22. Eynilə azərbaycan kimi nefti ilə zəngin bir skandinaviya ölkəsidir. Məhz buna görə də, xüsusilə azərbaycan üçün ibrətlikdir norveç. Neft iki ucu da kəskin bıçaqdır və ona sahib olan dövlətlər, adətən demokrasiyadan uzaqlaşmış, hakimiyyət adamlarının və onlara yaxın olan digər şəxslərin əmələ gətirdiyi təbəqənin demək olar, əmək göstərmədən varlanmış olduğu və vergiləri az əhəmiyyət daşıyan vətəndaşlarının ümumi rifahı hakim təbəqə tərəfindən daha arxa planda saxlandığı haldadırlar. azərbaycan buna göstərilə bilən mükəmməl bir örnəkdir.
1960-cı illərə kimi xalqının dolanışığını, əsasən balıqçılıqla təmin etdiyi və əkinçiliklə məşğul olmaq üçün münbit torpağı olmayan, iqtisadiyyatının ortalamadan daha pis olduğu norveçdə 1969-cu ildə neft kəşf edildikdən sonra sözügedən digər dövlətlərin qara siyahısına daxil edilmədi. Neftin "iyini almış" amerikan nəhəng şirkətlərin sahibləri "sizə heç zəhmət olmasın" deyə öz işçilərinə nefti çıxartmaq və nefti satanlara da paylarını vermək istəsələr də, norveçlilərin başları yaxşı işlədiyi üçün buna izin vermirlər. Norveç dövləti himayəsində böyük qayğı və ləyaqətlə yetişdirilmiş yüzlərlə texnik və mühəndislərə hökumət nefti çıxarma istixdamı verir. "Bu bizim babamızın malı deyil, milli dəyərimiz və sərvətimizdir" prinsipi ilə qurulmuş suveren investisiya fondundan yığılmış məbləğ 1,4 trilyon dollardan artıqdır və ölkədəki təxmini 5 milyonluq xalqın hər bir üzvü bu gəlirlərdən ehtiyacı olduğu qədər yararlana bilir. Başqa bir populist başçı olsa idi, boş vədlər verib pulların siyasətçilərin cibinə getməsini təmin edərək ümumi rifahı məhv edərdi. Halbuki, norveçdə məmuru və siyasətçisi də yaxşı bilir ki, zəngin olsa belə, vergi ödəmədikcə bütün vətəndaşlar ilə birlikdə, özü və yaxınları da bunun zərərini görəcək.
Həmçinin, ölkə toplumunda maaş uçurumu da yoxdur. Tələb edilən verginin çox olmasına baxmayaraq qurulmuş mövcud gəlir sistemi sayəsində ölkənin süpürgəçisi də, xörəkpaylayanı da, mühəndisi də təxmini eyni yaşam keyfiyyətində, həyatlarından doyunca zövq alaraq yaşayırlar.
Bu kimi gözəl əxlaq, sevgi, sayğı və güvən mühitinin və təbiət ilə uyğunlaşmış toplumun bir gün dünyanın hər bir yerində formalaşmış olmasını diləyirəm.
14. hələ papasaport kontrolda bütün olacaqları təxmin eləməyə başlamışdım. gecə endik osloya. pasaport kontroldakı abi sıra mənə gələndə xeylaq əlləşdi pc ilə. ən sona qalmışdım bir də. sonra abi yaxınlaşıb "sir, there is a problem with system. i have to call someone, but please don't worry, it is not for you'' dedi gülümsəyərək*
əslində hafif də tedirgin olmuşdum, saqqal zad
. adam, mən tedirgin olmuyum deyə əvvəlcə mənə dedi, okay deyəndən sonra çağırdı başqa birini. üstəgəl hərdən göz gözə gələndə də gülümsüyürdü. fərq etmir qız və ya oğlan abilər, ablalar. təsadüfən göz gözə gəldiyin birinin gülümsəməsi həqiqətən çox xoş hissdi. və bu gülümsəməni sonradan göz gözə gəldiyim haradasa hərkəsdə gördüm. səhər dərsə gedəndə hava qaranlıq olurdu. avtobus şoferi ön qapıdan girən hərkəsə "god morgen" deyib gülümsüyürdü. polislərdən nəsə soruşmağa çəkinirdim day, taa ora qədər gəlirdi mənnən, lets go together diyib -*.şəkil çəkdirəndə də qırx illik dost kimi poz verirdi.*
bu arada polislər silah daşımır norveçdə, deyir suçlu bilir ki səndə silah yoxdu ona görə o da daşımır silah
