əjdaha lazımdı
izlə
dostlar
mən
googlla
ikinci qarabağ müharibəsi
-
qarabağ müharibəsi istəyən insan
-
rusiya-ukrayna münaqişəsi
-
tarixin ən böyük umbaylamaları
-
2022 rusiyanın ukraynanı işğalı
-
vətən üçün ölməyi istəyəcək qədər axmaq olmaq
-
ikinci dünya müharibəsi
-
sözaltı günlük
-
ilham əliyev
başlıqdakı ən bəyənilən yazılar:
+65 əjdaha
25. siyasi elmlər fakultəsində keçdiyimiz əsas müzakirələrdən biri idealizm vs realizm idi. hansı ki idealistlər silahsızlanmanı və sülhü, realistlər isə silahlanmanı və müharibəni dəstəkləyirdilər.
bir tərəf insan təbiətinin yaxşı olduğunu ona görə heç bir ölkənin silahı olmasa müharibə də olmaz deyirdi, ikinci tərəf isə insan təbiətinin heç də o qədər yaxşı olmadığını və ölkələrin olası təhlükələrə qarşı silahlanma haqqının olduğunu müdafiə edirdi.
özümü həmişə idealistlərə daha yaxın hiss etmişəmsə də realist bir siyasətçinin bəyəndiyim ifadəsi var idi: "müharibə xalqların ruhudur"
ifadəni biraz eşələdikdə məsələ nihilizmə (antidote olaraq) qədər gedib çıxa bilir. hazırda davam edən müharibə ilə bağlı neytral mövqedə olsam da, döyüşlərin beş gün əvvəlki kefsiz və kasıb azərbaycan xalqını ruhən birləşdirdiyi qaçınılmazdır.
məsələnin nihilizmə çarə olan tərəfi isə sadədir: savaş sənə pis də olsa məqsəd verir. yan təsirinin ölüm olması isə məsələni daha da ciddiləşdirir və birbaşa varoluş və nihilizm arasındakı incə xəttdə birləşdirir.
çünki həyatın default olaraq mənasızlığını göz önünə alanda bizi həyatda saxlayan çox az faktor var: sevgi, ya da onun tam tərsi sevgisizlik - nifrət - intiqam - yönləndirilmiş nifrət: düşmən.
könül istərdi ki azərbaycan xalqını bir yerə yığan qüvvə sevgi olsun, ama biz sevgidən məhrum doğulmuşuq. və buna görə də çox qəzəbliyik. əsəbimizi nələrdənsə çıxmağa çalışırıq. düşməndən fərqli olaraq bizim əsəbinimizin tutarlı səbəbi var çünki hamımız qətliam videoları ilə böyümüşük ya da hərəmizin nəslində bir ayağı ya barmağı sınıq dayımız olub durduq yerə son soviet oyunlarının qurbanı olmuş. aramızda vətən anlayışını ciddi qəbul etməyənlər olsa belə (biri mən) doğmalıq hissinə qarşı gələ bilmərik.
düşmən əsgəri də bənzər səbəblərdən savaşaraq həyata olan əsəbini soyutmağa çalışırsa da, ruhsuzdur: zira haqqsız olduğunu bilir. başqasının torpağında başqası tərəfindən öldürülür. 20 il əvvəl atasının öldürdüyü başqasının uşaqları tərəfindən. ölü ilanın qəzəbli yeddi qardaşı geri qayıdıb.
daha əvvəl dediyim kimi, bu savaş azərbaycan hökümətinin kasıb xalqı üçün son çarə olaraq məşğuliyyət yaratma cəhdi olsa da, olmasa da (çünki məsələnin şərəf uğrunda yaradılmadığını bilirik, hökümətin necə şərəfsiz olduğunu da bilirik) xalq yenə də savaşmaq istəyir çünki nə məqsədi var nə şərəfi, acdır və hirslidir. əliyevlər azərbaycan xalqının dostu deyil, ama düşməninin düşmənidir. xalq onu da bilir.
