24. qonşu və getdikcə bir-birimizə nə qədər çox bənzədiyimizin şahidi olduğum xalqdır. icazənizlə yazımı uzun tutub içimi və zəhlənizi tökəcəyəm. amma istəyən son abzası oxuya bilər, hətta istədiyi abzasdan başlaya bilər...çün, yazıboyu orada yazacağım heçnəyi təkzib etməyəcəyəm.
ilk dəfə 2009-cu ildə istanbula gəldiyimdə sonradan heçvaxt yaşamaq nəsib olmasa da öz məhəlləm kimi sevdiyim kadıköydə yeriyərkən qabağıma kilsə çıxdı. surp takavor erməni kilsəsi. həmin an keçirdiyim hissləri özüm belə yamsılaya bilmərəm. ağlım kəsən vaxtdan sorğulamış olsam belə liseydə milliyyətçilik yüklənmiş, yeniyetməliyinin kuliminasiyasında olan bir insan üçün qarışıq vəziyyətdə idim. önündəki meydanvari sahədə daşa oturub girib-çıxanları izlədim. "bıy içini zad eləyim..duduşbaşlar bizə qardaş deyir, sərhəd bağlamışıq deyir..amma mərkəzi bir yerdə kilsələri var". bir tərəfdən də "humanist" olmağa çalışıb milliyyətçilikdən də əl çəkə bilməyən duduşbaş olduğum üçün "bunlar əvvəldən burada yaşayanlardır. özlərini türk kimi hiss edirlərsə kilsələri niyə də olmasın?!" deyə düşünürdüm. türk kimi hiss etmək...hisss.kdir..
2 il sonra elə o tərəflərdə universitetə başladım. müəllim 80 nəfərin doluşduğu sinifdə, hamıdan kim hansı dilləri bilir deyə soruşurdu. tam olaraq kimdən çıxdığını bilmədiyim səs ispanca və ermənicə bildiyini dedi. bir qadın səsi . azərbaycanlı olduğumu bilən erməni olduğunu bilmədiyim bu tələbədən ilk imtahanlarda karandaş filan istəmişdim. gülər üzlə alış-verişimiz də baş tutdu. ara qarışdırmaq istəyən bir qisim dölbeyin türk gəlib soruşurdu, "erməniləri niyə s.kmirsiz?!", "siz ordan yardırın, biz buradan." filan. bizdən bəziləri tırkaya gedib ana-arvad girişirdi ermənilərə. mən isə getdikcə daha çox dəyişirdim. məncə müsbətə doğru.
xocalı mitinqi vaxtı məsullardan oldum. ülkücülərlə çay içmək filan. mitinqdə yaxamda görevli kartıyla gələnləri izləyirdim. bəziləri hepiniz ermenisiniz, hepiniz piçsiniz pankartı qaldırırdı. qaçıb aşağı saldırırdım. içimdəki mən özünə yer tapmırdı: bunlar nə danışır? bunlar həqiqətən də insanlar öldürülüb deyəmi buradadılar? həqiqətən də səmimi olaraq 20-ci əsrin ən dəhşətli soyqırımı olduğuna inanırlarmı? ən dəhşətlilərdən biri deyil, ən dəhşətlisi! səmimi olmaq, obyektiv baxmaq...əşşi..f.ck armenia!
qəribə idi. universitetdə bəzi bizimkilər mənə irad tuturdu erməni tələbə ilə gülər üzlə salam-sağolum olmağını. bir gün erməniylə kadıköydə rastlaşdım. əlimdə adolf hitlerin kitabı...mein kampf...salamlaşıb eyni avtobusa mindik. ikimiz də ehtiyat edirdik. qaçamaq baxışlar. və aha da kitabı gördü. ürəyi kadıköyün portağal suyu satıcısının aparatına ilişdi eləbil. gözündən "hass..yine mi aynı muhabbet?! laan, yoksa?!" suallarla təcahül-i arif etdiyini hiss eləyirdim. qısa cavablar filan. 4 il ərzində (hətta 5 il) milliyyətçi söhbətlərdən uzaq, bir-birimizə də məsafəli şəkildə bitirdik universiteti. sözüm onda yox...
səhv etmirəmsə 2-ci kursda avtobusla bir dostumla tiflisə yollandıq, 1 gün qalıb vətənə yola düşməkçün. avtobus avtovağzala yaxınlaşdıqca azalırdıq. 4 nəfər qalmışdıq. erməni olan bir sərnişin işçiyə verdiyimiz sualı cavablandırmağıyla söhbətimiz başladı. rusca verilmişdi sual. öz aramızda azərbaycanca danışdığımızı eşitdiyinə əminəm. türkcə danışmağa başladıq bununla. haralı olduğumuzu soruşdu. içimizdəki axmaq hiss türkiyəli dedirtdi. bizə kömək etdi, dostumuza zəng etməyimizçün telefonunu vermək filan. avtobusdan enəndə qabağımıza milliyyətçi gürcüstan azərbaycanlısı çıxdı. normal olaraq öz dilimizdə salamlaşıb qucaqlaşdıq. elə qucaqlaşarkən dostumun çiyninin üzərindən erməniylə göz-gözə gəldik. unuda bilməyəcəyim bir baxış idi. gülümsəmə, məyusluq, acizlik, hərşey var idi o baxışda.
atam milliyyətçi mühafizəkar olaraq tanıdığım, əslində isə ssridəki xalqlar dostluğu zehniyyətindən 90'lardakı siyasi dəyişikliklər nəticəsində fərqində belə olmadan vətənpərvər, müharibəyə səsləyən çıxışlar edən insanların arasına keçmiş insandır. çətin dövrlərin axına verilmiş insanlarından olmuşdur. səhv və ya düz olduğunu demək məsuliyyətinə girəcək gücüm yoxdur. bir gün fikirlərimi açıqladım. insanlara fərdi yanaşmamağın məntiqsizliyini, milliyyətə görə mühakimənin heç bir tutulacaq yanı olmamağını, qarabağ müharibəsinin aktiv və ya passiv davamediciliyinin hökumətlərin necə işlərinə yaradığını və s. kişi başadüşən kişidir. biraz sakit dayanıb mənə o vaxt kəndlərindəki, qonşu kəndlərdəki ermənilərlə hadisələri danışmağa başladı.
