əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
asperger sindromu
-
ben x
-
exolaliya
-
azərbaycanda sağlamlıq imkanları məhdud uşağın valideyni olmaq
-
savant sindromu
-
atipik autizm
-
genie wiley
-
gut-brain axis
-
forrest gump
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+21 əjdaha
15. Autizm sosial qarşılıqlı əlaqədə çətinlik, digər insanlarla ünsiyyət zamanı qarşılıqlı əlaqədə çətinlik, təkrarlanan hərəkətlər (stereotiplər) və maraqların məhdudlaşdırılması ilə müşayiət olunan zehni və nitq inkişafının pozulmasıdır. Xəstəliyin inkişafının səbəbləri tam başa düşülmür, əksər alimlər anadangəlmə beyin disfunksiyası ilə əlaqəni, həmçinin uşağın digər xəstəlikləri (məsələn, mədə-bağırsaq traktının xəstəlikləri) ilə əlaqəni təklif edirlər. Autizm adətən 3-4 yaşından əvvəl diaqnoz qoyulur, ilk əlamətlər artıq körpəlikdə görünə bilər. Tam sağalma qeyri-mümkün hesab edilir.
Autizmli uşaqlarla qarşılaşma sıxlığımız nə qədərdir bəs?
Autizmin yayılması ilə bağlı məlumatlar xəstəliyin diaqnozu və təsnifatına müxtəlif yanaşmalar səbəbindən əhəmiyyətli dərəcədə dəyişir. Müxtəlif məlumatlara görə, autizm spektrinin pozulması nəzərə alınmadan uşaqların 0,1-0,6%-i autizmdən əziyyət çəkir, autizm spektrinin pozulması nəzərə alınmaqla uşaqların 1,1-2%-i autizmdən əziyyət çəkir. Qızlarda autizm oğlanlara nisbətən 4 dəfə az diaqnoz qoyulur.
Erkən yaşda autizm simptomları
• barmaq ucunda yerimək və dayanmadan əl çırmaq
• yeriyərkən anlamsız dairələr şəklində addımlamaq
• baş yelləmək
• tünlük yerlərdə panikaya düşmək
• göz təmasında olmamaq, çağırıldıqda reaksiya verməmək
• danışmağı bacarsa belə əli ilə yönləndirərək birşeylər göstərmək
• məhdud və rutin halına gəlmiş vərdişlər.
• takıntı halına gəlmiş əşyalara bağlanmaq və bunun kimi bəzi özəlliklər. Təbii ki bunları hər sıradan uşaqda görmək ehtimalımız var. Autizmli olanlarda isə qeyd etdiyim kimi, rutin halına gəlmiş şəkildə olur.
Amma bütün bunlara rəğmən autizmli insanlarla qarşılaşdıqda onların xəstə deyil özəl olduqları gerçəyini qəbullanmalı və buna görə münasibət bəsləməliyik.
+16 əjdaha
7. yayğın inkişaf pozuntuları qrupuna aid olan bölümdür. ondan başqa asperger sindromu, rett pozuntusu və s.
uşağın ilk 36 ayından göstərdiyi və ya göstərmədiyi reaksiyalardan bilmək olur uşaqda autizmin simptomları olub- olmaması, lakin, valideynlər hiss etməyə bilirlər.
daha qabarıq 1,5 yaşından özünü göstərir:
- özünə qapalılıq,
- göz kontaktı qurmurlar heçkəslə,
- çağıranda adına reaksiya vermir,
- üzdə donuq ifadə olur çoxlarında,
- dümduz, ritmsiz səslə danışırlar,
- lüğətlərində söz yaşına görə hədsiz az olur,
- fırlanan əşyalara gözlərini qırpmadan, saatlarla baxa bilirlər.
- əsəb tutmaları başlayanda qıcolma formasında özünü göstərdiyinə görə çox vaxt valideynlər yşaqda epilepsiya olduğunu düşünüb epileptoloqa və ya nevropatoloqa aparırlar. bu da pulgir, mənəviyyatsız və ən əsası cahil həkimin əlinə fürsət verir. uşağa yüksək dozada epilepsiya əleyhinə dərmanlar güplənməyə başlayır. beləcə də uşaq onsuz da gerisində olduğu inkişafın biraz daha gerisinə düşür.
valideyinləri qınamaq da olmur, çünki xüsusi terminləri bilməkləri və yaxud da eeg dalğalarının analizini çözmələri mümkün deyil, əgər həmin sahə üzrə mütəxəssis deyillərsə. digər tərəfdən isə müəyyən dərəcədə uşağının problemiylə bağlı savadlı valideynlər də az deyil ki, məhz onlar yuxarıda dediyim həkimfasonların ən böyük qorxu mənbəyidir.
aitizmli uşaqlar bəzən on yaşlarına çatmış lakin hələ də nəinki müalicə üçün müraciət edilməmiş, hətta şübhələnməyən ailələr də var.
