mirzə ələkbər sabir
| ədəbiyyat35,006 | 35 | 214
əjdahalar googlla
yazarların paylaşmaq istədikləri şeirlər - fertility hollis - sözlük yazarlarının niklərinin hekayəsi - azərbaycan deyəndə ağla gələnlər - ən bəyənilən şeir misraları - azərbaycana nifrət etmə səbəbləri - kaş ki ölməyəydi deyilən məşhurlar - molla nəsrəddin - əzim əzimzadə
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Ömr edərik nəşeyi dəmsaz ilə,
Həftədə bir dilbəri tənnaz ilə,
Həmdəm olub işləri sahmanlarıq
Ay bərəkallah, nə gözəl canlarıq!
(baxma: Ürəfa marşı)
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yatmışları razı deyiləm kimsə oyatsın
Mirzənin yazdığı, bu günlərə aid edə biləcəyim misralar
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Bir belə məsel vardır ki, “doğru danışanın papağının qulağı yırtıq olur”. Mən bu barədə çox fikirləşmişəm ki, əcəba, doğru danışanın papağının qulağı niyə gərək yırtıq olsun? Fikirləşirəm, fikirləşirəm… axırda yəqin edirəm ki, hələ gərək belə də olsun.
Məsələn, götürək ki, Məhəmməd Cəfər ağa vəfat edir, bir qədər pulu, mülki, malı və neçə nəfər uşaqları da qalır.
Təşbihən, hacı Molla Feyzi əmi, bu imanın Allah kamil eləmiş kişi, hər növ olur isə uşaqlara qəyyum olub və hər ixtiyarı da yədi-təsərrüfünə keçirir. Söz gəlişi, uşaqların anasına naməhrəm olmasın deyə, nigah da oxudur. Bəli, müsəlman olan adam gərək belə də olsun… Və səğirlərində pulundan çox xərc olmamaqdan ötrü nökərləri-zadları da azad edir. Ancaq uşaqlar nökərlərin xidmətlərin dəröhdə edə bilirlər, eləməselər də yaramaz; çünki Hacı əmi şapalaqlayır. Qaldı ki, mülk, mal və pul - onları da icarəyə və muamiləyə verib işlədir.
Bəli, vəqt o vəqt olur ki, uşaqlar böyüyürlər, indi gərək Hacı əmi uşaqlara hesab versin.
Hesab isə barmaq hesabından başlanır, yanında yatır, palçığa batır, elə qabil bir şey qalmayır ki, Hacı əmi uşaqlara versin. Burasını istəyirəm ərəbcə deyim ki, başa düşən olmasın: deməli ki, Haci əmi “bəllətü” edib “həzmi-rabə”dən oturmuş olur.
Hə, imdi deyəcəksən ki, bu sözlərinin yuxarıda dediyin misal ilə nə münasibəti var?
Yox, əzizim, bir dayan, qoy sözümü ayağa kim deyim, gör münasibəti var, yainki yoxdur.
Vəqt ki, iş bu məqamə yetişir, cəmaət arasında bu söz danışılır, məsələn, bir qəzetə müxbiri də bu sözləri eşidir, götürüb qazeteyə yazdırır.
Hərçənd Hacı əmi oylə israfçı adam deyil ki, ildə beş-on manat verib bir qəzeteyə abunə olsun və yainki gündə bir şahı verib bir nömrə alıb oxusun. Ancaq qonşudan alıb oxuduğu müftə qəzetedə nagah görür ki, bu əhvalat yazılıb, hələ olan kişinin acığı tutub, iki əlli bir qapaz müxbirin başına oylə ilişdirir ki, yazığın papağının nədir ki, öz qulağı yırtıq olur. Odur ki, deyirəm, hələ belə də gərək olsun…
Amma burada yenə bir az fikirləşirəm; fikirləşirəm ki, Hacı əmi müxbirin başına qapazı neçün ilişdirdi?
Tapıram ki, Hacı əminin elədiyi əməlin yazdığına görə…
Fikirləşirəm ki, müxbir bu sözlərin yalandan yazıb imiş, yoxsa doğurdan?