uzun sözün qısası: yeniyetmə yaşlı mən müharibəyə qarşı idi, indiki mən də bəlkə də bir az qarşıdır. ama aramızda fərq var: o vaxtkı məni müharibəyə çağırsalar dizlərim əsərdi. nəzərə alanda ki inandığım bir vətənim ya tanrım da yox idi məni cənnətə göndərəsi, ölümüm də hədər olardı deyə düşünərdim.
indiki məni isə müharibəyə çağırmasalar belə getmək istəyərəm, nə də dizlərim əsmədən, bəlkə də sevinərək, səbəbi sadədir: ekzistensial boşluq, varlıq əsəbi, məna axtarışı və məhv etmə istəyi.
yeniyetmə sən vətən üçün ölməyi istəyəcək qədər axmaq olmaq ifadəsini dilindən salmırdınsa, yetişkin sən nəyinsə uğrunda ölmək istəyirsən. orta əsr savaş səhnələrində ən irəlidə əlində nizəylə gedən cəngavərlərə baxıb heç bir məna verə bilmirdinsə, üstündən on il sonra başa düşürsən: məsələ həmişə torpaq, itirlimiş ailə ya vecsiz kral uğrunda savaş deyildi - həyat sadəcə artıq onları qane etmirdi və hər şey bir oyundan ibarət idi. hər iki ehtimalda qazanırdılar, ya ölüb yox olacaq və bir daha heç vaxt peşman olmayacaqdılar, ya da hər qalib çıxdıqları savaşda qəhrəman olacaqdılar. və bunun onlar üçün məna kəsb edib etməməsi vacib deyildi. qəfəsdəki qladiatorlar kimi. spartakusun dostu vəhşi gannicus 
kimi. kef üçün savaşırdı, qazandığı qəpiklə gedib çaxır içib fahişələri ziyarət edirdi. əxlaq anlayışı vacib deyildi, kimisə öldürüb öldürməmək kimi mənəvi sualar soruşmurdu. məqsədi yox idi, lazım da deyildi. beş günlük dünyadan birinci günündən imtina etmişdi ama ölmürdü, ölmək əvəzinə hər dəfə daha da güclü qəhrəmana çevrilirdi.
təkrar başa dönsək: müharibə xalqların ruhudur - fərdin nihilizm və boşluqdan qaçma cəhdidir. çünki həyat cənnətlə cəhənnəmi özündə birləşdirən boş çoxluqdan ibarətdir.
insan təbiəti yaxşı/pis deyil, mürəkkəbdir. meşədə tanımadığımız meymunlardan ailəsini qoruyaraq sağ qalmışların uşaqlarıyıq. savaşma, qəhrəman olma, öldürmə, müdafiə etmə, qoruma, sevmə heyvani hisslərdirsə, biz də o heyvan ağacının bir parçasıyıq. sevmək səni ruhlandırdığı qürurlandırdığı kimi ölmək ya uğruna öldürmək də eyni hissləri yaşada bilər məqsədinə bağlı olaraq.
buna görə də, səngərdə son nəfəsimi versəm zərrə qədər vecimə olmazdı, hətta sevinərdim zira həyat özü də vecimə deyil. ölüm itkin düşən sevimlimdir - ürəyə ən çox yaşamaq ziyandır - ya da özümə yaratdığım tanrım qurban istəyir - başqasının vətəni ya tanrısı kimi.
indiyə qədər o səngərlərdə son nəfəsini vermiş və bundan sonra verəcəklərin ailələrinin kədərini sinəmdə daşıyıram. çünki onlar mənim birlikdə böyüdüyüm dostlarım, qohumlarım, qonşularım və heç vaxt unutmayacağım uşaqlıq dostlarımdır. çünki getmək gedənə deyil də qalana qoyur zərbəni ən çox.
həyatda axtardığı heç bir suala cavab tapa bilmədiyi yaşda özünü səngərdə tapan yeniyetmələrinsə qorxmamasını diləyirəm savaşma səbəbləri nə olur olsun - vətən sevgisi, dini ya sadəcə həyatdan bezmişliyi. işdir əgər qorxsalar, yanlarındakı özlərindən yaşca böyük həyatda müəyyən cavablar tapmağa nail olmuş tanımadıqları qardaşlarının onlara niyə qorxmamalı olduqlarını izah edə bilmərini arzulayıram.
uğurlar.