-uşaq hələ də danışmır
+ əşşi dədəsi də gec danışıb
- uşaq anormalcasına eyni əşyaları sıralayır ya qruplaşdırır. əyrilik olanda əsəb tutması keçirir.
+ köpəyuşağı anası kimi səliqəlidi də.
- uşaq bütün gün qaçır, fırlanır, özünü vurur divara amma ağrıya reaksiya vermir
+ enerjilidi də məən balam, yazıx uşağ hökümət evində neyləsin , darışdıxdan canı sıxılır dana.
və sairə kimi yüzlərlə səbəb gətirən və istədiyini etmir deyə vəhşicəsinə autizmli uşağı döyən cahil valideynlər də var.
yeri gəlmişkən deyim ki, autizm diaqnozu qoyulmuş uşaqların autist deyə kateqoriyalaşdırılmasının qəti əleyhinəyəm.
ümumiyyətlə diaqnoz insana verilən ad deyil, olmamalıdır. diaqnoz sadəcə həkimi ilgiləndirən və kağız- kuğuz işləri üçün lazımlıdır, əlbətdə ki, ehtiyyac varsa dərman müalicəsinin düzgün aparılması üçün.
+15 əjdaha
2. autistlerin xesteliklerine verilen ad.
sudan qorxma kimi fobiyalarıda mövcuddur.
türkiyede ibtidai sinifde yaşanan bir hadisede müellm ders erefesinde "atatürk ölmedi, içimizde yaşayır" deyer. sinifde olan autist uşaq bu sözden sonra su içmez. çünkü o su içse atatürkün içinde boğulacağına inanar.
uşaqda su fobiyası yarandıqdan sonra hekimler bunun qarşısını ala bilmezler. sonre müellim su fobiyasının onun dediyi sözden qaynaqlandığını anlayar ve dersde " atatürk ölmedi, içimizde yaşayır, o eyni zamanda çox yaxşı bir üzücüdür" deyer.
bu sözden sonra autist uşağın suya qarşı olan qorxusu biter.
eslinde bu nümune autistlerin doğurdanda qeyri-adi zekaya sahib olduqlarının bir göstericisidir.
bu arada xestelikle maraqlananlar yaşanmış heyat hekayesine esasen çekilmiş bioqrafik temple grandin filmini izlemelidirler.
+13 əjdaha
3. esas elametleri,diqqetsizlik ve ünsiyyet qura bilmemek olan xestelikdir.beyinde üzvü deyişiklikler olmur,en azınnan hele bele bir deyişiklik tapılmayıb.
autistik uşaqların hamısında ağıl zeifliyi olduğunu düşünmek yanlışdır.sadece diqqet pozğunluqları olduğu üçün,bir çox şeyi öyrenmirler,neticede iq seviyyesi enir.ama diqqet etdikleri teqdirde her hansı bir sahede üstün zeka göstere bilerler.mesele sizin saatlarla hell elemeye çalıştığınız riyazi bir meseleni çox asanlıqla hell eliye,1ci levelinde ilişib qaldığınız oyunu bağlaya biler.yeni her şeye diqqetsiz olan autistik uşaq,seçdiyi her hansı bir saheye xüsusi maraq göstere biler.
autistik uşaqlar her günü 1 önceki kimi keçirmek isteyerler,meselen her gün eyni oyuncaqla oynaya,ya da eyni kitabı tekrar oxuya bilerler.günlük rutinin pozulması onları rahetsiz eder.
ümumiyyetle bizim önem vermediyimiz bir çox şey onlar üçün rahatsızedici ola biler.meselen hansısa qoxu,ya da reng.
bele uşaqlarla ünsiyyete girmek çox çetindir.sade ve deqiq cümleler seçilmelidir.hele frazioloji birleşmeler tamamen unudulmalıdır.meselen 'harda qaldın?' demek evezine 'telesmelisen,çünki derse gecikirsen.' demek lazımdı.daha ağır formalarında şekillerle ünsiyyet qurmaq effektlidi.meselen yemek yemesini isteyirsinizse,elinnen tutub zorla stola oturtmaq evezine yemek şekli göstermek,ve anlamasını gözlemek lazımdır.
