sözaltı etiraf

bayaq bbcnin keçən həftə ərzində azərbaycanda olan müxbiri Orla Guerinin hal-hazırda davam edən müharibə barədə hazırladığı yeni video-reportajda gördüyüm kadrlar məni çox pis halda təsirləndirdi, qeyri-iradi bir şəkildə dəqiqələrlə ağlamağıma səbəb oldu və hər yaddaşıma gəldikcə isə sanki, ürəyim dağlanır, gözlərim yenidən dolur...

kadrlardan birində 11 oktyabr 2020 ermənistanın gəncəni bombalamasından sonra aparılan xilasetmə işləri zamanı qadınlardan biri yaxınlarından birinin artıq dağıntıların altından sağ çıxa bilməmə ehtimalını qəbullanaraq, çarəsizcəsinə cəsədi nəzərdə tutub, yırtınaraq xilasedicilərə yalvarır ki: "üzünü görüm, sakitləşim, nolar?!..."
https://youtu.be/EYTZub6k58Y?t=341

eyni hadisə yerində digər bir qadın isə sakitcə, yazıq və ümidsiz bir görkəmdə, məsum bir uşaq kimi səksəkəli bir halda xüsusi torbaya yerləşdirilən cəsədi təcili yardım maşınına yerləşdirən xilasedicilərdən xahiş edir ki: "a bala, bəri elə görərdik kimdi, bizimkilərdən biridimi?..." və onun bu sözlərinə məhəl qoymayan xilasediciləri görüb, sağa-sola var-gəl edərək sakit bir tərzdə zarıyır...
https://youtu.be/EYTZub6k58Y?t=377

reportajda goranboya atılan mərmi nəticəsindəm ailəsinin 5 üzvünü - atasını, anasını, həyat yoldaşını, 2 uşağını itirən- qısasacası, həyatı puç olan, kənarda səssiz bir şəkildə dayanan, hadisə baş verən zaman isə ön cəbhədə olan bir atadan da bəhs edilir. yəqin ki, həyatının mənasını itirmiş bu adam üçün artıq tək məna və ya məqsəd, cəbhədə ölmək uğruna vuruşmaq olacaq... və bəlkə də artıq vuruşub da, ölüb də...
https://youtu.be/EYTZub6k58Y?t=260

çox təəssüf ki, sözlər hiss olunanları ifadə etməyə yetərsizdir...

youtube-a girməkdə çətinlik çəkənlər üçün tam reportaj rəsmi saytda da yerləşdirilib:

https://www.bbc.com/news/av/world-asia-54577561

murovdağ əməliyyatı

dağlıq-Qarabağ konfliktində hər iki tərəfin ən ağır itki verdiyi * demək olar ki, müharibənin ümumi itkisinin böyük bir hissəsi burada qeydə alınıb , azərbaycan tərəfindən nizami ordu təşkil olunduqdan sonra 1993-cü ilin dekabrın ortalarından etibarən azərbaycanın 3500 əsgərdən ibarət 701-ci briqada ilə əks-hücuma keçdiyi 5 cəbhədən biri olan kəlbəcər cəbhəsində kəlbəcəri azad etmək üçün təşkil etdiyi əməliyyat. Thomas de waala görə tək azərbaycan ömər aşırımı uğruna döyüşlərdə 4000 nəfər itki vermişdir. Itkilərin əsas səbəbi isə taborların arxa mövqelərdən həddindən artıq uzaqlaşmış olmaları, düzgün təchiz olunmaması, əməliyyat vaxtının doğry seçilməməsi və kəlbəcərdə mühasirəyə düşərək şaxtadan don vuraraq məhv olmasıdır. Azərbaycanlıların öz "stalinqrad"ını yaşadığı əməliyyatdır, ancaq məğlub tərəf olaraq. Hadisədən sonra əməliyyata rəhbərlik edən bir qrup şəxsə qarşı cinayət işi açılmışdır. Dəhşətli olan bir məqam da budur ki, De waalın yazdığına görə hadisələrdən bir neçə il sonra hadisə yerinə gələnlər donmuş cəsədlərə rast gəlirdilər.