"70-ci illər idi. kənd soveti biz 2-3 nəfərə qonaqlıq verəsidi. bir baxdıq araq yoxdu. arağı hardan ala bilərik, axşam düşür. qonşu kənddəki erməni filankəs dayıdan. müavini ilə mən yollandıq erməni dayıgilə. pulu verib arağı götürüb gələsiyik. əlbət telefon yox, bir şey yox. onlar naz-nemət hazırlayırlar ki, birazdan gələcəklər mıxlayıb kayfımızı tutacayıq. bu başınadöndüyüm erməni dayı soruşasan ki, "arağımdan içmisiniz heç? bəlkə heç pisdi? pul verirsiz hələ." dilimə arı soxa...dedim "yox". "ara, gəl bir dadına bax" deyib soxdu bizə içəri. vurduqca vururuq. pəh...özü də nə araq. bir baxdıq ki, hava qaralır. dilə tutub araqları götürdük. pulu veririk, götürmür ki, götürmür. stepan deyir, şaumyan demir. güc-bəla, müavin gizlin süfrənin altına pulu qoyub araqları qoltuğumuza vurub gəldik yenə yeyib-içməyə."
bir gün otelimizə booking.com rezervasiyalı erməni ailə gəldi. yanvarın 5-i filandı. ilk dəfə erməni pasportuna toxunuram. önmühakimələrimdən qurtulmuş bir şəkildə qeydiyyatlarını aparıram. xanım çantadan sırf bizə verməkçün ta yerevanda paketlədikləri konfetləri çıxarıb verdi.
"eto dlya vas. s novom qodom!"
azərbaycanlı olduğumu sonadək demədim. gizlətmədim də..anladılarsa anladılar. orta statistik azərbaycanlı ailələrə necə də oxşayırdılar diqqətlə incələdikcə. yanlarındakı 8 yaşlı qız uşağına baxdıqca içimi hüzn əsir alırdı. bəlkə də axıra kimi nifrətlə böyüdüləcək. bəlkə də sevgilisi əsgərliyə gedəcək. cəbhədə və ya faktiki işğal olunmuş ərazilərdə xidmət edəcək. bizə lənətlər oxuyacaq, bəlkə də əri elə oradaca öləcək. bəlkə də uşaqlarını da elə böyüdəcək..bəlkə də...
bir neçə gün əvvəl oteldəki texniki bir nasazlıqla bağlı elektrik işçisi axtarmağa çıxdım. hamısı g.t atırdı gəlməməkçün, gəlməyə razı olan da çox yüksək qiymət deyirdi xırda bir işçün. nəhayət kiçik bir elektrikçi otağı tapdım. dayday aşağı bir qiymət dedi. razılaşdıq.
"otur, çay söyleyeyim. alet de o ara şarj alsın. yemek ister misin?"
çayın kafi olduğunu deyib oturdum. söhbət çay müşaiyəti ilə təkan götürdü. haralısan sualının cavabı eləbil başını hərlədi. "o..ooo...azeri ha..sumgayıt..bilir misin? orada yaşadım. bikaç sene. ilham...o aliyev n'apıyor? nasıl? memnun musunuz?" dayday bildiyin özünü itirdi. həmyerlisini görmüş qədər sevinsə də əsir düşmüş qədər qorxmuş, hərşeyini danışmaq istəsə də ss'lərlə qarşılaşmış partizan qədər məxfi...
mən: "devlet heryerde devlet, hukumetler de aynı b.kun lacivertlerinin farklı tonları..."
o: "köy binası var orda..şey...adı neydi..orada arsam var...şuan 100 bin dolar değeri..azeri ha...hehe..severim..hehe.."
m: "hala senin adına mı?"
o: "evet..çıkalım.."
yolboyu da söhbətimiz eyni şəkildə davam etdi..amma istəmədən çox boşluqlar buraxırdı, təzadlar çıxırdı özüylə bağlı hissələrdə..haralısan dedim...
+"e...e..elazığ"
-"abi, 90'ların başında mı çıktın oradan?"