+9 əjdaha
11. esasen rain man adlı filmle yadda qalan simptom.feqet bu filmdeki autistik oğlan çox yüngül semptomlar daşıyır, heqiqetde autizm daha ağır bir semptomdur.. ağlıma gelen esas göstericileri uşağın göz temasından qaçması (ümumiyyetle temasan ve toxunmadan qaçması) münasibet qurmaqda çetinlik çekme, bir şeyi öz etrafında davamlı yuvarlama, her şeyin eyni olmasını istemek ve deyişikliklere qarşı dözümsüzlük, hereketsizlik, sosial izolyasiya, psixomotor inkişafda geri qalma, davamlı olaraq neyise tekrar etmek, ehtiyacları qarşılaya bilmeme, yüksek seslere qarşı qorxu, eşyalara bağlanmadır. xüsusi tehsil teleb edir..autistik uşaqlarla mütleq ferqinde olaraq davranmaq lazımdır..psixologiya ve sosial iş ixtisası telebeleri adeten autistik vakalara asan iş kimi yanaşıb sonra ne qeder sebr teleb eden bir şey olduğunu anlayır..
+8 əjdaha
17. dəqiq bilmirəm amma deyəsən autizm və bipolar məndə eyni anda var. mdd də ola bilər. ala bipolarım yaxşı ki varıymış amk çünki bipolar insana özünün və başqalarının nə hiss edib nə düşündüyünü anlamağa çox yardım edir. yoxsa yenə autizm simptomları divarda gəzirdi. mən əvvəllər də öz hiss və fikirlərimi tormuzlayıb dayandırdığımı hiss edirdim. bir də məsələn bir mövzudan çox xoşum gəlsəydi onun dibinə qədər gedə bilərdim, indi də elədir. kitablarıma bağlıyam, ümumən əşyalarımı heç kimə verməyi sevmirəm. həkimimlə danışıb bura yazacam nəticələri, bekle beni sözlük, geliom.
edit: hələ ki vaxt tapammamışam həkimə gedim. gündə 1001 dənə problem çıxır, kafa gedib.
+5 əjdaha
18. qərbin yeni modası. uşaq biraz əyri doğulan kimi atist deyirlər, retarded sözü amerikada qadağandı deyə. necəki əvvəl hər 18 yaşı paçan "bu il mən özümü bipolar hiss edirəm" deyib artistlik edirdisə indi də cəmiyyətə ayaq uydura bilməyənlər ben autistimm deyir.
autist olsa duramazsın.
+5 əjdaha
8. deməli fehmi kaya adında bir embesil var hansı ki, adam dərnək*
adana otistik çocuklar sağlık ve eğitim derneği
başkanıdı həm də sosioloqdu. sosiologiyanın mamışını dağıtmış bir lülüşdü yəni. niyə dağıtmış? çünki adam çıxdığı proqramın birində qayıdıb deyib ki, "autizmli uşaqlar anadangəlmə ateistdirlər, onları inanclı hala gətirəcəyik". bəlkə buna müvəffəq oldun, avtomatikləşdirilmiş hərəkətlərlə vərdişini yarada bildin uşağın, oturub namaz qıldırdın, amma ay götvərən səni nağayracağıq? səndən ki, insan olmayacaq. deyil insan canlı belə deyilsən sən. kötüyün oğlu götüş.
+4 əjdaha
16. Pis ad çıxarıb millətin bir-birini "autistik" deyib alçaltmasına qədər haqqında dezinformasiya yayılmış nevroloji inkişaf pozuntularından biri. Əvvəlki entrilərə baxaraq həm də xalq arasında yayılmış doğru bilinən yanlışları qeyd etmək istədim:
1. Autizm uşaq şizofreniyasıdır.
Uşaq şizofreniyası 7-13 yaş arası anidən ortaya çıxan psixotik pozuntudur. Autizm beynin anormal inkişafı nəticəsində yaranan nevroloji inkişaf pozuntusu, şizofreniya isə böyüklərdə olduğu kimi pozitiv və neqativ simptomlarla üzə çıxan psixotik bir pozuntudur. Psixiatr Kanner tərəfindən ilk dəfə ayırıcı diaqnoz kimi qeydə alınan autizm, bu dövrdən etibarən digər pozuntulardan, xüsusilə şizofreniyadan ayrılmışdır. Sosiallaşmağa qarşı marağın olmaması, obsessiyalar, aleksitimiya (hisləri adlandıra və anlaya bilməmə halı), müəyyən yaşda görülən psixozlar bu iki diaqnozu bir-birinə yaxınlaşdırır. Hətta uşaq şizofreniyasının müalicəsində istifadə olunan antipsixotiklərdən (məsələn, aripiprazol,risperidon) autizmdə də istifadə olunur. Hal-hazırda uşaq şizofreniyası çox nadir rast gəldiyimiz xəstəlikdir. Autizm isə getdikcə yayğınlaşır. Autizmin əlamətləri 3 yaşdan əvvəl görünməyinə baxmayaraq diaqnoz 3 yaşdan tez qoyulmur. Şizofreniya diaqnozu isə 7 yaşdan tez qoyulmur. Şizofreniya və autizmin neyrobiologiyası da çox fərqlidir. Autizm əlamətləri yavaş-yavaş ortaya çıxır, amma şizofreniya çox şiddətli şəkildə öz simptomlarını göstərir.
2. Autizmlilər əqli inkişafdan geri qalmışdır.
Autizmlilərin böyük qismi normanın altında iQ-yə sahibdir. Amma əqli inkişafdan geri qalma, oliqofreniya və ya psixi nitq inkişaf ləngiməsi (Pnil) autizmdən fərqlidir. Əqli gerilik də autizm kimi nevroloji inkişaf pozuntusudur. Lakin əqli gerilikdə əsas göstərici aşağı iq səviyyəsidir. Bu insanların yaşadığı digər zehni funksiya pozuntuları da məhz aşağı iq səbəbilə yaranmışdır (sosial prolemlər, nitq ləngiməsi kimi). Autizmin isə əsas göstəricisi sosial sferada problemlər (xüsusilə emosianal intellektin aşağı olması), stereotipik, ritual halını almış (təkrarlanan) davranışlardır. Gördüyünüz kimi əsas göstəricilər arasında iq-nün adını çəkmədim. Çünki uşaqda normal və bəzən normadan yüksək iq-nün olması "bu uşaq autizm ola bilməz" demək deyil. Autizm spektr pozuntusudur. Çoxlarının bildiyinin əksinə bu spektr düz xətt şəklində yox, rəngli dairəvi diaqramla göstərilir. Diaqramın daxilinə doğru rənglər tündləşir ki, bu da simptomların ağırlaşması deməkdir. Autizm spektrına asperger sindromu, atipik autizm kimi çox yüksək iq-lü autistiklər də daxildir. Bu insanların əsas problemi iq deyil, sosiallaşmağa marağın olmaması, emosianal zəkanın çox aşağı olması (hətta olmaması) və stereotiplərdir.
3. Autizmlilərin beynində üzvi dəyişkənlik yoxdur.
Müasir dövrdə autizmin bir çox simptomunun birbaşa beyinlə əlaqəli olduğu qəbul olunur. Lakin bir nevroloji inkişaf pozuntusu kimi autizmin niyə yarandığı və ya beynin inkişaf prossesinin niyə yanlış istiqamətləndiyi hələ də məlum deyil. MRT nəticələrinin müqayisəsində autizmi olan uşaqlarda beynin normal uşaqların beynindən daha böyük olduğu ortaya çıxmışdır. Bu araşdırma beynin ölçüsünün kəllə qutusunun ölçüsüylə müqayisə edilməsi ilə də bir daha təsdiqini tapmışdır. Bir maraqlı məqamı da qeyd etmək lazımdır ki, bu uşaqların doğularkən beyinləri normal ölçüdə olur, lakin 2 yaşdan 4 yaşa qədər kəskin artır. Həmçinin araşdırmalar beynin böyüməsinin 2 yaşdan 4 yaşa qədər kəskin artdığını, 5 yaşdan sonra isə beynin normal inkişafına davam etdiyini göstərir. Bunlarla yanaşı autizmli uşaqların beyinciklərində normal uşaqlarınkına nəzərən fərqliliklər müəyyən edilmişdir. Burada beyinciyin normadan daha böyük ölçüdə olduğu xüsusilə vurğulanmalıdır. Məhz bu səbəbdən autizmli uşaqlar ətraf aləmə daha az maraq göstərirlər. Amiqdalanın ölçüsünün də autizmli uşaqlarda böyük olduğunu göstərən araşdırmalar var. Ünsiyyət problemləri və davranışlarda dəyişkənlik də amiqdalanın anormal böyüməsi ilə əlaqələndirilir.