Mühasirə:

"14 fevral 1994-cü ildə Cəmilli kəndindəki briqada komandanlığının iclasında zabitlərə komandanlığın Kəlbəcər bölgəsini tərk etmə əmri barədə məlumat verildi. Cəmilli kəndi uğrunda döyüşlərdə Feyruz Alışov (Əməliyyatı həyata keçirən 6 tabordan 3-cü taborun komandiri) əsir götürüldü. Ömər aşırımından keçən yolun Ermənistan qoşunlarının nəzarəti altında olması səbəbindən Azərbaycan qoşunları Kəlbəcər bölgəsini ensiz Susuzluq-Təkəqaya-Ağdağ yolu ilə tərk etmək məcburiyyətində qaldı. Bütün ağır texnika isə tərk edildi. Qışda dağlıq ərazilərdə, güclü qar və dəhşətli soyuqda baş verən bu geri çəkilmə zamanı yüzlərlə əsgər donaraq öldü və ya itkin düşdü. Soyuqdan bəzi əsgərlər isinmək üçün pencəklərini yandırdılar, donvurmadan ölənlərin cəsədləri isə götürülmədi. Hadisələrin iştirakçısı polkovnik-leytenant intiqam Mirzəyev Azərbaycan qoşunlarının Kəlbəcər rayonundan çıxarılmasını belə təsvir edir: “Yerdə oturub dayana bilməzdiniz. Oturmaq ölmək demək idi. Əsgərlərə mümkün qədər çox hərəkət etmələri barədə əmr edildi, çünki dayansalar və ya yerdə otursalar donacaqdılar. Şaxta üzümüzü kəsirdi. Bəzi əsgərlər soyuqdan dəli olmuşdular. Mahnı oxuyan əsgərlərin soyuq çaya necə qaçdıqlarını və soyunub suya necə girdiklərini görürdüm, yerdə oturanlar isə yerindəcə donub qalırdılar. Heç bir halda dayanmamaq əmri verildi. Hətta komandirimiz polkovnik intiqam Abdullayev belə yorğunluqdan yerə oturdu. Yanına gəldim və getdikcə huşunu itirdiyini gördüm. Üzünə bir neçə dəfə vurdum. Ona dedim: “Qalx. Gedək.” Cavab verdi: “Mən qaldım, sən get!”. "

mənbə.
kəlbəcər əməliyyatı, tural həmid

dağlıq qarabağ problemi

Azərbaycan və ya Ermənistan və onun xalqı müharibəni dəstəkləyib, dəstəkləməməsindən asılı olmayaraq, müharibə tərəfdarı və ya pasifist "intellektual"larının, aktivistlərinin sayından asılı olmayaraq, hər ikisi xaltası regional və super güclərin əlində olan tulalardır. Müharibəni başladan iradə nə xalqın iradəsidir, nə də iqtidarın... Müharibə olmasın deyə, Azərbaycan özünü "ağıllı" aparsa belə, Ermənistanın "ağıllı" aparacağına zəmanət verə bilmədiyi kimi, Ermənistan da əksinə zəmanət verə bilməz. Necə ki, bu müsibətləri Elçibəy başda olmaqla, səhnəarxası aktyorları da nəzərə almaqla * bildiniz kim nəzərdə tutulur iqtidara gəlmək üçün bu xalqın başına gətirdilər, eynisini də hazırkı Ermənistan rəhbərliyi onların başına gətirir. Bir halda bu gücün vuran dəyənəyi Ermənistan idi, bu halda isə Azərbaycan... Bütün hallarda isə itki hər iki tərəfə dəyir və sadəcə "qaliblik" illüziyası altında bu itkilər pərdə arxasında qalır. Yekun olaraq mənim burada ifadə etdiyim fikrimin, edəcəyim aktların içimi boşaltmaqdan başqa bir mənası olmadığı kimi, hər iki xalqın mövqeyinin nə olduğundan asılı olmayaraq, başa düşülməlidir ki, siyasi iradəmiz azad deyil, ən azından son 30 ildir ki bu belədir... xalq həqiqəti dərk etsə belə buna sürüklənəcək. Bəxtimiz onda gətirib ki, xarabanın təbii sərvəti yoxdur, və onda gətirməyib ki, qafqaz kimi bir ərazidə - "ayaq altında" yerləşmişik...
Bu məsələnin mənə görə praktiki tərəfi idi...

