8.şərq ədəbiyyatının, xüsusilə də farsdilli ədəbiyyatın vurğunu olan, müasir alman ədəbiyyatının ən görkəmli fiqurlarından biri olan alman yazar və dövlət xadimi. Hafiz Şirazinin əsərlərindən ilhamlanaraq, hafiz stilində qərb-şərq divanını yazmışdır. divan 12 başlıqdan ibarətdir və başlıqların hər birinin adı fars dilində seçilmişdir: müğənninamə, hafiznamə, züleyxanamə, teymurnamə, farsinamə və s. Həmçinin qərb ədəbiyyatı və fəlsəfəsində dərin izlər buraxan faust faciəsini nəzm şəklində yazmasına səbəblərdən biri olaraq da şərq ədəbiyyatından təsirlənməsi və fikrin poetik tərzdə ifadəsinin daha təsiredici olmasını düşünməsi irəli sürülür. Namütənahi adlı şeirində aşağıdakı misraları Hafizə həsr etmişdir:
o qədər böyüksən ki, ədəbiyyat kimi sən,
əvvəlin yox, sonun yox, əbədiyyət kimisən.
şeirin bir asiman kimi, daima hərəkətdə,
sonu da əks olunmuş əvvəliylə vəhdətdə.
əvvəldən axıradək başdan-başa sənətdir,
sənətdə bu nə hikmət, bu nə böyük qüdrətdir.
Daß du nicht enden kannst, das macht dich groß,
Und daß du nie beginnst, das ist dein Los.
Dein Lied ist drehend wie das Sterngewölbe,
Anfang und Ende immerfort dasselbe,
Und was die Mitte bringt ist offenbar
Das was zu Ende bleibt und anfangs war.
nolaydı, mən də sənə bənzəyəydim bir qədər...
gəl səninlə könüldən həmdəm olaq, ey hafiz!
gəl səninlə həyatın eşqini, səfasını
birgə duyaq, bir dadaq, səninlə bölüşək biz!..
bu, mənimçün həyatda ən böyük bir nemətdir:
səninlə həmdəm olmaq nə böyük səadətdir!
Und mag die ganze Welt versinken!
Hāfis, mit dir, mit dir allein
Will ich wetteifern! Lust und Pein
Sei uns den Zwillingen gemein!
Wie du zu lieben und zu trinken,
Das soll mein Stolz, mein Leben sein.
ancaq sənətdə təkrar yoxdur... Var ol yenə sən!
sən bizdən çox böyüksən, sən həmişə yenisən.
Nun töne Lied mit eignem Feuer!
Denn du bist älter, du bist neuer.
qeyd.
şeirlər əhməd cəmil tərəfindən ruscadan tərcümə olunmuşdur və şeirin poetikliyinin pozulmaması üçün orjinal şeir ilə arasında müəyyən uyuşmazlıqlar ola bilər.
6. şeir və həqiqət adlı kitabından
--sitat--
məni sevindirən, əzab verən, ya da maraqlandıran hər hadisəni bir obraza, bir şeirə çevirmək və beləliklə hadisələrlə arama məsafə qoymaq xasiyyətimdən bütün həyatım boyu əl çəkmədim. buna görə də bildiyiniz bütün əsərlərimin hamısı böyük bir etirafın kiçik parçalardır.
--sitat--
10. indi başlayacaqlar ki, bu söhbəti necə rammstein'a bağladın. Qrupun dalai lama mahnısı goethenin erlkönig şeirindən ilham alınaraq yazılıb. Demək olar ki, hekayəsi eynidir. Şeirin məzmunu belədir :
--spoiler--
Gecə vaxtı ata oğlu ilə atın üstündə qaranlıq meşənin içərisinə doğru gedir. Oğlunu qucağına möhkəmcə sıxıb. Elə bu zaman erl kralı yəni erlkönig onların arxasından peyda olaraq oğlanın qulağına özü ilə gəlməsi üçün fısıldayır. Əgər oğlan öz xoşu ilə gəlməzsə kral güc tətbiq edəcəkdir. Atası bundan qorxaraq atını daha sürətli sürür və bir daxmaya çatır. Amma hər şey üçün artıq gecdir, çünki oğlan atasının qolları arasında çoxdan keçinmişdir.
--spoiler--
Burada erlkönig ölümü təmsil edir. Ata atını nə qədər də sürətli çaparsa çapsın oğlunu ölümün əlindən xilas edə bilmir. Mahnıda da demək olar ki, eyni mövzudu sadəcə biraz dəyişdirilmiş formada, yəni hadisələr təyyarənin içərisində cərəyan edir. Bəs mahnının adı niyə dalai lamadır? Elə də bir hekayəsi yoxdu, sadəcə dalai lama təyyarəyə minməkdən qorxduğu üçün bu ad verilib mahnıya, qəribə mizah anlayışları var.
(youtube: )
Ps : ingilis dilindən tərcüməsini dilim imkan verdiyi qədər yazacam, arada səhvlər edə bilərəm, üzrlü hesab edin.
Axşam küləyində bir təyyarə
Bir adam uşağı ilə birlikdə
isti yerlərində rahatca otururlar,
Buna görə də yuxunun tələsinə düşərlər.
3 saat sonra çatacaqlar, anasının ad günü üçün
Hava aydındı, mənzərə də gözəldi
irəli, irəli dağıntının içinə
Ölənə qədər yaşamağa məcburuq
insanlar səmaya aid deyil
Ona görə də cənnətdəki tanrımız
Öz uşaqlarını küləyə doğru çağırır.
Mənə o insanı gətirin.
