S Ö Z A L T I

1986 klivlend şar festivalı | tarix

balloonfest'86 kimi də bilinən festival 1,5 milyon şar ilə guinnessin dünya rekordunu təzələsə də, ardınca baş verənlərdən sonra bir faciə olaraq adlandırıldı. united way of cleveland adlı şirkət dünya rekordunu təzələmək üçün abş-ın klivlend şəhərində böyük bir torun altına helium qazı ilə doldurulmuş şarlar buraxdı. günlərlə insanlar tərəfindən doldurulan şarların sayı milyon yarımı keçmişdi. şarların havaya buraxılacağı gün üçün yağış proqnozu verilmişdi. buna görə də şirkət şarların planlaşdırılan vaxtdan qabaq buraxılmasına qərar verdi və yağış başlamadan dünya rekordu qırıldı.

helium qazı ilə doldurulmuş şar sönənə qədər havada qalır. fəqət şarlar hələ havada olarkən proqnozlaşdırılan külək və yağış eri gölündən şəhərə doğru gəldi və soyuq hava cəbhəsində onlarla toqquşan şarlar bir anda yerə düşməyə başladı. növbəti günlərdə də şarların bir qisminin eri gölünün kanada sahillərində yerə düşdüyü bildirildi.

şarların yerə düşməsi nəticəsində quru və su yolları tutuldu, burke lakefront havalimanı yarım saat öz fəaliyyətini dayandırdı. həmin gün dənizə çıxan və bir müddət sonra ailələri tərəfindən itkin düşdüyü bildirilən iki balıqçının axtarışı da şarların yerə enməsi nəticəsində ləngidi və nəticədə axtarışlar dayandırıldı. bir neçə gün sonra balıqçıların nəşi sahilə çıxdı. balıqçılardan birinin xanımı bu festivalı təşkil edən şirkətə 3,2 milyon dollarlıq iş açsa da, daha sonra aralarında razılaşdılar.

bununla yanaşı ohayo ştatının medina əyalətində louise nowakowski adlı qadının otlaq sahəsinə düşən şarlar qadının ərəb atlarının qorxmasına və yaralanmasına səbəb oldu. louise də şirkətə 100 min dollarlıq dava açsa da, onlar da iş böyümədən öz aralarında razılaşdılar.

uzun müddət unudulmayan bu festival guinnessin rekordlar kitabının 1988-ci ildə çap olunmuş nüsxəsində "indiyə qədərki ən böyük kütləvi şar buraxılma hadisəsi" adını qazandı və rəsmi statistikaya görə şarların sayı 1,429,643 idi.

i̇qbal bano | musiqi

1928-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1935-ci ildə) Dehlidə anadan olmuş müğənni. o daha çox qəzəl oxumaqda ixtisaslaşmış və Malika-e-Ghazal, yəni "Qəzəl kraliçası" adı ilə Hindistanda və Pakistanda məşhurlaşmışdır.
1952-ci ildə Pakistana köçür və burada evlənir. Evlənərkən yoldaşından heç vaxt ondan oxumağı kəsmək tələbi etməməsini, əksinə onu dəstəkləməsi üçün söz verməsini istəyir, yoldaşı ölənə qədər verdiyi sözü tutur. Artıq 1950-ci illərdə bir "star" olur. O, urdu dili ilə yanaşı fars dilində də qəzəllər oxuyub. Həmçinin, qəzəllərdən savayı acların halına acıyan şeirlər də ifa etmişdir.
Pakistanda Məhəmməd Ziya-ül-Həqqin hakimiyyətə gəlməsi ilə cəmiyyətin islamlaşdırılmasına başlanılır. Əlbəttə, şəxslərin, xüsusən qadınların geyimləri ilə bağlı məhdudiyyətlər qoyulur. Bunlardan biri də islama zidd olması səbəbi ilə saridir. Sari bilindiyi kimi Hindistan, Pakistan və yarımqitədəki digər ölkələrin milli geyimi sayılır.
Bu qərardan çox keçmədən İqbal Bano 13 fevral 1986 (və ya 1985) tarixində Lahorda, Al-Hamra Hall-da protest rəmzi olan qara rəngli sari geyinib auditoriya qarşısına çıxdı. Həmin tədbir əslində tanınmış şair Faiz Əhməd Faizin ildönümünün qeyd edildiyi tədbir idi və Faiz də rejimdən kamını almışdı. O, anti-faşist və mütərəqqi şeirlərinə və Zülfüqar Əli Bhutto ilə olan əlaqəsinə görə Ziya rejimi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdı. * 1984-cü ildə vəfat edib . Tədbirdə Bano şairin Hum Dekhenge (biz görəcəyik) qəzəlini rejimə qarşı səsləndirir. Bu, Banonun səhnədən və konsertlərdən uzaqlaşdırılmasına səbəb olur. Rəsmi etirazlara baxmayaraq, o, gizli polisin girişi olmayan bağ evlərində tamaşaçılar üçün çıxış etməyə davam etdi.
Bu gün - 21 aprel Pakistanda İqbal Banonun şərəfinə "Qara sari günü"dür.

