19. ürəkdə yox beyində baş verən proseslər nəticəsində ortaya çıxan prosseslər bütünüdür. "eşq yoxdur" deyə bir məsələnin müzakirə edilməsi doğru deyil. zira eşq/sevgi/məhəbbət bunlar hamısı mövcuddur, sadəcə insandan insana dəyişir. beynimizdə gedən prosseslər fərqlidir. sintezlədiyimiz hormonların miqdarları fərqlidir, xəstəliklərimiz fərqlidir. bu qədər fərqin içindəykən, insanların hamısı üçün hər hansısa bir məsələni ümumiləşdirmək yalnışdır. sevgi yoxdur deyə bilərsən, ancaq bu sənin gəldiyin qənaət olduğu üçün, sənə görə və səndə sevgi yoxdur mənasına gəlir. daha elmi dillə desək sənin hipotalamusundaki oksidosin, dopamin, vasopressin az sintezləndiyi üçün, səndə insanlara bağlanma problemi var, və səndə sevgi yoxdur. tamam. sevgi tanrı deyil ki var ya yox deyə qırğın qiyamət müzakirə edilsin.
bir digər məsələ, materyalistlərə və ateistlərə ruhçuların yönəltdiyi əsassız tənqid olan "ruh və hisslər kimi ruhani şeylər yoxdursa bəs insan niyə birini sevir? ana niyə uşağını sevir?" kimi suallardır. yersisdirlər. bilgisizlikdən irəli gələn suallardır. zira bu adamlar hələ də eşqə düşdükləri zaman əzələdən ibarət ürəklərində hansısa mistik hadisələrin baş verdiyini sanırlar. xeyr, hər şey beyində başlayır və beyində bitir.
keçək əsas məsələyə; eşqin beyində ortaya çıxma prossesi və eşqə düşən insandakı hormonal dəyişiklər nələrdir.
eşq, beyindəki və bədəndəki digər bir çox tənzimlənmənin yerinə yetirildiyi və bir çox vacib hormonların sintez olunduğu hipotalamusda və digər beyin bölgələrində baş verən prosseslər bütünüdür. hipotalamusun ən çox işlədiyi vaxtlardan biridir eşqə düşülən vaxtlar. romantic love deyilən eşq, cinsəl istək və maternal love kimi üç fərqli sevgidən ilk ikisi hipotalamusu daha çox işə salanlardır. eşqə düşülən zaman sintezlənən və eşq hormonları olaraq da bilinən hormonlar/maddələr var;
oksidosin: hipotalamusun sintezlədiyi hormonlardandır, eşq hormonu, qucaqlama hormonu və s. kimi adlandırmaları da var. eşqə düşmüş məşuqlarda yüksək səviyyədə sintez olunur. və bir-birinə bağlılıq yaradır. qucaqlama, təmas, əl-ələ tutma zamanı daha çox sintezlənir. orgazm sonrası yüksək səviyyədə sintezlənir. məşuqların bir birinə bağlanmasına təkan verir. burada daha uzun və geniş: oksidosin/-127797
dopamin: yeniliklər zamanı beyinin insanı mükafatlandırma hormonu olaraq bilinir. eşqə düşülən zaman sintezi artır. narkotik aludəçilərində dopamin sintezi səbəbi ilə narkotikə bağlı qalma onu buraxabilməmə halı kimi, eşqə düşən iki partner arasında da bağlılıq yaradır.
serotonin: xoşbəxtlik hormonu olaraq bilinir, eşqə düşmüş insanlarda ilk başlarda qəribə bir şəkildə səviyyəsi azalır. eşqə düşülən ilk zamanlardaki melanxoliyanın səbəbi budur yəqin ki.
neuro growth factor: sinir sisteminə təkan verən və sistemdəki zərərli hissələri bərha edən maddədilr. eşqə düşülən vaxtar güclənir və artır. beyində stabilizasiya və təmizlik gedir bir növ.
vasopressin: eşqə düşülən zaman kişilərdə sintezində artış görülən bir digər maddə. kişilərdə şiddətə meyl, aqresiyanın səbəbidir. təkamül çərçivəsindən baxıldığı zaman öz partnerini qorumaq üçün sintezləndiyini düşünürəm. fərhada şirin üçün dağları deşdirən hormondur fikrimcə. eşq üçün kişilərə hər şeyi etdirəcək maddədir.