. kos koca professorlar dərsdə nəsə soruşanda, tənəffüsdə gəlib təkrar açıqlamağa və ya "sizin fikriniz nədir, düz başa düşmüşəm mi sualı?" tərzi şeylər deyirdi. Charlie-Hebdo olayından sonra bir neçə aktivist broşür paylayıb bilgi verməyə çalışırdı ki "bu olaydan sonra avropadakı müsəlmanlara pis münasibət bəsləyə bilərlər, bunlara icazə verməyək, duyarlı olaq və s." taa 3 min km o yandakı insanlar üçün nəsə etməyə çalışır. dağın başında açarları itirib, yaxındakı bir restoranda çalışan abidən kürək istəyəndə, etirazlara rağmən mənlə bir yerdə axtardı yalan olmasın 20 dəqiqə anahtarı. tabdıq, dizə qədər olan qarın altından -* . bir dəfə əlacsız qalıb yaşlı teyzedən post offisin yerini soruşanda, ingiliscə bilməz deyə düşünüb işarət dili ilə soruşmağa çalışdım guya "post, mail, paper" zad deyib. sonuç "I think you mean post office, turn back, go straight and walk under the bridge, then you will have been seen bunpris market, and the post office will be your right hand'' dedi tək nəfəsdə. mavi ekran vermişdim o an. belə də educated di hərkəs. ortaq mətbəxi paylaşdığım dostlar abartısız hər görəndə soruşurdular bu gün planın nədi, həftə sonu neynirsən zad. hər şeyə "thank you, sorry, its very nice of you" zad deyirdilər. "its very nice of you". əvvəlcədən demişdi o sözü bir neçə dəfə amma tərcüməsini bilmirdim. çünki 20 il yaşayıb hələ bir qızdan "çok kibarsın" lafını eşitməmişdim. bu çox böyük əksiklikdi insan həyatında məncə. xülasə dəhşət ötəsi gözəl bir yer. elə bil harikalar diyarıdı hamı gözəl, kibar, şən. hərdən yaşlı babalar salam verirdilər əl qaldırıb, biraz kənar yerlərdə. o kənar yerlərdəki evlərin gözəlliyi, küçələrin təmizliyi zad eeeh eh . supermarketdəki abi hər dəfə poşet verməyi unudurdu, "can i get pose please" deyəndə də o kötü espirini eliyirdi "may be next year, ehe he". onnan ötrü belə darıxacam
20. Neftdən ağıllıca istifadə etməyi bacarmış ölkə. Azərbaycanın paralel dünyadaki versiyasıdır.
Toxgöz, sadə xalqın nümayəndəsi olan "başdakilar" sayəsində bu gün ən yüksək keyfiyyətli həyat tərzi yaşayırlar.
Görəsən acgöz sovet qalığı kaftarlar rədd olsaydı, soyuqqanlı, qərb ruhlu xalq olsaydıq, norveçə çata bilərdikmi?
20-30 il içində şübhəsiz hakimiyyət əvəzlənəcək. Qəbul etdiyimiz "qərb ruhu" heç vaxt bizim ölkədə yayılmayacaq.
Nə olsun xalq artıq oyanmaq üzrədir? Kim gələcəkdə bu ölkənin işçi qüvvəsi, başı olacaq? tiktok videosu çəkən qaqaşlar? Awkimsin tipli instagram səhifələri işlədən qızlar?
Həyatı türk serialı zənn edən gənclik? Məktəbə sadəcə sevgili tapmağa gələnlər?
Universitet imtahanını test əzbərləyərək keçənlər?
Həqiqi savadlı kəsim də qaçmaq istəyir və haqlıdır da.
Xalqın get gedə savadsızlaşması və yozlaşması səbəbindən heç vaxt norveçə çata bilməyəcəyik, bundan əmin olmaq məni də kədərləndirir.
Hə desəz norveçdə də belə tiplər yəqin ki var, amma ümumi götürəndə adamların təhsil sistemi, yaşayış keyfiyyəti əzəldən yüksəkdir. Ən azından norveçli tiktok videosu çəkən 18 yaşlı gənclə azərbaycandaki tiktok videosu çəkən 18 yaşlı gəncin arasında nə boyda fərq var.
illərin əzilmişliyi var azərbaycanlılarda. Sanki dna ilə genimizə qarışır. Çoxunun tək amalı elə özünü sübut etməkdir. Bəzən məndə də çıxır bu üzə və özümü pis hiss edirəm, sanki özümü sübut erməyə çalışıram ki, "nəsə bilirəm haa".
