əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
lütfi zadə
-
ikili say sistemi
-
yazarların özlərinə belə ləzzət eləyən entryləri
-
lost time hədiyyəsi
-
məntiq
-
sorit paradoksu
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+26 əjdaha
2. (bax: süni intellekt)
(baxma: bulanık mantık)
(bax: lütfi zadə)
![]()
1961-ci ildə lütfizadə tərəfindən ortaya atıkmış məntiqdir.
klassik aristotel məntiqində hər hansı bir fikir ya doğru ya da yalan ola bilərdi və 0 və ya 1 dəyərini alırdı. qeyri-səlis məntiqdə (fizzy logic) isə bir fikir 0-dan 10-a qədər dəyər ala bilər. misal olaraq klassik məntiqdə hava ya istidir ya da soyuq. qeyri-səlis məntiqdə isə hava çox isti, bir az isti, bir az soyuq, çox soyuq və s. kimi dərəcədə ola bilər. komputer və digər texnoloji alətlər bulanıq məntiqlə işləyir.
+13 əjdaha
8. gündəlik həyatda qarşımıza çıxan məntiq. zatən hər gün ifadə etdiyimiz bir çox şey qeyri-səlis (türklərin dili ilə desək bulanık) formaya malikdir. məs: isti, soyuq, gənc, qoca, uzun, qısa və s. kimi sözləri dəqiq bir biçimdə yox çox vaxt qeyri-müəyyən istifadə edirik; çox qoca, çox gənc ya da çox isti və ya çox soyuq kimi. insanın dəqiqlik ifadə etməyən vəziyyətlərdə apardığı analiz, verdiyi qeyri-səlis qərarlar bu nəzəriyyənin tətbiqinin əsas hissəsidir. nəzəriyyənin banisi bakı doğumlu cənubi azərbaycanlı ata və yəhudi ananın ailəsində dünyaya gələn lütfizadədir. lütfizadə 60-cı illərdə yayımladığı məqalələrdə üst entrydə sözü keçən qeyri-müəyyən sistemlərdə qeyri-səlis çoxluqlar fikrini ortaya atır. lütfizadə uzun müddət heç bir reaksiya görmür ancaq sonradan yapon şirkətləri bunun böyük bir kəşf olduğunu görüb irəli atılırlar. beləcə qeyri-səlis məntiq robotlardan tutmuş görüntü tanıma texnologiyalarına qədər tətbiq olunur. nə isə' keçək məsələyə.
qeyri-səlis məntiqdə qeyri-səlis çoxluqlara və qeyri-səlis çoxluqlara aidlik funksiyasına baxaq. qeyri-səlislik (bulanıqlıq) nədir? məs: burdan 
bu şəkildə fərqli tonda rənglər görürük. halbuki elə nöqtələr varki rəngləri bir-birindən seçmək mümkün deyil. yəni sərhədləri bir-biri ilə qarışıb. hər rəng çoxluğuna qeyri-səlis (bulanıq) çoxluq deyirik. bu çoxluğa aid olma dərəcəsi-funksiyasınıda bu yolla izah etmək olar; sağa doğru irəlilədikcə qırmızı bulanıq çoxluğa aid olma funksiyası artır ya da tam əksinə. qeyri-səlis çoxluqlar qeyri-səlis sistemin əsas prinsipidir. lütfizadənin öz yazısı ilə desək; çoxluğa daxil olmayan elementlərin aidlik dərəcəsi 0, tam daxil olanların isə 1'dir. qeyri-səlis çoxluqlar 0 ilə 1 arasında dəyişir. klassik çoxluqlar nəzəriyyəsində qeyri-səlis çoxluqlar deyə bir şey yox idi və element ya bir çoxluğa daxil idi ya da deyildi. ancaq lütfizadə işi kökündən dəyişdirdi. birazda irəli gedək;
klassik məntiq iki səlis sistemdən ibarətdir; məs: doğru-yanlış, 1 və ya 0 və s. qeyri-səlis məntiq isə 1 və 0 arasında dəyişən qeyri-səlis çoxluqlardan ibarətdir. klassik məntiqdə element bir çoxluğa aid ola və olmaya bilər; başqa seçimi yoxdur. məs: biri arıqdır (1). biri arıq deyil (0). qeyri-səlis məntiqdə isə aidlik dərəcəsi dəyişir; biri çox arıqdı (0.95). biri biraz arıqdır (0.5). bugün ən adi nümunə paltaryuyanlardır. ağıllı paltaryuyanlar içinə atdığınız paltarın çirkliliyini, ağırlığını və s. analiz edib bütün bunlara görə hansı proqramda çalışacağını seçir.
bir sözlə lütfizadənin bu nəzəriyyəsi texnologiyada hər yerdədir.