+11 əjdaha
32. george orwellin "1984" kitabında müharibə haqqında belə yazılıb:
"mahiyyət etibarı ilə müharibə yalnız insan həyatını deyil, insan əməyinin nəticələrini də məhv edir. müharibə - kütlənin yaşayışını yaxşılaşdırmağa, onu inkişafa qovuşdurmağa imkan verən maddi sərvətlərin dağıdılması, puç olması, səmanın əsginliklərində və dənizin dərinliklərində məhv edilməsidir. hətta silah-sursat döyüş meydanlarında sıradan çıxmasa da, onların istehsalı insan əməyini boşa xərcləməyin, əvəzində isə heç nə istehsal etməməyin ən rahat üsuludur."
+10 əjdaha
3. müharibəni kapitalistlər planlar, silah tacirləri təşkil edər, axmaqlar başladar və masumlar ölər
(baxma: fuck war)
+10 əjdaha
28. insanoğlunun təbiətində olan; illər, əsrlər keçsə də, insanlar nə qədər humanistləşsə də, nə qədər bunun haqqında əsərlər yazılıb müzakirə olunsa da, yenə də qarşısının alınması mümkün olunmayan məfhum. Müasir dövrdə müharibənin qarşısını almaq üçün yaradılmış onlarla təşkilat, yüzlərlə konvensiya, beynəlxalq müqavilə və dövlətlərarası saziş mövcuddur. Lakin baxırsan ki, insanoğlu yenə yerində qımışır və dava dalaş axtarır. hələ də insanoğlu qarşı tərəfə öz mövqeyini xoşluqla deyil, zorla, silah yardımıyla qəbul etdirir. Maraqlı məqam isə burasındadır ki, dünyada sülh və əmin-amanlıq yaratmaq tendensiyası, əsasən, ikinci dünya müharibəsindən sonra daha çox populyarlaşmağa başlansa da, 1945-ci ildən bugünə kimi planetdə sadəcə 26 dinc gün mövcud olmuşdur. Təbii ki, müharibədə haqlı tərəf də olmaq mümkündür. Elə buna görədir ki, qədim zamanlarda yunan alimi Demosfen müharibələri iki yerə bölürdü; ədalətli müharibə və ədalətsiz müharibə. Onun fikrincə, ədalətli müharibə vətəni düşməndən azad etmək üçün, ədalətsiz müharibə isə talamaq və yaxud yad torpağını işğal etmək üçün aparılan mübarizədir. Lakin müharibədə haqlı tərəf olmaq müharibənin dəhşətlərini ört-basdır eləmir.
Sosial şəbəkələrin birində qarşıma bu ifadə çıxmışdı: "War will end, politicians will come to an agreement, but new legs will not grow." Bəlkə də bu cümlə müharibəni təsvir edə biləcək ən yaxşı cümlədir.
Lakin müharibə doğurdan damı pisdir, yoxsa insanın təbiətində olan, və insanın onsuz yaşa bilməyəcəyi bir məfhummudur? Bu sual ətrafında fəlsəfədə müxtəlif fikirlər və fəlsəfi cərəyanlar mövcuddur. Mütəfəkkirlər, elm adamları və filosofların əksəriyyəti müharibəyə qarşı olsalar da, dünyada sülh və əmin-amanlıq yaratmaq üçün sadəcə onlar deyil, bütün insanlar sülhə can atmalıdır. Hansı ki bunun realda baş verməsi mümkünsüz bir şeydir. Lakin digər tərəfdən də, bəzi filosofların fikirlərinə görə, müharibə insanlığın inkişaf etməsi üçün ən zəruri hadisələrdən biridir. Yəni onsuz incəsənət quruyar, insanlar inkişafdan qalar, insanlıq tarixində olan böyük nailiyyətlərin əksəriyyəti olmazdı. Bu mövzu haqqında Dostoyevskinin çox bəyəndiyim bir müsahibəsi də mövcuddur. Müsahibəni bura yerləşdirməyi olduqca məqbul hesab edirəm. Özünüz oxuyanda da görəcəksiniz ki, Dostoyevskinin dediklərinin əksəriyyəti indiki müharibə vəziyyətimizdə də yer-yer boy göstərir.