21. 1969-cu ildən neft satmağa başlayıb, 80-ci illərdə xammal şəklində satan ölkədir. Ölkəsində çıxarılan nefti öz qurduğu sato şirkətiynən satmağa başladı, rezervlərin 50% bu şirkətində əlindədir, xarici dövlətlərə isə 78% qurumlar vergisi qoydu, neftin qiyməti artdığına görə norveç varlıq fondun qurdu, fondda hazırda 1 trilyon abş dolları var, fond: https://www.nbim.no
Bunlarla belə dayanmır norveç, əlinə keçən pullarla yatırımda edir, məs: (baxma: trans anadolu lahiyəsinə norveçin yatırım eləməsi )
Görüb görəbiləcəyiniz hər böyük şirkətdə payı var norveçin, ölkənin özüdə təhsilə ciddi önəm verir, ona görədə oğruluğa çox az raslana bilər norveçdə, norveçdə təhsil alırsınızsa fiziki qüsurlu insanlarla eyni məktəb eyni sinifdə oxumağınız normaldır çünki ölkədə onlara ayrıca məktəb açılmır, onlar cəmiyyətə qazandırılmağa çalışılır, norveçdə əgər bir kitab yazırsızsa sizin kitabınızın tutub tutmamağı fərq eləmir dövlət sizə maaş verir, deyib deyə biləcəklərim bu qədərdi daha necə tərifləyim bu cənnət ölkəni, maddi sıxıntı dərdi yox cahil insanlar yox daha nə istiyəsən ?
8. son zamanlar haqqında pis yazılar yayılan ölkə. zorlamalar olurmuş filan. ə sən durub pakistandan yanıq müsəlmanları immiqrantlığa qəbul elə, onlar da zorlayacaq təbii ki, qadınları.
4. adı gələndə ağlıma ilk knut hamsun gəlir.ziraa adam o torpağdan çıxan ən dəyərli insanlardandır.birdə norveç meşəsi adlı əsər var haruki murakaminin ama bunla bi əlaqəsi yoxdu :d
6. 25 yaşınnan sonra gedib yaşamaq istediyim yer. hecnəsizde getsəz ev+iş verilən ölkə. türmələri azərbaycandaki 5 ulduzdu otellerdən daha yaxşı şəraitde olan ölkə
(baxma: bastoy həpsxanası)
12. inkişafının başlıca sәbәbini böyük qardaşının *
böyük qardaş deyәndә mütlәq amerikanı nәzәrdә tutmuram
sözündәn çıxmamasında gördüyüm ölkә. aydındır ki, xristian olmağı vә siyasi arenada hegemonçuluq istәyinin olmamağı onun bu günkü inkişafına sәbәb olan amillәrdәndir. eyni siyasәti yeritmәyә çalışan müsәlman ölkәsinә bu şәrait yaradılmır vә inkişafı istәnilmәyәn ölkәlәr üçün kicking away the ladder siyasәti tәtbiq olunur. qısacası, hәtta inkişafı norveçdәn aşağı olan inkişafda olan ölkәlәrә belә iqtisadi-proteksionizm siyasәtinә icazә verilmir vә birbaşa liberalizmlә ölkәnin inkişafı zәiflәdilir.
növbәti amil ölkә әhalisi savadlıdır vә öz vәziyyәtlәrini qiymәtlәndirә bilir. ölkәdә vergilәr çox yüksәkdir vә ölkә qazın ikinci әn böyük ixracatçısı olmasına baxmayaraq, әhali әn bahalı qazı istifadә edir. çünki dövlәtlә xalq arasında çox ciddi inam formalaşıb. şәxsi televizora görә әhali ildә 300$ civarında vergi ödәmәli olur.
avropa ölkәsi olmağına baxmayaraq büdcәsinin 30%-ni neftdәn gәlәn gәlirlәr tәşkil edir.