+6 əjdaha
4. 1965 də lütfi əsgərzadə, dünyada bilinən adıyla lotfi zadeh tərəfindən kəşf olunub. qısaca, qeyri səlis məntiq, qəti olmayan dataları, qarmaşıq çoxluqları və riyazi olmayan ifadələri bilgisayara girəbilmək üçün istifadə olunan məntiqdi.
klasiq çoxluq teorisi loru dildə desək, bir element a çoxluğuna ya aiddir ya deyildir deyirdi, ama bu nəzəriyyədə, ola da bilər, olmaya da bilər, birdən çox çoxluğa da aid ola bilər, neçəsə faiz ehtimalla aiddir, kimi qarmaşıq şeylər var.
kondisioner, tozsoran ve s. kimi ev elektronikasında, ksereks şeylərində, liftlərin kontrolunda, süni zəka sistemərində, robotlarda zadda tətbiq olunur.
+3 əjdaha
3. təməlini kvant fizikasındakı heizenbergin zaman-məkan qeyri müəyyənliyi anlayışından alan,və azerbaycanlı alim lütfüzadə tərəfindən toparlanıb inkişaf etdirilən təlim. günümüzdə istifadə elədimiz bütün dijital texnikanı qeyri səlis məntiqə borcluyuq.
+4 əjdaha
11. əli abbasov -ex nazir- bu sahədə öz sözünü deyibmiş. öyrənildiyində təəccübləndirən məlumatlar bazasına daxil etmək olar.
buyur burdan bax
və bu
+4 əjdaha
7. qeyri-səlis çoxluqlar prinsipi ilə inşa olunan məntiq paradiqması. qeyri səlis çoxluq o deməkdir ki, burda, çoxluq elementlərinin çoxluqda təmsil olunması dərəcələndirilən və paylaşılandır. q.s.ç-da, hansısa a elementinin a çoxluğuna aidliyini bildirmək üçün, onun aidlik dərəcəsi də göstərilir. məs: a, 25 faiz a çoxluğunun, 35 faiz b çoxluğunun elementidir. bu funksiyanı g ilə göstərsək, g(a) ->[0:1], əgər g(a) sıfıra bərabərdirsə, deməli a elementi a çoxluğunda yoxdur. yox əgər a = 1 isə, a elementi a çoxluğunda bütünlüklə təmsil olunur və hansısa ixtiyari b, c, d çxoluqlarında təmsil olunmur. q.s.m də elə bu çoxluqlarda kəmiyyət dəyişikliyini ifadə etmə formasıdır.
q.s.m.-in ən əsas tətbiq sahəsi, süni zəkaya əsaslanan maşın öyrətmə alqoritmləridir.
+5 əjdaha
1. (baxma: lütfüzadə)
+1 əjdaha
10. indiki vaxtda bir çox dizaynda istifadə məntiq.
axtar dəyərlərin axtarıldığı dizaynlarda bulanıq məntiqə müraciət edilər. axtar dəyərlər, xüsusilə humanoid robotlar və süni zəka işlərində çox istifadə edilməkdədir. ayrıca bəzi inkişaf etmiş texnologiyaların dizaynında da istifadə edilməkdədir. məsələn ağıllı soyuducular və ağıllı sobalar. sənayedə hidravlik və pnevmatik sistemlərdə, mexaniki sistemləri nəzarət edən elektronika sistemlərin proqramında da bu məntiq istifadə edilməkdədir.
lütfi zadə'nin dünyaya hədiyyəsidir. söyləmədən keçməyək.
+2 əjdaha
5. xeyli qəliz məntiqdir.
hamısını göstər
