andrey tarkovski

Ölməmişdən əvvəl verdiyi son müsahibəsi :
"Sənət yaradıcının aynadakı yansımasıdır. Bizlər sadəcə bunu təqlid etməkdən başqa bir şey etmirik. Sənət, yaradana bənzədiyimiz müəyyən bir andır. Tanrısız bir sənətə inanmıram."

Humanitar sinifdə oxuduğum üçün bu sahələr üzrə olimpiyadalara hazırlanırdıq. Ədəbiyyat müəlliməmiz iki əlaçı və əlaçı olmağa potensialı olan üçüncü şəxsi (bu mənəm) seçmişdi. Həmçinin müəllimə çox liberal, sovet dönəmin yansıması idi. Bizə sənətkarın Stalker filmimi izləyib haqqında bir səhifəlik düşüncələrimizi yazmağımızı istədi. internetin çətin tapıldığı an diskini tapıb izlədim. izlədim deyəndə iki-üç dəfə cəhd elədim hər dəfə də yuxuya qaldığım üçün izləməyi buraxdım. Həmin gün yaxınlaşdı , məndə uşaqlardan tək-tək soruşuram ki, nə düşünürsüz ? Biri Stalker oyunundan falan danışdı, digəri də metaforalar belə gəldi falan dedi. Müəllimə üç şəxsin arasında ən zəif bənd olduğum üçün ilk məndən fikirlərimi soruşdu. Özümü sındırmadan çernobil hadisəsindən, mutantlardan falan danışdım.

Heç bir şey anlamamışdım. Filmin nə üçün çəkildiyini verdiyi heç mahiyyəti tuta bilməmişdim. Üzərindən bir neçə il keçəndən sonra filmin adını google edib rejissor'u tapıb bütün filmlərini izləmək qərarına gəldim. Bu dəfə daha güclü bazaya malik idim və anlayacağımı düşünürdüm. Yuxarıda yazdıqlarımın səbəbi odur ki, əgər fəlsəfədən anlamırsınızsa baş yormayın. Buraxın sizin üçün David Fincher, Nolan kimi rejissorlar filmlər çəkir. Oturun John Wick'ə , Logan kimi filmləri izləyin. Sənət, ədəbiyyat, kino qarışımı hazırlanmış smooth cocktail sizə ağır gələr. Həmçinin şairin filmləri mənə də hələ yetəri qədər anlaşılan deyil.

Ivan's Childhood - rejissorun ilk uzun metrajlı və anlaşılması ən asan filmdir. Adından da bəlli olduğu kimi ana obraz ivan'dır. Sovet dövründə yaşamış və müharibə görmüş rejissor sizə nə çəkib göstərə bilər ki ? Şeirimiz başlayır. ilk adı : Revenge'dır. Nazi almaniyasının ivan'ın kəndinə hücumu və ivan'da yaratmış olduğu nifrət çərçivəsində onlara qarşı mübarizə aparmağa çalışan bir obraz yaranmışdır. Müharibə hər zaman qəhrəmanlar yaradır və bu qəhrəmanlar özlərini yox etməyə məhkumdur. Bu təbiətin bir qanunudur. Filmlər heç bir zaman insanları əhilləşdirmək üçün ərsəyə gəlmədi. Əgər belə olsaydı hələ də insanlar ölüb, qanlar tökülməzdi. Müharibə zamanı yıxılmış bir yerlərə sığınmağa çalışan bir uşağın xəyallarını şahidlik edəcəksiz. (bax: The Thin Red Line)

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

yazarların başına gələn maraqlı hadisələr

universitetin ilk illəri, hamı ilə qurulan münasibətlər nəticəsində marketing'lə məşğul gənclərin gözündə potensial müştəri halına gəlmişdim. bu minvalla bir nəfər oğlan mənə yaxınlaşıb dedi ki, gəl səni tədbirlə bağlı türkiyəyə yollayaq. ilk başlarda xoş qarşılamadım ki, həvəsim yoxdu. həm də o zaman parti təşkilatçısı falan idim deyə istəmirdim yayda gedim türkiyəyə. nə isə elə oldu ki, insan fobiyam yaranmağa başladı və təşkilatçılığı falan buraxdım. təklifi dəyərləndirib bursa'ya getdim. sən demə türklər bursaya istanbul ilə 40 dəqiqəyə çatır. mən, dostdan yaramamış bakı-istanbul-izmir bileti aldım. ordan da avtobusla manisa falan deyə-deyə bursaya çatdım.

amma ilk olaraq hələ izmirdə dayanaq. o günə qədər evdən ilk dəfə idi ki, çıxıb tək səyahət edirdim. hava limanında türklər məni tək qoymadı gaziemir adlı bir yerə buraxdılar ki, gedib özünə hotel tap. məndə hansına girsəm gecəlik 200 tl oxuyurdular deyə dedim, tullanarlar sizin "iki dövlət bir millət" anlayışınıza. (baxma: türklərdən nifrət etmə səbəbləri) gaziemir'də gecəklubunun qarşısından keçirdim. necə gecəklubu idisə qızlar masaların üzərində striptiz oynayırdı. ayaqlarım tərpənməz oldu. ilk dəfə idi ki, canlı-canlı yarıçılpaq qız görürdüm. birdə gördüm əlini çiynimə qoymuş biri səslənir ki, "koçum ne arıyon ?" bir anda qorxub buna boylandım ki, bədən kilo olaraq muxtariyyət elan edib. çəkinib dedim ki, "abi ben bursaya gidicem, vağzala gidicek maşın axtarıyorum" mən də türk liseyində bir neçə ay təhsil almış sonra azəri liseyini bitirib ruslar ilə takılan şəhər uşağıyam. buna 10-15 dəqiqə vağzal izah edirəm. nə isə sən demə bu elə özü taksi şoferi imiş. dedi ki, gəl sənə kıyak edəcəm 35-40 tl yazar gidelim. mən də "gedəlim, canım" dedim. bu hissəsində isə bilmirəm "canım" quş qızlara deyilirmiş. (hər dəfə universitetlərə e-mail yazanda thanks, dear sir/madam deyiridim). tərs-tərs baxışlar arasında oturdum taksiyə. məni vağzala düşürüb 70 tl'imi aldı ki, sən deyən vağzal başqa yer imiş. mən səni başqa yerə gətirmişəm. bursa'ya avtobuslar burdan gedir. onsuz səsimi çıxarmaya qorxan mən götürüb 70 tl verib düşdüm.

sonra da avtobusla bir neçə saatlıq yol ilə bursa'ya yola düşdük. o qədər yorğun idim ki, heçnə gözüm görmürdü. avtobus saxladı ki, tualet kimi işlərimizi görək. məndə ac idim. dedim gedim biraz yemək yeyim. tualetə gedib əlimi falan yuyanda gördüm ki, avtobus yola çıxır. avtobusun arxasınca bir qaçıram bir qaçıram ki guya çatacam. 150-200 metrdən sonra nəfəsim kəsildi , çatanamadım. söyə-söyə kafeyə qayıdıb dərdli-dərdli düşüncəkdim ki, gördüm eyni avtobusa oxşayan ağ rəngli avtobusun qabağında bir oğlan durub çatışmayan insanları gözləyir. sən demə onlardan biridə mənəm. heç demə avtobus bizi düşürüb arxaya parking edibmiş. o an tanrı ilə aramızda qısa məhəbbət hissi olmadı da deyil. əlimi göyə qaldırıb tanrıya o qədər təşəkkür edirəm ki, erdoğan görsə fetöcü bilib həbsə atar.