amiqdala: beyində temporal lobların içində yerləşən limbik sistemin bir hissəsidir. qorxu, hirs, fobiyalar kimi hisslərin saxlanıldığı yerdir. təhlükə zamanı həyəcan siqnalı verən və o təhlükədən qaçmağa təkan verən yerdir. uşaqlarda amiqdala boş olduğu üçün, heç bir qorxu təcrübəsi yaşanmadığı və bu qorxuların amiqdalada saxlanmadığı üçün təhlükəyə girmə ehtimalları var. elektriki əlləmə, balkonun kənarında oynamaq, istini barmaqlamaq kimi. lakin bir müddət sonra təcrübələr amiqdalaya "save" olunur və növbəti dəfə qorxu siqnalı verilir. eşqə düşən insanlarda amiqdala bölgəsinin təsiri/funskianallığı azalır. bunun nəticəsi olaraq da, məşuqlar normal şərtlərdə bir başqası üçün etməyəcəkləri riskləri, eşqə düşdüqləri zaman amiqdalanın təsiri azaldığı üçün edirlər. həyatlarını təhlikəyə ata bilirlər. fərhad şirin üçün çətinliklərlə üzləşir və s.
bütün bunlardan əlavə eşqə düşülən zaman, partnerlərin beyinlərinin ön lobu ola frontal lobun fəaliyyətində də azalma hiss olunur, frontal lob beyindəki analitik düşünmə, fikir yürütmə kimi məntiqi funksiyaların yerinə yetirildiyi yerdir. eşqin gözü kordur deyimininə haqq qazandırır. frontal lobun fəaliyyəti azaldığı üçün partnerlər sevdikləri insanın qüsurlarını görmür, analitik dəyərləndirmə edə bilmirlər. əksinə onun hərəkətlərini, gözəlliyini şişirdirlər, bir növ overrated bir situasiya yaradırlar. həmçinin zaman-zaman hərəkət pozğunlu da hiss edilə bilinir, əl əsə bilər, nələrsə sındırıla bilər. qarşınızdaki insan sizin yanınızda özünü itirirsə böyük ehtimal sizdən xoşlandığı qənaətinə bu səbəblə gələ bilərsiniz.
bütün bu prosseslər təkamül çərçivəsindən baxıldığı zaman çox məntiqli görülür. insanların bir-birinə bağlanması, və heyvani instikt olaraq nəsillərinin davam edilməsi üçün cinsəl birləşməyə girməkləri. ananın uşağını böyüdə bilməsi üçün sintezlənən yüksək miqdarda oksidan, kişilərdə öz qadınını qorumaq üçün sintezlənən vasopressin. partnerlərin bir-biri üçün həyatlarını təhlükəyə atacaqları amiqdalanın təsirinin azalması və s.
bütün bunlar, eşqə düşülən ilk zamanlar üçün keçərlidir. daha sonraları isə bu hormonların funksiyanallığı normala dönür, "eşq" mərhələsi bitir və bağlılıq yaranır. eşq mərhələsi bittikdən sonra bağlılığın yaranmayıb, ayrılıqla nəticələnməsi isə o deməkdir ki, demək ki iki partner, bir-birini yox, eşq zamanı bu hormonların ortaya çıxartığı bütün o prossesi seviblər. ilk dəfə birini sevən insanlarda bu prosseslər daha şiddətli baş verir. orta məktəb eşqləri, ilk eşqlər olduğu üçün o vaxtlar daha şiddətli səviyyədə ortaya çıxır. bir çoxumuz, məsələn mən, orta məktəbdə ikən qızlar üçün başqaları ilə savaşmağıma baxmayaraq, daha sonralar belə hadisələr olmayıb. zira ilk vaxtlar amiqdala daha çox basdırılır, vasopressin daha çox sintez olunurdu. sən ey uşaqlıq -*
nəticə olaraq, yazılanlardan dərs çıxarmaq lazımdır, bu hormonların funskialarını bilərək biz başqa insanları daha yaxşı anlaya bilərik. uşağına axşama qədər tərif yağdıran ana, və ya sevgilisinə tərif yağdığran qız/oğlan-ı qınamaq lazım deyil. onlar frontal lobun təsiri altındadırlar, uşaqlarına qarşı, və ya sevgililərinə qarşı analitik düşünmə qabiliyyətlərini itirirlər. bir dostunuz eşqə düşdüyü zaman, iki günlük sevgilisi üçün sizi satıbsa və ya sizə yox ona daha çox önəm veribsə, ona görə sizinlə dalaşıbsa, onu anlamağa çalışın, o hələ də sizin dostunuzdur. "iki günlük qız üçün on illik dostluğumuza xələl gətirir" deməyin, hormonal dəyişikliyi bir müddət sonra keçəcək. siz onun üçün eşq/cinsəl partner deyilsiniz, onun iki günlük sevgilisi ilə dostluğunuzu bir tuta bilmərsiniz.
