20. Düzü bu başlığa çox yazmaq istəyirdim ancaq bir müddət eləcə yuxarda görüb keçirdim. Yazmaq indiyə qismət oldu. qeyd: Əsasda özüm gələcəkdə oxuyum, deyə çox uzun yazacam. Azərbaycandan çıxıb getmək istəyənlərdən biri də mənəm. Əvvəlcə başlıqdaki bəzi entryləri oxudum, əsasən 3 kontekstdə idi, çıxıb getmək arzularını yazanlar, Bizim kimi gənclər getsə ölkənin axırı necə olacaq? yazanlar, Birdə Siz getsəniz belə özünüzdən qaçabilməssiniz darıxacaqsınız, minvalında yazanlar.
Əvvəlcə buradan başlayaq niyə çıxıb getmək istəyirəm? Əslində insanlarda qıcıq yaratmaq istəmirəm, ama sözlükdədə sıx-sıx gördüyüm işsizlikdən əziyyət çəkən kütlə var. Onlara baxanda mənim üçün yaxşı işə qoyulmaq, maşın almaq, öz evimin olmağı və yaxşı gəlirimin olmağı çox çətin birşey deyil, və xəyal kimi görünmür. Bir hissəsi əlimdə olan digərləridə rahat əldə edəbiləcəyim şeylərdi. Ancaq insanların başa düşmədiyi birşey var, hər şey iş ev maşın kimi şeylər deyil.
Ədalət və azadlıq yoxdur qardaş. Mən böyüməyə başladığımdan özümü insan kimi hissetdiyimdən bəri, çoxu şeyə öyrəşmişəm ölkədə, ancaq ədalət və azadlığın olmamağına öyrəşə bilməmişəm hələdə. Təsəvvür elə dediyin bir adicə fikirə görə səni sabah zəng eləyib şöbəyə dəvət edəbilərlər. Yada təsəvvür elə çalışırsan edirsən bərabərliyin olmadığı, manapoliyanın baş aldığı, yerdə biznes zad qurursan zəhmətlə, axırdada başını çuval keçirib, bütün pulu əlindən alıb buraxırlar Çölə.
Hələ azərbaycanda heçnə üçün inkişafın mühiti olmadığından danışmıram. Adicə vur tut 30-40 nəfərin girib etdiyi bu platformda belə, yazdığım siyasi entryləri sonra silirəm ki, nədi nədi gedib harasa çatıb edər, birdən səhərdən axşama kimi maaşa köləlik edən yaxınlarımı, çıxarıb işdən tullayarlar çölə. Çünki bilirlər biz azərbaycanda özümüz üçün yox, yaxınlarımız üçün yaşayırıq, ona görə bizi həmşə onlarla vururlar. Belə bir mühittədə əlbətdə azərbaycandan çıxıb getmək istəyirəm.
indi sizin kimi ağıllı başlı gənclər çıxıb getsə, ölkə necə olacaq deyən insanlara fikir bildirmək istəyirəm. Bunun üçün azərbaycanda o fikirləri qəbul edəbiləcək azad fikirli düzgün mühit və xalq yoxdur. Müharibə bizə göstərdi ki, bütün ölkə elə əri tərəfindən döyülən arvad psixologiyasındadır. 100 dəfə döyər, söyər, axırda bir dəfə başına sığal çəkər və ya onun üçün nəsə edər, o dəqiqə çevrilər onun qəhrəmanına.
Tarixdən nümunə gətirəbilərəm məsəl üçün yazıçı mirzə cəlil. Təsəvvür elə onun dövründə taytuşları tolstoy hərb və sülhü yazır, oscar wilde dorian grayin portretini yazır, Franz kafka nələr yazır. Sən nə yazırsan? milləti ayıltmaq üçün poçt qutusuna məktub atabilməyən novruzəlini, nəbilim erməninin dopusunda suvaq düzəltdiyi üçün harama battığını düşünən usta zeynalı. Nə oldu axırda? Ömür boyu xalqı oyatmaq üçün jurnallar çıxardı, əsərlər yazdı, hər fərqli hakimiyyətdə ölkəsindən qaçmalı oldu, evində kasıbçılıqdan odun olmadığı üçün öz əlyazmalarını yandırdı, axırda birtəhər bakıya gəldi, leninin ölümündən sonra avtoritarlaşan ssri sisteminə görə produktivliyini itirməli olub, bakıda əsərlərini yazdığı otaqda sakitcə yaşayıb ürəyi tutaraq öldü. Ömrünü şam kimi yanaraq, bu xalqa xərcləməyinə dəydimi? Nə dəyişdi 100 ildə? insanlar yenədə onun tənqid etdiyi, saxta şeyxlərə, saxta imam mehdilərə, zada inanıb pul qaptırır. Qızlarını məktəbdən saxlayıb, ancaq evləndirməyə çalışır. Rüşvət alıb verir, qohumbazlıq edir. Onun tənqid etdiyi kəndin insanları bugün ölkənin bütün orqanlarında oturub bizi idarə edir.
