yusif vəzir çəmənzəminlinin ən sevdiyim əsərlərindən :)
#digərDünya ədəbiyyatında elə yazıçılar var ki, onların öz həyatları ayrıca bir romandır. Yaşadıqlarını xronoloji ardıcıllıqla düzsək, ciddi bir əsərin onurğasını qurmuş olarıq. Belə sənətçi tipi əsasən son yüz əlli - iki yüz ilin məhsuludur və əksəriyyəti də qərb ədəbiyyatına məxsusdur. Xoşbəxtlikdənmi, bədbəxtlikdənmi, bilmirəm, amma bizim də ədəbiyyatımızda belə örnəklər, az da olsa, var. Yusif Vəzir Çəmənzəminli məhz belə yazıçılardandır. Bu insanın həyatına yüngül bir nəzər salmaqla, böyük romanlardakı insanlıq dramını, uğuru və məğlubiyyəti, təlatümlü bir insan həyatını görə bilərik.
Amma indi bir yazıda böyük bir şəxsiyyətin həyatını təsvir etmək fikrindən uzağam. Sadəcə, Çəmənzəminlinin ən möhtəşəm əsəri, ümumiyyətlə, ciddi romançılıqdan kasad Azərbaycan ədəbiyyatının ən maraqlı və zənnimcə, çox gərəkli romanı olan “Studentlər” haqqında öz oxucu fikirlərimi və romandan bəzi parçaları paylaşacağam. Çox səlis, axıcı bir Azərbaycan dilində yazılmış “Studentlər” romanı 1917-ci il inqilabından əvvəl və sonra türk (azərbaycanlı) tələbələrinin həyatından, siyasi fəaliyyətlərindən bəhs edir. Biz bu romanı kifayət qədər rahatlıqla yarı-avtobioqrafik roman da adlandıra bilərik. Çünki romanda baş verən hadisələr, obrazlar Çəmənzəminlinin yaşadığı dövrə, öz həyat hekayəsinə çox uyğun gəlir. Roman iki kitabdan (bölmədən) ibarətdir. Birinci kitab inqilabdan əvvəlki dövrü əhatə edir. Elə bu kitabın əvvəlindəki giriş sözündəcə Çəmənzəminli hansı insanlar haqqında danışacağını söyləyir, daha doğrusu xəbərdarlıq edir: ““Studentlər” inqilabdan əvvəl türk tələbələrinin həyatını göstərir. Bu həyat çox da zəngin, mündəricəli və yüksək məfkurə izincə qoşan bir həyat deyil. Bu da babalar həyatının müasir bir şəklidir. Babalarımız əsrlər boyu dini mübahisələrlə vaxt keçirmiş, Rüstəmbəylə Əli də bu yolu davam etdirirlər; babalarımız alış-veriş edib, min fəsadla zəngin olur, əlsiz-ayaqsızları istismar edirdi. Qulu da eyni tipin müasirləşməsi deyilmi?... Babalarımız şəhvət üstündə vicdanlarını boğmağa alışıq idilər; çoxarvadlılıq, qadın hüququnu tanımazlıq və bundan irəli gələn dəhşətlər adət yerini almışdı. Fərəməz, Qulamrza, Cəfər və başqaları da eyni yolla getmirlərmi?” 20-ci əsrin əvvəlləri. Ukraynada təhsil alan azərbaycanlı tələbələr. Bu tələbələrin içərisində az-çox siyasi düşüncəsi olan, proseslərə qoşulmağa həvəsli, bəzən də qoşulanlar var, amma həm də “mən siyasətə qarışmıram” deyənlər, başını aşağı salıb universiteti bitirmək və pul qazanıb xətir-hörmət, var-dövlət sahibi olmaq istəyənlər də var. Yeganə qurtuluşun savadlanmada, kitabda olduğunu düşünən, dini cəhalət və buxov hesab edənlər də var, min cür fırıldaq işlədib, “əlüstü” pul qazanan alverçi gənclər də. Millətçilər də var, ruspərəstlər də, avropapərəstlər də. Amma əksəriyyəti ciddilikdən uzaqdır, hər şeyi dərhal lağ-lağaya çevirirlər, söhbətləri bir az qızışan kimi yumruq davasına da çıxa bilərlər. Bayırda qızğın siyasi proseslər baş verir, insanlar həbs olunur, inqilab yetişir, azərbaycanlı tələbələr isə bütün gün qız-qadın söhbəti edirlər, eyş-işrət dalınca qaçırlar, boş, mənasız mübahisələr edirlər, bir kitab yazmaq, bir qəzet açmaq, maariflənmək əvəzinə bir-birləri ilə ədavət aparmaqdadırlar. Çəmənzəminli bu tələbələrin bəziləri haqqında ayrı-ayrılıqda məlumat verir. Hansı ailədən, hansı bəy nəslindən gəldiklərini, ata-babalarının kim olduğunu söyləyir. Və bu yolla da bizə həm “öz kökü üstdə bitən otları”, həm “oddan törəyən külləri”, həm də “fərli övladları” göstərir.