Müsahibə:
– Müharibə haqda nə düşünürsüz?
– Müharibənin insanlıq üçün bəla olduğu qənaətində olmaq vəhşi düşüncədir. Əksinə, o, ən əhəmiyyətli hadisədir. Siyasi, xalqlararası müharibə bütün münasibətlərə xeyir verir, ona görə də vacibdir.
- Axı insanlar bir-birini öldürür, burda vacib olan nədir?
– Əvvəla, insanların müharibəyə bir-birini öldürmək üçün getməsi fikri səhvdir: ilkin planda bu haqda düşünülmür, əksinə, onlar öz həyatlarını qurban verməyə gedir. Bu, tamam başqa məsələdir. Həyatda həmvətənlərini, vətənini qorumaq naminə öz həyatını qurban verməkdən gözəl ideya ola bilməz. Humanist ideyalar olmadan isə insanlıq yaşaya bilməz, Hətta mən təxmin edirəm ki, insanlıq müharibəni məhz bu humanist ideyanı həyata keçirmək üçün sevir. Buna ehtiyac var.
– insanlıq müharibəni sevir?
– Bəs necə? Kim müharibə vaxtı qaçır? Əksinə, hər kəsdə ruh yüksəkliyi yaranır, sülh zamanı olduğu kimi adilik və darıxmaq haqda giley-güzar eşidilmir. Müharibə bitdikdən sonra isə onu xatırlamağı çox xoşlayırlar, hətta məğlubiyyət halında belə riqqətə gəlirlər. Bir də müharibə dövründə bir-biri ilə görüşən zaman insanların başlarını bulaya-bulaya “Nə böyük bədbəxtlik, gör nələr yaşadıq!” dediyinə inanmayın. Bu, sadəcə olaraq, ənənədir. Əksinə, hər kəsin qəlbində toy-bayram olur. Sadəcə, müharibəni tərifləməkdən hamı çəkinir.
– Yəni müharibə olmadan humanist ideyalar mümkün deyil? Axı sülh vaxtı onların həyata keçməsi daha rahatdır.
–Tamamilə yanlışdır. Əksinə, humanizm uzunmüddətli sülh zamanı məhvə sürüklənir, əvəzində utanmazlıq, biganəlik meydana gəlir. Uzunmüddətli sülh zamanı sosial üstünlük insanlığın ən pis, kobud tərəfinə keçir. Ən əsası isə var-dövlət və kapital tərəfə. Doğrudur, namus, insanpərvərlik, özünüqurbanvermə hələ ki təqdir olunur, qiymətləndirilir, amma sülh nə qədər çox davam etsə, bütün bu gözəl, əxlaqi nəsnələr solur, quruyur, ölür, zənginlik isə hər şeyi zəbt edir. Axırda ancaq ikiüzlülük qalır. Uzunmüddətli sülh süstlük yaradır, fikirləri qarışdırır, hissləri kütləşdirir, pozğunluğa səbəb olur.
– Bəs elm, incəsənət müharibə zamanı inkişaf edirmi?
– Elm və incəsənət həmişə müharibədən sonrakı ilk mərhələdə inkişaf edir. Müharibə onları yeniləyir, təravətləndirir, təkan verir. Uzunmüddətli sülh zamanı elm də süquta uğrayır. Elmlə məşğul olmaq özünü qurban verməyi tələb edir. Amma gəlin düşünək, neçə alim dünyanın qanayan yarası önündə davam gətirə bilir? O da parlamaq, diqqəti cəlb etmək istəyir. Siz necə düşünürsünüz, həqiqi əməksevərlər çoxmu qalıb? Şöhrət istəyirlər. Buna görə də elmdə şarlatanlıq, effekt arxasınca qaçma, hər şeydən öncə isə faydalanmaq əsas yer tutur, çünki alim də zəngin olmaq istəyir. incəsənətdə də eyni haldır: effekt arxasınca qaçmaq. Sadə, aydın, sağlam ideyalar artıq dəbdə olmur. Az-maz ölçü hissi, harmoniya qalır. Hisslərdə və ehtiraslarda isə sanki əyintilər yaranır. Əgər dünyada müharibə olmasaydı, incəsənət çürüyərdi. incəsənətdəki bütün gözəl ideyalar müharibə, mübarizə tərəfindən yaranıb.