Özündən qaçabilməzsən tərzi fikirlər isə hamımızın bildiyi şeylərdi. Əlbətdə ki qürbəttə yaşamağın buruqluğu ən azından yaxınlarımıza görə həmşə olacaq. Nostalgiya hissindən isə indinin özündə belə qaçabilmirəm, qaldı xaricdə qaçaq. Ancaq yenədə hərşeyə rəğmən çıxıb getməyə dəyər.
Əvvəl xaricdə yaşayan azərbaycanlıları internetdə və s. görəndə fikirləşirdim, niyə bu qədər eqoist davranırlar? Sonradan özümdə getməyə çalışanda anladım ki, həqiqətən rahat birşey deyil. Oraya gedib çıxmaq, sənədlər, pul, zad hələ onları keçdim hərşeyi düz qoş ettin viza deyə birşey var. Təsəvvür elə hər sənədin yerin zadın hazırdı, axırda bir kündə baş səfirlik məmuru çıxıb sənə kefinə görə imtina verir. Ona görədə artıq onları qınamıram çünki həqiqətən əziyyətli prosesdi, ancaq pulunuz milyon deyilsə pulu basaram, gedərəm, deyə düşünməyin. Minimal 20-30 minlik pullarla belə, getmək çox çətin olabilər.
Ümumi azərbaycandan çıxıb getmək istəyənlər üçün tövsiyyə olaraq şablon şeyləri yazmaq istəmirəm. Digər entrylərdə deyildiyi kimi ən rahat yolu təhsildi. Birdə bunu deyim, siz mən xaricə getmək istəyirəm! deyəndən sonra ən tezi 2-3 ildə gedib çıxabilərsiniz. Araşdırmaq, tapmaq, etmək və s. Nə etsənizdə çox uzanır, hələ dil öyrənmək və sənəd sünədi demirəm. Tövsiyyə olaraqda yaşınız nəqədər azdı o qədər rahatdı xaricə getmək. inkişaf etmiş ölkələr 30 yaşındaki birini, daha çox üstümüzə qalacaq gözü ilə baxır, nəin ki, 17-18 yaşında oxumağa gələn gənci. Son olaraq bunu xəyal olaraq görməyin. Reallaşdırmaq üçün hərcür fürsətə baxın, konkret ölkə seçib, onların vizalarını, viza qaydalarını, öyrənin dilini öyrənin, və oradan insanlarla tanış olun. Bakıda fəaliyyət göstərən maklerlərdən isə uzaq durun. Uğurlar!
ciddi-ciddi bunu düşünürəm. uniersitetə qəbul olduğum vaxtdan ölkədən çıxmaq üçün planlar qururam. magistr səbəbiylə gedim, orada iş tapım, oralara da yerləşib yaşayım. hələ heç dəqiq ölkə filan da seçməmişəm, məqsədim sadəcə bu bataqlıqdan qurtulmaqdır. burada məni boğan çox şey var çünki.
keçən il yazdığım günlüyü oxuyuram gecə, bayaa bi ümidliymişəm ki, bu vaxt artıq qərarımı verib hərəkətə keçmiş olacağam. amma indi ortada heç nə yoxdur. gedim, ya getməyim, onu da dəqiq bilmirəm. çünki artıq daha vecsizəm ətrafda baş verənlərə qarşı. üstəlik gözlənilməyən çox şey yaşandı. artıq daha realist və soyuğam, çəxıb getməyin, orada yaşamağın o qədər asan olmadığını qəbullanmışam. ciddi maddiyat və çalışmaq tələb edir. pul üçün ailəmə müraciət etmək istəmirəm, qürurum götürmür. üstəlik onsuz da həll edəcək problemləri var, paz olmayım. heç şübhəsiz, birmənalı da yanaşmayacaqlar. narazılıqlar olacaq.
həm də ki... bu bataqlıqdan getməyi bacarsam da, özümdən və problemlərimdən qurtula bilməyəcəyəm. artıq hər məyusluğumda günahkar ətrafı görmürəm, düşünürəm, mənim də səhvlərim var axı.
