+21 əjdaha
1. artıq tam şəkildə sübut olunmuş hipotezislərdən biri.məsələn, qədim insanların elektrikdən istifadə etməsi.
2000-ci illərin əvvəllərində misirdəki məşhur xeops piramidasını tədqiq edən alman arxeoloqları gözlənilmədən çəkisi 5-10 ton olan daşlardan birinin hərəkətə gəldiyinin şahidi olurlar. 8-10 metrlik yerdəyişmədən sonra daş öz hərəkətini dayandırır. daşın kənara sürüşməsi nəticəsində yaranan boşluqdan müasir stolüstü lampaları xatırladan onlarla çıraq işıqlanır.
normal olaraq, arxeoloqlar özlərini itirirlər. onlar özlərinə gəlməmiş daş geri qayıtmağa başlayır və yavaş-yavaş divardakı öz yerini tutur və yalnız bu zaman arxeoloqlar daşın hərəkət trayektoriyası üzrə parlaq qığılcımların çıxdığını görürlər. bu hadisəni sonralar nəql edən arxeoloqlardan biri: "mən şübhə etmirəm ki, piramidanın divarları elektrik cərəyanı ilə hərəkət edən daşlardan hörülüb", - demişdi. çünki daşın hərəkət trayektoriyası üzrə çıxan parlaq qığılcımlar müasir tramvayların elektrik xətti ilə hərəkəti zamanı çıxan qığılcımları xatırladırdı. eyni zamanda daşın arxasındakı boşluqda bərq vuran çıraqlar da sanki gündüz lampalarının (lüminessent lampalarının) başqa formada təkrarı idi. arxeoloqların daşı yenidən "hərəkət etdirmək" cəhdləri isə nəticəsiz qalır. belə ki, 5-10 tonluq daşı yerindən tərpətmək mümkün olmur. bu daşı parçalamaq istəyinə isə misir hökuməti rədd cavabı verir.
amerikalı arxeoloq dikson isə xeopsda digər bir maraqlı hadisənin şahidi olur. gecəni xeops piramidasında keçirən dikson qəfildən daşların işıq saçdığını görür. əvvəlcə, o batmaqda olan günəşin şüalarının piramidanın içərisinə süzüldüyünü düşünür. ancaq sonra o, gecə saat 2 olduğunu xatırlayaraq, bu fikrindən daşınır. dikson daha sonra yazır: "mənə elə gəldi ki, daşlardan gələn bu işıq seli əks tərəfdən, yəni daşların arxasından gəlir. ancaq çəkisi onlarla ton olan bir daşı hansısa bir işıq selinin dəlib keçməsi üçün piramidada kiçik bir günəş olmalı idi. mən şahid olduğum bu hadisədən indi də özümə gələ bilməmişəm"...
yalnız diksonun açıqlamasından sonra arxeoloqların qədim qəbirlərdən tapdıqları müxtəlif əşyalar mütəxəssislər tərəfindən diqqətlə nəzərdən keçirilməyə başlayır. çünki istər alman arxeoloqlarının, istərsə də amerikan arxeoloqlarının şahidi olduqları hadisələr qədim insanların elektrikdən istifadə etdiklərini göstərirdi.
ancaq bunu necə isbat etmək olardı? ümid yenə də bu günə qədər gəlib çıxan qədim sivilizasiyalara məxsus abidələrdən və ya sərdabələrdən tapılan əşyalara qalırdı.
qədim insanların elektrikdən istifadə etdiklərini sübuta yetirən ilk tapıntı bağdad ətrafında aparılan qazıntılar zamanı tapılan və muzeydə saxlanılan 613 muncuq dənəsi, gil fiqurlar, müxtəlif formalı kərpiclər və silindr oldu. eradan əvvəl 243-226-cı illərə aid olan bu silindr misdən hazırlanmışdı. onun daxilində dəmir mil var idi. alman arxeoloqu vilhelm keniq iraqdan berlinə qayıtdıqdan sonra bağdad muzeyində saxlanılan silindri oradan tapılan digər əşyalarla müqayisə edir. bütün əşyalarda sulfat turşusunun təsiri ilə əmələ gələn korroziya özünü göstərirdi. tapıntıları bir neçə dəfə mütəxəssislərlə tədqiq edən keniq: "sanki elektrik gərginliyinin artırılması üçün 10-15 batareya paralel şəkildə birləşmişdi. bu yolla qədim insanlar əşyaların üzərini qızıl və gümüş tozu ilə örtürdülər", - deyir. londondakı elm muzeyinin əməkdaşı, tədqiqatçı uolter uinton 1962-ci ildə iraqdakı qədim əşyalar muzeyinin yeni binaya köçürülməsində şəxsən iştirak etmişdi. muzeydə gördüklərindən heyrətə gələn uinton demişdi: "əgər kimsə mənə desəydi ki, elektrik enerjisindən 2000 il əvvəl istifadə ediblər, mən onun ağlını itirdiyini zənn edərdim. ancaq muzeydə müasir dövrümüzdəki elektrik batareyalarını xatırladan batareyaları görəndən sonra qədim insanların elektrikdən istifadə etməyi bacardıqlarına şübhə etmədim".