ermənilər

öz tarixi keçmişlərinin qədimliyini * həqiqətən milli kimlikləri qədimdir əsas gətirərək, özünü azərbaycanlılardan mənəvi və mədəni cəhətdən daha üstün hesab edən, beynəlxalq hüquqa heç bir hörmət göstərməyən, tarixin onların başına gətirdiyi müsibətdəndir ki, fərdlərinin demək olar ki, böyük əksəriyyəti qatı millətçilik donuna bürünmüş, azərbaycanlıların "kola"dan daha gənc millət olduğunu bildirərək, bu kimi müxtəlif faktlarla aşağıladığını zənn edən, ancaq mövzu öz milli kimliklərini yenicə əldə etmiş - isveçrəyə, avstriyaya, kolumbiyaya, boliviyaya, argentinaya, 18-ci əsrdə meydana gəlmiş abş-a, 19-cu əsrdə meydana gəlmiş belçikaya və s. dövlətlərə gəldikdə susaraq, ikiüzlülük edən, millət anlayışını sosial-siyasi bir anlayış olaraq yox, tayfa birliyi kimi dərk edən, qarabağ ermənilərinin və azərbaycandakı milli azlıqların öz müqəddaratını təyinetmə hüququnu dəstəklədiyi halda, iranda, rusiyada və onlarla ölkədə yaşayan milli azlıqların bu hüququnu dəstəkləməyən, öz milli kimliyini 102 il əvvəl əldə etmiş, hələ yenicə öz ayaqları üzərində durmağa başlayan bu gənc millətin milli ləyaqətini alçaldan bir millət...

qeyd.
haqqında yazdığım ermənilər bütövlükdə erməni millətini əhatə etmir və əlbəttə ki, bir milləti bütöv halda dəyərləndirmək doğru deyil... bu yazıda ermənilərə aid xüsusiyyətlər deyildikdə, yazarın öz təcrübəsinə əsasən ona sosial şəbəkələr və s. vasitəsilə rast gələn ermənilərin bütöv bir halda onun yaddaşına həkk etdirdiyi bir xarakterdən söhbət gedir...

bmt nizamnaməsi

Bir tərəfdən xalqların və millətlərin öz müqəddəratını təyinetmə (baxma: self-determination) hüququ olduğunu qeyd edən, digər tərəfdən də dövlətlərin başqa dövlətlərin ərazi bütövlüyünü (baxma: territorial integrity) pozmaqdan çəkinməli və tanımalı olduğunu qeyd edərək öz-özlüyündə ziddiyyət yaradan nizamnamə * qəddafinin sədrin üstünə tulladığı nizamnamə .

həmçinin qeyd edim ki, 1960-cı ildə qəbul olunan "kolonial ölkələrə və xalqlara müstəqilliyin verilməsinə dair" bəyannamədə qeyd olunur ki, xalqlar və millətlər ancaq müstəmləkə halında olduqda və ya təqiblərə məruz qaldıqda aid olduğu dövlətdən ayrılaraq, öz siyasi taleyini həll edə bilər.

qeyd.
mən də elə bilirdim ki, sadəcə bizim parlamentdə oturan məxluqlar tərkibində boşluqlar olan qanunlar qəbul edə bilir, ancaq, sən demə, dünya xalqlarının ən ali yığıncağı da ziddiyyətli qanunlar qəbul edirmiş...-*

(baxma: aşağı tükürsen sakal yukarı tükürsen bıyık)

çıxarışlar.
CHAPTER I, PURPOSES AND PRINCIPLES, Article 1

"The Purposes of the United Nations are:
2. To develop friendly relations among nations based on respect for the principle of equal rights and self-determination of peoples, and to take other appropriate measures to strengthen universal peace;"

CHAPTER I, PURPOSES AND PRINCIPLES, Article 2

"4. All Members shall refrain in their international relations from the threat or use of force against the territorial integrity or political independence of any state, or in any other manner inconsistent with the Purposes of the United Nations."

mənbə.
the charter of united nations, 1945
The Declaration on the Granting of Independence to Colonial Countries and Peoples, 1960
link

vulqar atalar sözləri

insafsıza göt versən, daşşaqlarını da sохuşdurar.

