S Ö Z A L T I

1986 klivlend şar festivalı | tarix

balloonfest'86 kimi də bilinən festival 1,5 milyon şar ilə guinnessin dünya rekordunu təzələsə də, ardınca baş verənlərdən sonra bir faciə olaraq adlandırıldı. united way of cleveland adlı şirkət dünya rekordunu təzələmək üçün abş-ın klivlend şəhərində böyük bir torun altına helium qazı ilə doldurulmuş şarlar buraxdı. günlərlə insanlar tərəfindən doldurulan şarların sayı milyon yarımı keçmişdi. şarların havaya buraxılacağı gün üçün yağış proqnozu verilmişdi. buna görə də şirkət şarların planlaşdırılan vaxtdan qabaq buraxılmasına qərar verdi və yağış başlamadan dünya rekordu qırıldı.

helium qazı ilə doldurulmuş şar sönənə qədər havada qalır. fəqət şarlar hələ havada olarkən proqnozlaşdırılan külək və yağış eri gölündən şəhərə doğru gəldi və soyuq hava cəbhəsində onlarla toqquşan şarlar bir anda yerə düşməyə başladı. növbəti günlərdə də şarların bir qisminin eri gölünün kanada sahillərində yerə düşdüyü bildirildi.

şarların yerə düşməsi nəticəsində quru və su yolları tutuldu, burke lakefront havalimanı yarım saat öz fəaliyyətini dayandırdı. həmin gün dənizə çıxan və bir müddət sonra ailələri tərəfindən itkin düşdüyü bildirilən iki balıqçının axtarışı da şarların yerə enməsi nəticəsində ləngidi və nəticədə axtarışlar dayandırıldı. bir neçə gün sonra balıqçıların nəşi sahilə çıxdı. balıqçılardan birinin xanımı bu festivalı təşkil edən şirkətə 3,2 milyon dollarlıq iş açsa da, daha sonra aralarında razılaşdılar.

bununla yanaşı ohayo ştatının medina əyalətində louise nowakowski adlı qadının otlaq sahəsinə düşən şarlar qadının ərəb atlarının qorxmasına və yaralanmasına səbəb oldu. louise də şirkətə 100 min dollarlıq dava açsa da, onlar da iş böyümədən öz aralarında razılaşdılar.

uzun müddət unudulmayan bu festival guinnessin rekordlar kitabının 1988-ci ildə çap olunmuş nüsxəsində "indiyə qədərki ən böyük kütləvi şar buraxılma hadisəsi" adını qazandı və rəsmi statistikaya görə şarların sayı 1,429,643 idi.

i̇qbal bano | musiqi

1928-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1935-ci ildə) Dehlidə anadan olmuş müğənni. o daha çox qəzəl oxumaqda ixtisaslaşmış və Malika-e-Ghazal, yəni "Qəzəl kraliçası" adı ilə Hindistanda və Pakistanda məşhurlaşmışdır.
1952-ci ildə Pakistana köçür və burada evlənir. Evlənərkən yoldaşından heç vaxt ondan oxumağı kəsmək tələbi etməməsini, əksinə onu dəstəkləməsi üçün söz verməsini istəyir, yoldaşı ölənə qədər verdiyi sözü tutur. Artıq 1950-ci illərdə bir "star" olur. O, urdu dili ilə yanaşı fars dilində də qəzəllər oxuyub. Həmçinin, qəzəllərdən savayı acların halına acıyan şeirlər də ifa etmişdir.
Pakistanda Məhəmməd Ziya-ül-Həqqin hakimiyyətə gəlməsi ilə cəmiyyətin islamlaşdırılmasına başlanılır. Əlbəttə, şəxslərin, xüsusən qadınların geyimləri ilə bağlı məhdudiyyətlər qoyulur. Bunlardan biri də islama zidd olması səbəbi ilə saridir. Sari bilindiyi kimi Hindistan, Pakistan və yarımqitədəki digər ölkələrin milli geyimi sayılır.
Bu qərardan çox keçmədən İqbal Bano 13 fevral 1986 (və ya 1985) tarixində Lahorda, Al-Hamra Hall-da protest rəmzi olan qara rəngli sari geyinib auditoriya qarşısına çıxdı. Həmin tədbir əslində tanınmış şair Faiz Əhməd Faizin ildönümünün qeyd edildiyi tədbir idi və Faiz də rejimdən kamını almışdı. O, anti-faşist və mütərəqqi şeirlərinə və Zülfüqar Əli Bhutto ilə olan əlaqəsinə görə Ziya rejimi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdı. * 1984-cü ildə vəfat edib . Tədbirdə Bano şairin Hum Dekhenge (biz görəcəyik) qəzəlini rejimə qarşı səsləndirir. Bu, Banonun səhnədən və konsertlərdən uzaqlaşdırılmasına səbəb olur. Rəsmi etirazlara baxmayaraq, o, gizli polisin girişi olmayan bağ evlərində tamaşaçılar üçün çıxış etməyə davam etdi.
Bu gün - 21 aprel Pakistanda İqbal Banonun şərəfinə "Qara sari günü"dür.