həmçinin biz özümüz, uşaqlarımızı übermach/üstün insan olaraq görməməliyik, başa düşməliyik ki biz maternal love`nin təsiri altındayıq, sahib olduğumuz uşaq əslində digərləri kimi sadəcə bir uşaqdır, 10 yaşında nasa onu işə götürməyəcək. sevgilimiz bizim üçün dünyanın ən mükəmməl insanı ola bilər, ancaq bunu davamlı olaraq başqalarının yanında dilə gətirərək kimisə bezdirməyin yeri yoxdur. çünki sevgiliniz əslində sadəcə frontal lobu basdırılmış olan sizin üçün mükəmməldir, normal şərtlərdə o heç də hər şeyə qadir deyil.
belə.
15. əvvəl normaldır , hər kəs kimidir. səhər çörək aldığınız çörəksatan əmi, məhlədə gedərkən qarşılaşdığınız məleykə xala , məhlənin dəcəli gijdıllağ isa, ya da universitetdəki qrup yoldaşı, işdəki müdir kimi bir şeydir. yaşa görə dəyişir bu uzatmalar.
əvvəllərdə onun ətrafında gördüyünüz o parıltılar yoxdur , o isti hava qızdırmaz içinizi ona dair bir şey xatırladığınızda. əvvəl o gözünüzü açdığınız həmin o an deyildir ,gözlərinizi yumduğunuz an göz qapağındakı o qəribə ora-bura uçuşan yumru sarı dairələr deyildir o, nəfəs alıb verərkən adı çıxmaz ağzınızdan , tez-tez dərindən nəfəs almazsız bununçün.
əvvəl onunla vaxt keçirmək çox normaldır , onunla şəhərə çıxıb yemək yemək sadəcə bir qarın doyurmaqdan ibarətdir , telefonda nəfəsini eşitmək heç bir şey ifadə etməz sizin üçün bəlkə də iyrəncdir. əlinizə toxunması ya da göz gözə baxmanız yalnız 5 duyğudan ibarətdir , toxunma ya da görmə , eşitmə , dadma hər nədirsə hamısı bioloji bir fəaliyyətdir. o yanınızda olarkən kəpənəylər hələ çıxmamışdır qozalarından , uçuşmağa başlamamışdır hələ. əvvəllər gündəlik həyat axıb gedər , bir məna yükləməz gördüyünüz hər şeyə. bütün obyektlər göründükləri kimidir. qızıl bir bilərzik yalnız maddidir bəlkə mənəvi bir dəyər daşımaz heç, portağal normal bir meyvədir məsələn, turş , narıncı rəngli , meyxoş birşey.
sonra. bəli aradan biraz vaxt keçər.
çörəyçi əmidən daha gözəl gülümsəyər o sizə , məleykə xaladan daha sevimlidir sanki , isadan bir az daha dəcəl. qrup yoldaşlarınız yalnız yoldaşdır o isə...
günə onunla başlayıb onunla bitirərsiniz, gözlərinizi bağlama səbəbinizdir artıq, yeni bir günə onunla başlaya bilmək üçün . dərindən nəfəs alıb içə çəkməkdir ona dair hər şey.