2019-cu ildə İqbal Banonun 81 yaşına həsr olunmuş Quql dudl

davide moscardelli | idman

(bax: maraqlı faktlar)
verdiyi sözlərdən ötürü 7 il boyunca saqqalını qırxa bilməyən keçmiş italyan hücumçu.

2 fevral 2013 tarixində "bologna avropa turnirlərində iştirak edənə qədər saqqalımı uzadacağam" dedi və bologna avropada oynaya bilmədi. sonra lecce-ə transfer olduqdan sonra əgər lecce serie b-ə çıxarsa qırxacağını dedi. lecce həmin il serie b-ə çıxa bilmədi. sonra transfer olduğu arezzo serie b-ə yüksələrsə üzünü qırxacağını dedi. amma o da olmadı. və 2020-ci ildə 40 yaşında karyerasını bitirdi. o karyerasını bitirəndən sonra bu il bologna 32 turdan sonra 59 xalla 4-cü yerdədir və yəqin ki avropaya gedəcəklər(avropaya getmək üçün ən az 7-ci olmaq lazımdır). lecce isə 2018-də serie b-ə hətta 2019-da serie a-a yüksəldi. elə yəqin komandaları onun saqqalının ağırlığı geri salırmış. indilərdə isə məşqçilər korpusunda işləyən davide saqqal saxlamaqdan xoşu gəldiyini və mırta saxlayacağını dedi. saqqal uzatmamışdan əvvəl isə belə görünürdü:

stolipin qalstuku | tarix

stolipin çar rusiyası dövründə nazirlərdən biri idi, və əsas da aparıcı adam idi. tarixə stolipin islahatları adı ilə də düşmüşdü. amma bu islahatların bir qara tərəfi də var idi ki, o çoxlu insanlar öldürürdü. stolipin qalstuku isə onun qərarı ilə boyunlara keçirilmiş edam ipinə deyilirdi. (bax: qəribə deyimlər)

edip | mədəniyyət

Yunan mifologiyasında atasını bilmədən öldürərək * öldürdüyü adamın öz atası olduğunu bilməyib və anası ilə evlənmiş Thebes kralı.