2019-cu ildə İqbal Banonun 81 yaşına həsr olunmuş Quql dudl

davide moscardelli | idman

(bax: maraqlı faktlar)
verdiyi sözlərdən ötürü 7 il boyunca saqqalını qırxa bilməyən keçmiş italyan hücumçu.

2 fevral 2013 tarixində "bologna avropa turnirlərində iştirak edənə qədər saqqalımı uzadacağam" dedi və bologna avropada oynaya bilmədi. sonra lecce-ə transfer olduqdan sonra əgər lecce serie b-ə çıxarsa qırxacağını dedi. lecce həmin il serie b-ə çıxa bilmədi. sonra transfer olduğu arezzo serie b-ə yüksələrsə üzünü qırxacağını dedi. amma o da olmadı. və 2020-ci ildə 40 yaşında karyerasını bitirdi. o karyerasını bitirəndən sonra bu il bologna 32 turdan sonra 59 xalla 4-cü yerdədir və yəqin ki avropaya gedəcəklər(avropaya getmək üçün ən az 7-ci olmaq lazımdır). lecce isə 2018-də serie b-ə hətta 2019-da serie a-a yüksəldi. elə yəqin komandaları onun saqqalının ağırlığı geri salırmış. indilərdə isə məşqçilər korpusunda işləyən davide saqqal saxlamaqdan xoşu gəldiyini və mırta saxlayacağını dedi. saqqal uzatmamışdan əvvəl isə belə görünürdü:

stolipin qalstuku | tarix

stolipin çar rusiyası dövründə nazirlərdən biri idi, və əsas da aparıcı adam idi. tarixə stolipin islahatları adı ilə də düşmüşdü. amma bu islahatların bir qara tərəfi də var idi ki, o çoxlu insanlar öldürürdü. stolipin qalstuku isə onun qərarı ilə boyunlara keçirilmiş edam ipinə deyilirdi. (bax: qəribə deyimlər)

edip | mədəniyyət

Yunan mifologiyasında atasını bilmədən öldürərək * öldürdüyü adamın öz atası olduğunu bilməyib və anası ilə evlənmiş Thebes kralı.

Rəvayətə görə, edipin atası louis gələcəkdə oğlu tərəfindən öldürüləcəyi haqqında xəbərdarlıq alır. Buna görə oğlu edip doğulan zaman onu cithaeronda ölümə tərk edirlər. Lakin çobanlardan birinin uşağa yazığı gəlir və öz övladları kimi böyüdürlər.
Edip Thebesə gedən zaman yolda atası louis ilə qarşılaşır və onu öldürür. Thebes yolundakı sfinks insanlara suallar verir, cavab verə bilməyənləri öldürürmüş. Edip bütün suallara cavab verdiyindən, sfinks özünü öldürür. Edip thebesə gələrək özünü kral elan edir və dul qalmış anası ilə evlənir* Anası olduğunu bilmədən . Homerin dediyinə görə, edip həyat yoldaşının əslində anası olduğunu öyrəndikdən sonra özünü asmışdır.
Edip anasına qarşı olan istəyi və onunla evlənməsi ilə Freudun edip kompleksi anlayışına da ilham olmuşdur.