axırda gəlib çatmışam bursa'ya və məni gətiriblər tədbirin keçiriləcəyi yerə. baxıb görürəm ki, a kişi, nə hotel ? "kız yurd evi" yazılıb. məndə sovetskidə böyümüş mentalitet ruhlu biriyəm. abi peki karizma deyə-deyə birdə gördüm otağımı belə seçiblər. mənə bolqarıstanlı daniel deyə biri düşüb. adamın ayağına baxıram ki, ayağı qolundan böyükdü. o günə qədər bakıda ayağı elə birini görməyib gəlib düşmüşəm avropalının yanına. sən demə bütün avropalı belə imiş. nə isə bununla dostlaşdıq falan. daniel'də 1 oğlan 4 qız gəlib. mən də düşünürəm ki, bu indi qızlara otveçatlıq edər. ona görə heç bolqar qızlarına girişməyi planlamıram ki, bu ləpir də mənə girişməsin.

bir neçə gün keçəndə elə-belə söz atdım ki, ala sizin qızlardan biri o dəfə slovak oğlanın otağında idi. nə əcəb çəkib qıza demədin ki, "azzz, sən bizim namusumuzsan bu nədi biabır edirsən bizi ?" yəni o günə qədər mən o şəraitdə böyümüşdüm. heç kəsdə qınamasın məni, məhləmizdə 10 nəfərin 8-i potensial lənkəranski'dir. 2-si də mənim kimi ,fağır. oxumağa çalışan. o vaxtlar hələ yadımda idi , təzə-təzə 158 nömrəli məktəbin qarşısında qız namussuz çıxmışdı deyə onunla gəzən aleksey'i tutub bıçaqlamışdılar ki, ala sənin qızın pis yolun quşudur.

daniel birdən sərt reaksiya ilə dönüb dedi ki, ala gijdıllahsan ? bolqarsıtanda 40 mindən çox yeniyetmə bakirə deyil. bizdə 16 yaşından sonra bakirə olmayan qıza pis baxırlar ki, bu qız eybəcərdi. ürəyim elə döyünür, elə döyünür. gəl görəsən. yanımda hər hansı bir azərbaycanlı həkim olsaydı tutub əməliyyat edərdi (taaaam şaka yaptım). hələ dedi ki, fılan qız yanır. atəşini söndürməyə birini axtarır. dedim ala sən nə bilirsən ? dedi baxan kimi görünür.

məndə guya panyatkalı oğlanamda. bunun 24 mənimdə 18 yaşım var. aslı adında bir qız var idi. daniel'də bunu bəyənirdi. dedim ki, ala birdən aslını otağa gətirəsi olsan deyərsən çıxaram. ilk əvvəl təəccübləndi . sən demə avropalılarda buda normal imiş sonra isə qəbul elədi.

nə isə bu sözümdən bir neçə gün sonra qalxıb biraz uşaqlarla söhbət edib düşdüm ki, aşağıda duş alım. duş alıb yuxarı qayıtdım ki, qapı bağlı. sən demə oğlan qızı içəri salıb qapını bağlayıb yatıblar. axşam-axşam düşüb tədbir keçirənləri axtarıram ki, əlavə açarı bunlardan alıb otağa girim. əynimdə birdənə şortik ilə düşüb aşağıda təşkilatçıları tapa bilməyəndə gördüm ümumiyyətlə "kızlar yurduna" girənmirəm. qapını döyə-döyə qaldığım bir moment məni şortik ilə "kızlar yurdunun" qabağında jandarma görə. sapık bilib aparalar məni jandarma ofisinə ki, derdini amirimizə anladarsan.

o gecə hər şeydə cool takılan, normal kimi qarşılayan və mentalitetin də, ponyatkanın da nə olduğunu bilməyən daniel otaqda türk qız ilə yatanda mən səhər amirin və təşkilatçıların gəlməsini gözləmək üçün gözətmə yerində gözləməli oldum.

sonra mı nə oldu ? bakı'ya gəldikdən sonra mentalitetə də, panyatkayada tüpürdüm. çünki başıma o qədər hadisə gəlmişdiki düşüncə olaraq çox dəyişmişdim. məni türkiyəyə göndərən oğlanın da gözlərini burdan öpürəm .

mr. tambourine man

Əfsanənin üzərində ən çox sual işarəsi buraxmış mahnılarının başında gəlir. (bax: Bob Dylan) dinləyən biri onun heç bir mahnısının boşa yazılmadığını bilir. Mahnının hekayəsi qaçış haqqındadır. Gündəlik həyatdan bezmiş bir insanın bütün iyrəncliklədən qaçma çabasıdır. Bunu bizə bir hekayəbazın dilində anladır. Yuxusu gələn xəyalpərəst hekayəçi axşaşımın sonlamasını istəmir. Buna görə də yatmağı qəbul etmir. O, səhərin uzaqda olduğunu və küçədə ölü birindən fərqi olmadığını və bunun çox cansıxıcı olmasını diqqətə çəkməyə çalışır. Başlarda iki xarakter ortaya çıxır : narrator və mr. tambourine . Lakin :

‘And if you hear vague traces of skippin’ reels of rhyme
To your tambourine in time, it’s just a ragged clown behind
I wouldn’t pay it any mind
It’s just a shadow you’re seein’ that he’s chasing’.

Sözlər ilk başlarda the tambourine man işarətləyir və daha sonra narrator obrazını ünvanlanır. Lakin üçüncü şəxs olan klon kimdir ?

Mahnıda tambourine man kim olduğu haqqında bir çox şübhələr olsa da, Dangerous Minds filminin sübutlarına görə "tambourine" ləqəbli şəxs Bob'ın drug dealer'ıdır və mahnının sözləri sürrelastic olaraq LSD'yə ünvanlanıb. Bundan savayı Bob Dylan bu mahnını yazarkən dostları ilə səyahətdə imiş və həddindən artıq narkotik alaraq bu mahnının sözlərini yazmışdır. Lakin Bob hər dəfə bu ifadələri yalanlayıb və sözlərinə görə tambourine dediyi şəxs və ilhamlanaraq yazmış olduğu mahnı Bruce Langhorne ilə bağlıdır. Bruce onun yanında işləyən qaval (tambourine) çalan idi. Bruce Bob ilə əvvəlki albomda işləmiş və türk qavalını çalmış şəxs idi.

(youtube: )

kino tarixinin unuldumaz ölüm səhnələri

əslində uzun müddət idi ki, kinolar barəsində yazmırdım və yazmağı da düşünmürdüm. mənə görə kinomotoqrafiyanın yaddaşdan silinməyən ölüm səhnələri : həmçinin təbii olaraq personajlar öldüyü üçün spoiler olacaq. amma çalışacam ölən personajların adlarını "spoiler" kimi qeyd edim.

1. pat garrett & billy the kid - bob dylan sevən biri olaraq knockin' on heaven's door mahnısının yazılmış olduğu və ilham mənbəyi olmuş film haqqında istədim birinci başlayım. film olaraq sinifdə qalmış olsa da hekayəsi real hadisələrə əsaslanır beləki 18 əsrin ortalarında new mexico ştatına köçən iki dost ayrılmaz ikilidir. ata-oğul münasibəti olan bu ikili arasında münasibət pat'in polis olması ilə dəyişir. beləki pat ən yaxın dostu billy'ni tutub qanuna təslim etməlidir.
--spoiler--

mahnıda keçən bu sözlər sheriff'in ölümü ilə bağlıdır.

--spoiler--




"mama, take this badge off of me/i can't use it anymore/it's gettin' dark, too dark for me to see/i feel like i'm knockin' on heaven's door."