Rəvayətə görə, edipin atası louis gələcəkdə oğlu tərəfindən öldürüləcəyi haqqında xəbərdarlıq alır. Buna görə oğlu edip doğulan zaman onu cithaeronda ölümə tərk edirlər. Lakin çobanlardan birinin uşağa yazığı gəlir və öz övladları kimi böyüdürlər.
Edip Thebesə gedən zaman yolda atası louis ilə qarşılaşır və onu öldürür. Thebes yolundakı sfinks insanlara suallar verir, cavab verə bilməyənləri öldürürmüş. Edip bütün suallara cavab verdiyindən, sfinks özünü öldürür. Edip thebesə gələrək özünü kral elan edir və dul qalmış anası ilə evlənir* Anası olduğunu bilmədən . Homerin dediyinə görə, edip həyat yoldaşının əslində anası olduğunu öyrəndikdən sonra özünü asmışdır.
Edip anasına qarşı olan istəyi və onunla evlənməsi ilə Freudun edip kompleksi anlayışına da ilham olmuşdur.

1986 klivlend şar festivalı | tarix

(youtube: )

i̇qbal bano | musiqi

davide moscardelli | idman

pi ★ wiki | kino

* amq o boyda pi-nin başlığı yoxdu hələ də

π simvolu ilə göstərilir. pi ədədi təribən 3.14 - ə bərabərdir amma əslində sonsuz uzundur. pi irrasional, sabit ədəddir. bu o deməkdir ki, pi ədədi sonsuz uzundur və tam dəqiqliyi ilə 2 ədədin nisbəti şəklində göstərilə bilməz. təqribi olaraq 22/7 kimi göstərilir bəzi yerlərdə, amma bu da tam dəqiq deyil. ümumiyyətlə yuxarıda qeyd olunduğu kimi, pi sonsuz uzun ədəddir. tam hissəsi 3-ə bərabərdir, kəsr hissəsi isə sonsuz uzanır. bir hissəsinə aşağıda baxa bilərsiz:

3.1415926535897932384626433832795028841971693993751058 20974944592307816406286208998 62803482534211706798214808651 32823066470938446095505822317 25359408128481117450284102701 93852110555964462294895493038 19644288109756659334461284756 48233786783165271201909145648 56692346038610454326648213393 60726024914127372458700660631 55817488152092096282925409171 53643678925903600113305305488 204665213841469519415116099415116094 3305727036 5759591953 0921861173 8193261179 3105118548 0744623799 6274956735 1885752724 8912279381 8301194912 9833673362 4406566430 8602139494 6395224737 1907021798 6094370277 0539217176 2931767523 8467481846 7669405132 0005681271 4526356082 7785771342 7577896091 7363717872 1468440901 2249534301 4654958537 1050792279 6892589235 4201995611 2129021960 8640344181 5981362977 4771309960 5187072113 4999999837 2978049951 0597317328 1609631859 5024459455 3469083026 4252230825 3344685035 2619311881 7101000313 7838752886 5875332083 8142061717 7669147303 5982534904 2875546873 1159562863 8823537875 9375195778 1857780532 1712268066 1300192787 6611195909 2164201989 * məktəbdə oxuyanda bu ədədin 87 dənə rəqəmini əzbərləmişdim. ehe

kiməsə maraqlıdırsa, daha uzun görmək istəyirsə bu linkə baxsın.

indi isə gəlin baxaq görək bu pi hardan çıxdı, necə hesablandı. bildiyiniz kimi verilen nöqtədən eyni uzaqlıqda olan bütün nöqtələri birləşdirən topludan əmələ gələn fiqura çevrə deyilir. həmin verilən nöqtədən çevrəyə doğru çəkilən bütün xəttlər bərabərdir və radius adlanır. çevrə mükəmməlliyi ilə yanaşı həndəsədə çox mühüm mövqe tutur. çünki pi ədədi çevrənin xüsusiyyətləri sayəsində əmələ gəlib və pi ədədi əsasında qurulan triqonometriya sayəsində elmdə saysız hesabsız kəşflər olunub.