+"evet. bir kadınla birlikte yaşıyorduk. buraya geldik. oturumunu da halletmiştim. kız kardeşi aklını çeldi. geri gittiler. bir de çocuğum var. orada okula gidiyor. göremiyorum" şübhəli baxdığımı hiss edib.."gidiyorum ara sıra, canım..heh..toprağa el koydu devlet gerçi..."
daydayla gəldik, işini canla-başla gördü. gedəndə də "bi' ara çaya beklerim" dedi getdi. bəlkə də vaxt tapıb gedərəm yanına. buraya da olmasa başqa uyğun bir başlığa entry girərəm.
son olaraq səhv etmirəmsə 2-3 il əvvəl idi. gürcüstandakı azrəbaycanlılar və ermənilər sərhəddə yığışıb mitinq eləmişdi. müharibə istəmirik deyə. hər iki tərəfin məlum televiziya kanalları qatılan həmyerlərini xain olaraq təqdim etmişdi.
nə isə... keçək sözümün canına...
yuxarıda yazdıqlarım daha çox milliyyətçilik başlığına uyğun gəlmiş olsa da, ermənilərlə qarşılaşmalarımdan, xatirələrimdən bəhs etdim. ermənilər də insandır yox. insan insandır. bu qədər sadə. daima düşmənliyin yaranmasında ermənilərin xain olması səbəb deyil. səbəb nə vaxt ki, siyasət bir millətə düşmən tələb edibsə hər dəfəsində ən yaxın keçmişdəki düşmənlik yaşamış xalqlardan istifadə edilməsidir. bu düşüncədə olanların hər iki tərəfdə də azlıqda qaldığını anlamayacaq qədər axmaq deyiləm, gələcəyin yaxşı olacağına inanacaq qədər xəyalpərəst də deyiləm. amma siz danışın, qardaşlıqdan, sülhdən, insanlıqdan...bəlkə kiməsə təsir edər...ən azı safınız bəlli olar, bir-birimizi tanıyarıq. umbaylayanlara inad!
54. itnən dostluq elə, çomağı yerə qoyma məsəli heç vaxt güvənilməməli millətdir. Tarix oxuyanlar ta albaniya dövründən hər şansda bir balta vurduqlarını çox gözəl bilir. Qeyd-şərtsiz hər şansda. Tarix dursun qıraqda. Sumqayıt hadisələri zamanı oralarda olanlar çox yaxşı bilər. Özümün, neçə dostumun valideyni, öz gözləri ilə görən neçə böyük danışıb bunu. O vaxtı sumqayıtdan gedən ermənilərin evindən nə qədər 'kağız-kuğuz' çıxmışdı. Hamısı da pul köçürməsinin qəbzləri. Həm Sumqayıt həm də ölkənin və ssri-nin digər yerlərindəki əksər ermənilər 70-lərin ortalarından 10-15 ildir pul köçürürmüşlər. Bunların da böyük qismi krunk və s. Bu kimi təşkilatlara gedib. Bu təşkilatlar da qarabağın ermənistana birləşdirilməsində, ordakı iğtişaşlarda birbaşa aktiv rol oynayıb. O pullar sayəsində müharibədə ermənilər tərəfdə nə qədər yaxşı təlim görmüş əsgərlər, muzdlu döyüşçü olub və müharibəni də uda biliblər. Kişi danışır ki, "toyuma gəlib, toyuna getmişəm. Qonşu olmuşuq, bir yerdə keçib vaxtımız. Həmişə qardaş-qardaş deyib çörək kəsmişik. Hər bayram birlikdə oturmuşuq. Anası mənə oğlum deyib əzizləyib. Evlərindən çıxanları görəndə mat-məəttəl qalmışdıq". Vəziyyət budur. Neçə adamdan eşitmişəm. Daim üzə gülüb arxadan iş çeviriblər. O vaxtı indi bu söhbətləri danışanlara da desəydilər ki erməni qırğın edəcək, pul köçürür filan heç vaxt inanmazdılar. Axı duz-çörək kəsiblər, kommunizm, qardaşlıq zad. Zira biz unutqan millətik, sovet, kommunizm, xalqların qardaşlığı şeyləri ilə tez yuduq beynimizi, o dəqiqə inandıq. indi də düşüblər ortalığa humanizm adı ilə. Hələ ölməyib e bunu görənlər, qarabağdan köçənlər. Gördükləri faktları danışırsan amma faşist damğası yeyirsən. Belələrini də görəndə o dəqiqə bu söhbətlər yadıma düşür ki o vaxtı danışılsaydı da inanmazdılar. Kopya eynisidir. Demirəm millətçilik edək, biz üstün genik, gedək xocalıdakı kimi biz də birini irəvanda edək. Amma ki xalq olaraq yaxşıdılar birlikdə xoşbəxt yaşam zad gop söhbətdir. Müharibə zamanı medialarına baxmaq kifayət edərdi elə. Tarixdə elə bir fakt yoxdur ki bunlardan bir xeyir görək. Bu meydan bu da şeytan. Görək tərəzidə hansı çoxdur? Bir şey ki, irəvan metrosunda "dənizdən dənizə böyük ermənistan" xülyasının xəritəsi var. Çıxsın da qiyas kimi onlarda da biri anarxist etiraz eləsin ki, propaqandadır? Niyə eləmir? Budu bizə isti davranan xalq?
Belə də ki vaxtılə rusiyaya "rədd ol" plakatı qaldıranlar idilər də bu müharibədə it kimi yalvarırdılar rusiyaya. Qəti yaxına buraxılmamalı insanlardılar. Dünyanın harası olursa olsun erməni ermənidir. Bizə onlardan dost olamz. Kim ki əksini deyir, kim ki deyir ki, xaricdə heç kimin qozuna deyil belə şeylər, gedər los Angelesdə erməni məhəllələrinə (little armenia) Azərbaycan və erməni bayrağı ilə girər, deyər ki, Azərbaycanlıdır, qozumuza olmasın, qardaşlıq edək, "we are in america, brother", amma ki qarabağ Azərbaycandır. Gör onun ordaca mitilini atarlar doğulduğuna peşman edərlər yoxsa yox. Bir ara erməni və azərbaycanlı kommunistin yan-yana durub danışdıqları video çıxmışdı. Orada belə aydın görünür ki bunların kommunisti də birinci növbədə dövlətin, millətin mənafeyini qoruyur. Qiyasgilin hər zaman 'bizim rejim yalan deyir. Erməni xalqı sülh istəyir' adı ilə tanıtdırdıqları 'sülhsevər qardaş' erməni də müharibə vaxtı Ermənistanın tərəfini tutdu. Bizimki oğraş da ağıl verirdi ki ermənilər necə müdafiə olunsunlar. Elə ona görə də masturbasiya materialı kimi izlənilən kardaşyanlarından Facebookdakı sülhsevərinə qədər hər nümayəndələrindən yarıyıblar. Bunların qardaşlıq anlayışı belədi: torpaqlar ermənilərindir. Hə onda qardaşıq.