2. ashes and diamonds - bir kənarda qalmış izlənməsi gərəkən filmlərdən biridir. müharibə bitmişdir və komunistlər ilə milliyyətçilər tez-tez üz-üzə gəlirlər. bir-birini sevməyən iki qüvvə arasında xeyli problemlər çıxır. yaşamaq ilə yaşamamaq , ölüm ilə həyat arasında sevgi münasibətləri və arxa planda qalan müharibə izləri ilə gələn

--spoiler--

waclaw zastrzezynski'nin ölümü filmin ən unudulmaz hissəsidir.

--spoiler--

3. tombstone - dəyərli bilinməyən filmlərin başında gəlir. həm hekayəsi baxımdan həmdə gedişat baxımdan izlənməli olan western filmlərindən biridir.

--spoiler--

val kilmer'in ölümü heç gözləmirdim. dəhşət üzüntüyə qərq eləmişdi məni.

--spoiler--

4. the passenger (1975 - jack nicholson'ın təzə-təzə boy göstərdiyi vaxtlar. italiyanın mənə görə ən yaxşı üç rejissorundan biri olan michelangelo antonioni filmidir. əgər onun tərzinə bələd deyilsənizsə izləməyin. kor birini tanıyırıam. 40 yaşında əməliyyat oldu və görməyə başladı. ilk başlarda çox sevinmişdi. üzlər..rənglər..təbiət..amma daha sonra hər şey dəyişməyə başladı. dünya xəyal etdiyindən daha çox kasıb görünürdü. kimsə ona dünyanın bu qədər pislik olduğunu söyləməmişdi. hər şey ona çirkin gəlirdi. hər yerdəki, köşədəki çirkinliklərin fərqinə vardı. görməyə başladıqdan sonra qorxdu. qaranlıqda yaşamağa başladı. otağından heç çıxmadı və üç il sonra özünü öldürdü...


--spoiler--

jack nicholson ölümü sarsıdıcı idi mi bilmirəm. amma çox real idi. məhz məni incidən bu reallıq oldu.

--spoiler--


5. 1900 - bu siyahıya bir bernardo bertolucci filmi qoymasaydım ayıb olardı. yəqin ki, bir çoxunun "la meglio gioventù (my best youth) filmini izləmisiz. o filmdə keçən hadisələrin daha doğrusu müharibə hissələrinin ilham mənbəyi məhz bu filmdir. hadisələr çox realdır. beləki kasıb bir ailədə dünyaya gəlmiş olmo və zəngin ailədə dünyaya gəlmiş alfredo yaxın dost olurlar. lakin zamanla italiyada baş qaldıran sinifləşdirmə və mussolini hakimiyyəti iki dostun tərəfini seçməsinə məcburiyyət qılmışdır. (baxma: marxism) düşüncəsini mənimsəyən olmo və ona tamamilə zidd olan faşistləri dəstəkləyən alfredo artıq düşməndir. təbii ki, bunda alfredo'nun ailəsinin zəngin olmasıda var. çünki o dönəm italiyada zəngin ailələr mussolini tərəfdarı olmalı idi.

--spoiler--

communist pişiyin ölümü çox təsiredici idi. arxasında çox reallıqlar və mesajlar qoyub getdi.

--spoiler--

6. nostalgia - "1+1=1 edər deyən məşhur sovet rejissoru andrei tarkovsky bunun səbəbini belə izah etmişdir. heç bir zaman bir damlanın üzərinə bir damla gələrkən iki damla etməz. daha böyük bir damla edər...
--spoiler--

həyat sorğulayan və sorğulatmağı başaran şair gorchakov ölümü təsir edici idi.

--spoiler--

7. irreversible gaspar noé'in ən yaxşı filmlərindən biridir zənnimcə.
(bax: memento) filmi kimi mindfuck etməyə çalışıb sadəcə daha çox xaotikləşdirib ortamı.

--spoiler--

adamın başını əzərək öldürdüyü səhnə görülməyə dəyməz.

--spoiler--

8. 24 hour party people 70-80 ci illərin manchester şəhərindəki punk-rock qrupların həyatını anladan bir filmdir. lakin o dönəmin ən yaxşılarından olan joy division qrupun solistinin hekayəsi tamamilə başqadır. (bax: ian curtis)'in haqqında çəkilmiş başqa əjdaha film isə control filmidir. musiqiçinin qrupu necə yaratmasından tutmuş həyatının eniş və qalxışları..

--spoiler--

curtis'in intahar səhnəsi çox təsiredici idi.

--spoiler--

9. cache hanake'in diqqət çəkən filmlərindən biridir. haqqında deyəsən bir dəfə yazmışdım.
--spoiler--

darıxdırıcı gedən film məcidin özünü öldürməsi ilə təəccüblü hal alır.

--spoiler--


10. full metal jacket - təbii ki, o məşhur səhnə hamınızın yadındadır. (bax: stanley kubrick)'in qarşımıza çıxardığı r. lee ermey'in əsgərlərə uyğuladığı təzyiq baxanların yadından çıxmaz.

--spoiler--

o qaqaşın girib tualetdə özünü öldürməsi çox girmişdi mənə. ondan gözləmirdim o hərəkəti..

--spoiler--

11. american history x - amerikanın rasist söhbətləri və bunlar üzərinə etmiş olduğu bir çox filmdən biridir. amma ən yaxşılarındandı.

--spoiler--

son səhnədəki edward norton'ın ölüm səhnəsi nə idi. heç gözləmirdim həqiqətən.

--spoiler--

12. the boy in the striped pajamas - yaxşı birazda hamınızın tanıdığı filmlərə keçək. biri yəhudi digər nazi almaniyasının uşağı olan iki saf uşağın dostluğundan danışılır.
--spoiler--

sözün düzü tam yadımda qalmayıb. deyəsən sonda nazi oğlunun ölümü idi bizi ağladan. ağlatmasada yaşartmışdı gözlərimizi.

--spoiler--

13. léon: the professional - bu filmi çox sevməsəm də sting'ə olan sevgimə görə hörmət edirəm. matilda və jean reno'nun başlayan dostluğu ahəngi ilə dəvam edir.

--spoiler--

sonda jean reno'nun özünü öldürməyi heç vecimə olmasa da çox insanın sevdiyi film üçün qeyd edirəm.

--spoiler--

14. life is beautiful - italyanların gözündə yəhudi soyqırımını göstərən əfsanələşmiş filmlərdən biridir. ilk hissəi gülməli keçən ikinci hissəsi ilə insanı darmadağın edir.

--spoiler--

(baxma: benigni)'nin özünü uşağı üçün fəda etməsi çox yaralamışdı.

--spoiler--

sebastiao salgado

sebastião salgado 1944-cü ildə braziliyada dünyaya gəlmiş sosial sənədli fotoqraf və fotojurnalistdir. unicef-nin xoşməramlı səfiri olan s.salgado həyatı boyunca 100-dən çox ölkəyə səyahət etmiş və müəyyən layihələr çərçivəsində işləri ilə bizi tanış etmişdir. atasının istəyi ilə hüquq oxumağa başlasa da 1 il sonra iqtisad oxuyub və bu bölümdən məzun olmuşdur. tezliklə uşaqlıq sevgisi olan leila ilə həyatını birləşdirir. leila dizayner və memardır. salgado nə qədər iqtisadi sevsədə fotoqrafiyaya olan marağını gizlədə bilmir və uşaqlıq sevgisinin dəstəyi ilə parisə köçərək fotoqrafçı olaraq həyata başlayır.

yaşayan dahilərdən olan wim wenders bir gün qatıldığı sərgidə salgadonun işləri ilə tanış olur və diqqətini çəkən bir şəkli alır. lakin salgadonun həyatını ona maraqlı olduğu üçün görüşmək istəyir. görüşdən sonra dahi fotoqraf haqqında kino çəkmək qərarına gəlir və ıl sale della terra (2014) adlı sənədli film işıq üzünü görür. oskar-da keçən ilin "ən yaxşı sənədli film"-i nomasiyasında göstərilir.

filmi anlatmaq çox çətindir. izlədiyim ən yaxşı filmlərdən biridir. hətta earthling-dən sonra izlədiyim ən yaxşı 2-ci sənədli filmdir...filmi aşağıdakı şəkillərlə göstərməyə çalışacam...