– Xalqları necə “birləşdirir” ki?
– Onları bir-birinə hörmət etməyə məcbur edərək. Müharibə insanları təravətləndirir. Xeyriyyəçilik ən çox elə müharibə meydanında inkişaf edir. Bu hətta qəribə faktdır ki, sülh müharibədən daha çox əsəb yaradır. Gəlin xatırlayaq, “Krım kampaniyası” zamanı biz ingilis və fransızlara nifrət edirdikmi? Əksinə, sanki onlarla daha da yaxınlaşdıq, doğmalaşdıq. Onların bizim qəhrəmanlığımız haqdakı rəyləri ilə maraqlanırdıq, onların əsirlərini müalicə edirdik. Bizim əsgər və zabitlər atəşkəs zamanı postlara üz tuturdular, hətta az qala, onlarla qucaqlaşır, araq içirdilər.
Müharibə zamanı zülm çəkənlərə hər kəs o anda yardım edir, sülh zamanı isə biz insafa gəlib üç rubl verənə kimi bütün əyalət aclıqdan məhv ola bilər.
– Sizcə, sadə xalq müharibə zamanı daha çox zülm çəkmirmi, başqa yüksək təbəqələrdən fərqli olaraq məhrumiyyətlərə sinə gərmirmi?
– Müharibə məhz sadə xalqa görə ən yaxşı nəticələrə gətirib çıxarır. istəyirsiniz, lap ən humanist insan olun, yenə də özünüzü sadə insanlardan üstün hesab edirsiniz.
Bizim zəmanədə öz ürəyini xristianlıq ölçüləri ilə kim ölçür ki? Ciblə ölçülür, hakimiyyətlə, güclə ölçülür və sadə xalq kütləsi də bunu əla bilir. Necə azad olursunuz-olun, necə qanunlar yazırsınız-yazın, insanlar arasındakı qeyri-bərabərlik heç vaxt aradan qalxmayacaq. Yeganə əlac müharibədir. Müharibə xalqda ruh yüksəkliyi yaradır və onun şüurunda ləyaqət duyğusunu gücləndirir. Müharibə savaş zamanı hamını bərabərləşdirir və ağa ilə nökəri barışdırır. Yüksək insani keyfiyyətlər ortaya çıxır, insanları ümumi ortaq səbəb olan vətən üçün birləşdirir. Müharibə zamanı qəhrəmanlığın tam bərabərliyi meydana gəlir.
+5 əjdaha
34.
![]()
+5 əjdaha
13. rəhmətlik mehmet karahanlı'nın belə bir sözü varıydı: sülh romantiklər üçündür, müharibə isə həyatın reallığıdır. bəlkə də başqası deyib, ancaq bu gerçəyi dəyişdirmir.
müharibə bir cəmiyyətin, bir təbəqənin, bir insanın mənafesinin digərinə uyğun gəlməməsi, bir-birini başa sala bilməməsi ucbatından yaranır. müharibə səbirsizlik ucbatından yaranır.
doctor who'nun belə bir sözü var: unutmaq insana bəxş edilmiş ən böyük istedaddır. əgər insan acıları unutmasaydı, müharibələr olmazdı.
doğurdan da, müharibə acılar unudulur deyə bir daha müharibə edir.
və son olaraq sözümü james moriarty'nin sözləri ilə bitirmək istəyirəm: müharibə insanın təbiətində var. onlar gec, ya tez, yenidən savaşacaqlar. sadəcə, bunun üçün bir an gözləyirlər.
bax belə bir şeydir müharibə. insanın təbiətində var olan, acılarını unutduğu üçün daim təkrar edilən, öz mənafelərini həyata keçirtmək üçün etdiyi həyatın reallığı.
+5 əjdaha
16. müharibə istəyən insanlaradır sözüm,biraz olsun vicdanınız varsa atdığım linkdəki qısa videonu izlədikdən sonra ümid edirəm ki,bu fikrinizdən birdəfəlik əl çəkmiş olarsınız.
buyurun
+4 əjdaha
31. gülürdüm yaşayanda anladım,
mən qollarımı qaşıyanda anladım,
Dərk eləmirdim harada olduğumu,
Sonra şəhid daşıyanda anladım.