10. kəndlərində fermaların nəzdində satıcısı olmayan ərzaq və tərəvəz mağazaları olan ölkə.alıcı lazım olan məhsulu götürür, tərəzidə çəkir, qiyməti təyin olunur və ödənişi edir. qalıq varsa, götürür və mağazanı tərk edir
19. *skandinaviya yarımadası*nın şimalında, atlantik okeanı sahillərində yerləşən neft yataqları ilə zəngin ölkədir. eyni zamanda dünyanın ən bahalı ölkəsi də hesab edilir. buna səbəb ölkə əhalisinin yaşam səviyyəsinin bu ölkəyə baha deyən mənim kimilərin yaşadığı ölkə əhalisindən qat qat qat qat .......... yüksək səviyyədə olmasıdır. hətta, elə bir səviyyədədir ki, dünya statistikasına görə ən az cinayət də bu ölkənin payına düşür. norveç, eyni zamanda, 1970 dən bəri iki dəfə referendum keçirməsinə baxmayaraq, *avropa birliyi*ni sikləməyən bir ölkədir. *nato*ya və *efta* ya üzvdür. ölkədəki ən böyük çatışmazlıq dövlətlə dinin hələ də biri birindən tamamilə ayrılmamasıdır. azad və hüquqi bir dövlət olsa da əhalisinin böyük əksəriyyəti *protestant* kilsəsinə üzvdür. maraqlı bir cəhət də budur ki, *lgbt*lərin və qadınların azadlığını tanıyan, onları hər cəhətdən qoruyan bir dövlət, xristianlıqdan öncəki dövrdə əhalisinin əksəriyyətini təşkil edən, hal hazırkı dövrdə isə azılıq və ya etnik qrup şəklində yaşayan *labon*ları sıxışdırır və hüquqlarını qısıdlayır.
insan hüquqları haqqında tez-tez soruşurlar. bax budur insan hüquqları. biri həbs olunubsa belə bu o demək deyil ki, o işgəncə görməlidir, həyatdan təcrid olunmalıdır. ancaq ümumiyyətlə heç bir cəza törətməyən insanlara belə böhtan atıb həbs edən ölkədən *
azərbaycan
insan hüquqları gözləmək gülməlidir. skandinaviya və bir neçə şərqi asiya ölkələri hal-hazırda dünyanın gözüdür. istər elm istər texnologiya istər mədəniyyət, insan hüquqları və s. görə.
13. yaxşı tərəflərindən danışmaq istəmirəm. milyon dənə qulaqdan dolma, yaxşı tərəfi var. həyat səviyyəsi, elm, təhsil, sağlıq, insan haqqları və diyər zırt-pırtlar. qəti norveç qarşıtı da görsənmək istənmirəm amma, kim bu videoya baxıb?
(youtube: )
" target="_blank" class="sonses" rel="nofollow">https://www.youtube.com/watch?v=ya7v8MlN7gU)
79 dəqiqəlik bir videodu, baxmaq istəməyə bilərsiz. qısa məzmunu bundan ibarətdir ki, uşağı olan bir rus qadın norveçli birinə ərə gedir və olanlar bundan sonra olur. iddiaya görə norveçdə pedofiliya, insest gündəlik normaya gəlib. hə, osturağa da sıxa bilərlər heç kim bu versiyanı inkar etmir. ama qardaş ittihamlar çox ciddidi. ay mənim uşağımı (oğlan uşağı) ərim apardı onu orda əllədilər götünü barmaqladılar və.s fəsiləsindəndi yəni bütün ittihamlar. indi başı çıxanlardan, görüb gələnlərdən o cümlədən də araştıranlaradı sualım: doğurdan da mı belədi? həmişə köçməyi arzuladığım ölkələrdən biri olub indi qalmışam qırıla-qırıla. peki ya, doğruysa?
15. iddiaya görə, 2019cu ildən etibarən paytaxtı osloda, bütün avtomobillərin girişini və hərəkətini qadağan edəcək olan ölkədir. yaşayarıq, görərik, inşaallah.
18. skandinaviyada ölkə. norveçlilərin xəzər dənizi sahillərindən gəldiyini düşünən tarixçi-politoloq deyə bildirilən adam isə sadəcə thor heyerdahldır. onun özü də heç nə tarixçi olub, nə də ki politoloq. azad araşdırmacı olub sadəcə. heyderdahl deyirdi ki, qobustandakı qalıqlar azərbaycanda keçmişdə böyük bir sivilizasiyanın olduğunu göstərir və qalıqlarda təsvir edilən gəmilər norveçdəki qalıqlara çox oxşayır. həm də iddia edirdi ki, xəzər dənizi və ətrafındakı yer adları skandinaviya mifologiyasında istifadə olunan adlara çox oxşayır. hamısını bir-birinə əlaqələndirib hipotez irəli sürmüşdü ki, skandinaviya mifologiyasında əslində bildirilir ki, odin o vaxt öz müridləri ilə xəzər dənizi sahillərindən skandinaviyaya köçüb, orda sivilizasiya yaradıb.
(bax: thor heyerdahl)
)