--spoiler--

" efiopiya 1986, şəkildəki qız əlindəki uşaq və yanında uzanan həyat yoldaşıdır..qızın gözündə hiss etdiklərini anlamaq və bunları yazmaq çox çətindir..mən bacara bilmərəm..."
http://prnt.sc/dfzo9n

kuwait 1991, s.hüseyn 500-ə yaxın petrol ocağını atəşə vermişdi. yanğın o qədər şiddətli hal almışdı ki, 24 saat qaranlıq idi. yanğın söndükdən sonra belə torpağı sulamaq lazım idi. çünki torpaq həddindən artıq qızmışdı və yanğınlar yenidən başlaya bilirdi və hətta bəzən partlamalar belə olur. deyəsən mənimdə karlığımın başlanğıcı burdan başladı.

http://prnt.sc/dfzpfw

" bu uşaq yalnız idi. əlində gitarı ilə hara gedə biləcəyinə baxırdı. iti ilə digər insan qruplarının (bizim yaşadığımız əraziləri nəzərdə tutur) harda olacağını axtarırdı. "

http://prnt.sc/dfzpxr

" artıq hər şey məhv olmuşdu. müharibə hər şeyi dağıtmışdı. insanlar ölmüşdü, divarlar yıxılmışdı. hər şey yox dərəcəsində idi. o zamanlar bir bölgədən keçdim və kuwait-in şah ailələrindən olan bir yerin həyətindəki bu mənzərəni çəkə bildim. həmin yerdə cənnəti hiss elədim və insanların cənnəti necə də cəhənnəm edə biləcəyini anladım...heyvanlar tamamilə dəli vəziyyətdə idilər...əgər heyvanlar azad olsaydılar fəlakətdən ilk onlar qaçardı. amma , təəssüf ki, azad deyillər. "

http://prnt.sc/dfzqbk

"1994, rwanda xalq bir-birinə girmişdi. səbəbkarları izləyirdi. böyük bir insan köçü idi. yollar insanlarla dolu idi. həmin hadisələri görən ilk adamlardan idim. insanlar bütün hər şeyini (düşünə bilirsiz ? hər şeyini) velosipet ilə daşımağa çalışırdılar..." 1994 exodus adlı layihəsindən

http://prnt.sc/dfzqu7

bunlar rwanda-da gördüyüm ölü insanlar. onları bir təşkilat güllə-baran etmişdilər. o an anladım düşdüyüm vəziyyətin ciddiliyini. burada soyqırım yaşandığını ...sərhəd 150 km idi və insanlar sərhəddi keçməli idi. çoxu yaşamaq istəyirdi , qalsalar öləcəkdilər...150 km boyunca bir sürü ölmüş insan gördüm...

http://imgur.com/a/unhjm

"1995 yugoslavia , avropanın mərkəzi...ölkələr uzaq olsa da dəyişməyən tək şey - şiddət. şok edicidi. xorvatlar krajina adlı vilayətdən serblərin ayrılmaları için çox insanı öldürdülər. şiddət xəstəlik kimi yayılmışdı. ən bəyənmədiyim şey isə şiddətin insandan-insana keçməsi idi. bu insanlar şiddəti gördü..."

http://imgur.com/a/yxv66

"20 əsr avropasında bunların yaşanması nadir haldır. bizlər vəhşi heyvanlarıq, bizlər qorxunc insanlarıq, biz insanlar...bura latın amerikası, afrika deyil. bura avropadır..."

http://prnt.sc/dfztav

"1994, congo - rwanda dakı hadisələr genişlənmişdi. hutular məğlub olmuşdu və gedərək yaygınlaşırdı hadisələr. kongo-da insanlar qaçmağa başlayırdı. çünki hadisələr burada keçmişdi və biz burada 2 milyon insanın köçünü gördük. amma bu fəlakəti gətirdi çünki insanlarda "kolera" adlı xəstəlik yaranmışdı. bunun insanlar halsızlaşırdı və gündə 15-20 min insan ölürdü. bu tarixin sonu yoxdur...sonu olmayan bir tarixi yaşayırıq. "

http://prnt.sc/dfzto4

" efiopiya 1986 , inanclarına görə tanrı ilə görüşməli olan insanlar öldükdən sonra təmizlənməlidir. qəribədir su qıtlığı çəkən efiopeiyanın bu adət-ənənəyə sadiq qalması. hər insan öldüyündə dünyanında bir parçası ölür."

http://prnt.sc/dfztxs

"hər kəsin kökümüzün necə vəhşi olduğunu görməsi üçün bu şəkilləri görməsi gərəklidir. bu şəkildəki ata qızını ölülərin yanına gətirir...bir ata üçün bunun nə qədər təsir edici olduğunu bilirsiniz !? son dəfə söhbət edirdi qızı ilə...gec olsa da son dəfə onu nə qədər sevdiyini söyləyirdi...burdan ayrılanda xəstə idim...çox xəstə idim...amma keçici deyildi çünki xəstəliyim bədəndə deyildi ruhum xəstələnmişdi..."

http://prnt.sc/dfzudj

" bu şəkil yugoslavia müharibələri zamanı çəkilib və göründüyünüz uşaq canlıdır. arxasında ki insan isə bir neçə dəqiqə əvvəl yaşayırdı..."

http://prnt.sc/dfzv6u
həmin sərgidə yaşayan dahilərdən olan wim wenders-in gördüyü və aldığı şəkil budur. məhz bu şəkildən sonra rejissor və ssenarist fotoqraf ilə görüşmək qərarına gəlir. dediyinə görə şəkilə nə zaman baxsa ağlamaq hissi tuturdu.

http://prnt.sc/dfzxpl
bu şəkil salgado-dunun babasında qalan mirasıdır. 1994-cü ildən sonra ruanda hadisələrindən sonra geri qayıtmağa qərar alır bu dönəmdə babasının vəziyyəti yaxşı deyil. qayıdan vətəni braziliyada aclıq hökm sürür. babasının torpağında heç bir şey yoxdur. torpaq məhv olmuşdur, heyvanlar yoxa çıxmışdı. demək olar ki, vəhşi heyvanların hamısı buranı tərk etmişdi. həyat yoldaşı olan leila-nın təkidi və fantastik təklifi ilə ağac əkib terras qurmaq qərarına gəlir. və aşağıdakı şəkil həmin terrasın ağaç əkildikdən sonrakı halıdır. bu gün halında isə 2.5 milyondan çox ağac var. həyat geri qayıtdı, bütün vəhşi heyvanlar belə geri qayıtdı, bu terrasda jaguar belə var. bura artıq salgado-nun mülki deyil. salgadonun təkidi ilə bu ərazi dövlətə verilib və hamıya aid beynəlxalq park edilib. məhv olmuş hər hansı bir torpaq meşəyə çevrilə bilər.