+4 əjdaha
20. hər il daha da az baş verən hadisədi.keçmişdə kimin şeyi dururdu müharibəı edirdi.hər ölkənin imperatorluq iddiası var idi.indi yaxşı ki, yoxdu.müharibənin olmamasına əsas səbəb budu.günümüzdə insanlar nə qədər sülh şəraitində yaşadığını görə bilmir.hansısa qlamur, "dünya hansı ara bu günə düşdü" "günəşli günlər görəciyikmi?" tipli söhbətləri dünyanın yaşanmaz yer olduğunu göstərmir.dünya yaşanacaq yerdi amma bizim region osturub.bizim region uşaqlıqda travma almış diktatorların ambisialarına qurban gedib.kim min il əvvəl yaşayıb dünyanın nə qədər vəhşi yer olduğunu dəqiq görüb? əlimizdə az qaynaq var.amma dəqiq olan budur ki, keçmişdə daha çox müharibə olurdu.təkcə orta əsrlərdə avropada hər 100min insandan 30mini müharibədə həlak olurdu.zaman keçdikcə dəyişən qloballaşan iqtisadiyyat ayrı-ayrı ölkələri də özündən aslı salmağa başlayıb.hansı ki,bu aslılığın müsbət cəhətləri çoxdu.məsələn bugün macarıstanın polşaya müharibə etməsi keçmişdəki qədər asan deyil,demək olar heç mümkün deyil.mümkün deyil ona görə ki, macarıstan birlikdən aslıdı,mümkün deyil çünki müharibə keçmişdə insanlara qənimət qazandırırdı indi isə ancaq itki və xərc verir.milanı tutan macar dövləti ordan nə gəlir götürəcək? biznesmenlərin pulunu? biznesmen muharibə eşidən kimi çoxdan uçacaq amerikasına.
bunu statistikada da görmək olar 2000-ci ildə dünyada müharibədən cəmi 310 min insan həlak olub,cinayətdən ölənlər isə 520min.( cinayətdən ölənlərin çoxu inkişaf etməkdə olan ölkələrdə baş verir) müharibədə ölüm sayı həmin il ümumi ölm sayının cəmi 1.5% təşkil edir.2002-ci ildə isə 172 min insan həlak olub.bu həmin il ümumi ölənlərin 1% edir.yəni statistika da göstərir ki. hər il müharibədən ölənlərin sayı azalır,və dövlətlər müharibə etməkdən çəkinir.yerdə qalan isə kiçik ərazi münaqişələridir ki, qərbin qarşısını almaq istədiyi budur.(məsələn rusyanın krımı alması kimi) özümüz də bilmədən meqa formalaşmanın içindəyik.
satatistikanın mənbəyi : lawrence h.keeley, war before civilization
+6 əjdaha
33. 2 gündür yatmırdım,3 uğursuz hücumdan sonra həmişə döyüşdüyümüz istiqaməti dəyişmişdilər,hara getdiyimi belə bilmirdim,amma heç olmaya artıq təcrübəm var idi,hava işıqlanmaq üzrə idi,uzaq məsafə səbəbindən daşına bilməyən şəhidlər yolun kənarlarına tərk edilib gedilmişdi.Tez-tez qarşımıza yaralı yoldaşlarını çıxarmağa çalışan kiçik qruplarla qarşılaşırdıq,kömək istəmələrinə baxmayaraq bunu etməyə vaxtımız yox idi.Azad olunmuş kəndə daxil olurduq.Kəndin ətrafında ara-sıra güllələrin çəkdiyi trayektoriyalar havanı biraz daha aydınladırdı və bizi düşmənin uzaqda olmadığı barədə xəbərdar edirdi.Bircə düşündüyüm şey bu qədər uzaq məsafədən yaralıları necə çıxaracağım idi.