Əli.B.Türk adlı müəllifin "Azərbaycan türkçü arqo sözlüyü" ndən:

"illər öncə bir neçə nəfərdən eşitmişdim ki, rəhmətik ustad Şəhriyar, bir gün evlərində dostlar ilə birlikdə olanda, rəhmətlik Əhməd Azərluyə beş qıran verib deyir ki, dur get bir dəftər al. O da gedib aldıqdan sonra, ustad deyir ki, Azərlu bu dəftərdə dilimizdə olan Qəbahətli sözləri yaz, siftəsini də mən deyirəm: insafsıza göt versən, daşşaqlarını da sохuşdurar."

qeyd.
əhvalat mübahisəli ola bilər.

boris kevorkov

"DQ (Dağlıq Qarabağ) məsələsində digər önəmli faktor da bura döndərilən 1-ci katiblərin Azərbaycan SSR tərəfindən təyin olunması idi. Misal üçün, Heydər Əliyev DQ-yə birbaşa nəzarət üçün 1973-cü ildə ora arvadı azərbaycanlı olan Şamaxı ermənisi Boris Kevorkovu təyin etmişdi. Kevorkov 1988-ci ilə qədər bu vəzifədə qaldı. Hətta 1988-ci ildə DQMV-nin Ermənistana birləşməsini qarşısını almaq üçün əlindən gələni etdi. Özü erməni olsa da 15 illik vəzifəsi dönəmində Ermənistana səfər etmədi. Az-lıların DQ-yə kütləvi olaraq köçünü də Kevorkov təşkil etmişdi.Bu yaxşılığın əvəzində Kevorkovun mükafatı isə Bakıya çağrılaraq həbs edilməsi və AXCP dönəmində də işgəncə edilməsi oldu. Kevorkorvu işgəncələrdən isə hakimiyyət dəyişikliyi qurtardı. Heydər Əliyev onu həbsdən azad etdi və Rusiyaya göndərdi.Ermənilərin muxtariyyət məsələsinə inanmamalarına əsas səbəblərdən biri də Kevorkovun faciəli taleyidir. Sizin tərəfinizi tutan erməniyə sırf etnik kimliyinə görə belə işgəncə edən dövlət digər ermənilərə nə etməz ? Sual açıq olaraq qalır."

qeyd.
Azərbaycanlıların süni köçürülməsi nəticəsində 1959-da Dağlıq Qarabağ avtonom vilayətinin 84.3 faizini ermənilər təşkil etdiyi halda, 1989-da bu rəqəm 76.92-ə düşmüşdü.

mənbə.
Tural Həmid Twitter
wikipedia

zərdüşt əlizadə

"Millət içində “turkes”lərlə (iqtidar) “erməni”lər (xalq) arasında dərin uçurum var. Belə parçalanmış vəziyyətdə biz hansı müharibəyə gedirik? Növbəti daxili vətəndaş müharibəsinə, ya vətən naminə müharibəyə? Hər halda danılmaz həqiqətdir ki, birinci 1989-1994 illərin müharibəsində hakimiyyət aşiqləri millət içində apardıqları müharibəni Qarabağ naminə müharibədən daha vacib sayırdılar.

Bu sualın cavabını, çox güman ki, xəstə millətlərin özləri yox, gələcək tarix alimləri verəcək. Qədim sənədlərdən, kitablardan, videoçarxlardan öyrənib verəcəklər.

Zira soruşulası canlı şahidlər qalmayacaq."

mənbə

türkün məsəli

"söyüşlәri uşaq yanında, arvad yanında demәyә utanmayan müsәlman, yazıq dilimizin düz-doğru kәlmәlәrini yerindә işlәtmәyә utanır, üzr әvәzinә “Türk demәli” sözünü әlavә edir, yәni tәqsir mәndә deyil, dilimizdәdir. Mәsәlәn:

— Mәşәdi Hәsәn, bu istәkanı, türk demәli, yerinә qoy.

— Әşi, qoy sәnin üçün bir istәkan da, türk demәli, töküm.

— Yaxşı, türk demәli, bir dә ver.