http://prnt.sc/dfzy7c


--spoiler--

ölkədən kənarda yaşayanlar

hər zaman azərbaycanda yaşayayan dostlar, qohumlar-əqrəbalar, kənardan izləyənlər düşünürlər ki, ölkədən kənar yaşayan insanlar kef edir. gündə o qızla bu qızla, o oğlanla, bu oğlanla, o restoran kafedən, bu kafe bara...əslində bu belə deyil. həqiqətən belə deyil. kənarda yaşamaq hələ ailədən uzaq qalmaq daha çətindir. bunu yaşayanlar bilir. ölkədən ilk çıxdım gün nə qədər əziyyətlər çəkmişdim. analarımız çoxumuzu ərkəsöyün böyüdüb. yeməyimiz qabağımızda yemədiyimiz arxamızda. hər dəfə öyrəşmişik ev işlərini qadınlar görməlidir. oyananda yerimizi belə yığmayıb süfrənin qarşısında oturub nə bişirmisən ? yenə bu ? suallarını verib mız qoya-qoya yeyib ayağa qalxırdı. düşünmürdük ki, bunun qabları qacaqları var. hər həftə ən azı 10-15 saat ev işlərinə vaxtımız gedir (söhbət təmiz insandan gedir) . bu işləri görmək heç və heç asan deyil. hətta ilk dəfə tualet təmizləməli olduğum günü xatırlayıram. tualetə girib aynaya 5-10 dəqiqə baxmışdım ki, ala, mən nə təmizləyim ? çox iyrənirdim..bu anlar evdəkilərin, bizi yetişdirənlərin dəyərini anlamağa anlayırsan. dəyər anlayışı kiloqramla ölçülülən bir şey deyil. lakin onunda ölçü vahidləri var və beləliklə o ölçümü bilirsən. pulsuz qaldığın günlər pul qazanmağın nə qədər çətin olduğunu anlayırsan. kəsrin olduğu zaman evdəkilərə deməmək üçün gecə-gündüz işləyirsən ki, pul düz-qoş edib imtahana yenidən girəsən. o an anlayırsan atanın nə qədər əziyyət çəkdiyini. əgər amerikada, avrpoada , avstraliyada nə bilim normal ölkədə dünyaya gəlsəydim təhsili yüksək ölkədə, yaşam səviyyəsi yüksək olan ölkədə gözlərim açsaydım nəyimə lazım idi ölkəmi tərk eləmək ? yəni kefimizdən gəlməmişik bizlər. çətin günlərimizdə ailələrimizə zəng edib müsbət enerji almağa çalışırdıq. ən azından səslərini eşidib. çox sağol deyirdik. babamın 93 yaşı var və hər gün səsimi eşidəndə rahatlayırdı. artəq bir həftədir ki, whatsapp, viber, messenger, facetime, telegram və say-say bitməz danışıq proqramlarına senzura qoyulub. indi babama 92 yaşında atama 60 yaşından sonra proqramlarla yazmanı öyrədəcəyik ? görəsən bunları edənlər heç mi düşünmür bunları, heç mi vicdanları yoxdur. bu qədər mi rahatdılar...? 1918 ci ildə qazandığımız azadlığımızı 1923-cü ildə dünyaya gəlmiş heydər əliyevin (sistemde bütün herfler balaca yazilir bizlik deyil) şəkillərini tv-lərə qoyaraq azadlığımızı qeyd edəcəyik. bunları yazmışkən bütün azərbaycanlıların azadlıq günü mübarək.

the dark knight

ilk dəfə master oxumağa başlarkən dostlarım bəzi professorların dərslərin əhəmiyyətindən danışırdı. Microeconomic and Policy dərsimiz var idi. Professor o qədər məşhur idi ki, dərlərinə digər fakultələrdən də iştirak edənlər olurdu. Adam Game Theory'ni çox mükəmməl izah edirdi və bizə həmin dərsi izah edib bitiridikdən sonra istəsəniz A Beautiful Mind filminə baxın dedi. Təbii ki, hər kəs baxacaqdı. Məndə o filmə ən azı iki dəfə baxdığım üçün o dediyi səhnə beynimdə canlanmışdı. Ona görə də professorun dərs metodunu artıq tutmağa başlamışdım. Belə ki, Prisoners Dilemma dərsini oxumaq üçün açdım kitabları falan gördüm tam anlaya bilmirəm. Təsadüfən google etdim. Qarşıma bir neçə film gəldi. Elə ilk filmə daxil oldum və gördüm ki, the dark knight. Bu filmi izləmişdim və heç bir zaman bu filmə hər hansı experiment aparalıcağını düşünməmişdim. Filmi açıb bir də o gözlə izlədim və o səhnənin analiz videolarına baxdım. Həmin səhnə :

(youtube: )

jim parsons

amerikanın ən dölbeyin ştatında doğulmuş çoxumuzun qəlbində sheldon cooper personajı ilə zirvələrə qalxmış biridir. (bax: the big bang theory)

leonard norman cohen

dünyada qızğın söz-söhbətlərin, hitler almaniyasının, mussolini italiyasının, franco ispaniyasının və bir çox diktatorların ikinci dünya müharibəsinə hazırlaşdığı bir dövrdə hər şeydən uzaq, cənnətin beşiyi olan kanadada 1936-cı ildə gözlərini açdı. əslən yəhudi olan cohen atasını hələ doqquz yaşında itirir. musiqiyə isə qızlara podxod eləmək məqsədilə 13 yaşında əlinə aldığı gitar ilə başlayır. lakin ədəbiyyata olan marağından təhsili bu yöndə dəvam etdirir və kitablarını yazmağa başlayır. yəqin ki, ən məşhuru beautiful losers kitabıdır. beləki yazarın, ən çox satan kitabı poziyasındadır. ilham mənbəyi həm qadınlar həmdə ispan şairi federico garcia lorca olmuşdur. elə qızlara podxod məqsədilə başladığı musiqiyə girişini bir gün oturduğu barda rəqqasə suzanne görərərək onun haqqında mahnı yazaraq başlayır. həyatında o qədər qadınlar gəlib keçdi ki, suzanne, marianne, elizabeth, jane deyə-deyə bizlər sayını unutduq.. hətta chelsea hotel2 mahnısında janis joplin'ə göndərmiş olduğu intim dolu sətiraltı ifadələrə görə peşmançılıq yaşadığını söyləmişdir. lakin ən çox sevilən mahnısı olan dance me to the end of love mahnısı adından göründüyü kimi bir qadına həsr olunmayıb. polşa yəhudisi olan cohen bu mahnını məhz alman düşərgələrində əsir düşmüş və soyqırıma məruz qalmış yəhudilər üçün yazmışdır. necə də təsir edicidir , elə deyil mi ?

ən yaxın dostlarından qısa bir hekayə :

"needles, california - 1975, yay ayları ..
dostumla oturub yazdıqlarımız haqqında müzakirə etmək məqsədilə evinə getmişdim. məndən cocktail içib içmədiyimi soruşdu. mən isə qəbul etdim. çox qəribə dadı olan bir şeylər verdi. çox xoşuma gəlmişdi. daha sonra həmin cocktaili özünün ixtirası olduğunu öyrəndim. cohen belə biri idi. çox asan şəkildə qadınları özünə cəlb edə bilirdi.."
red needles adlanan bu cocktail california və eləcə də quebec ştatının ən çox isifadə edilmiş içkilərindən sayılır. 1992-ci ilə qədər gizli tutduğu resepti daha sonra açıqlamışdır. belə ki, içindəkilər tequila, malina şirəsi (cranberry juice) , buz , limon və ya eqzotik şirələr.

90-cı illərin başlanğıcında itirdiyi populurity'ni natural born killers filmi ilə yenidən qaytara bilir. (bax: oliver stone)

famous blue raincoat

Əfsanə leonard norman cohen-in 1971-ci ildə çıxarmış olduğu studio albomu olan songs of love and hate'in 6-cı mahnısıdır. Mahnı release olan çox səs-küyə səbəb olur və həqiqətən yazılmış bu məktubun doğru olub olmaması araşdırılmışdır. Bəli, cənablar. Təəssüf ki, bu məktub doğrudur. Cohen bir yazısında :

" Mənim çox yaxşı yağış paltom var idi və onu 1959-cu ildə Londondan almışdım. Elizabeth düşündürdü ki, mən onun içərisində hörümçəyə oxşayıram. Bəlkə də buna görə mənimlə Yunanistana getmədi..."