mədəniz artıq vecivizə deil , əvvəl ürəyinizi doyurma səyi içinə girərsiniz. danışarkən nəfəsindən belə mənalar çıxararsınız bəzən , bəzən nəfəsindən tanıyarsınız. 5 duyğu orqanınız da onu qəbul edər , hiss edər , eşidərsiz dərinnən. yaz gəlmişdir ürəyinizə, kəpənəklər bir-bir uçuşmağa başdıyar .*
duyğusalam bu aralar
*
pəh
normal şeylər artıq gülümsədər sizi , mağazada gördüyün qızıl bilərziklər maddi məna daşımaz sırf qızıl birşeydi deyə, portağal yeməyi sevməzkən , ən sevdiyiniz meyvə olar. artıq narıncı və şirindir.
onu tanıdıqca sevmək. təxmini belə şeydi. çox uzatdım , eşq qəribə bişeydi
31. Bu entry böyük sufi ustadlarından əzizuddin ən-nəsəfinin (ölümü miladi 1300-il) insan-ı kamil əsərindən bir iki qeyd və iqtibasdan, habelə məhəmməd füzulinin bir neçə beytindən ibarətdir.
Ey Füzuli, qılmazam tərki-təriqi-eşq kim,
Bu fəzilət daxili-əhli-kəmal eylər məni.
(Ey füzuli, eşqin yolunu tərk etmərəm,
Bu fəzilət məni kamal sahiblərinin cərgəsinə daxil edər.)
Tanım : Sufizmin/irfanın fundamental terminlərindən biridir. Eşqin ən əsas ünsürlərindən biri sevgilini xatırlamaq, yad etmək, daha dini terminlə desək, zikr etməkdir. Zatən, zikr etmək hərfən xatırlamaq, yad etmək deməkdir. Bir şeyə (burada şeydən nəzərdə tutulan istər zehindən xaricdə reallığı olsun, istərsə də sadəcə zehində, ümumən, mövcud olanla bağlı bir məfhumdur) bağlanmağın, ona aşiq olmağın ən əsas amili onu yad etmək, daim xatirində saxlamaq, yəni zikretməkdir. Bağlandığın şey sənin sənətin, peşən, elmi bir mövzun, sevdiyin insan, tanrı və s. Ola bilər.
Nəsəfiyə görə Tanrını (sevgiliyi, məşuqu) zikredənlərin dörd mərtəbəsi var : meyl, iradə, məhəbbət, eşq.
Meyl mərtəbəsində olan insan sadəcə zahirən, surəti etibarı ilə zikr halında xəlvətxanadadır. Dili zikr ilə məşğuldur amma könlü dükan-bazarda, məişətdə və s.dədir.
iradə mərtəbəsində zikredən şəxs (bu arada zakir zikredən deməkdir) könlünü hazırlamaq, onun üzərində işləmək mərhələsindədir. Könlünü tam olaraq özünə ram etməmişdir bu şəxs.
Məhəbbət mərtəbəsində zikr qəlbi tamamilə istila edir, zikredən şəxs zikrsiz qala bilmir. Dünya həyatı ilə bağlı işlərini görsə də bunu çətinliklə edir. çünki könlü artıq zikrdədir. Bu ikinci mərtəbəyə bənzəyir. Necə ki birinci mərtəbədə könlü dünya işlərindən ayırıb zikrə öyrəşdirmək istəyirdisə, bu mərtəbədə də könüllə mübarizə gedir. Fərq budur ki, bu dəfə könlü məcburi olaraq dünyaya meyl etdirmək istəyir. Füzuli demişkən :
Ağzında idi bir özgə zikri,
Könlündə idi bir özgə fikri.
(Leyli və Məcnun)
Dördüncü mərtəbə-eşqdir. Bu mərtəbədə zikredilən/yad edilən (məşuq; sevgili; Tanrı) könlü istila, işğal edir. Üçüncü mərtəbədə sevgilinin zikri/adı könlü istila edirdirsə, eşq mərtəbəsində məşuq/sevgili özü bilavasitə könlü istila edir. Nəsəfinin dediyi kimi burada incə bir fərq var. O da budur ki, elə vaxt olur ki aşiq olan məşuquna olan eşqdə o qədər qərq olur ki, hətta məşuqun/sevgilinin adını belə unudur. Ümumiyyətlə aşiqdən qeyri hər şeyi unuda bilməsi mümkündür. Təbii ki burada müxtəlif hallar və vəziyyətlər ortaya çıxır ki bu qısa entry onu əhatə edə bilməz. Məsələn Yenə füzulidən :
Xəyalilə təsəllidir, könül meyli-vüsal etməz,
Könüldən dışra bir yar olduğun aşiq xəyal etməz.