Tapıram ki, doğurdan yazıb imiş.
Fikirləşirəm ki, bu əməl yaxşı əməl [deyil] imiş, hətta hacı əminin xuşkə möminliyinə də yaraşan əməl deyil imiş.
Fikirləşirəm ki, pəs Hacı əmi qapazı öz başına ilişdirməyib müxbirin başına neçün ilişdirdi və halonki bu əməli işləyən hacı əmi özü imiş, müxbirin təqsiri nə imiş? Əcəba, buralarını hərçi fikirləşirəm, tapa bilmirəm ki, tapa bilməyəcəyəm. Deyirəm, görəsən diqqət edim, bunu tapa biləcəyəmmi?
Tapa bilsəm də Hacı əmini başa sala biləcəyəmmi? Amma, heyhat!.. Indi hər kəs bunu tapa bilsə və Hacı əmini də başa sala bilsə, buyursun, bu iş mənim işim deyil!..
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
1862-ci ildə şamaxıda doğulub, dövr ənənəsinə sadiq qalaraq, ilk təhsilini mollaxanada almış, 1874-cü ildə şamaxıdakı ruhani məktəbində - Seyid əzim Şirvaninin dərs dediyi yeni üsullu quberniya məktəbində təhsilini davam etdirmişdir. Sabir 1883-cü iləcən burada oxumuş, həmin dövrlərdə seyid əzim şirvani sabirin təhsili ilə yaxından maraqlanmış, sabir burada təhsil alarkən ərəb, fars dillərini öyrənmiş, klassik ədəbiyyata maraq göstərmiş, qəzəl və həcv yazmağa başlamışdır. Sabirin ilk şeirlərindən birini Şirvani olduqca bəyənib, nizaminin xəmsəsini ona hədiyyə etmişdir. 1884-1886-cı illər ərzində Sabir orta asiyaya və irana səyahət etmişdir, şamaxıya qayıtdıqdan həmən sonra yaxın qohumu billurnisə ilə evlənmişdir, təəssüf ki, 1902-ci il şamaxı zəlzələsində şairin evi dağılmış, ailə üzvləri xəsarət almışdır. Sabirin istər sabun bişirib satmaq, istər iş axtarmaq üçün bakıya dəfələrlə gəlməsi necə keşməkeşli çətin bir həyatı olduğunun bariz nümunəsidir.
Şair 1910-cu ilin sonlarından qaraciyər xəstəliyindən əziyyət çəkməyə başlayır, həkimlərin təklif etdiyi əməliyyat olmaq fikrindən imtina edir, 1911-ci ilin fevralından mart ayının sonlarına kimi Cəlil Məmmədquluzadənin səyi ilə tiflisdə müalicə almış, lakin xəstəliyi o qədər irəliləmişdi ki, müalicə ona fayda verməmişdir. Ömrünün son günlərinin birində deyib:
istərəm ölməyi mən, leyk qaçar məndən əcəl,
Gör nə bədbəxtəm, əcəldən də gərək naz çəkəm!
Sabir 12 iyul 1911-ci ildə şamaxıda vəfat etmişdir. Məzarı şamaxı ərazisində yerləşən yeddi guşə türbələr kompleksindədir.
Həyatına dair yoxsulluqdan sonra ən çox təəssüfləndiyim şey Cəlil Məmmədquluzadə, firidun bəy köçərli kimi şəxslərlə məktublaşmasından sonra şairin həyat və yaradıcılığı haqqında xüsusi əhəmiyyətə malik bu məktubların əksəriyyətinin itib-batmasıdır, yalnız bir qismi abbas səhhət tərəfindən hophopnaməyə daxil edilmişdir.