Məşhur mavi yağış paltosunun hekayəsini 3 qəhrəman paylaşır.

"It's four in the morning, the end of december
I'm writing you now just to see if you're better
New York is cold but I like where I'm living
There's music on Clinton Street all thru the evening.
I hear that you're building your little house deep in the desert
You're living for nothing now I hope you're keeping some kind of a record "

"Dekabr ayının sonu, saat gecənin 4-dür. Yaxşı olub-olmadığını bilmək üçün yazıram. Nyu-York indi soyuqdur amma mən harda yaşayıramsa oranı xoşlayıram. gecə boyunca Clinton küçəsində musiqi olur. Eşitdim ki, o kiçik evini çölün dərinliklərində tikirsən. Ümid edirəm ki, hər zaman bir yerlərə qeyd etdiyin kimi yaşamırsan artıq. "

Başlanğıc gizli tutulub lakin diqqət edildikdə aydın ola bilər ki, bir insan sevmədiyi bir insan üçün niyə saatın dördü narahat olsun ki ? Hələlik söhbət triangle gedir. Lakin hələdə o vurucu yerə çatmayıblar. BBC one -a verdiyi müsahibə L.Cohen belə bu münasibətin necə getdiyindən əmin deyil. Lakin orta da cazibədar bir xanım və həmin xanımın kölgəsində qalmış gizli bir kişi var. Hətta Cohen nə qədər inkar etməyə qalxışsa da Beautiful Losers kitabının sonluğunda bu mahnıya incə mesaj göndərməyi yaddan çıxarmır. Həmçinin məktubda və kitabda “Chelsea Hotel 2'yə verilən incə mesajlardan ortadakı cazibədar xanımın Janis Joplin olduğu şübhəsi yaranır. Nə isə mahnının sözlərinə dəvam edək.

"Yes and Jane came by with a lock of your hair
She said that you gave it to her
That night that you planned to go clear
Did you ever go clear? "

" Jane əlində sənin biraz saçınla gəldi. Dediyinə görə sən vermisən onları. Hər şeyi başından atmağa getdiyin gecə , hər şeyi beynindən ata bildin mi ?"

"Bir zamanlar Nyu York şəhərində bir otel var idi. Bir gün sabahın üçü olardı. Cavan bir qadınla görüşdüm. Onun mükəmməl bir musiqiçi olduğunu bilmirdim. O gecə çox qəribə gecə idi. Bütün etdiyim hər şeyə görə məni əfv elə. Həmin otel "Chelsea Hotel" adlanırdı. " - bu sözlər mahnının mistikliyini daha da artırır. Artıq ortada bir yox bir neçə sual yaranır. Yoxsa məktubdakı aldadılan şəxs Cohen deyildi ?

" The last time we saw you, you looked so much older
Your famous blue raincoat was torn at the shoulder
You'd been to the station to meet every train
You came home alone without Lili Marlene.
And you treated my woman to flake of your life
And when she came back she was nobody's wife "

" Səni axırıncı dəfə görəndə çox yaşlı görünürdün. O məşhur göy yağış paltonunda çiyni yırtılmışdı. Bir dəfə bütün qatarı qarşılamaq üçün stansiyaya getmişdin. Sonra isə evə tək Lili Marlene olmadan gəlmişdin. və sənin həyatını flake etdiyi üçün qadınımı təhdid etmişdin və o evə gəldiyində heç kəsin qadını deyildi.."

Bu hissələr mahnın ən diqqət yetiriləsi yerləridir. Bu tringular stuasiyada Lili Marleen yoxluğu və ortaya çıxan Cohen'in həyat yoldaşı sual işarətlərini getdikcə dərinləşdirir. " a flake of your life" cümləsi ilə Jane-ə sərgüzəştlərini bildirir. Ortada artıq Lili və Jane deyə-deyə paralel söhbətlər dönməyə başlayır.

"Well, I see you there with a rose in your teeth
One more thin gypsy thief
Well, I see Jane's awake
She sends her regards. "

"Səni orda ağzında bir gül gözləyən görürrəm. bir arıq qaraçı oğru daha..Yaxşı , görürəm ki, Jane oyanıb. Sənə sevgilərini göndərir. "

Bu hissə də Cohen sualların birinə cavab verir və göstərmək istəyir ki, Jane onunla qalıb. Onu tərk etməyib. Sonda isə "Jane sends her regards" ilə sanki bütün sualların cavabını verir.

" And what can I tell you my brother, my killer
What can I possibly say
I guess that I miss you, I guess I forgive you
I'm glad you stood in my way.
If you ever come by here for Jane or for me
Well, your enemie is sleeping and your woman is free "

"Qardaşım, qatilim sənə nə deyə bilərəm ki...nə deyə bilərəm ki...Düşünürəm ki, sənin üçün darıxmışam və səni bağışlayıram. Əslində məni dayandırdığın üçün sənə təşəkkürümü bildirirəm. Əgər bir bura mənim üçün və ya Jane üçün gəlsən sənin düşmənin yatacaq və onun qadını kimsənin qadını olmayacaq..."

Bu hissə mahnın ən canalıcı hissədir. insanın ağzına sıçır. Bir anda içdiyiniz whiskey belə boğanızdan aram-aram keçir, siqaretin tüstüsü belə slow motion çıxmağa başlayır. Çünki ortada triangle münasibətin aldadılan tərəfi çıxır. Lakin kimdir aldadılan tərəf Cohen yoxsa dostu ? "my brother, my killer.." deyərən ehtimal var ki, Abel və ya Cain'in hekayələrinə işarət göstərir. Həmçinin münasibətlərin heçdə göründüyü kimi ideal olmadığını deməyə çalışır. Həmçinin burda Jane'nə sənə buraxa biləcəyini söyləyir. Bəli , Cohen, açıq-aşkar olmasa da burda aldadılan tərəfin özü deyildə dostunun olduğunu biruzə verir.

Yes, and thanks for the trouble you took from her eyes
I thought it was there for good so I never tried.

And Jane came by with a lock of you hair
She said that you gave it to her
That night that you planned to go clear
Sincerely, L. Cohen.

"Onun gözlərindən o narahatlığı aldığın üçün təşəkkür edirəm. Onun orda dayanmasının yaxşı olacağını düşündüyümdən bunu yoxlamamışdım. Və Jane sənin saçın bir parça ilə gəldi. Dediyinə görə onları sən vermisən , hər şeyi başından atacağın gecə..Sayğılarımla , L.Cohen.."

Diqqət etdinizsə , "Did you ever go clear? " hissəsi yerini Sincerely, L.Cohen ilə əvəzlənir. Bu hissə əslində musiqinin bir məktub olduğuna işarət verir. Mahnı nə qədər autobiographic sayılmasa da əslində Cohen dostuna etdiyi hərəkətə görə peşmançılıq hissi çəkir və ondan üzr istəyir və bunu ona bildirmək üçün bu mahnını oxuyur. Cohen-in ən yaxşı mahnısı olmaya bilər amma ən can alıcı mahnısıdır. Burda ilk başlarda aldadılan tərəfin Cohen olduğu kimi görünsədə dərinliyə getdikcə tam əksi başa düşülür.

(youtube: )

azrap

Azərbaycanda meyxana və hiphop janrlarının birləşməsi nəticəsində 90-cı illərin ortasında kəşf olunmuşdur. Hər nə qədər rep musiqisini azərbaycana gətirən Anar Nağılbaz kimi tanınsa da bu janrda ilk mahnı "Azərbaycan milli qəhrəmanı" Çingiz Mustafayev tərəfindən 1983-cü ildə "Dünənki keçdi" mahnısı ilə gəlib.