Erməniyə isti münasibət saxlayan tiplər çox sadədi: ya özünü müasir və proqressiv göstərməyə çalışan savadsız yeniyetmədilər, ya bizdəki hökumətə olan nifrətini xalqa yönləndirən qiyas, nərmin kimilər, ya da ki siyasi qaçqınlıq almaq istəyənlər. Baxırsan ki heç birinin də nə özü, nə bir qohumu əsgərlik görüb, nə də ki şəhid bir əzizi, doğması var. Oturublar isti yerdə biri bir qəpikdən öz balaca dünyaları, xülyaları haqda danışırlar. it və çomaq misalını unutmamaq lazımdı.
6. xaricdə "azərbaycanı tanıtma" cəhdləri eləyən həmvətənlərimizin bilməyərəkdən yamsıladığı millət. hətta mümkündür ki, onlar bizi yamsılıyır. ümumiyyətlə bu "tanıtma" söhbətini hansı gijdıllaq ortalığa atıb sən mənim canım. yox bizim belə mətbəximiz var, ay nə bilim tariximiz belədi və s. biraz təbii olun ala. oxuduğum şəhərdə bir tədbir keçirilir, dünyanın hər yerindən tələbələr gəlir. gözəlim vətənimizdən də insanlar var idi. təsadüfən tapdım onları da. nəysə qardaşım həvəsnən deyir ki, bəs yolda gələndə kimnən danışıram söhbəti qarabağa fırladıram. deyir bir dəfə bir erməni bir tələbəyə ermənistan bayrağı verdi mən qoymadım götürməyə zad. hələ deyir burda bir iqtisadiyyat barədə *
xatırladım ki, texniki universitetdəyəm
sunum eləmək istiyirəm. axırda da girəcəm qarabağ məsələsinə biraz məlumat verəcəm. ürəyimdə "hassiktir" dedim. dünyanın hər yerindən 500-600 tələbə gəlib mən bilən. bir həftə gəzib, içib, oynuyub gedəcəklər millət bizim iqtisadiyyatımızı, qarabağ problemimizi nə sikir a kişi. ümumiyyətlə ee belə gözəl bir şeyi təbliğat vasitəsinə çevirmək nə dərəcədə düzgündü axı. təsəvvür eliyin hamı qardaş kimidi, hamı əylənir. içim fərəhlə dolur, özüm ölüm. heçkimin pis niyyəti yoxdu, hamı gülümsüyür. belə bir ortamın içinə sıçmaq istiyirlər özüm ölüm. bir də bir başqası deyir ermənilər gördüm, əsəbdən partlıyırdım. dözmədim "soruşdum niyə axı?" başladı sadalamağa ki, onlar belə-belə eliyiblər, onlara görə mən doğulduğum torpaqlara gedə bilmirəm və s. başa sala bilmədim ki, onun birbaşa olaraq günahı olmaya bilər və erməni olaraq doğulmaq nə pis bir şeydi nə də ki, insanın öz seçimidi. dediyinin üstündə durdu yenə. deyirəm məncə biz sərhədsiz bir dünya arzulamaqla bu insanlara haqqsızlıq eliyirik. qoy qırsınlar dağıtsınlar da bir-birini. adam faktiki olaraq ermənilərə nifrət bəsliyir. mənimlə yaxşı erməni varmı müzakirəsi eliyir. burda yarıldım gülməkdən. deyir ola bilər yaxşı ermənilər var, amma məndən uzaq dursunlar. ermənilər də məncə belə yetişdirilirlər. bundan sonra nə vaxtsa bu qonşularımızla sülh şəraitində yaşayacağımız mənə imkansız gəlir. internetdə bir-biri ilə problemsiz mehribancasına danışan, zarafatlar eləyən erməni və azərbaycanlıları görmək şəxsən mənə xoş gəlir. ümid eliyirəm nə vaxtsa düzələr.
43. bir millət iki dövlət kimi ortadan ikiyə bölünmüşük sanki. zatən elədi, nənəm hadrutda qonşu yaşayırdı ermənilərlə və heç bir problemimiz yox idi deyirdi.
bir millət deyirəm çünki çox oxşarıq. təəssüf(?). türklərdən daha çox bənzərik irq olaraq belə.
internetdə şərhləri oxuyandan sonra nikə baxası olursan ki bizimkidi ya onlar çünki hər iki tərəf eyni şeyi eyni cür yazır. bir ətin üstündə hər iki tərəf dava edir mənimdi yox nənəmindi.
belə oxuyanda adama ləzət eləmir hə? inciyirsənki bizim nəyimiz eynidi o murdarlarla. ama murdar söhbəti də black mirror dakı dehumanizationdan törəyir onsuz. düşməni insanlıqdan çıxarırsan gözündə çünki başqa insanı öldürmək asan deyil. ona görə onlar bizim əsgərləri soyundurur bizimkilər onlarınkiləri təpikləyir çünki iyrəndiriblər özlərini bir birindən. hitler yəhudiləri yandırdığı kimi.