məsafələrə öyrəşik bir insan olmuşam həmişə. ayrılıqlar başda çətin gəlir, emosional oluram. amma öyrəşəndə darıxma duyğum yox olur sanki. amma sevdiklərimi burada qoyub getməyə göz yumarammı, bilmirəm. pis vəziyyətdə olan birilərini gördükdə daim kömək etmək istəyirəm. mən getsəm kim qalar onların qayğısına? amma belədə də onsuz soyuq insanam, adətən yaxşı gün, pis günlərdə insanların yanında ola bilirəm.
sözlükdə tez-tez rast gəlirəm, *timidus* və digər xaricdə yaşayan yazarlarımıza çoxları "çıxıb getmisiz, kef edirsiz. nə dərdiniz ola bilər ki?" düşüncəsiylə yanaşırlar. amma belə düşünəndə, heç də asan deyil çıxıb getmək. əksər sevdiklərindan uzaq düşüb tamam yeni bir dünyaya atılırsan. bəzən insan elə bir ruh halında olur ki, tək ehtiyacı olan sevdiyi, dəyər verdiyi yaxın birinin isti qucaqlamasıdır...
23. artıq hər bir gəncdən eşitməkdən yorulduğum mövzu. çox dar baxıram bəlkə, amma hər çıxıb getmək istəyənin bunun üçün nəsə etdiyini düşünmürəm. bir yerdən sonra müzakirə etmək də yorur. həm də mən təhsil vasitəsilə çıxış tapdığım (ya da tapacağımı düşündüyüm) üçün özümü bir az təsəlli edirəm.
insanların axtarışında olduqları şeylər çox fərqli imiş. "çox maaş versələr, qalaram, xaricdə nə işim var", "yaxşı qazansan, azərbaycan pis yer deyil" kimi cümlələr sərf edən insanın ömrünün qalan hissəsini başqa bir ölkədə keçirib xoşbəxt olacağından şübhə edirəm.
darıxmaq, öyrəşmək və s. kimi problemlərə görə əlbəttə çətin gələ bilər. sadəcə əksəriyyətdəki təşviş çox yersizdir.
3. Mentalitetin, sistemin savadlı və dünyagörüşlü insanları məcbur etdiyi hərəkət. Ümumiyyətlə , ölkədə adam kimi yaşaya bilmək mümkün deyil. Təhsil desən, mağara cəmiyyətindən qalmadı.iqtisadiyyat desən, elə o təhsildən qaynaqlanan gerilikdi. Və ən böyük dərdlərimizdən biri olan "day-day","tanış"-la işə girmək və ya nəyəsə nail olmaq mövzuları. Cəmiyyət də ki, ürəyi gedir insanların bir -birini qınamağa. Əksəriyyətinin öz həyatı maraqsız olduğundan maraqlı insanların həyatını müzakirəyə qoyub danışmağa söz tapır. Nə qədər ki insanlar özlərinə zaman ayırıb inkişaf etmək,savad əldə etmək yerinə başqalarının həyatını müzakirəyə qoyacaq, o vaxta qədər bütün ağlı başında insanlar burdan qaçıb gedəcək.
12. Əksər azərbaycanlı gəncin xəyalı. Yuxarıda bir yazar qeyd edib ki, Azərbaycan pulun varsa o qədər də pis yer deyil. Mən bunu əgər bütün haqsızlıqlara kor olub, ya əqidəsiz, ya da əqidəni gizlədərək tox yaşaya bilərsən kimi başa düşürəm. Çox savadlı çevrəm var və arasında çox azı burda qalmaq istəyir, onlar da burda seviblər və onsuz da mümkün deyil deyə.
Gənclər niyə qaçmaq istəyir?
Səbəbi hər kəsə məlumdur. Normal təhsil almaq istəsən yox, səhiyyə istəsən, o da yox. 10 yaşındaykən böyüyüb ölkənin inkişafına təkan verəcəyimi xəyal quran mən böyüyüb eyni yaşdakı qohumlarımı məcbur edirəm ki, dil öyrənib xaricə gedin.
Getmək çıxış yoludur mu?
Məncə, xeyr! Məsələnin ən bəsit tərəfindən baxaq. Fəlakətin fərqində olan gənclər imkan tapıb qaçsa meydan kimlərə qalacaq? Ya qaça bilməyənlər? Nə qədər fərdiyyətçi olsaq da bu ölkənin gələcəyi hər birimizi maraqlandırır.