Yaradıcılığına keçsək, həm lirik, həm satirik üslubda yazmışdır. Həyatının böyük bir qismi klassik üslubda, yəni qəzəl və qəsidə kimi lirik şeirlər yazmaqla keçmişdir, yazdığı üslubdakı mövzu, məzmun məhdudiyyəti, yəni eşq-məhəbbət mövzusu onu həvəsdən salmışdır. lirikasında eşq-məhəbbət mövzusundan savayı uşaq şeirlərinə, ictimai-siyasi şeirlərinə də rast gəlmək olar. * bu hissəni editləmək lazımdır
Satiraya keçid etməsi isə 20-ci əsrin əvvəllərinə təsadüf edir. Birinci rus inqilabı zamanı Azərbaycanda da yayılan kütləvi hərəkat, özbaşınalığa əsaslanan idarə üsuluna qəzəbin açıq ifadəsi imkanı sabir üçün inqilabi ilham qaynağına çevrilir. Sual- cavab, qırmanc, satirik marş, taziyanə kimi janrlardan savayı "Satirik monoloq" anlayışını, yəni tipi öz dili ilə danışdırıb, ifşa etmək üsulunu da azərbaycan ədəbiyyatına mirzə ələkbər sabir gətirmişdir. Cəhalət, mövhumat, mədəni gerilik, ictimai-siyasi çətinliklər, qadın azadlığı satiralarının əsas mövzusu olmuşdur.
Ən böyük dərdlərindən biri də millətin öz çatışmazlıqlarından qurtulması olmuşdur, o dövrün bütün ziyalıları kimi avropaya ümidlə baxıb, məşhur taziyanəsində bu barədə yazır:
Dindirir əsr bizi, dinməyiriz,
Açılan toplara diksinməyiriz.
Əcnəbi seyrə balonlarla çıxır,
Biz hələ aftomobil minməyiriz..
"Ayılma", "bizə nə", "əkinçi", "mən belə əsrarı qana bilmirəm", "bir cibimdə əskinasım, bir cibimdə ağ mənat", "canın çıxsın", "qoyma, gəldi" kimi oxunası satiralar müəllifidir. Açığı, bu yaxınlarda bitirmişəm hophopnamə kitabını, şeir sevməyən biri olaraq, qətiyyən sıxıldığım bir məqam olmadı, əksər şeirini "woaaaah, necə uzaqgörən olubmuş" havası ilə oxudum.
Mənzum təbriknaməsi ilk dəfə 1903-cü ildə "şərqi-rus" qəzetində dərc olunmuş, mətbuata girişi bu şeir vəsiləsi ilə olmuşdur. Daha sonra 1905-ci ildə "beynəlmiləl" şeiri həyat qəzetində çap olunub, 1906-cı ildə isə molla nəsrəddin jurnalının fəallarından birinə çevrilmiş, burdakı əməkdaşlığı zamanı cəlil Məmmədquluzadə ilə yaxından dostluq etmişdir.
ilk öncə bunu qeyd edək ki, şairin əsərlərini çapa hazırlamaq və nəşrini oxucu kütləsinə təqdim etmək işində abbas səhhətin saysız-hesabsız əməyi olub. Belə ki, onun səyi və xalqdan toplanmış ianə sayəsində sabirin vəfatından 1 il yarım keçdikdən sonra sabirin ən böyük arzusu həyata keçirilir, yəni 1912-ci ilin sonlarında şeirləri cəm halında "hophopnamə" adı altında çapdan çıxır. Bu hophopnamənin ilk nəşri idi, cəmisi-cümüsü 104 səhifədən ibarət idi və bu şeirlər kitabına sabirin yalnız molla nəsrəddin jurnalında çap olunan şeirləri daxil edilmişdir. Kitabın belə adlandırılmasına səbəb də sabirin molla Nəsrəddin jurnalında yazmış olduğu şeirləri "hophop" adı altında yazmış olmasıdır. Bu şeirlər kitabı oxucular tərəfindən bəyənilmiş, onların tələb və ianəsi ilə 1914-cü ildə sabir əsərləri yenidən nəşr edilmişdir. Bir öncəki nəşrdən fərqli olaraq, bu nəşrə molla nəsrəddin jurnalı ilə yanaşı bəhlul, zənbur, həqiqət, irşad qəzetində çapdan çıxan şeirləri daxil edilmişdir. Hər iki nəşrin də çap olunmasında abbas səhhətin rolu danılmazdır.