4. Autizmlə epilepsiya arasındakı əlaqə.
Autizm bir pozuntu kimi nevroloji inkişaf pozuntusu, epilepsiya isə sinir sistemi xəstəliyidir. Autizmli fərdlərdə epilepsiya xəstəliyi yayğın olaraq görülən nevroloji pozuntudur. Bu iki xəstəlik arasındakı əlaqə Kannerin Autizm diaqnozunu ayırd etməsindən etibarən araşdırılır. Kannerin Autistik olaraq adlandırdığı uşaqlardan birində elektoensefaloqram (eeg) nəticələrində fərqlilik müşahidə edilmişdir. Tuchman və Rapin tərəfindən aprılan bir araşdırmada Autistik fərdlər arasında epilepsiyanın görülmə tezliyinin 5% ilə 40% arasında olduğu aşkarlanmışdır. Gördüyünüz kimi bu rəqəmlər həddən artıq yüksəkdir. Lakin nə nevroloqlar, nə də psixiatrlar bu iki xəstəlik arasında əlaqənin
niyə bu qədər güclü olduğunu bilmirlər.
5. Autizmin müalicəsi yoxdur.
Həm düzdür, həm yanlış. Xəstəliyin üzvi dəyişkənliklərini açıqladığım hissədə qeyd etdiyim kimi 2-4 yaş arası beyin intensiv şəkildə inkişaf edir. "Müalicəsi yoxdur" deməyimizin səbəbi də məhz bununla bağlıdır. Çünki beynin bu anormal inkişafını dayandırmaq üçün təəssüf ki, əlimizdə tam zəmanət verən heç bir vasitə yoxdur. Xəstəliyin neyrobiologiyasını tam bilmirik deyə bu anomaliyaya mane ola bilmirik. Amma o demək deyil ki, autizm diaqnozunu alan uşaqlar təcrid olunub, bir kənara atılmalıdır. Əlamətlər görüldüyü andan etibarən nevroloq-psixiatr-psixoloq dəstəyi almaq şərtdir. Çünki autizm təkcə əsas simptomlardan ibarət olmadığı üçün fərdin gündəlik həyatına maneə törədən başqa simptomlarla birlikdə görünür. Bu simptomlar mütəxəssis müdaxiləsi ilə aradan qaldırıla bilər. Həmçinin düzgün psixoloji dəstək ilə bu uşaqların intellekt problemləri, sosial problemləri, davranış problemləri korreksiya edilə bilir. Bütün dünyada tətbiq olunan ABA (ing.applied bihevioral analyses/türk. uygulamalı davranış analizi) terapiya autizm üçün tətbiq olunan ən effektiv terapiyadır. Bu uşaqların problemləri çox böyük ölçüdə korreksiya edilə bilər. Sadəcə düzgün və erkən müdaxilə etmək önəmlidir.
+3 əjdaha
1. uşaq şizofreniyasıdır. 3 yaşdan evvel başlayır ve ömür boyu yoldaşlıq edir adama. fobiyalar ve müxtelif davranış pozğunluqları ile müşahide olunur.
+2 əjdaha
10. autistin gözündə dünya 
+2 əjdaha
9. (baxma: my name is khan) filmində də bundan bəhs edilir
+2 əjdaha
14. Araşdırmalara görə sistematik, planlı düşünən, məntiqi təfəkkürü güclü olan valideynlərin övladlarında autizmə daha çox rast gəlinir.
+2 əjdaha
4. -mən əksik deyiləm fərqliyəm
(bax: temple grandin)
+1 əjdaha
6. (bax: forrest gump)
+1 əjdaha
13. bu cox axmaqca bir hissdi bilirem ancaq bugun coxunu gorub duygulandigim usaqlar. ekser valideynleri kederli olur. yeqin usaqlarinin geleceyinin yox oldugunu fikirlesirler. asperger ile xeyli ferqlenirmis. autizmli usaqlarda ilk etaj iq testinde veziyyet daha asagi olurmus. aspergerlerde ise daha cox sosial problemler uze cixir ve eslinde sosiallasmaq isteyib sosiallasa bilmemek meselesi var imis.
hamısını göstər