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

tom waits

bir dəfə radio yayımda öz mahnıları haqqında nə düşünürsən deyə sual soruşmuşlardı. qarşılığında mahnılarımı uşaqlarım dinləsə psixoloqa apararam demişdi. yaralı insanların, hər şeyi atıb getmək istəyənlərin, həyata tutuna bilməyənlərin bir sözlə melanxolik gecələrin carpe diem'idir. getdikcə artan insan fobiyamızın, küçədə əzilənlərin, yağış yağarkən bir kənarda islanmamaq üçün çabalayan evsizlərin sözcüsüdür. qısa şəkildə izah eləsəm loser insanların əlifbasıdır. (bax: chuck palahniuk)

senza una donna

Mənası "Without a woman" (Qadınsız) mənasına gələn 90-cı illərin ən məşhur mahnılarından biridir. (baxma: Zucchero) mahnını yaşayaraq söyləyib hələ bunun Paul Young ilə dueti var. Adamlar coşdurur. Mahnı dünya çapında 700 mindən çox satıb.

(youtube: )

paris

paris şəhərində üç hava limanı var. bunların ən böyüyü və beynəlxalq uçuşların həyata keçirildiyi (əsasən amerika, türkiyə, yaponiya, avstraliya kimi uçuşlar) "charles de gaulle" (cdg) (şörl de gol) hava limanıdır. digər böyük və ikinci beynəlxalq uçuşların həyata keçirildiyi hava limanı isə "orly" (ory) adlanır. üçüncü və yəqin ki, bir çoxunuzun da gələcəkdə görmə imkanınızın çox olduğu hava limanı "beauvais" (bva) (böve) adlanır. (amma bunları elə vurğulayın ki, "ö" hərfi incə olsun. axı fransızlar çox zərifdilər..) çünki bütün "low cost" uçuşlar burdan həyata keçirilir. ilk olaraq cdg -dan şəhərə getmək üçün üç variantınız var : rer, rossybus, le bus direct (bus sözünü elə yazıldığı kimi oxuyun və vurğunu son hərfə qoyun. əhsən, siz artıq fransızsız) rer parisin ən çox strike (fəhlə bayramı, türkçə desək grev) olan nəqaliyyatıdır. ona görə də ehtiyatlı olun. one way bilet qiyməti 10 eurodur. rer ilə "gare du nord", "châtelet - les halles", "saint michel", "luxembourg", "denfert-rochereau" kimi stansiyalara gedib oradan istədiyiniz yerlərə hər hansı bir nəqliyyat ilə gedə bilərsiz. digəri isə "le bus direct" shuttle bus kimi xidmət göstərir və sizi mərkəzə "one way " kimi 17 euroya aparır. hə birdə bunların bələdiyyə avtobusları var . oda "roissybus" adlanır. bu nəqliyyatdan istifadə etməsəmdə qiyməti "one way" olaraq 11-12 euro olmalıdır. yox əgər bunların heç birindən istifadə etmək istəmirsinizsə taksi xidmətindən istifadə edəcəksinizsə diqqətli olun. çünki taksilər təksə sizə görə deyil baqajlarınıza görə də əlavə pul alacaq. (don't use illegal taxi, use only white one) yazısını görə bilərsiniz. əslində düz söhbətdir. çünki illegal taksilər sizdən əlavə pul charge edə bilər. keçək digər havalimanı olan ory'ya . burda iki terminal var <b>orly sud (oğli süd)</b> və <b>orly ouest (oğli vest)</b> sözlük yazarlarının türkiyədə yaşadığını nəzərə alsaq bu hissəni diqqətli oxuyun . çünki pegasus uçuşlarını ancaq bu orly sud terminalında həyata keçirir. orlybus hətta şəhərin dərinliklərinə qədər gedir.yəni eyfel qülləsini falan görəcəksiniz. one way qiyməti 8 eurodur. yox əgər sizə rer lazımdısa orlyval-dan istifadə etməlisiz. buradan sizi "antony rer" stansiyasına aparır və one way qiyməti 9.50 eurodur. yox əgər maddi yöndən diqqətli olmaq istəyirsinizsə 1-2 saatlıq bələdiyyə avtobuslarını istifadə edə bilərsiz. qiyməti 1.90-dur. (istifadə etməmişəm deyə məsləhət görmürəm) . keçək avropa ölkələrində oxuyan və low-cost havaşirkətlərindən istifadə edən dp hesabına oxumayıb öz hesabına oxuyan fakir və qürürlu insanların baş çəkdiyi hava limanı bva-ya. qorxmayın, bəylər, gəlinlər, cənablar, insanlar. bu havalimanından şəhərə məsafə sadəcə və sadəcə 80 km-dir. shuttle bus-dan başqa heç bir alternativiniz yoxdur. (zatən taksi ilə getmək fikriniz var idisə, digər hava limanlarına uçardızda) one way qitməyi 17 euro online alsanız 15.90 eurodur. avtobuslar əsasən 25-30 dəqiqədən bir gedib-gəlir və hardasa 1 saat 30 dəqiqə-2 saata çatırsız. yox taksi ilə gedəcəm deyirsinizsə 4 nəfərlik qiymətlər hardasa 200 euroya gəlib çatır.

artıq nəqliyyatı izah elədim keçək qısa icmal olaraq da gəziləsi , görüləsi, instagramlıq, facebookluk şəkil çəkdiriləsi yerlərə.

1. eiffel tower - bir deyim var, parisdə olub orda olmamısansa , mans, parisdə olmamısan. "champ de mars" (şö de maxs) son illərin ən çox ziyarət edilən abidəsi olan buranı təbii ki, görməmək yaxşı olmaz. giriş bileti 17 eurodur. (qiymətlər dəyişə bilər) amma bileti almaq o qədər də asan gəlməsin. ziyarət çox olur. ətrafında bir çox metro stansiyaları olmasına baxmayaraq ən yaxını "tracedero" stansiyasıdır.burada arxanıza eiffel-i alıb şəkil çəkdirə bilərsiz. qüllə də 3 bölüm var. 1931-ci ilə qədər empire states tikilənə qədər dünyanın ən böyük tikilisi idi. buna görə mühəndisə hökümət "legion d’honneur" mükafatını verib. nə isə dediyim kimi 3 bölüm var : ilk bölüm 60 metr yüksəkliyindədir və istəsəniz lift ilə çıxa bilərsiz (təbbi ki, parasıyla, lan, parasıyla) ikinci hissə isə 120 metr yüksəkliyindədir. üçüncü bölüm isə 280 metr yüksəkliyindədir və burada mühəndis eiffel-in ofisini də görə bilərsiz.

(baxma: notre-dame de paris) - həqiqətən də avropadakı kilsələri görüb deyəcəksiniz ki, kaş xristian olardım. yəni bu qədər diqqətçəkici memarlıq abidələridir. bu kilsəyə giriş 8 eurodur. girməyə dəyər bir yerdir. həqiqətən ! galerie des chimeres bölgəsinə keçə bilsəniz arxa fonda eiffel-i görə bilərsiz. amma çox tarix ilə maraqlanmırsınızsa skip edin.

(baxma: musée du louvre) - bir çox ölkəyə "ilham" mənbəyi olmuş memarlıq abidəsi olması ilə yanaşı dünyanın ən böyük muzeyidir baksovet metrosu. içində bir çox sənət əsəri var amma ən məşhuru mona lisa -dır. əgər vaxtınız azdırsa girməyin çünki çox böyükdür.