(məşuqun xəyalı ilə təsəlli tapa bilən könül, cismani birləşməyə, qovuşmağa meyl etməz,
Aşiq olmuş şəxs könüldən kənarda bir yarın olduğunu xəyal edə bilməz)
“Ey dərviş! Birinin söhbətinə istəkli olan şəxsin ilk istəyinə “meyl” deyirlər. Meyl artıb ifrat dərəcəsinə çatanda, o ifrat istəyə iradə deyirlər. iradə çoxalıb ifrat halına gələndə, o ifrat iradəyə “məhəbbət” deyirlər. Məhəbbət artıb ifrat dərəcəsinə çatanda, o ifrat məhəbbətə də eşq deyirlər. Elə isə, eşq ifrat məhəbbət, məhəbbət isə ifrat iradə oldu.
Ey dərviş! Bu əziz yolçu/ səfər edən (eşq) sənə qonağ olaraq gəlsə, onu qonaq et. Bu yolçunu qonaq etmək üçün könül evini ona açmalısan. Çünki eşq şəriki qəbul edə bilməz. Sən (evi) boşaltmasan o özü boşaldar“ (əzizuddin ən-nəsəfi/ insan-ı kamil)
tarixdə istənilən kəşfin, faydalı deyilən fəaliyyətin, tarixi naliyyətin arxasında onu icra edən şəxsin eşqi durur. eşqin yoxdursa, kamalın, inkişafın da yoxdur. bütün eşq əhlinə salam olsun!
28. eşq əslində beyində baş verən prosesdir.güclü endorphine burulğanı va birazda adrenaline , marihuanna kimi ani xoşbəxtlik yaradan, gülümsədən, hətta güldürən cocks kimi bir-iki dəfədən tutqunluq yaradar. lsd kimi effekti var ki , illuziyalar yaradır və o dərəcədə özünü bu aləmə qaptırırsan ki , reallıqdan uzaqlaşaraq ruhun cismindən ayrılır.
eşq qığılcım saçan sunset kimi , gəhvəyi gözlərində qərq olmaqdır. qırmızı boyalı dodaqlarında rəqs edən siqaret tüstüsü olmaqdır eşq. eşq dediyin min illik sərt baxışında həyat anlamını görməkdir. eşq dediyin soyuq əllərinlə qəlbimi isitkmək ümidi ilə yaşamaqdır .eşq elə sənsən , hər halinle be güzelim...
tolstoydan alıntıyla: o, onu anlamırdı ,sadəcə sevirdi, həyatının qadınını
41. Çox dadlı bir yemək yeyərkən, uzun müddət sonra sevdiyim yeməyi yeyərkən ya da uzunmüddətli aclıqdan sonra yemək yeyərkən məndə yaranan hiss. Sadəcə 1 dəfə hansısa insana qarşı bu hisləri yaşamışam. Yeməyə qarşı isə demək olar ki həmişə bu hissi keçirirəm. Bilmirəm aq bəlkə də həmin insanı sevmirdim sadəcə ac idim
34. freydə görə eşq, libidonun sevgi obyektinə axması ilə başlayır və qucaqlayıb əldə edilən həmin obyektin daxili dünyaya köçürülməsi,qısaca buna içə almaq deyir.libido ilə əldə edilən obyekti zehnimizdə bir hörümçəyin ovunu torları ilə tutması kimi canlandıraq.