6. Bunu entry kimi yazınız zəhmət olmasa. Məsləhətxana məsləhət almaq üçündür, adı üstündə.
ExlaqsızExlaqlı @64795
postun sahibi
7. İlk öncə hamıya dərin təşəkkürümü bildirirəm buna rəy yazmağınıza görə yox kitaba olan marağınıza görə -* Kitab oxuyanla kitab oxumuyan arasında çox fərq var hər kəs bilir.Sevdiyim bir deyim var amma kim deyib adını unutmuşam mütaliəli adam kimlə istən ünsiyyət qura bilər, mütaliəsiz adam isə yalnız özü kimisi ilə.Heç kitab oxumuyanlara ilk məsləhətim özünüzə sual verərsiniz biz niyə kitab oxumalıyıq? Internetdən araşdırıb kömək ala bilərsiniz çalışın özünüz araşdırasınız -*Hamının fikrinə hörmətlə yanaşıram şəxsi fikrimdir bizim cəmiyyətdə öyrənilmiş çarəsizklik deyilən bir şey var və özünə inamı çox zəifdir bunların üstəsindən gəlmək üçün kitabların faydasını burdan nərimanov metrosuna qədədr saysaq və yazsaq bitməz .Sistem bərbad vəziyyətdə olduğuna görə bizim cəmiyyətə necə kitab oxumağı və oxumağın təhsilin elmin faydalarını öyrətməyiblər və kor koranə dini inanclarla başını qatıblar.Kitab eləbilin bir zaman maşınıdır səni 1000 il keçmişə və 500 il gələcəyə apara bilər.Mən nə ateistəm nə də deist sadəcə bir şey deyə bilərəm ki elm təhsil dindən öncə gəlməlidir, din sənin şəxsi seçimindir.Günümüz dindarları isə onlar həm mühafizəkardırlar həmdə bir xətlidirlər ancaq dinə aid ədəbiyyat oxuyurlar amma çoxu oxuduqlarını araşdırmır filan adam yazıb bunda bir problem olmaz deyib günü günə satıb dolanırlar )
Bir millət olaraq necə millət olmağımızı öyrənmək istəyiriksə ilk öncə Klassik Ədəbiyyatımızı mütləq oxumalıyıq yəni oyanı buyanı yoxdur zənnimcə.Oxumuyan insanlarda bədii təfəkkür deyilən bir şey olmur.Bir çox insanlar sadəcə bədii təfəkkürlərinin olmamasından əziyyət çəkirlər. İnsanın bədii təfəkkürə malik
olması onun böyük üstünlüyüdü. Belə insanlar başqalarının həyatını daha tez hiss edirlər və həyatı dərketməkdə bədii təfəkkür insana daha bir pəncərə açır.Hərənin zövqü özünə görədir Azərbaycan ədəbiyyatını oxusam onun klassik yazıçılarına üzümü tutaram müasir yazıçılardan isə Qismət Rüstəmov və Vahid Qazinin kitablarına pul verə bilərəm.Vahid Qazinin Kuba dəftəri (Çamayra kitabını oxumağınızı məsləhət bilirəm bloqunda var pdf yükləyib oxuya bilərsiz )İkinci isə Çalışın bir xətli olmayın Gecə kabusu və yuxusnda gəzən qadının kabusu Nəbilim bu Elxan Elatlı Çingiz Abdullayev Elxan Zeynallı kimi yazıçıların kitabına pul tökənəcən kitabxandan klassik yazıçılarımızı oxumağı üstün görürəm.