1986 klivlend şar festivalı | tarix

(youtube: )

i̇qbal bano | musiqi

davide moscardelli | idman

stolipin qalstuku | tarix

brian may ★ wiki | musiqi

Queen qrupunun əfsanəvi gitaristi. Rolling stones-a görə ən yaxşı 100 rock gitaristindən 26-cısı.
Çox maraqlı bir tarixçəsi var Brianın daim əlində gördüyümüz "red special" adlı gitarının. Buna keçməzdən əvvəl qeyd edim ki, gənc brian ilk təcrübəsini atasının banjo-ukulelesindən qazanır. Ardınca isə egmond model akustik gitara çalmağa başlayır. Elə ilk experimentini də bu gitar üstündə aparır. Adam götürür adi akustik gitarını electric akustikə çevirir.
1960ların əvvəli brianın yeniyetməliyinin çağlayan vaxtları gəlir çatır, o da deyir ki, artıq normal electro zamanı gəldi. Artıq qızlar banjo tınlamır -*
Lakin ailənin maddi vəziyyət aşağı, habelə o vaxtkı gitarlar da baha olduğundan gitar ala bilmirlər. Bu zaman elektrik mühəndisi atası Harold Mayin ağlına evdəki imkanlarla gitar düzəltmək fikri gəlir(Atası bu tip işlərdə olduqca təcrübəli olub, hətta evdəki radio, tv və bir çox mebel əyşasını özü 0-dan düzəltmişdir). Ata-bala başlayırlar 2 il çəkəcək işə. Köhnə bir stoldan əldə etdikləri taxtadan gitarın gövdəsini hazırlayırlar. Gitar üstündə aparılan bütün kəsimlər, oymalar, şəkilləndirmələr hamısı sadə əl alətləri ilə aparılır. Brian taxta qurdlarının açdığı deşikləri kibrit çöpləri ilə bir-bir doldurur. Gitarın qolunu(boğazını) polad çubuqla bərkidirlər. Qolun taxtadan hazırlanın hissəsi isə viktoriya dövründən qalma 120 illik bir komoddan çıxarılan maun ağacındandır.



Tremolo qolunu motosikletdən çıxardıqları iki dəmir purjindən(vafl yayı) düzəldirlər. Lakin gitarın tremolo(vibrato) sistemi istənilən qədər yaxşı işləmir, simlər kökdən düşürmüş. Uzun əməklər sonrası ata-bala bunun da öhdəsindən gəlirlər.



Gitarın switchləri isə bir başqa aləmdi. Adi bir gitarın əsasən 2 və yaxud 3 switch pozisiyası olur. Bizim məşhur red specialda isə 6 switch pozisiyası var. Bu da öz növbəsində olduqca müxtəlif tonlar əldə etməyə imkan verir.



Ən çətin hissələrdən biri də gitarın pick up-ları olub. Dəfələrlə sınaqdan sonra Harold və Brian may gitardan səs çıxarmağı bacarıblar. Brianın fizika biliyi burada ona olduqca kömək edib. Yaxınlıqda yerləşən hardware mağazasından aldığı eclips magnit düymlərini atasının köməyi ilə gitara yerləşdirib. Lakin brianın amplifier da yox imiş. O da atasının düzəltdiyi radionu amp olaraq istifadə edib -*. Adam əsl alfa.