"yemə" deyilən fəaliyyət də içə alma mexanizmiylə işə düşür.ve yemək üçün də əvvəl həmin obyektə yemə məsafəsinə(əldə edəbiləcək ) qədər yaxın olmaq lazımdı.hörümçək bunu öz toru ilə edir, yırtıcı bir heyvan ani və sürətli bir qaçışla obyektlə arasındakı məsafəni kiçildir.eynilə eşqdə, aşiqin sevgilisini gözləri ilə təqibə alıb, tutması kimi .bu fəaliyyətə instiktiv bir refleks gözüylə baxa bilərik. .freyd də, şopenhauer kimi eşqi çoxalma,artma instinktinə bağlamışdı.beyində dopamin miqdarında kı artış marağın bəlli bir şeyə fokuslanmasına və
məqsədə yönlü davranışlara səbəb olur.motivasiya, mükafat, enerji
halı,yuxusuzluq,nəfəs alıb vermədə artma,iştah azalması,diqqət vəz həzz sistemləri ilə əlaqəsi olan dopaminin bu təsirləri aşiq olduğunu deyən birində də eynilə baş verir.dopamin çoxluğu ey zamanda testesteron artımına da səbəb olur.həm qadın ,həm kişidə seks arzusuna səbəb olan testesteron dopamin artımı ilə əlaqəlidirsə,eşqin dopaminə,dopaminin testesteronda artıma təkan verdiyini və buna görədə eşqin sadəcə cinsi istək olduğunu demək olar.bəlkə buna görədə sevilən biriylə seks təcrübəsi yaşadıqdan sonra,digərlərindən fərqli daha dərin və ağılda qalan həzzlər yaşadığımızı hiss edirik.yemə fəaliyyəti isə qidalanma yəni orqanizmin güclənməsi deməkdi.yeyilen obyekt içə alındıqdan sonra sahib olduğu kimyəvi xüsusiyyətlər bədənə qarışır.ilkəl qövmlərdə görülən kannibalizmdəki məqsəd də budu.ölən bir şəxsi yeyərək gücünü, təcrübəsini, döyüş bacarığını, ruhunu əldə
etdiklərinə inanırlar.misal üçün bizim ölkədə daha təmtəraqla keçirilən cənazə evi yeməyini kannibalistik bir vərdişə,inanca bağlamaq olar.hüzn,təvazökarlıq içində yasa gələn hərkəs simvolik olaraq ölən şexsin bədənini yeyir.bütün bunların tamamilə mənfi bir şey olduğunu demirəm.bu praktika sayəsində insan sosyal və romantik əlaqələr
qurur.qaynaşma mexanizmi olmadan mədəniyyət qurmağımız da, bu gün olduğumuz kimi bir insan olmağımız da yəqin ki,mümkün olmazdı.bizdən asılı olmayaraq təəssüf ki,insan sosyal bir varlıqdı.amma məncə bununda bir ölçüsü olmalıdı.bir bulanıqlıq
yaşamayan eqo başqa bir eqo ilə asanca iç içə keçməyə, yəni onu içə almağa cazə verməz.çünkü həmin eqo öz sərhədlərini bəlli edir.yaxşı bilgim olmasada,diqqətimi çəkən biologiyadakı hüceyrə membranı funksiyalarını misal götürürəm.membranda kobud şəkildə desəm bir problem olduğu an necə hüceyrə içərisindəki tarazlıq pozulacaq şəkildə molekulyar keçişlər mümkün olursa ,sərhədlərini bəlli etməyən bir
ego da uyğun olmayan obyektlərin keçişinə icazə verir,bir sözlə onları içəri alır.obyekt aclığı, əksikliyi o qədər çoxdu ki, filtirləmə funksiyasına icazə vermir.təcili ehtiyac qalib gəlir, bir anlıq rahatlama yaşanır ancaq ardından daha böyük problemlər baş verir.
10. əslində eşq*
aşk
deyilən bir şey yoxdur. var ama yox kimidir. necə? eşq səbəb deyil, nəticədir. eşq şəhvət duyğusudur da deyə bilərik. amma romantik bir müdaxilə onu o qədər bəzəyər və gözəlləşdirər ki, eşqin ilahi bir duyğu olduğuna inanarıq. yüzlərlə ildən bəri bu tərifləri*
nizamilər, füzulilər bizi aldadıb
dinləyərək eşqin böyük birşey olduğunu sanmışıq. həqiqətdə isə özümüzü buna qandırmaqdır. eşq(aşk) deyilən şey sevdiyin o insana çatmamağın, yaxud gec çatmağın nəticəsidir. yəni o an istədiyin olsa bir qədər sonra eşq olmayacaq arada, buxarlanıb gedəcək.
