balaca çubuş. bu hadisə də hardasa 6-7 dəfə təkrarlanır. çünki nə bacısı qardaşını qıra, nə də qardaşı araqsız qala bilmir.
həmişəki kimi içkili olduğu günlərin birində maşın vurur, ayağı sınır. böyük şey deyil, əvvəlki həyata qaldığı yerdən davam, doza bir az artıq. 2 il sonra yenə maşın vurur, vəziyyət bir az ağırdır, bir müddət yatmalıdır. sağalır, amma xəstəxanadan çıxandan sonra adam lap zəncirini qırmış şirə, dəliyə dönür. alkoqoliklər üçün bilmirəm harasa müalicəyə göndəririk, yarımçıq qoyub çıxır. artıq idarədə qabiliyyətini itirib, ailəsi dı başa çıxa bilmir. yaşamaq mümkün deyil deyə dəlixanaya göndəririk, ordan özünü atır, ölmür, beləliklə ordan da qaçıb canını qurtarır. adamı bir yerə yığmaq mümkün deyil, havalanmaq necə olur? bax, vəziyyəti odur.
elə olur evə gəlmir, qışın oğlan çağında belə çöllərdə özü də bilmədiyi yerlərdə yatıb qalır. evə gəlsə də, əyni-başı yaman gündə, ya altına batırmış vəziyyətdə gəlir, ya üz-gözü qan içində. yoldankeçən "alkaş" deyib döyür. halbuki həmin vaxtlar qıraqdakı adamlara dəyib-dolaşmırdı. çöldə içib, evdə cinə dönürdü. bizdə var axı, əqli zəif, ya əskik adam gördün, "aaa get məzələn", "daş at", "qov". bu da həmin reaksiyalardan görürmüş elə. təəssüfedicidir.
sonra yenə vaxt keçir, dəliliyi kəllə-çarxa çıxır. hamının əsəbləri tarım, hamı bezib, hamı bu zilləyin bitməyi üçün hər şeydən keçməyə hazır vəziyyətdədir. bu period uzun sürmür və günlərin bir günü, dekabr ayında, əmim yenə gecə evə gəlmir. çöl çox soyuq, anası da narahat. ana ürəyidir, oğluna nəsə olduğunu hiss edir və xəstə canıyla bütün gecə ağlaya-ağlaya oğlunun yolunu gözləyir. başqa vaxt eləməzdi belə, özünü hələk etməzdi, amma bu fərqli idi. səhər açılır, əmim hələ gəlməyib. atam çıxır onu axtarmağa, evə gəlib "ola biləcəyi hər yerə baxdım, yoxdur" deyir. o kinolarda olur e, həyəcanla deyir bütün xəstəxanalara, polis idarələrinə bax filan, eyni o cür. axırda da gedib morqdan tapırlar. bizdə də elə oldu. amma atam bunu bizə demədi. deyə bilməyib, yəqin. necə desin?.
evə gəlməməyinin 3-cü günündə - həftənin 1-ci günü idi - məktəbdən çıxıb evə gəldim. həyətdə qara geyimli adamlar, maşınlar var idi. elə bildim hansısa qonşu ölüb. bloka yaxınlaşdıqca insanların mənə "xəbər vermək istəyir, amma çəkinir" baxışını atmalarından hiss elədim nəsə olub. bir az duruxdum, amma "heç kim ölməyib, sakit ol" deyə-deyə başıaşağı evə çıxmağa çalışdım. sözügedən baxışlar mənim öz yalanımı üzümə silləylə vururdular çünki. uşaq idim, mənə ağır gəlirdi.
1-ci mərtəbədə dostumgil qalırdı, məndən balaca idi, o dedi əmin ölüb. maşın vurub, ağır kəllə-beyin travması keçirib və yerindəcə canı çıxıb. niyəsə overreacting yaşamadım, sanki mən lap çoxdan bilirdim öldüyünü. özümü soyuq tutdum, çünki buna məcbur idim. ya da yaşadıqlarım mənə istəmədən öyrətmişdi, bəlkə adiləşdirmişdi ağlayıb, üzüləcəyin anlarda səssiz qalmağı. bilmirəm.
evə çıxdım ev dolu adam, nənəmin halı pis, amma bir yandan da oğlu o cür səfil həyat tərzindən uzaq düşdü deyə şükür edir. onda lap yaxşı başa düşdüm, vəziyyət necə də ağır imiş.