ama milliyətçi damarı söndürüb məsələyə 2000 mile uzaqdan baxanda eyni millətik, 5 kilometr aralıda doğulmuşuq. ona görə xarici insanlar üçün də məsələ açıq aşkar deyil, çünki bir birinə bənzər iki xalqın davasıdır və heç bir tərəfə özlərini yaxın hiss edə bilmirlər.
sadəcə bizim sayımız üç qat artıq olduğu üçün səviyyəli insanımız da bəli onlardan çoxdur ona görə özümüzü artıq sayırıq, ama kasıb default təbəqəmiz eyni xarakterdir.
din söhbəti əsas fərqi yarada bilərdi ama o da çox maraqlı formada eyni nöqtədə birləşir əslində: erməniləri xristian millətlərin içində ən aşağı səviyyədə görürəm zira xristian olmaqlarına baxmayaraq (xristianlarda din fərdi seçimlərə çox da təsir etmədiyi üçün) yenə də xiyardılar. azərilər isə müsəlman xalqların içində daha yuxarılardadırlar səviyyə olaraq çünki sağolsun din çox da təsir etməyib digər əfqanıstan və.s kimi.
yəni asiya avropanın qovşağında olmağımız əslində hərfi mənada da eynidir zira ermənilər avropanın (xristian) ən səviyyəsizi biz izə asiyanın ya müsəlman şərqin ən səviyyəlisi (hardasa?). aşağı yuxarı olur eyni şey. sadəcə bizim neft sayəsində bəzəkli binalarımız çoxdu sağolsun cənab başı.
belə.
edit: əsəblə yazmışam da, bu şüvən xiyarlarla aramızda n qədər fərq var
5. dünyada azərbaycanlı və erməni qədər bir-birinə oxşar ikinci millət yoxdu ola bilməz tanımıram. biz necəyiksə onlar da elədilər. insandılar. ilk dəfə erməni görəndə diksinmişdim. o qədər beyin yuyurlar ki görəsən necədi deyə qorxu ilə bərabər maraqlanmışdım. sonra gülmək tutdu məni. eynən elə bil ki bir azərbaycanlı ilə danışırdım. hər şeyilə adi bir insan idi. onlarda da bizim haqqımızda elə təsəvvür yaradırlar.
17. heç bir tarixi esasa dayanmadan özlərini ilk xristian dövlet kimi göstərən ,özlərini hayk adlandıran ve nuh pergəmbərin soyundan geldiklerini iddia edən millet
32. kim ne deyirse deyin bu milletin hamısı keçmişdeki hadiselere göre türk düşmenidir.men türkiyedenem en yaxşı men bilirem 24 aprel hadiselerine göre her il bayrağımızı yandırırlar,hamısı türkler bize soyqırım eleyib deyirler hetda ermeni mügenni sirusho zartonk mahnısında bizler üçün türkün taxtı yere düşüb bele deyib.kars,van kimi şeherlere bizimdi deyirler hemçinin eyni mügenni huh hah mahnısında muşu van deyir yeni muş ve van şeherlerini.dostumuz yox düşmenimizdi demek olar ermeniler üçün.
12. türkiyə və azərbaycana həmişə nifrət eliyən xalq.ancaq bəzilərimiz ermənilərə baxmayaraq onları istəyir.düzdü biz çox oxşar millətlərik.amma mən hələdə görməmişəm ki bir erməni türk millətini sevsin.onlar xocalı soyqırımını törədiblər.düzdü tüm ermənilər yox.amma ermənilər uşaqlarını türk sənin düşmənindir deyə böyüdürlər birdəki türk deyəndə söz təkcə türkiyədən getmir.azərbaycandan da gedir.ne deyim biz türkler çox humanistik düşmənimizlə tanış ola bilmirik.deyirəm ki ermənini sevənə qədər öz millətinizi bu qədər sevsəniz hər şey lap əla olardı.
38. Bir daha iki üzlü olduqların sübut elədilər, qarabağda irərləməmizdən sonra ən humanist ermənilər belə azərbaycanlıları söyür artıq, redditdə sülh istəyənlər bizi təhqir edir indi.
34. erməni məsələdinə tək tərəfli baxmaq tarixi prizmadan yanlışdır. en azından 2 əsr geri gedib osmanlı imperiyasının zəifləməsindən başlayaraq əsasən rusyanın və dünyanın digər böyük güclərinin "avropanın xəstə adamı"yla bağlı mövqeylərini, osmanlı torpaqlarına olan planlarını bilmək lazimdır. qısa məlumat üçün kamuran gürün "erməni dosyasi" kitabına göz gəzdimərk yetərlidir. müəllif erməni məsələsinin ortaya çıxmasının bir biri ilə iç içə bağlı olan 4 faktorla bağlayır.
1. ermeni kilsəsi -öz hakimiyyətini qorumaq üçün hər bir zaman bir dövlətə ehtiyac duyub və bununla yanaşı digər daha güclü kilsələrin təbəliyinə keçməkdən qaçıb. bu çox marqlı faktdı, çünki erməni kilsəsi öz avtaritarlığını qorumaq üçün xalqın mənafiyini heçə sayıb.