Ümumuilikdə Elxan Elatlının kitablarının üz qabığı elə bil mortal kombat ailəsinin yığmısan bir yerə xatirə şəkli çəkdirirsən )))Zamanınız özünüzə yazığınız gəlsin -* Studentlər əsərində elə yerlərə toxunurlar ki adamın ürəyi yerindən çıxır məsələn Bakı milyoneri Hacı Zeynalabdin Tağıyev mühəndis Lütfəlibəy Behbudovu gənc arvadına qısqanaraq evinə çağırdıb döydürmüş, rüsvay etdirmişdi: “... savadsız bir milyoner bir türk ziyalısını rüsvay edir, özü də ziyalıların əli ilə... 1905-ci ildən başlayaraq Ağabəyin şöhrəti Azərbaycanda artmağa başlamışdı. Bu adam biri türkcə, biri rusca Bakıda gündəlik iki qəzet nəşr edirdi... Qoçuluğu qaldırmaq üçün “Hidayət” cəmiyyəti təşkil edən də Ağabəy idi....Ağabəyin bu nüfuzu millətpərəstliyi inhisarında saxlamağa qalxışan Əliyarbəyi rahat buraxmırdı. Əliyarbəy Tağıyevin sadiq qullarından idi və onun naşiri-əfkarı olan rusca “Kaspi” qəzetəsinin başında dururdu. Əliyarbəy Tağıyevin kapitalına istinad edən kimi, Ağabəy də milyoner Murtuza söykənirdi. Rəqabət sahəsində bir-biri ilə çarpışan milyonerlərlə bərabər onların ətrafına toplanan ziyalılar da çarpışırdı...Behbudov məsələsi Əliyarbəyin düzəltdiyi bir intriqa idi. O zaman Bakıda məktəb, teatr, mətbuat, cəmiyyətlər sahəsində işləyənlərin əksəri Qarabağdan gəlmə ziyalılar idi. Ağabəy və Behbudov da qarabağlı idilər. Əliyarbəy millətpərəstlik inhisarını əldə etmək üçün ortaya bir bakılı-qarabağlı məsələsi saldı. Həm də bunun təməlini Bakı “padşahı” Tağıyevin evində atdı... ” Uzun sözün qısası çox üzr istəyirəm mövzu açıldıqca açılır başınızı ağradıram.Keçmişini bilməyən gələcəyini inşaa edə bilməz.Gələcəyinə fundament atmaq istəyirsənsə keçmişini bilməlisən -*Bunuda ancaq ədəbiyyatımızı oxumaqla öyrənə bilərik.Tarix o deyil ki mənə görə 12 ədəd işğal olunmuş torpağın vaxtını əzbərləyib Socara imtahanda düşüb cavab yazıb 1-2 həftədən sonra yaddan çıxardasan!Saltıkov Şedrin deyirdi ki, ədəbiyyatın bir dəqiqə susması bir xalqın ölümünə bərabərdir. Ədəbiyyat dili qoruyan, dili inkişaf etdirən, dili hörmətə mindirən əsas vasitələrdən biridir. Kitab oxumayan camaatın dili necə inkişaf edə bilər? Kitab oxumayan camaatın dili necə hörmətli ola bilər? Klassik ədəbiyyatımızı oxumaq istəyənlərə hələlik oxuduqlarım bu siyahını verə bilərəm -*Süleyman Rəhimov– “Saçlı” Ən koloritli əsərdir
Məmməd Səid Ordubadi – demək olar ki, bütün əsərləri
Mirzə İbrahimov – “Pərvanə”, “Gələcək gün”
Əbülhəsən– “Dünya qopur”
Mehdi Hüseyn– “Səhər”
İsmayıl Şıxlı– “Dəli kür”
İsa Hüseynov– “reallıq hissini itirməmişdən əvvəl” yazdığı əsərlər
Fərman Kərimzadə– “Qarlı aşırım”
Əfqan – “Katib”
Bayram Bayramov – “Üzlü-astarlı günlər”
Mövlud Süleymanlı– “Köç”, “Dəyirman”
İsi Məlikzadə – “Quyu”, “Küçələrə su səpmişəm”, “Evin kişisi”, “Dədə palıd”, “Yaşıl gecə”, “Günəşli payız”
Sabir Əhmədli– “Qanköçürmə stansiyası”, “Yamacda nişanə”
Əkrəm Əylisli– demək olar ki, bütün əsərləri
İkinci olaraqda intertdən səmərəli istifadə edin bağımlısı olmayın inetrnet sizin qulunuz olsun siz onun yox -*
30.04.2020 mesaj izlə Googlla