Sabir külliyyatı üçüncü dəfə 1922-ci ildə çapdan çıxmış, çoxumuzun aşina olduğu uşaq şeirləri ilk dəfə bu nəşrdə oxuculara təqdim olunmuşdur. * uşaq və buz, ağacların bəhsi, cütçü və s.
Daha sonra bir neçə dəfə də şairin külliyyatı çapdan çıxmışdır.* 1934-cü ildə dördüncü nəşr, 1948-ci ildə beşinci nəşr və s.
Gələk sabir haqqında dönə-dönə vurğulamaq istədiyim, bu başlıq altında yazılan entrylərdə də yanlışlıq olan ən mübahisəli şeirə - "Millət necə tarac olur olsun, nə işim var?! Şeirinə. Bu şeir ilk dəfə sabirin abbas səhhət tərəfindən tərtib edilən "hophopnamə" kitabının içərisində verilmişdir. Abbas səhhətin kitaba yazdığı ön sözdə bu şeirlə bağlı bir qeyd də vardır:
"Məcmuənin 4-cü nömrəsindən başlayaraq "millət necə tarac olur.." mətləli şeirə ən əvvəl həcvi-məlih yazıb, "hophop" imzası qoyulur"
əslində isə, bu şeir imzasız çap olunmuşdu, abbas səhhətin Bu sözləri şeirin yanlış müəllifə aid hesab olunmasına səbəb olmuşdur.
Şeirin gerçək Müəllifinin isə cəlil Məmmədquluzadə olduğu güman edilir. Dəlaləti orasındadır ki, mirzə cəlil molla Nəsrəddin ədəbi jurnalının komplektlərini Azərbaycan ədəbiyyat muzeyinə bağışlayıb. Bu komplektlərin də altında elmi fakt kimi həmin əsərin hansı müəllifə aid olması qeyd olunurdu, burada "Millət necə tarac olur olsun nə işim var?!" Şeirinin aşağısında da müəllif olaraq cəlil Məmmədquluzadənin adı qeyd olunmuşdur.
Bundan əlavə, mirzə Cəlil 1929-cu ildə yazmış olduğu "sabir haqqında xatiratım" əsərində qeyd etmişdir:
"Sabir maraqlananlara iqrar edirəm ki, məcmuəmizin dördüncü nömrəsində çap olunan və "hophopnamə"yə daxil olan "millət necə tarac olur olsun nə işim var" adlı mənzuməni bu saat camaatımız Sabirə isnad etdiyini mən inkar edirəm. Əvvələ o səbəbə ki, həmin mənzumənin əlyazması Sabirin xətti ilə yazılmamışdır, ikinci dəlilim budur ki, şeir özü bir qədər zəifdir və bəhər surət Sabirə yaraşmır. Burada Sabir şivəsi və Sabir ruhu görünmür”.
Eyni zamanda cəlil Məmmədquluzadə bu məqalədə Sabirin şeirlərinin "Molla Nəsrəddin” jurnalında səkkizinci nömrədən başlayaraq çap edildiyini göstərir, lakin "Millət necə tarac olur olsun nə işim var" şeiri jurnalın 4-cü nömrəsində nəşr edilib.
Son olaraq, sanki bu günlər üçün yazılmış, Sabir irsindən sevimli şeirimdən 2 bənd paylaşım:
Dövlətliyik, əlbəttə, şərafət də bizimdir,
Əmlak bizimdirsə, əyalət də bizimdir,
Divan bizim, ərbabi-hökumət də bizimdir,
Ölkə dərəbəylik deyə xan-xanmı sanırsan?!
Axmaq kişi, insanlığı asanmı sanırsan?!
Asudə dolanmaqda ikən dövlətimizdən,
Azğınlıq edirsiz də hələ nemətimizdən,
Boylə çıxacaqsızmı bizim minnətimizdən?