bağdaddakı muzeylərdən tapılan batareyaları xatırladan əşyaların həqiqətən elektrik enerjisi üçün nəzərdə tutulub-tutulmadığını öyrənmək üçün abş-ın iki elmi-tədqiqat mərkəzinə müraciət edildi. sifariş alanlar eyni tapşırıq aldıqlarından xəbərsiz idilər. hər iki elmi-tədqiqat mərkəzinin tapıntılar üzərindəki sınağı gözlənilməz oldu. batareyalar 18 gün ərzində
0,5 volt elektrik enerjisi hasil etdi. məlum oldu ki, qədim insanlar batareyalardan elektrik enerjisi almaq üçün sitrat və sulfat turşusundan istifadə ediblər. bolqarıstandan tapılan və 4000 il bundan əvvələ aid edilən əşyaların da üzərinin qızıl tozu ilə örtülməsi məhz bu cür batareyalardan istifadə etməklə mümkün olmuşdu. halbuki analoji qalvanik örtü sistemi yalnız xvı əsrdə tapılmışdı. tədqiqatçılar belə güman edirlər ki, qədim sənətkarlar adi metalın üzərini bu metoddan istifadə edərək qızıl tozu ilə örtürlərmiş. bütün bunlar da misir piramidalarının tikilişində və tonlarla çəkisi olan daşların asanlıqla yerdəyişməsində elektrikdən istifadə edildiyini sübuta yetirir.
xıx əsrdə misir piramidalarının dərinliklərinə enərək onu tədqiq edən ser norman lokayer göz-gözü görməyən zülmət qaranlıqdakı daşların üzərində olduqca dəqiqliklə həkk edilən çox incə rəsmlər aşkar edir. bu rəsmlər müasir elektrik lampalarının xatırladırdı. firon denderə aid edilən sərdabənin divarlarında da elektrik izolyatorlarının, stolüstü lampaların rəsmləri həkk edilmişdi.
digər bi tapıntı da tədqiqatçıları heyrətləndirməkdə davam edir. belə ki, eradan əvvəl 320-ci ildə məşhur çar ptolomeyin dövründə göydə çaxan şimşəkdən qorunmaq, ondan gələn təhlükəni insanlardan uzaqlaşdırmaq üçün ildırımötürənlər quraşdırılmışdı. bu məqsədlə sakkara adlanan yerdə xüsusi planer quraşdırılıb. planerin qanadları 18 santimetr idi. bu da ildırımın zərərsizləşdirilməsi üçün kifayət idi. planerin qanadları müasir aerodinamika sahəsində əldə edilən biliklərdən də üstün şəkildə, olduqca dəqiq hazırlanmışdı.
sakkarada tapılan digər bir qədim rəsm də tədqiqatçıların diqqətini cəlb edir. bu rəsm uçuş aparatının, müasir təyyarələrin modelini xatırladırdı. alimlər bu rəsmin təyyarə olduğuna artıq şübhə etmirdilər.
antikiter adası yaxınlığında isə akvalanqlar dənizin dibində korroziyaya uğramış metal cihaz tapırlar. cihazı təmizləyəndən sonra
onun mürəkkəb quruluşa malik siferblatdan və 6-lıq sistemdən ibarət olduğunu görürlər. eradan əvvəl 65-ci ilə aid bu tapıntını tədqiq edən nyu-cersi ştatının prinston elmi-tədqiqat mərkəzindən derek con de soll prays onun müasir kompyuterin analoqu olduğunu iddia edir və bunu sübuta yetirir. bu kompyuter astronomik hesablamalar üçün nəzərdə tutulmuşdu.
abş-da nəşr olunan "scientific american" jurnalı yazır: "qədim insanların elektrikdən istifadə etmələri, kosmik gəmilərlə səyahətə çıxmaları bizi həm təəccübləndirir, həm də kədərləndirir. çünki biz hələ də qədim sivilizasiyaların əldə etdikləri biliklərə malik deyilik"...