Ətrafda otlayan sürülər,həyətlərdə sahibsiz qalmış toyuq-cücə hamının marağına səbəb olurdu.Nəhayət ələ keçirməli olduğumuz yüksəkliyin yaxınlığına çatanda qruplara bölündük,hamı özündən qabaq gedən yoldaşlarına diqqətlə baxırdı,bir neçə saat sonra içlərindən kimlərsə geri qayıtmayacaqdı.Hamı ümidli gözlərlə mənə tərəf baxırdı,yarı zarafat yarı gerçək birinci özlərini xilas etməyimi xahiş edirdilər.Gəldiyimizdən xəbər tutan düşmən artilleriya atəşinə başladı,geriyə çəkilirdik,daha öncə boğazından yaralanan yaşlı snayperçi qaça bilmədiyi üçün atıb gedə bilmirdim,özümlə çəkib aparmağa çalışdıqca qoyub getməli olduğumu deyirdi.Xarabalığa gəlib çatmışdıq,köhnə evlərin divarları arasında mümkün qədər görüntü verməməyə çalışırdıq.Hər dəfə atılan mərmidən hiss edirdim ki,artıq mərmilər bizə yaxınlaşır.Kənddən yığdığım bir neçə narla susuzluğumu yatışdırmağa çalışırdım.Arabir yuxuya gedir,arabir isə niyə burda olduğum barədə fikirlərə qapılırdım.Deyəsən uzandığım yer əvvəllər zibilxana kimi istifadə olunurmuş,uşaq əskisi,konserva qabları,tərəvəz qabıqları bundan xəbər verirdi.Birdən gurultuya oyandım,hər tərəf dumana qarışmışdı,hamı qaçırdı,kimlərsə yalvarırdı,duman yatışdıqdan sonra ilk olaraq bayaq yanımda söhbətləşdiyim insanların hərəkətsiz bədənlərinə gözüm sataşdı,yaralılara yardım göstərib saatlarla həmin orda saxladım.Gecəyə qədər yaralıları orda saxladım,nəhayət qaranlıqdan istifadə edib oradan çıxa bildim.
+4 əjdaha
26. Bütün müharibələrdə həmişə eyni sözləri camaata soxsalar da, bütün müharibələrin səbəbləri eyni olmur. Elə müharibə olur ki, sən filmlərdə gördüyün, kitablarda oxuduğun kimi deyil. bəzən ölkənin inkişafı üçün harasa hücüm etməli olursan. Bəzən olur ki, sən sülhpərəstsən amma öz yerini qorumaq üçün kimisə öldürməlisən. Bəzən də, sən uşaq olanda və ya doğulmamışdan əvvəl bir hadisə olur. Torpaqların razılaşma yolu ilə verildiyi deyilir. Və səni bu müharibəyə göndərirlər. Nə olacağını bilmirsən. Torpaqları alsan da, superqəhrəman kimi vuruşsan da sonda nə olacağını bilmirsən. Yuxarıdakıların öz aralarında nə danışdığını bilmirsən. Geri çəkil desələr, geri qayıdırsan amma geri qayidanda bu qədər insanı öldürən sən eyni olmayacaqsan. Sən qansız olsan belə, onların yaxınları eyni olmayacaq. Amma getməlisən. Yoxsa kimsə sənə sülhpərəst və ya humanist kimi ləqəblər qoşar
+5 əjdaha
15. yasham qarshiliginda tanrinin ustumuze saldigi lenet. iki teref,iki dushmen ordusu ölume dogru, bir-birlerine teref addimlayirlar,amma ne uchun? ozleri de bilmir. sadece onlara verilen emri yerine yetirmeye calishirlar. bes emri verenler neyniyir? daha chox geliri nece elde edeceyi baresinde fikirlesir,beli,budur muharibe. muharibe nefsine qalib gele bilmeyen insan oglunun daha da artigin almaq ichgudusu ile yaratdigi lenetdi.
birinci dunya muharibesine qayidaq, beseriyyet tarixinde bele boyuk muharibe gorulmemisdi ve insanlar buna hazir deyildi. sonu ne oldu? milyonlarla ölü ve milyonlarla ölu olmagi arzulayacaq insan. birinci dunya muharibesinden sag cixmish insanlarin boyuk ekseriyyeti fiziki veya mental olaraq elil olmushdu. milyonlarla orqanin itiren insanlar,milyonlarla adi "qumbara" sozun eshidende ozun yerden yere vuran,herbi forma gorende dizleri uste chokub yalvaran insanlar ve mustemlekelerin genishlendirmish dovletler. nece boyuk tezad yaranir,ele deyilmi? oz menfeetlerine uygun olaraq milyonlarla can almish dovletler.
