Masculinitynin (kişilik) təzahür olunduğu oyun. ingilis dilində xoruz "cock" adlandırılır. Həm də slang olaraq "cock" kişinin cinsi orqanı kimi işlədilir. Müxtəlif dillərdə də eyni ikimənaya sahibdir, məsələn Bali dilində.
Clifford Geertz Balidə öz antropoloji çalışmasını aparmaq üçün həyat yoldaşı ilə birlikdə Baliyə gəlirlər. Balidə də, xoruz düyüşü əsrlərdir varolan oyundur. Amma, son zamanlarda Bali höküməti bu oyunu pul dəyişilməsi, qumar kimi səbəblərlə qadağan etdi. Amma kültürel olması səbəbiylə hələ də insanlar arasında oynanırdı bu oyun. Amma polis gələndə hamı dağılışırdı.
Geertz və həyat yoldaşı Baliyə araşdırmaları üçün gələndə yerlilər tərəfindən ignore edilirdi. Heçkim onlara baxmırdı, göz təması belə qurmurdular. Geertz deyir ki, "they treated us like we were made of air". Bir gün bunların xoruz döyüşləri olur, hamı yığışır. Oyunun ortasında polis gəlir, hamı hərşeyi qoyur və qaçır. Geertz və arvadı da saniyə içində tez qərar verib bunlarla qaçmağa başlayır. Birinin ardınca qaçırlar və ardınca qaçdığı ilə birlikdə bir evə girirlər. Ardınca qaçdıqları insana söz çoxluğundan istifadə etməmək üçün "x" deyək. x tez çay süzür, bunlar da həyətdə oturub çay içməyə başlayırlar. polis evlərinə gəlir və soruşur ki xoruz döyüşündə iştirak edirdiniz? x də deyir ki yo, biz çay içib söhbət edirdik burada. polis soruşur ki, yanındakılar kimdi? x cavab verir ki başqa ölkədən gələn araşdırmaçılardır, bizim haqqımızda məlumatlar alırlar. polis çıxıb gedir. geertz və həyat yoldaşı da çox təəccüblənir ki, bunlar heç bizlə danışmamışdılar, gözlərini bizdən qaçırırdılar və s. necə oldu ki bizim haqqımızda bütün hərşeyi bildi. polis gedəndən sonra x və geertz və həyat yoldaşı gülməyə başladılar. bütün insanlar toplaşdı, hamı gülməyə başladılar, xoş münasibət yarandı. bu da geertz və həyat yoldaşının antropolojik çalışmaları üçün bir bariyerin keçilməsi oldu: çünkü insanlar bunları ignore etsəydi ortaya keyfiyyətli bir araşdırma çıxmayacaqdı.
nəysə, bu xoruz döyüşü sexual symbolismdir. bu sadəcə kişilik göstəricisi olaraq qalmır, başqa levelləri də var. onlar bunu social orderi qorumaq üçün də edirlər. (təbii ki, bunu bilinçli şəkildə etmirlər, çünkü "social" və "order" kimi qavramların nə olduğunu belə bilmirlər.) fiziki olaraq döyüşü aradan qaldırmaq üçün xoruz döyüşlərindən istifadə edirlər. nəticədə xoruzlar ölür, amma insanlar sağ qalır və sosial düzen yenidən davam edir. həmçinin nəticədə iki partiyanın arasında olan gərginlik də oyun vasitəsilə aradan qaldırılır.
balililər xoruz döyüşü üçün çox hazırlaşırlar. xoruzları aylarca bəsləyirlər, yedirirlər, hətta ayaq masajı belə edirlər. oyun zamanı olan mərclərə və dəstəkləməyə gələndə isə, bir insan öz kinshipindən (ailəvi əsasdan gələn qrup) olmayan insanın xoruzunu dəstəkləmir oyunda. hətta digər xoruzun daha çox güclü olduğunu bilsə belə, yenə də öz qrupundan olana dəstək olur. bu da "kinship solidarity"nin sağlanması ilə əlaqəlidir.
maraqlı olan şey isə odur ki, balililər heyvanları sevmirlər. onları şeytani varlıqlar olaraq görürlər. hətta uşaqları 9-10 aylıqlarında iməkləməyə başlayanda iməkləməyə qoymurlar ki, bu heyvanların gəzməsinə bənzəyir və şeytanidir. xoruz döyüşü də əslində, xoruzların "self-expression" olaraq təzahür etməsi olduğu üçün, bir növ özlərinin şeytani tərəflərinin olduqlarını qəbul edirlər. və bu şeytani tərəflərinin fiziki qan tökülməsi olaraq nəticələnməməsi üçün xoruz döyüşlərindən istifadə edirlər. (yenə deyirəm, istifadə edirlər dedikdə bunları bilinçli şəkildə etmirlər)
demək olar ki, xoruz döyüşləri reallığın simulasiyası olaraq gərginliyin aradan qaldırılması oyunudur.
həmçinin bir çox mərc və oyun sahəsi detalları da var ki, detallara girmək istəmirəm. oxumaq istəyən olsa geertzin cockfightla əlaqəli yazısını qoyuram:
https://booksc.eu/book/40226530/898351