Ehsanımızın küfrünü şükranmı sanırsan?!
Axmaq kişi, insanlığı asanmı sanırsan?!
Bu bəndlər 1907-ci ildə yazılmış "fə'lə, özünü sən də bir insanmı sanırsan?!" Satirasındandır, hansı ki, 113 il keçib yazılmasından, amma həmin sətirlərdən günümüzə dəyişən bir şey yoxdur.
* söyleyecek söz bulamıyorum, hakim bey
* bu entry niyə bu qədər uzun oldu ki, meows?
* olsun, qalsın buralarda, kiməsə lazım olar. Semestr imtahanı vaxtı sözlüyün çörəyini çox yemişəm <3
Mənbə:
F.Hüseynov- xx əsr Azərbaycan ədəbiyyatı
M.ə.sabir - hophopnamə
A.zamanov - sabir və müasirləri
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
yəqin ki, kimsə onu oyadıb millətin, ökənin indi nə gündə olduğunu göstərsəydi ürəyi partlıyardı
"Daş qəlbli insanları neylərdin, ilahi?!
Daş qəlbli insanları neylərdin, ilahi?!
Bizdə bu soyuq qanları neylərdin, ilahi?!
Artdıqca həyasızlıq olur el mütəhəmmil,
Hər zülmə dözən canları neylərdin, ilahi?!
Bir dövrdə kim, sidqü səfa qalmayacaqmış, -
Bilməm belə dövranları neylərdin, ilahi?!
Məzlumların göz yaşı dərya olacaqmış, -
Dəryaları, ümmanları neylərdin, ilahi?!
Səyyadi-cəfakardə rəhm olmayacaqmış, -
Ahuləri, ceyranları neylərdin, ilahi?!
Bağın, əkinin xeyrini bəylər görəcəkmiş, -
Töxm əkməyə dehqanları neylərdin, ilahi?!
Iş rəncbərin, güc öküzün, yer özününkü, -
Bəyzadələri, xanları neylərdin, ilahi?!
Hökm eyləyəcəkmiş bütün aləmdə cəhalət, -
Dildadeyi-irfanları neylərdin, ilahi?!
Surtuqlu müsəlmanları təkfirə qoyan bu
Döşdüklü müsəlmanları neylərdin, ilahi?!
Yaxud buların bunca nüfuzu olacaqmış, -
Beş-üç bu süxəndanları neylərdin, ilahi?!
Qeyrətli danosbazlarımiz iş bacarırkən, -
Tənbəl, dəli şeytanları neylərdin, ilahi?!
Ərlər hərə bir qiz kimi oğlan sevəcəkmiş, -
Evlərdəki nisvanları neylərdin, ilahi?!
Tacirlərimiz Sonyalara bənd olacaqmış, -
Bədbəxt Tükəzbanları neylərdin, ilahi?!
Sübhanəkə, sübhanəkə, sübhanəkə, ya rəb!
Baxdıqca bu hikmətlərə heyran oluram həp!."
Mənbə: Mirzə Ələkbər Sabir, Hophopnamə. Bakı, "Turan" nəşrlər evi, 2002. səh. 158-159
1. mütəhəmmil - dözən.
2. dildadeyi-irfan - irfana, elmə könül vermişlər.
3. təkfir - kafirlikdə təqsindirmə.
4. süxəndan - söz ustası, yaxşı danışan. Şair.
5. nisvan - qadınlar.
6. sübhanəkə - əhsən sənə, alqış sənə.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yatmışları razı deyiləm kimsə oyatsın,
Tək-tək ayılan varsa da həq dadıma çatsın,
Mən salim olum cümlə cahan batsa da batsın;
Millət necə tarac olur olsun, nə işim var?!
Düşmənlərə möhtac olur olsun, nə işim var?!
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Qalsaydı vəfadən əsər əyan arasında,
Dursaydı sədaqət bəylə, xan arasında,
Qalmazdı kədər zərrəcə insan arasında!
üzv ol