Bunu da qeyd edim ki, studio parçalarının 90%-da brian elə öz hazırladığı gitarından istifadə etmişdir.

edip | mədəniyyət

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

kitsch | etimologiya

millətçi vs milliyətçi | fəlsəfə

dozimetr | elm

palma adaları ★ wiki |

Dünyanın 8-ci möcüzəsi kimi hesab edilən palma adaları indiyə qədər düzəldilmiş 9 süni adadan biridir. O dünyada ən böyük süni adadır.
Məqsəd: Turistlər üçün sahil xəttini artırmaq üçün bu ada tikildi. Dubay günəşli havası və çimərliyi ilə tanınır. Turistlərin sayını 3 dəfə artıraraq 15 milyona çatdırmaq üçün 72 km-dən çox sahil xəttinə ehtiyac var idi. Ona görə 56 km-lik xurma ağacına bənzər ada yaradıldı. Orada mehmanxana, yaşayış obyekti, restoran və ticarət mərkəzləri var.

Əvvəla la palme adası ilə qarışdırmayın. La palme adası ispanyadadır və o süni deyil.

Xurma ağacı BƏƏ-də ən milli bitkidir. Ona görə adanın forması xurma ağacı şəklindədir. Aypara şəklində olan adalar həmçinin islamiyyəti təmsil edir və bu quruluş dalğaları dəf etməkdə böyük rol oynayır.

Şeyx Məhəmməd ibn Rəşid Əl Mahmut bu tikilinin qurulmasına sərəncam vermişdir.

Bu ada özlüyündə 3 adanı ( Jumeirah-> orada yerləşən atlantis oteli o adada ən böyük oteldir, Deyra-> jumeirahdan 1,5 dəfə ,Jebel Ali isə 8 dəfə böyük olan xurma ağaclı hissədir, paris böyüklüyündədir.) cəmləşdirir və Dubayda(BƏƏ,fars körfəzi) 2001-ci ildə inşasına başlanıb, Dünya adaları ilə eyni vaxtda (2006/2007) inşası bitmişdir.


Adanın(60,35 km²) palmanın gövdəsinin uzunluğu 4km-dir və 17 budağı var. Ada ilə Dubay sahili arasındakı məsafə 300 metrdir.
Bütövlükdə adanı qurmağa 200 milyon m³ qum və daş + 700 ton əhəngdaşı lazım olub. Adanın hazırlanması təxminən 10 milyard dollara başa gəlib. Hətta ilk dəfə Jumeirahda olan evlərin hamısı 3həftəyə satılmışdır. Evlərin qiyməti isə 7 milyon dollardan başlayır. Kirayə qalmaq ayda ən ucuz 5500 dollardır.
Bu gözəlliyə baxmayaraq, təbii ki, ana təbiətdə edilən dəyişikliklər özündə təzahür edər.
Su ehtiyatı azalmışdır.
Kommunal xətlərin və boru kəmərlərinin quraşdırılması çətinləşmiş olur.
Belə ki, bu adaların inşası zamanı su qum/əhənglə çirklənmiş balıqların yaşayışına xüsusi təsir etmişdir. Hətta inşa bitdikdən sonra belə adanın altında qat yavaş-yavaş qopur ki, bu da sahil kənarı balıqların məskunlaşmasına imkan verməyib. Eləcə də çöküntülərə görə günəş işığı dənizə keçməyib və fotosintez etməyən bitkilərə əsasən deyirik ki, flora və faunaya mənfi təsir edib.
2006-cı ildə ümumdünya vəhşi təbiət təşkilatı BƏƏ-nin yaratdığı ekoloji sistemə təsirinin böyük olduğunu söyləmişdir. Bu dayanıqsız ada 2 metr hündürlüyündə dalğalara, fırtınaya məruz qala bilər. Bu onun batma təhlükəsi ilə üz-üzə gələ biləcəyini göstərir. Dalğalar sahilə vurur və orada eroziya baş verərək qumu soyub aparır. Bunun üçün dalğaqıranlar tikilib. Dalğıclar isə adanın altına vaxtaşırı baxaraq nəzarət edirlər.

futhark | mədəniyyət