2. din faktoru- ermənilər asyanın əzilən xristian azınlıqları imici ilə diqqətləri üzərinə toplayır. əslində bu işi daha çox rusyanın işinə yarayır. çünki 19. əsrdə rusyanın osmanlıda ortodoksalların hamisi roluna bürünməyinin ən başlıca səbəbi osmanlıya yönəlik, istanbul və boğazları ələ keçirmək planıdır. həmin dövr rusya çox qısa müddətdə osmanlını zərərsizləşdirmək iqtidarında olsa da (bunu 1877-1878 savaşında görürük) avropa dövlətləri, xüsusən ingiltərənin öz müstəmləkələrini qorumaq niyyəti bu ərazidə böyük güclərin maraqlarının toqquşmasına gətirib çıxardır. belə olan halda rusya anadolunu, boğazları ümumilikdə osmanlının bütün strateji əhəmiyyətli ərazilərini birbaşa deyil, marionet bir dövlət vasitəsiylə idarə etmək fikrini mənimsəyir. bunun bugünkü rusyanın bir çox qonşusuna yönəlik siyasətinin ana xətti olduğunu da çox rahatçıqla deyə bilərik. bu kukla dövlət avropa ölkələrinində işinə yarayabilərdi, onlar bu dövlətdən rusyanın qarşısında sədd kimi istifadə etmək fikrində idilər. arada həvəslənən müstəqil dövlət arzusunu mənimsəyən və bu ideyanı həyata keçirməkçün ölkənin içindən osmanlıya qarşı mübarizəyə başlayan ermənilər vardı.
3. misyonerlərin faaliyyətləri. misyonerlər dini təbliğat və təhsillə yanaşı bir növ agentura faaliyyətləri də həyata keçirirdilər. yenə də əsas məsələ osmanlinin zəif nöqtələrini tapmaq və ordan vurmaq idi. zəif nöqtələr azınlıqlar idi. ümumən 19 əsr osmanlı tarixinə baxanda elə bil it yiyəsini tanımır təsiri bağışlayır. necə ola bilər ki, bir dövlət öz içində özünə qarşı təbliğat maşınlarının hərəkətinə içazə verib. daha çox amerikan misyonerlərinin öyrətdikləri ilə ermənilər qiyam faaliyyətlərinə yönləndiriliblər.
4. propaqanda- burası dəhşətdi. i. dünya müharibəsi ərəfəsində loyd georgenin əmri ilə alman propaqandası əleyhinə charli masterman propaqanda faliyyətlərinə başlayır. əsas məqsədləri bitərəf dövlətləri öz yanlarında savaşa çəkmək və öz mövqeylərinin nə qədər haqlı olduğu fikrini yaymaqdır. bunun üçün agenturadan alınan yalan və doğruluğu isbatlanmamış məlumatlar şişirdilərək mətbuatda yayımlanmağa başlayırlar. burada almaniya və müttəfiqlərini qaralama kapmaniyası başlayır. osmanlı da öz payını doyunca alır. qədim və şanlı tarixə malik əsil inancli xristian olan yazıq ermənilərə etdikləri dəhşətlər mətbuatı bəzəməyə başlayır. ingiltərə hərb nəzarətindən verilən əmrlə əsgərlər düşmənlə bağlı aldıqları və ya eşitdikləri hər bir məlumatı mərkəzə bildirmək məcburiyyətində idilər. bu əmrdə ən əsas diqqətəlayiq məqam məlumatlarin mutləq doğruluğunun zəruri olmaması məqamı idi. dəhşət yalanları ən məqbul sayılan informasıya idi. yayılan mətbuları fotolarla bəzədilər. heç kəs bu fotoların orginallığına şübhə etməyi düşünmürdü, halbuki bu müharibə dövründə propaqanda sayəsində fotoqraf mantajı bir sənaye halında formalaşmışdı.
belə çox uzatmaq olar mövzunu, kimin pis , kiminsə yaxşı, kimin çani , kiminsə aciz olmasıyla bağlı. biz osmanlı mirası deyilik, amma maragların toqquşduğu qonşu region olaraq müsəlman çoxunluğun yaşadığı ərazi olduğumuzdan çanağın yarısıda bizim başımızda çatlayıb. burada ən əsas məsələ böyüklərin davasında ayaqlar altında əzilənlər olağımızdı. və bu mövqedə olmağımıza baxmayaraq həmişə günahkar statusunda qalmağımızdı. onagörə hislərlə deyil ağılla hərəkət etməliyik, cünkü bu xəmir hələ çox su aparacaq
28. turkiyede bir biofizik profumuz vardi azerbaycanli. bizle derdleserdi hemise. deyirdi moskvada aspirant oldugum vaxtda vetenperver idim calisirdim bizimkileri ise duzeldem, fakulteni bitirenlere yalvarirdimki baxin bu geleceyin texnlogiyalari uzerinde calisiriq gelin siz de aspiranturaya senedlerinizi verin men referans olaram elmle mesgul olaq sora azerbaycana lazim olaciq ve.s ama hamisi basindan edirdi hecbiri gelib islemedi menle dedi, coxu da alvere malvere verdi ozunu. ama ermeniye dediyim zaman cox sevinirdiler seheri gun senedlerini yigib getirirdilerki biz islemek isteyirik laboratoriyada. bele bele isler
41. 100 il əvvəlki hadisələrə görə bugün əllərində ixtiyar olsa türkləri yer üzündən siləcək amma türklərdən qorxduqlarından azərilərə hücum edən çmo millət. Bütün tarixləri satqınlıqdan arxAdan vurmadan ibarətdir. BizAnsı Osmanlılara Osmanlını Ruslara Rusları kommunistlərə kommunistləri nasistlərə nasistləri qərbə satıblar. Uzatmağa nə hacət ən yaxşı sözü puşkin deyib
" ты трус, ты раб, ты армянин"
59. son 5 ildə yaranan mənzərəyə görə azərbaycanlılardan dəfələrlə bacarıqlı olduqları görünür. ölkələrində demokratiya qururlar, sosial rifah qaydasındadır. müəyyən məqamlarda rusiyanın əleyhinə çıxış edirlər. qonşu dövlətlərlə münasibətləri normallaşdırmağa çalışırlar. hər halda paşinyanın 50 faizdən çox səs yığması bunu sübut edir.