9.#178076 burda 2015 də filan hara gedirsənsə özünü də özünlə apardığını deyib söhbətə soxmuşdum.ancaq bunu bir başqa halı da odur ki hər zaman olmağı istədiyin yerlərin xəyalı ilə yaşayıb olduğun yerdən də həzz ala bilmirsən.
nostalgiyanın lənət xəstəlik olması gerçəyi də sizi daima ev həsrəti çəkməyə vadar edir, quyunun dibinə çəkir elə bil.sırf yaxın birinə bənzətdiyim insanlara sorğusuz sualsız borc filan vermişliyim belə olub .
13. Özümdən əvvəlki bütün entry'lərə qatılıram, eynən öz fikirlərimi oxudum burda. Amma yenə də, öz tərzimdə bir entry də mən yazım istədim: Bəli, zaman-zaman başımıza gələn bəzi hadisələr, düşdüyümüz iyrənc situasiyalar bizi bu ölkəyə nifrət etdirsə də, hər şeyə tüpürüb ölkədən getməyi bütün problemlərin yeganə və həqiqi həlli kimi görsək də, bir şeyi gözdən qaçırırıq həmişə: hara gediriksə gedək, özümüzü də özümüzlə aparırıq. Ölkədən qaça bilərik, amma özümüzdən əsla. Burda sual olunmalı məsələ odur ki, həqiqətənmi bütün problemlərimiz sırf bu cəmiyyətlə, bu ölkə ilə bağlıdır? Bəlkə, sadəcə, zəifik, xoşbəxt olmağı bacarmırıq. Əminikmi ki, gedəcəyimiz ölkədə axtardığımız həyatı tapa biləcəyik? Hansısa yazıçının bir sözü var e: "Sahib olmadıqlarımıza çatmaq üçün çapalayarkən sahib olduqlarımızı unutduğumuz üçün xoşbəxt deyilik". Yəni, adətən, biz öz ölkəmizdə ancaq mənfilərə, xarici ölkədə isə ancaq müsbətlərə fokuslanırıq. Halbu ki dünyada ideal bir yer, millət, ölkə yoxdur. Hər ölkənin, cəmiyyətin özünəməxsus yaxşı və pis cəhətləri var. Özüm bir tibb tələbəsi olaraq Almaniyaya getməyi qarşıma məqsəd qoymuşam, elə indi də alman dilini öyrənməklə məşğulam, amma tərəddüdlüyəm. Gedəcəyim yerdə də məni yeni sıxıntıların gözlədiyini yaxşı bilirəm: ailəndən uzaqda, soyuqqanlı və bir az da sərt insanların (almanların) arasında olmaq, öyrəşmədiyim ağız dadı (fərqli mətbəx), öyrəşmədiyim hava durumu (bir az soyuq, tutqun, buludlu səma, tez-tez yağan yağışlar və s.), ömür boyu kirayədə yaşamaq, özünə ev almağın demək olar ki mümkünsüzlüyü (ev qiymətləri çox bahadır), yeri gələndə irqçiliklə üzləşmək (çox olmasa da, olur) və ən əsası isə o ölkəyə aid olmadığını bilmək, hər addımda hiss eləmək, qonaq kimi yaşamaq. Yəni, bir ölkəyə turist kimi gedib gəzmək başqa şeydir, gedib orda yaşamaq, ömrünü orda keçirmək tamam başqa. Avropa haqqında belə bir cümlə çıxmışdı qarşıma: Avropa avropalılara gözəldir (yəni, qıraqdan gələnlərə yox, yerli əhaliyə). Əlbəttə, deyə bilərsiniz ki, "bütün bunlar burdakı problemlərin yanında heç nədir, yavaş-yavaş öyrəşmək olar", amma yaşamadan bilmək olmaz. Düşünürəm ki, pulun varsa, imkanın yaxşıdırsa, elə ən yaxşı yer Azərbaycandır (hazırkı zaman və yaxın gələcək üçün). Amma bunun da bir sonu var, təbii. 2040-2050-ci illərə qədər ölkə heç yaşanmayacaq hala gələcək, məncə (tezliklə, neft əsrinin bitib hər şeyin elektriklə işləyəcəyini, lakin elmin və texnologiyanın sürətlə inkişaf etdiyi dünyada Azərbaycanın gələcəyə heç bir yatırım, sərmayə qoymadığını nəzərə alsaq)
Uzun sözün qısası, Azərbaycanı tərk etməyin əleyhinə deyiləm, sadəcə bu barədə qərar verərkən realist düşünmək, obyektiv yanaşmaq gərəkdiyini vurğulamaq istəyirəm. Azərbaycanı tərk etmək ən son variant, son çıxış yolu olmalıdır, artıq hər şeydən əlin üzülübsə, qalıb nələrsə eləməyin, nələrisə düzəltməyin, özünü xoşbəxt etməyin heç cür mümkün deyilsə, bu təqdirdə xaricə köçmək barədə düşünmək olar.