Uşağın hələ də zamanı var,
Sonra bir səs qulaqlarında yüksəlir,
Boğuq bir gurultu qopar
Və bulutların sürücüsü gülümsəyər.
irəli, irəli dağıntının içinə
Ölənə qədər yaşamağa məcburuq.
Uşaq atasına deyər ki,
Göyün gurultusunu eşidirsən?
O ki bütün küləklərin hökmdarı
Ondan özünün uşağı olmağımı istəyir.
Nəqərat :
Göyün üzündən bir xor səslənər
Uşağın kiçik qulağının içərisinə sürünən
Gəl buraya, qal burada,
Sənə yaxşı baxacağıq.
Gəl buraya, qal burada
Biz sənin qardaşınıq.
Fırtına uçan maşını qucaqlayar,
Salonda təzyiq sürətlə düşər,
Boğuq bir səs gecəni sürükləyər,
insanlar panika içində çığırışarlar.
irəli, irəli dağıntının içinə
Ölənə qədər yaşamağa məcburuq
Və uşaq tanrıya yalvarar
Cənnət küləklərini geri çək
Bizə zərər görməmiş dünyanı bəxş et.
Nəqərat : təkrar
Ata indi uşağını tutub saxlayır,
Və möhkəmcə özünə sıxır.
Onun güclə nəfəs aldığına fikir vermir
Lakin qorxunun mərhəməti olmadığını bilir.
Beləcə atası qolları ilə
Uşağın ruhunu əzər
Küləyin üstündə yerini alan
Və mahnı oxuyan ruhunu
12. Schiller-lə can brat olublar və ikisi də birlikdə müasir alman dilinin banisi hesab olunurlar. eynilə bizdəki Cəfər Cabbarlı kimi ( əjdahadır!) amma, oraya gəlməmişdən iki faktı deyim. birincisi, Goethe ( göte oxunur, fırlatmağin yeri yoxdu) nə qədər uğurlu biri olsa da, arvadını mətbəxdən çıxartmayıb, a kişi. qonaq filan gəlib evinə, arvadı yan otaqdan o biri otağa keçməyib. ev muzeyində görmüşəm, bələdçi otaqlarin pəncərəsini göstərdi kənardan ve dedi, baxin burda arvadı yaşayıb, burda isə qonaqlar filan.
indi isə necə oldu ki, Goethe schiller ilə alman dilinin banisi hesab olundular. o zamana qədər alman kralları fransız dilində danışırdılar, eynilə bizdəki rus dili sevdası kimi. fransız dili dəhşət prestijli dil hesab olunurdu. bu da alman mütəfəkkirlərini məcbur elədi ki, öz dillərində yaradıb yaratsınlar. beləliklə, hegel, schiller ( şiller), Goethe gecə gündüz yazdılar.
5. möhtəşəm yazardır.amma höteni hamı sevə bilməz. bunu hər zaman əminliklə demişəm.necə ki mən özüm də onu sevə bilmirəm.çox böyükdür o mənim sevgim üçün. gənc verterin iztirabları bir zamanlar on ya onbirinci sinifdə oxuyarkən həyatımı, fikirlərimi bəlkə də kökündən dəyişən əsər idi.günlərlə, həftələrlə aylarla təsirindən çıxa bilməmişdim. lakin indi onu oxusam mənə uşaq oyuncağı kimi gələcək əminəm. sanki hər insanın həyatında mütləq bir höte dövrü olmalıdır. faustdan heç danışmıram. faustu oxumaq üçün mən gərək hələ çox böyüyəm. faust dərin əsərdir, elə belə deyil. diqqətimi çəkən bir şeyi paylaşmaq istərdim, maraqlıdır ki nasist almaniyasında ən qarı canilər, nazirlər eləcə də hitlerin özü hötenin pərəstişkarı olublar. höte məndə hər zaman fikri dağınıq, nəyi necə edəcəyinə əmin olmayan bir gənc təəssüratı oyadır. özüm də gərək başlayam fausta -*
1. alman romantizminin en böyüyü sayılan şair ve yazar. eyni zamanda biologiya, fizika kimi texniki elmlerinde de eserleri olan herterefli bir insan.
"ağılsızlar oğrulardan daha zererledirler vaxtınızı ve sevincinizin oğurlayar"
son sözleri "işıq, daha çox işıq"dır.
haqqında 2010-ci ilde orijinal adı goethe olan, young goethe in love olaraq da bilinen, philipp stölzlun rejissorluq etdiyi bir film çekilmişdir.
11. “Tamamilə əmin oldum ki, özünü hər yerdə və bütün zamanlarda yüzlərlə insanda aşkara çıxaran şeir bəşəriyyətin universal mülküdür… Milli ədəbiyyat artıq tamamilə mənasını itirmiş termindir; artıq Dünya Ədəbiyyatı dövrü gəlir və hamı onun yaxınlaşmasını sürətləndirmək üçün əlindən gələni etməlidir.”
"Ich sehe immer mehr, dass die Poesie ein Gemeingut der Menschheit ist und dass sie überall und zu allen Zeiten in Hunderten und aber Hunderten von Menschen hervortritt... Nationalliteratur will jetzt nicht viel sagen, die Epoche der Weltliteratur ist an der Zeit, und jeder muss jetzt dazu wirken, diese Epoche zu beschleunigen."
9. "faust" adlı əsərini fürsət tapıb oxuya bilmədiyim və "gənc verterin iztirabları" ilə insanı silləliyən yazıçı-filosof. sonuncusu bir neçə dəfə oxuduğum yeganə ədəbi əsərdir. ümumi külliyyatına bələd olmasam da, bu əsər kifayət edir ki, müəllifin orijinal beynini görə bilim.
)