bizim millət isə, nə normal dövlət qura bilib, nə demokratiya, nə də sosial rifah. korrupsiya, özbaşınalıq, zülm. özünü də verib bir dılğır ailənin hakimiyyətinə. xaricdə dilənçiyə belə verilməyəcək maaşa işləyir və işi itirmək qorxusu ilə yaşayır. sanki o pulla özünə həyat qura bilib.
20. bu xalqa nifrət etməyimin səbəbi torpaq deyil o torpaqları almaq üçün o qədər insanı, uşağı, qocanı öldürməkləridir. adları gələndə içimdəki faşist hormanlarım tərpəşir.
45. Cındır yığını millət. Cındır yığını dövlət. iq su ağ qara şəkil paylaşmaqla cool olacağını hesab edəcək qədər düşük olan bütün işi boş boş danışmaqdan ibarət olan xancan cavid ağa və onun kimilər irqçilik səbəbindən ban edəcəksə cəhənnəmə etsin. Bəs mənim millətimi öldürəndə irqçilik etmir bu cındır yığını. Orda ölən o körpələri görəndə vicdanı olan hər insan nifrətlə dolar. Bunu da uşaq üstündən populizm edən biri kimi yox daha yenicə dayı olmuş bir sözlük yazarı olaraq yazıram.
Dağların rüzgarına öleyim
Yarimin boyuna öleyim
Bir yıldır ki görmemişim
Görenin gözüne öleyim
Durmuşum gelemiyorum
Dolmuşum ağlayamıyorum
Bir yıldır ki görmemişim
Görenin gözüne öleyim
27. adlari çekilende bu hadiseni xatirladigim xalqdir:
2-3 il evvel bacimin 7-8 yasi olardi. tiflis metrosunda gedirdik. qarsimizda iki ermeni oturmusdu. anam bacimin qulagina piçildadi ki, qarsimizda oturan iki nefer ermenidi. bacim gözünde qorxu qarisiq bir teeccüble dedi ki, bes niye esger paltarinda deyiller?
usaga baxçada, mektebde ermenini ele teqdim etmisdiler ki, ele bilirmis o xalqin hamisi elinde silah esger paltarinda gezir.
sonradan da öyrendim ki, bacim hetta ele bilirmis ki, ermeni qadin olmur, hamisi kisi olur
44. Biz əl çəksək də onlar bizdən əl çəkmək niyyətində deyillər bu saatdan sonra. Maələsəf erməninin xozeyinnik elədiyi illərin şahidi olmuşuq, yuxaridaki entryde deyilen bənzəmə varsa ondandır. şəhidlərimizin qanıyla təmizlənirik, millətimin çöhrəsi dəyişib maşallah. Bayrağımız dəyişib artıq daha canlı bir varlıq halına gəlib. Fəxrlə gəzir millətimin balalarının döşündə. Bu dəyyuslara qarşı millət olaraq bütünük, yekvücuduq hazırda. Birlikdə xeyir vardır, əgər haqq üzərinə cəm olublarsa. Bunlar şeir deyil, romantika deyil, haqqal yəqin olaraq azərbaycanda idrak olunur.
Tanım: allahın inayətiylə məğlub olacaq olan, əhdə vəfa etməyən, xain, keçmiş təbəəmiz.
50. Şizofreniya əlamətləri göstərən millət. Cəbhədə hər yerdə ağır zərbə almaqlarına baxmayaraq bütün sosial media hesablarından Bakı-nı işğal etməklə hədələyən qəribə insanlar.
16. twitterdən axtarışa armenia falan yazıb baxıram, adam çox təəssüf edir. bildiyin azərbaycandakı kimidi orda da vəziyyət. təhsilsiz xalq. gözü bağlı olaraq müdafiə edirlər öz vətənlərini. onlar orda yazır azərbaycanlılar vəhşidi, burdan bizimkilər. hər iki ölkənin əhalisinin böyük çoxunluğu cahildir təəssüf ki.
hər iki tərəfdə yazır "savaşı başa düşdük, uşaqları niyə öldürürsünüz?".
həm ermənilərin həm azərbaycanlıların ölkəsi sovet hakimiyyəti altında qalıb deyə öz düşünürlərini heç vaxt yetişdirə bilməyiblər təəssüf ki. ona görə də şüuru zəif inkişaf etmiş xalqlardır. heç kim yetişdirməyib, yol göstərməyib. daha doğrusu, yol göstərənləri dərrakəli düşünürlər olmayıb. ya da indiki özləri kimilər olub, onları bu hala salıblar.
təəssüf.