heç 2 ay keçmədi, nənəm də öldü. zatən oğlunun, üstünə başqa nəvəsinin ölümündən sonra səhhəti yaman pisləşmişdi. 2-3 ay içində ailədən 3 nəfəri torpağa tapşırdıq, amma əmimin ölümünü hər dəfə tamam başqa hisslər içində yada salıram.
içəndə nə qədər başı qaçsa da, içməyən momentini tutanda, pambıq kimi adam idi. elə lap içəndə də, evdəki uşaqlara qarşı heç bir səhv hərəkəti olmayıb. davanın ortasında mən araya girsəm, dayanıb məni oynadardı, o qədər.
evdə nə ad günü, nə də bayram keçirə bilmirdik, babam qoymurdu, amma o öz aləmində 1 həftədən əvvəl balaca araq alıb "bunu da içirəm qardaşım qızı mariyanın sağlığına. filan gündə filan yaşı olacaq" kimi cümlələr işlədib bizi öntəbrik edirdi. beləliklə o öz otağında, biz ayrı otaqda, uzaqdan-uzağa bir-birimizlə heç nəsiz bir bağ qururduq. elə bilirdim, mənim içəridə sevinməyimi, üzümə hüzndolu gülüşün qonduğunu hiss edir. deyəsən, hiss edirmiş də, qapını açıb mənə baxıb çıxırdı və həmin "mission completed"vari hiss məni göylərə uçururdu. bəzən də bizə 20 qəpik, ya dondurma alıb verib yenə incəliyindən qalmırdı..

sonradan əlimin çatdığı bütün alkoqoliklərin həyatıyla maraqlanmağa çalışdım və belə bir nəticəyə gəldim ki, çox az adam xoşbəxtlikdən içkiyə qurşanır. hərəsinin həyatında bir dərin boşluq, bir yarımçıqlıq... ona görə istər məhəllədə, istər yolda, istər dünyanın digər ucunda - harda "alkaş dayday" varsa və yaxınlaşmaq mümkündürsə, yaxınlaşıram. pul istəsələr pul, siqaret istəsələr siqaret alıb verib yoluma davam edirəm. yay vaxtı olanda heç nə istəməsələr belə, ancaq 1 şey alıram, o da dondurma.

azərbaycan

nepotizm beşiyi.

neçə gündür anamın vəziyyəti yaxşı deyil. üstündə əsirəm, az qala əlimin içində saxlayıb dərmanların sağalmasına kömək edəcəyini umuram. dünən də halı pis idi, axır həkimə dedik ki, bəs bu cür də, nə edək, necə edək. dərman adı dedi və mütləq şəkildə ən qısa müddətdə alınıb qəbul edilməli olduğunu bildirdi. bir də əlavə etdi ki, hər yerdə tapılmır, siz yenə bütün apteklərə baxın. gecəyarı düşmüşük küçə-küçə aptek gəzirik, dərman heç yerdə yoxdur. sonuncu aptekə girib dərmanı soruşduq, yenə yox idi. axır qohum həkimin adını dedik, əczaçı gedib içəridən dərmanı götürüb gəldi. elə bu? tanış imiş dərdəçarə? buna nə ad qoyaq indi? şərəfsizlik, vicdansızlıq, nə bilim, qəhbəlik? bilmirəm, amma hər nədirsə pik nöqtəsi də deyil artıq, çoxdan keçib həmin səviyyələri.

bu ölkədə normal yaşamaq üçün gərək xüsusi statuslu, vəzifəli qohum-tanışın ola. yoxdursa, əliyaş-götüyaş qalacaqsan ortalıqda. heç özünə əziyyət verib yaşama, yazıqsan.

xarabada yaşamaq günü-gündən daha ağır hala düşür, adamı da məcbur edirlər ki, özünü qoyasan axırıncı yola. tüpürüm sizin cəmdəyinizə.

guruldayıcı qaz

hidrogenin, havanın oksigeniylə əmələ gətirdiyi partlayıcı qarışıq.
buna görə də, hidrogenlə işləyərkən xüsusi təhlükəsizlik qaydalarına riayət etmək lazımdır. onun təmizliyini yoxlamaq üçün; hidrogen havadan yüngül olduğuna görə, sınaq şüşəsinin içinə hidrogeni doldurub qabı ağzıaşağı tuturlar. təmiz hidrogen yandırılan zaman demək olar ki, tam səssiz yanır. hava ilə qarışığı isə xarakterik yüksək səs və parıltı ilə yanır. bu təcrübə "partlayış" səbəbindən təhlükəli görünsə də, elə deyil. sınaq şüşəsi kimi qalınşüşəli stəkan, yastıdibli kolba götürüldüyü hallarda isə ciddi xəsarət alına bilər.
(bax: pilatro de roze)