insanın müddətlik bir qandırmasıdır özünü. sevilən nə qədər gözəl və ya sənin istədiyin kimi olsa eşq də o qədər uzun sürər, amma yox olacaq sonra, gerçək budur. sevgini aşiq(yəni sən, mən) yaradır, sonra da ona sitayiş edir. onda bənzərsiz gözəlliklər,dahiyanəliklər tapır. əslində adi bir insandır. aşiq onu ilahiləşdirdikdə artıq eşq deyilən təzahür başlamışdır. eşq məntiqə sığmayan bir şeydir. məntiqlə düşünsək eşq adileşer bizim üçün.
bir qadın və ya kişi ancaq sevilər. ona səcdə edəcək dərəcədə adına eşq deyərək özünü aldatmaq şeytana qul olmaq deməkdir. büdpərəstlikdir rəsmən.
not: bu eşq deyilən şeydən çox çəkmişəm, həyatımım ən qorxulu, çarəsiz günlərini yaşamışam və sonunda gec də olsa nə olduğunu anlamışam.
22. dəyişkən olan,endorphine,serotonin,melanin hormonlarının big bang'i nəticəsində əmələ gələn insan hissiyatı.sevmə şəklinə görə bu siyahıya başqa hormonlarda daxil ola bilər.özgür gümüşsoy'dan ediləcək bu alıntı kimi:
"eşq otaq temperaturuna görə maddənin üç halını da ala bilər.
qışqırıb söydüyünüzdə qatıdır,
öpüb qoxladığınızda mayeyə çevrilərkən,qapını çırpıb çıxdığınızda isə buxarlanar.mənə qalsa eşqin kimyası mütləq öyrədilməlidir təhsil müəssisələrində.
yoxsa bu torpaqlardakı hər hansı iki ürəyin periodik dəyərlərinin tutmasını gözləmək axmaqlıq olar.
-müəllim siz heç eşqi ionlarına ayırmısınız?
+otur yerinə eşşək.sinir qat sayılarımı müəyyən bir riyaziyyat məlumatı təcrübəsinin üzərinə çıxarma.
yox yox,öyrənə bilmədik biz sevmənin,sevişmənin ayıb olmadığını."
17. yoxdur. insanın özünü var olduğuna inandırmaq məcburiyyətində hiss etdiyi şeydir. bir xəyaldır, kaşki doğurdan olsa deyiləndən sonra bir arayışa çevrilir. sevgi vardır, güvən vardır, sədaqət vardır bunların üçünün də bir arada olması nadirən olsa da vardır. ama eşq deyə "ahhh deyəsən eşqə düşdüm" deyə bir şey yoxdur. hər sehr kimi o da illuziyadır. çox sevmənin adı ola bilər, ama başa düşülməyəcək bir şey deyildir. insan müəyyən səbəblərdən ötürü sevər insanları ya da hər hansı bir şeyi. heyran olduğu müddətcə, başa düşə bilmədiyi müddətcə, məna verə bilmədiyi müddətcə və tam mənası ilə əldə edə bilmədiyi zamana qədər sevməyə davam edər. ama indi bunları fərqli bir şeymiş kimi göstərib insanları fərqli bir aləmə soxmağa ehtiyac yoxdu. " sevmə" nin bir üst modeli hissdən bəhs edilir ama bizim sahib olduğumuz ən yüksək duyğu sevgidir. yazarlar, şairlər, ssenaristlər tərəfindən istifadə edilən bir xəyaldır eşq. onlar yedizdirib, içizdirərlər və sonra bir yazı, mahnı ya da şeir çıxardarlar sonra hərkəs heyran qalır.
24. bir dəfə türk forumlarının birində eşq sözü haqqında maraqlı bir məlumata rast gəlmişdim. buyurun sizdə oxuyun.
aşk kelimesi arapça ''aşeka'' dan gelir.
aşeka; bir ağacı saran, besinini ağaçtan alan ve zaman içinde ağacı kurutarak öldüren bir sarmaşıktır. "aşeka" yüreğe yapışan bir "doğru" gibi, ağaca yapışan bir sarmaşıktır. sarar, sarmalar, sard
ıkça büyür, büyüdükçe biraz daha sarmalar, suyunu emer, kısaca aşeka; ağacın can'ını alıp canan'ı yapan bir sarmaşıktır.
hani yüzyıllardır aşk anlatılır ya da yüzyıllardır anlatılmasına rağmen anlaşılmaz ve her seferinde daha güzel bir anlam beklenir ya?
alın size aşkın gerçek hayat hikayesi
38. Esq ereb dilinde sarmashig demekdi. Biri deyir delilikdi, ne bilim xoshbextliyi tapammirsan zad.Eshq, meshuq, ashiq hamsi eyni kokdendi. (Asheqe) bir sheye sarilmag, boynuna dolanmag, onunla butunleshmek menasin verir.