55. Qafqazın üz qarası olan iyrənc millətin nümayəndələrinə deyilir. iyrənc də bir dilləri var eşitdikcə adamın qulağından qan sızır. Yaxın gələcəkdə Yer kürəsindən son nəfərlərinə qədər yox olmalarını arzulayıram
19. özləri soyqırım edib və bu keçmişdə qalıb deyən lakin 1əsr öncəyə bağladıqları yalançı soyqırımı dünyaya tanıdan xalq.əsillərinin hind qaraçılarından gəldiyi bildirilsə də bunu qəbul etmirlər.türklərə(bütün türk xalqlarına) nifrət edirlər.bunun səbəbi dövləti idarə edən partiyanın millətçi olmasıdır.dərslik kitablarında hər mövzuda mütləq azərbaycanlıları alçaldacaq bir kəlmə olan xalq.sayları az olsa da dünyada bizdən güclüdürlər.kim kardeşyan kimi üzvü olan xalq.aclıq və səfalət içində boğulan lakin tipik millətçi düşüncəsinə sahib xalq.80%i radikal millətçi olan və uşaqlarını da millətçi kimi böyüdən xalq(əgər millətçi olmasaydılar indi dünyada heç 10min olmazdılar) əsasən qərbdə və ermənistanda yaşayanları millətçilərdi,keçmiş sovet ölkələrində yaşayanları millətçi olmur.məşhur ingilis yazıçısı corc oruellin haqqında "...ermənilərə heç vaxt etibar etmə" dediyi xalqdır.
10. qafqaz xalqıdır. bir ara mitinqlərdə "rus, fars, erməni. bunlar türkün düşməni" qışqırdığım vaxtlar yadıma düşür. indi erməni tanışlarım var. onlar da patriotdu, çalışırıq ki, bu bizimdi, bu sizindi kimi səviyyəsiz mövzulara girməyək.
14. getdiyiniz hər ölkədə qarşınıza çıxan millət. özləri olmasa da mütləq konyakları menyuda olur. afrikalı bir yazarın kitabını oxuyarkən qarşınıza belə bir cümlə də çıxa bilər "bazarda satıcılardan biri erməni çəkməsi satırdı". söhbət 18ci əsrdən gedirdi əsərdə. oxuyanda yok artık demişdim
49. Qarabağ onlarda olanda atılıb düşürdülər iki millət sülh falan, indi hara qaçıb o sülh istəyənlər ? qarabağı biz alandan sonra sülh sevər ermənilər hardadı ?
7. bir qonşumuz var, uşaqlıqdan mənə deyiblər ki, anası ermənidir. elə uşqalıqdan da mən ona salam verirəm, o almır, mən verirəm, o almır, istisnayi hal da olmayıb heç. srağagün də verdim yenə almadı(mənə deyən ola 87 ildi verirsən almır, dai vermə də) mən də öz aləmimdə fikirləşirdim ki, o erməni olduğu üçün almır salamımı və buna görə pisdir. sonra azcana böyüdüm gördüm xərəblik ermənilik azərbaycanlılıqda deyil, salam verib almaq da məsələ deyil. heç erməni ya azərbaycanlı olmaq da. hamı deyir birini də mən deyim, əsas insan olmaqdır.
33. bir qohumumuz var idi ukraynada yaşayırdı.bunun erməni bir qonşusu var idi.bu qonşu qohumumuzun bostanına girib dağıdırdı uşaqları daşla qohumumuzun evinin şüşələrini qırırdı.axırda qohumumuz o evi satıb köçmüşdü.bunu mənim qohumum yaşayıb heç kim erməni qardaşlığı erməni azərbaycanlı barışığından danışmasın.ermənilərin qardaşı sarıgötlü irqin nümayəndələri bir də bicbala isanı peyğəmbər hesab edən avropa və abşdı.bu millətin nümayəndələrinə mərhəmət etməyin çünki mərhəmət dostluğa dostluqla cavab verənlərlə olur.
35. təşkilatlanmasına həmişə heyran olduğum millət,düşmənimiz bizdən çox şeyi öyrəndiyi kimi bizdə ondan çox şeyi öyrənməliyik variantı bir fikirdəyəm,müasir musiqi sahəsində də ad çıxartmaqlarını istisna edə bilmərəm (baxma: system of a dow) (bax: cher)
,xarici dövlətlərdə nəzərə çarpacaq dərəcədə bəzən hökümətə təsir edə bilən lobbisi var,ünsiyyətə girdikdə ehtiyyatı əldən verməməyi məsləhət gördüyüm millət,birdə həmişə dostum bu millətin adını çəkəndə gülməli bir şey deyir, (baxma: harda gördün erməni vur başına vedrəni)
postscriptum: yazımnan "bəzi" dar düşüncəlilər pmda şikayətli mesajlarını göndərməmiş yazım,onların bizdən bəzi sahələrdə üstün olmaqlarının səbəbi mənim fikrimcə yeniliklərə bizdən daha pozitif yanaşmaqlarıdı,bəlkə də bəzi bu millətin bəzi nümayəndələri bizim öz mədəniyyətimizi bizdən daha yaxşı bilir desəm yəqinki yanılmaram...
46. Elə nüanslar, hadisələr var ki, onları izah etmək üçün sözlər kifayət etmir. bunlar elə millətdi ki, məharətlə hər işdən sıyırmağı bacarırlar, öz gözünlə gördüyün doğruları belə inkar edərlər...
13. hər nə qədər türk düşməni olsalar da türkiyədə onları dost olaraq görürlər hətta sarı gəlini də erməni mahnısı kimi görürlər əksəriyyəti burdan türklərə demək istiyirəm ki bunlar sizə siz bizə soyqırım etmisiniz deyirləre siz hansı dostluqdan danışırsız.ama əsl soyqırım xocalı soyqırımı ola ola qondarma soyqırımı bütün dünyaya tanıdmağa nail olacaq olan millət...
)