(bax: disneyland)

1-2 aprel 2016 cəbhədə gərginlik

bu mövzu haqqında istəməzdim yazım. çox insan dəstəyini göstərdi və çoxu sırb trend halına aldığı üçün dəstək olmağa çalışdı. jurnalistlər, iqtisadçılar, hüquqçular, siyasətçilər , bekarlar bir sözlə yazma qabiliyyəti olan hər kəs yazdı, fikirlərini söylədi. jurnalistlər reytinq uğruna azərbaycan ordusunu yerevana qədər aparıb çıxardı, iqtisadçılar azərbaycanın düşdüyü iqtisadi böhranı yaddan çıxıb siyasi təhlil aparmağa başladılar. trend olmağa çalışanlar dəstəyini göstərmək üçün aksiyalara qoşuldu, şəkil çəkdirdilər, rahatladılar. vətənə qulluq etməkdən qaçanlar belə müharibəyə getmək istədi, "belə ölkədən qaçmaq lazımdı " deyən insanların belə vətənə qarşı məhəbbəti artdı. "panama papers" kimi qalmaqalı unutduq. bəlkə də unutdurdular. amma buna görə də qınaya bilmərəm kimisə çünki "panama papers"-ə "panama pampers" deyən insanlarla eyni cəmiyyət də yaşayan da ümidsizliyə qapılmamaq olmur. ermənistan və azərbaycan əhalisi başladı bir-birini təhqir etməyə. o səhifəyə girdilər bir-birilərini söydülər, bu səhifəyə girib bir-birilərini "neprav" çıxarmağa çalışdılar. bir neçə ay əvvəl höküməti istefaya səsləyənlər hökümətin siyasətini dəstəklədilər. uşaqlar atasız qaldı. indi o uşaqlara kim maddi və mənəvi dəstək olacaq ? bir neçə ay əvvəl qarabağ qazisi deyil miydi özünü yandırıb öldürən ? amma ən çox gülməli mövzu həqiqətən də əsgərliyə getməkdən imtina edənlərin müharibə istməyi və "bu vətənə tüpürüb çıxıb getmək lazımdı deyən insanların" qan-qan deməsi oldu. özünüz olun. həyatınızın axışını bir anlıq hadisələrə görə dəyişməyin. inanın məndə sizin kimi çox istəyirəm torpaqlarımız geri qayıtsın. amma ən azından gözdə görünmək üçün nələrsə etməyə çalışmıram. bunun haqqında indi yazıram ki, oxuduqdan sonra "əşşi bu haqda yazmağa, düşünməyə hələ 11 ay var. gələn il özümüzü tutub bir entry falan yazarıq..." deyəsiz...

syd barrett

"i think young people should have a lot of fun. but i never seem to have any. " (düşünürəm ki, gənclər daha çox əylənməlidir. amma mən əylənmirəm)

məktəb vaxtlarında uğurlu biri olan , lakin 14 yaşında atası öldükdən sonra psixoloji problemlər yaşamağa başlayan bizə musiqinin sadəcə musiqi olmadığını göstərməyə çalışan əfsanəvi biridir syd barrett. düşünün, o zamanlar rolling stone , the beatles, (gbax:bob dylan) kimi əfsanələr musiqi siyahılarından düşmür, hər kəs onları danışır. amma birdən partlayış olur. partlayışı edən pink floyd-dur. syd bu qrupun həm qurucusu həm mahnı yazarı həmdə döyünən ürəyidir.

1967-ci ildə pink floyd amerikada konsert karvanına başlayır. ilk şəhər san francisco-dur. o zamanlar syd barnett çətin günlər keçirirdi. çünki ,o, acid aludəçisi idi. konsert başlar amma syd sadəcə tamaşaçılara baxar və sanki o qədər insanın için yox olmuşdur. heç bir mahnısını oxumaz, gitarını çalmaz...bu syd barnett-in son pink floyd səhnəsi olar və qrupdan ayrılar...

bu qrup üzvlərinə təsir edər. 5-6 il sonra wish you were here albomu işıq üzü görər. pink floyd-u tanımayan insan üçün sevgi albomu kimi sayıla bilər. amma albomdakı hər bir mahnı syd barnett-ə həsr olunmuşdur. albomdakı ən sevdiyim parça shine on you crazy diamond -dur. bu bəstəyə verilən adın özəlliyi syd-nın baş hərflərini daşımasıdır. syd barnett 1975-ci ildə pink floyd-u ziyarət edər və "gitarım hardadır ? yeni bir şeylər edək" deyər. lakin qrup üzvləri və ən yaxın dostu david gilmour onu tanımaz. çünki qaşları daxil bütün tüklərini almış və həddidən artıq kilolu şəkildədir. syd-ı tanıyan tək şəxs qrupun vokalisti george roger waters-dır. syd barnett-ə sarılan qrup üzvləri ağlamağa başlar və onun üçün bəstələdikləri "wish you were here" albomunu çalmağa başlar. dinlədikdən sonra : "köhnə modadır"- deyib ordan ayrılan syd barnett birdə qrup üzvləri ilə görüşməmişdir.

(baxma: alan parker)-in pink floyd the wall filmində göstərdiyi depressiv və ana personaj məhz syd barnett-dir.

derek and the dominos

Eric Clapton-un əfsanə olmadan əvvəlki yaratmış olduğu möhtəşəm qrup. O zamanlar The Beatles qrupunun əfsanələrindən George Harrison-ın sevgilisi Pattie Boyd aşiq olan E.Clapton bu qrupu və qrup ilə yaratmış olduğu albomu məhz bu xanıma adayıb. Məhz buna görə qrupun ömrü 1 il olub. E.Clapton ən yaxın dostu olan G.Harrison ilə dostluğunu pozmamaq üçün P.Boyd-a heç nə demir amma o zamanlar onun bacısı ilə çıxmağa başlayır. Bu zamanlar albomda yer alan " have you ever loved a woman " mahnısını dinləyirlər və hər şey iki bacıya aydın olur. Bundan sonra onları görməyən E. Clapton ağır depressiya keçirir və narkotik istifadə etməyə başlayır. 3 il dəvam edən bu depressiya müddəti G.Harrison-un P.Boyd ilə ayrılmasından sonra bitər. Bundan sonra özünə gələn Eric narkotik-i buraxır və əlindən gələn hər şeyi edərək Boyd ilə birlikdə olmağı bacarır və evlənir. Wonderful Tonight məhz bu xanıma yazılmış bir mahnıdır .

(youtube: )

niyaməddin musayev

(baxma: Luis Borges)in "Qafqaz ölkələrinə səyahət haqqında" not dəftəri təzəliklə Vigo şəhəri ətrafında tapılıb və çox dəyərli məlumatların yer aldığı dəftərdə yazar Azərbaycandakı səyahəti haqqında bir neçə məlumatlar vermişdir. Xalqımızın qonaqpərvər olduğun qeyd edən yazar bir gün məclislərin birində Niyaməddin Musayev ilə tanış olmuş və ikili yaxın dost olmuşdur. Niyaməddin bəy ayrılığa dözə bilməyib (baxma: Gypsy King)-in "Amor Mio" mahnısını Luis Borges'ə ithafən oxumuşdur. Lakin mahnının diqqət çəkən hissəsi Musayevin oxuduğu versiyanın mahnısının mahnıın sözləri ilə uyuşmamazlığıdır. Hal-hazırda tarixçilər, tərcüməçilər bunun üzərində işləyir. Lakin hələ də işlədilən sözlərin şifrələrini tapa bilməyiblər. Hələlik verdiyi şifrələri həll edilməyən iki insan var : Zodiac və Niyaməddin Musayev

Həmin mahnı :

(youtube: )