37. hərfi tərcüməsi yanmaq deməkdir. öz çəkdiyi əziyyətdən həzz almaqdır.
ustadın məcnunun dilindən demiş olduğu kimi:
yarəb, bəlayi-eşq ilə qıl aşina məni
bir dəm bəlayi-eşqdən etmə cüda məni!
az eyləmə inayətiniəhli-dərddən,
yəni ki, çox bəlalərə qıl mübtəla məni!
olduqca mən götürmə bəladan iradətim!
mən istərəm bəlanı, çün istər bəla məni.
30. gijdillax postmodernistlərin min qaba soxub-çıxartdığı hiss. bunu eliyərkən də leş/ucuz ədəbiyyatdan istifadə edirlər bir də. nifrət etdiyim 18-ci, 19-cu əsrlərin romantizmini bu iyrənc post-modernizmdən üstün tuturam.
hə, ala, hə eşq bluesdu, axırıncı tangodu, siqaret tüstüsüdü.
13. seksin olmadığı yerdə uzun müddət davam gətirməyən şeydir, sekssiz eşq olmaz. eşqsiz seks də ola biləcəyinə görə, ondan daha öndə olan şeylər vardır. bir də ki eşq, qar dənəciyi kimidir. hiss kimi, bir müddət sonra keçib gedir. eynən aclıq və ya susuzluq hissi kimi. zamanla yerini hörmət və qarşılıqlı anlayışa buraxarsa davam edir yoxsa təkcə eşqlə bi sikim olmur.
40. Hər kəsin bu haqda öz fikri var çünki eşq insana görə dəyişib formalaşan bir şeydir. Mən əvvəllər bunun psixoloji bir "problem" olduğunu düşünürdüm hələdi bir az şübhələrim var əslində.
Sanki bir şeyi sevmək onu ilahlaşdırmaq kimi gəlir. Onsuz yaşaya bilməmək, hər gün hər saat onu düşünmək, onun haqqında xəyallar qurmaq, evləndiyinizi düşünmək və s. Bunlar mənə bir az qorxuduxu gəlir ya sevgi,eşq deyilən şey qorxunc psixoloji bir xəstəlikdirsə? Heyvanlar arasında eşq yoxdur yəni hələ ki bu məlumatlar var onlar sadəcə çoxalmaq üçün nəsil artırmaq üçün birlikdə olurlar. Sevgi ,bağlılıq ,eşq bu da mı təkamülün bir nəticəsidi görəsən? insanlar eşqə düşəndə başda aldanıb sevinirlər lakin qarşı tərəfdən müsbət rəy almayanda yeməktən içməkdən kəsilib hıyatdan küsə bilirlər əlbəttə bu hamı üçün şamil oluna bilməz amma ya eşq bizi yeyib bitirən xəstəlikdirsə?
39. Sevgiylə niyə eyni bir şey olmadığını anlamadığım anlayış. Nəticədə biri ərəb, biri türkmənşəli sözdür. Nə qədər var olmadığını iddia etsələr də, nə qədər beynin, hormonların məhsulu olduğunu desələr də, #eşq mövcuddur. Onsuz bizim tək hormonlarla, beyinlə idarə edilən hissimiz eşq deyil ki. Bir şeyin hormonun təsirinin nəticəsi olmağı onun mövcud olmadığı demək deyil ki. Eşq tək cinsəllik deyil. Heç kimdə hiss etmədiyin doğmalıq hissini birinə qarşı hiss etməkdir. Nə olsa da, qıra bilmədiyin duyğusal bağdır. Ha, desəniz ki, eşq eqoist hisdir. Sevməyimizin də səbəbi var. Buna cavabım insanın zatən hər zərrəsinə qədər eqoist varlıq olduğu, fərd olaraq təbiətdə qalıb, genlərini ötürməyə çalışdığı olar. Varsın, eşq də eqoistlik olsun. Əsas hissi gözəldir.
)