pi ədədini konkret bir nəfər tapmıyıb. bu ədəd o qədər vacibdir ki, tarixin müxtəlif vaxtlarında və dünyanın müxtəlif yerlərində belə bir ədədə olan ehtiyacı bəzi alimlər hiss etmiş və onu hesablamışlar. məsələn, arximed, evklid, çinli matematik liu hui, misirlilər və başqaları bu ədədi hesablamışlar. amma hərəsi müxtəlif yolla hesabladığı üçün on mində bir fərqlər olmuşdur aralarında. amma ilk dəfə e. ə 1900-1600-cü illər arasında babilistanda hesablandığı iddia edilir.

deyək ki biz belə bir ədədi tapmaq istəyirik. bu elə bir ədəddir ki, radiusunun dəyərindən asılı olmayaraq bütün çevrələrə tətbiq oluna bilir və constantdır. indi elə bir xüsusiyyət fikirləşək ki, o bütün radiuslu çevrələrə tətbiq oluna bilsin. bunu belə düşünək: çevrənin 2 radiusu arasında müəyyən bucaq olur həmişə. gəlin elə bucaq düşünək ki, həmin bucağı əmələ gətirən iki radiusun arasında qalmış çevrənin hissəsinin, qövsünün uzunluğu radiusun uzunluğuna bərabər olsun. həmin bucağa isə 1 radian (rad) deyək. yeni ad qoyaq. necə ki uzunluq vahidləri arasında uyğunluq var (1 metr = 100 santimetr kimi) bucaq üçün də yeni ölçü vahidi düşünək və adını radian qoyaq. radianın necə bucaq olduğunu öyrəndik. indi gəlin onun hesablanmasını öyrənək. axı bir radianın neçə dərəcə olduğunu öyrənmək lazımdır. pi ədədini hesablamağa çalışan alimlər həmişə hiss ediblər ki, bu bucaq müəyyən nisbətdən çıxır və bu nisbət həmişə, bütün radiuslu çevrələr üçün eynidir. bizim məşhur pi ədədi bu iki bucaq vahidi arasında birindən o birinə keçməyə kömək eliyir:


1 radian*π = 180 dərəcə.


yazdıqlarımı bu şəkil izah eliyir.

stolipin qalstuku | tarix

edip | mədəniyyət

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

kitsch | etimologiya

millətçi vs milliyətçi | fəlsəfə

dozimetr | elm

cinsi kimlik ★ wiki

hele ana betnindeki embrion(gelecek uşaq) 4 heftelik iken yolk sac adlanan organında germ hüceyreleri adlanan ve cinsi xromosomları daşıyan hüceyreler formalaşır.yeni germ hüceyreleri ya xx,ya da xy xromosomlarını daşıyır.bu hüceyreler fetusun gonadına doğru migrasiya eliyirler,ve 6ci heftede gonadlara ulaşırlar.germ hüceyresindeki genetik bilgi sayesinde gonadlarda diferensasiya gedir.yeni xx xromosomları gonadı over( yeni yumurtalığa) xy ise testise çevirir.
bu heftelerde genetik yapıdan aslı olmayaraq her fetusda hem mullerian kanal hem de wolfian kanal olur,yeni bu o demekdi ki, fetusda hem dişiye hem de erkeye çevrilə biləcək potensial var.
eger gonad testise çevrilərsə ordakı leydiq hüceyreleri testesteron sintezlemeye başlarlar.neticede mullerian kanal regrese olar, wolfian kanal ise inkişaf edərək erkeksi iç genitalya formalaşdırar. daha sonra testosteronun 5 alfa reduktaz enzimi ile dihidrotestosrerona çevrilməsi baş verer. urogenital sinus dihidrotestosterona həssas olduğu üçün bu hormonun təsiri ilə xarici genitalya, yeni kişi xarici cinsi orqanları formalaşar.
dişi ferdin yaranması ise passiv prosesdir. yeni eger gonad testise yox overe çevrilibsə, ortamda testosteron olmadığı üçün wolfian kanal regrese olar. müllerian kanallar ise orta xet boyunca birleşerek uterus, fallop boruları ve vajeni əmələ gətirər.

futhark | mədəniyyət