4. bəlkə də heç nəyi düzəltməyəcək. hara getsək özümüzü, burda yaşadıqlarımızı, öyrəndiklərimizi də özümüzlə aparırıq. ən azından məndə elə olmuşdu. olduğum heç yerdə rahatlıq tapa bilməyib olmadığım yerlərə maraq saldım və orda da olandan sonra əslində heç yerə aid hiss etmədiyimi anlamış oldum. yəni, mənim üçün çarə azərbaycandan çıxıb getməkdə deyil. böyük ehtimalla özümdən daha uzaq bir yer tapana kimi burdayam. ( kim bilir bəlkə də deyiləm?)
18. Dünən gecə evə qayıdanda bunu düşünürdüm, özümü dərk etməyə başladığım vaxtlardan getməyi xəyal etmişəm, amma həmişə başqa vaxta qalıb. Artıq bu başqa vaxt üçün çalışmağa başlamaq lazımdır. Nə bundan o tərəfi, nə də başqa vaxt yoxdur artıq. Hələ də gec deyil başlamaq üçün, amma bir vaxt gələcək onda gec ola bilər.
16. heyf ki, mənim ölkədən çıxanda iş təcrübəm az idi, nə işləyə bildim adam kimi nədə təhsilə fokuslana bilmədim, bonus olaraq səhv ixtisas seçimi də üstündə, amma ən böyük arzularımdan biri həqiqətən çıxıb getməkdir, kollec də olsa başlayıb bir peşəyə yiyələnib qalmaqdır məqsədim bunuda bir kənara yazım bəlkə bir gün bu entryimə baxıb, xəyallarımın gerçək olduğun gördüm...
19. Bir Azərbaycanlı kimi mən də çıxıb getmək istəmişəm, məktəb vaxtlarından bəri bunu xəyal edirəm. Yazılan bütün entry'lərə qatılıram, və bilirəm o qədər asan deyil getmək, əlbəttə ki, maddi olaraq.(( Təhsil almaq üçün getsəm belə daha sonra orada yaşamaq, iş tapmaq və.s pul tələb edir. Uşaq vaxtı bunun xəyalını quranda gedeceyimdən çox əmin idim. 18 yaşım var və artıq bütün bu həyat, təhsil, yaşamaq və insan olmaq qayğısı məni çox yorur burda. Artıq xəyallardan çıxıb real həyata qayıtmalı və bir şeylər üçün çalışmaq lazımdır
10. Bunu etməkçün hər bir halda pul lazımdı. Kim ki deyir xərc çəkməmiş gedirəm, ya filankəs xərc-xəsəratsız filan ölkəyə gedib işləyir ya oxuyur, bilin ki yalan söhbətdi. Heç bir ölkə qapılarını açıb azərbaycanlılar gəlsəydi burda iş, təhsil ya yaşayış hüququ verərik demir. Pulsuz təhsilçün belə gedə bilsəniz həyatınızı davam etdirə bilmək üçün pul lazım olacaq. Bu da avro və dolların məzənnəsinə, xərclərə nəzər saldıqda təhsilhaqüından falan əlavə sırf yaşayış xərcləri üçün illik 10-15.000 arası dəyişir. Bu da getmək istəyənlərin və elə bir çox azərbaycanlının verə bilməyəcəyi məbləğdi. Azərbaycanda işləyib pul yığmaq da nisyə söhbətdi. Çünki aylıq 1000 manat qazanıb, qara qəpik belə xərcləməsəniz (ki elə bir şey mümkün deyil) təhsil alacağənız müddətdə sizə lazım olacaq ümumi məbləği toparlamaqçün rahat 3 ilə 5 il arası burda işləmək lazım olacaq. Niyə təhsili deyirəm, çünki harasa gedib qala bilmək üçün ən rahat və səmərəli üsul budu. Odur ki xəyal qurun, ancaq reallıqdan çox yüksəlməyin ki yerə dəyəndə salamat yeriniz qalsın.
24. gələn ilin sentyabrı edəcəyim şey. polyak dili sertifikatı alıb 1 illik də olsa gedirəm buralardan bir az dincəlməyə. əlimdəki şansı bu dəfə itirməyəcəm. bomba kimi olan hər şeyi daha da davam etdirməyin vaxtıdı. kiməsə görə dəymir.
)