Halbuki tәqsir dilimizdә deyil, tәqsir ondadır ki, qәlbimiz pak deyildir. Hәr sözә başqa mәna veririk. "


mənbə.
bizim adi söhbətimiz, üzeyir hacıbəyov

milli musiqi günü

"milli" qurtuluş, "milli" dirçəliş kimi günlərlə müqayisədə həqiqətən də milli sayıla biləcək bir gün.

ona görə ki, bir millətin formalaşmasında mühim sayılan bir neçə faktordan biri olan mədəniyyətin - azərbaycanlı etnosuna məxsus professional musiqi sənətinin əsasını qoymuş və onun qoyduğu bu təməlin sayəsində professional azərbaycanlı bəstəkarlar ordusunu yaratmış şəxsiyyətin - avropa və asiyanın kəsişməsində - qafqaz dağlarının ətəklərində yerləşən, 102 ildir ki, Azərbaycan adlandırılan, bu əraziyə gəlmiş, köçmüş və köçürülmüş, sürgün edilmiş və ya daim bu ərazidə mövcud olmuş, midiyalı, udi, avar, türk, kürt, talış, ləzgi, saxur, tat, rutul, qaraçı, yəhudi, ərəb, erməni və s. kimi etnik kimliyə məxsus onlarla xalqın minlərlə il ərzində qaynayıb-qarışmasından formalaşmış yeni bir etnosun - azərbaycanlı etnosunun bilərəkdən və ya bilməyərəkdən təşəkkül tapmasında çox müstəsna rol oynamış - onun musiqi mədəniyyətinin sütunlarını yaratmış şəxsiyyətin doğum günü.

sözlükdəki yazarlardan birinin də dediyi kimi üzeyir hacıbəyov həqiqətən də xalqından böyük adamdır. çünki bu millətin memarlarından - onun yaradıcılarından biri elə onun özüdür...

(youtube: )

(youtube: )

(youtube: )

sözaltı etiraf

Fəlsəfə, ədəbiyyat, iqtisadiyyat, qısasaca ictimai elmlər və "humanities" ilə nə qədər maraqlanıb, oxuyub həzz alsam da bunlar sonu bir yerə varmayan yol kimi görünür mənə. Baxmayaraq ki, vaxtımı sərf edirəm, lakin bunu hər etdikdə həmişə Feynmanın bu sözlərini xatırlayıram ki, "1000 il əvvəl filosoflar hansı mövzuları müzakirə edirdilərsə, indi də onları edirlər." * onun ictimai elmlər barədə də mövqeyi belə idi. Feynman burada qərəzli fikir səsləndirə bilər, mən demirəm o tam haqlıdır, ancaq ictimai elmlər və fəlsəfənin ortaya qoyduqlarını təbiət elmlərinin ortaya qoyduqları ilə müqayisə etdikdə açıq-aşkar fərq ortada görünür. Ola bilər heç bu dissiplinaların - nə təbiət elmlərinin, nə dəqiq elmlərin, nə ictimai elmlərin, nə fəlsəfənin və ya onlarla məşğul olan şəxslərin kiməsə faydalı olmaq kimi bir məqsədi olsun (əminəm ki də yoxdur, bu şəxslər həzz aldıqları üçün bu işlərlə məşğul olurlar...). Ancaq 1-ci yolu seçsəniz ondan ancaq həzz alsanız da, 2-ci yolu seçsəniz həm həzz alacaqsınız, həm də istər-istəməz fayda vermiş olacaqsınız. George Boolun 1852-də insan zəkasının dilini anlamaq üçün yazmış olduğu bul məntiqinin əsasları ( the laws of thought) kitabı 70 ilə yaxın bir müddət ərzində heç kimə lazım olmayan bir riyaziyyatçının ehtirasının məhsulu idi. Ancaq, ondan 70 il sonra 23 yaşlı claude shannon öz bakalavr tezisində o kitabdan istifadə etdiyi biliyin əsasında məntiq elementlərini düzəltməsilə tamamilə yeni bir dövrün - informasiya dövrünün əsası qoyuldu.

Təbiət elmləri qısa bir zaman ərzində insan təsəvvürlərini elə dəyişər ki, onun xaricində qalan sahələrdə etdiyimiz müzakirələr öz əhəmiyyətini itirər, mənasız qalar...

sehrli xalat

bəstəkar arif məlikov tərəfindən yazılmış musiqisi insanı bir anlıq da olsa dünyadan ayırıb, öz uşaqlığında qurduğu xoş xəyallar diyarına aparan film.

(youtube: )

(youtube: )