ikinci dunya muharibesi,birincidekinnen qat-qat artig ölu bedenler. ne ugruna vurushdugun bele bilmeyen beyni yuyulmush esgerler soyuq cebhelerde ölume terk edilirdi. bes bu ölumler rehberlerin vecine idimi? beli! vecine idi. niye? chunki ishgallari davam etdirmek uchun quvve lazim idi. daha chox qan tokulmesi uchun daha chox qurbanlar lazim idi.
muharibe - dagintilar altinda qalmish minlerle insanin,esgerin yoldashlarina "ölmek istemirem" deyen seslerinin duyulmadigi,boguldugu,son anlarinda yashama ichguduleri ile chirpinan bedenlerin heche sayildigi insanliq lekesi.
umid ediremki,bashqa qalaktikalarda,bashqa planetlerde varligin uz qarasi olan muharibeler yoxdur. umid ediremki,bashqa dunyalardaki varliqlar nefsleri ugruna oz cinslerinden olanlari qurban vermirler.
son olaraq,hüseyn cavidin iblis faciesinden muharibe dehshetini goz onlerine getiren bir numune vermek isterdim:
iblis:
dəryalərə hökm etmədə tufan,
səhraları sarsıtmada vulkan,
sellər kibi axmaqda qızıl qan,
canlar yaxar,evlər yıxar insan
mələk:
ya rəbb,bu nə dəhşət,nə fəlakət?
ya rəbb,bu nə vəhşət,nə zəlalət?
yox kimsədə insafü mürüvvət
iblisəmi uymuş bəşəriyyət?
iblis:
toplar veriyor aləmə dəhşət,
dəhşət!.. qopuyor sanki qiyamət,
yağmur kibi göydən yağar atəş!...
atəş! qaralar,dalğalar atəş!
mələk:
ya rəbb,azacıq lütfü inayət!
qəhr olmada artıq bəşəriyyət.
başdan-başa həp yer yüzü vəhşət,
iblis ilə həmrəngi-siyasət.
+4 əjdaha
29. hər şey adiləşib dəbdən düşdüyü kimi müharibə də adiləşir. birazdan atılacaq bombalardan ölənlərə ilk günlərin şoku kimi kədərlənməyəcək millət, ya alıncaq yeni torpaq çox da fərq etməyəcək ya gözlənilən olacaq. savaşın birinci fazası bu pəncərədən baxanca bitmiş sayılır artıq, bir ay sonra artıq hər şey köhnədir və insanlar normal həyatlarına qayıdırlar. qayıtmayan tək kimsələr bir ayın içində oğlunu ya anasını itirənlər, ya iyri gündür cəbhədən xəbər ala bilməyən atalardır.
pandemiya adiləşdi, müharibə adiləşdi, dünyanın ən güclü ölkəsini biznesmenin idarə etməsi adiləşdi, ölkəsini otuz ildi əksik islahatları ilə sikən ilhamın sevilməsi adiləşdi. tanımadığın insanı başqa ölkənin bayrağını tutur deyə öldürüb cani yox qəhrəman olmaq adiləşdi, yanına düşən mərminin ayağını səndən on metr uzağa atması adiləşdi, sənin ayağının başının qanı sikində olmayan yüzminlərin twitterdə follower yığması adiləşdi, dronla adam öldürmək belə adiləşdi, yirmi birinci əsr instiktiv vətənpərvərliyi adiləşdi, özünü nazirlik qarşısında benzin töküb yandıran vətəndaşlar adiləşdi, hissizlik adiləşdi, hər gün götünü-başını yığımağa çalışdığın həyatının mənasızlığı adiləşdi, götvərənlik adiləşdi,
hər şey adi gəlir və heçnə maraqlı deyil artıq.
+4 əjdaha
8. 1914 cü il. birinci dünya müharibəsi başladı. 10 milyon insan həyatını dəyişdi. 8 milyona yaxın insan itkin düşdü. 19 milyona yaxın insan yaralandı.
1941 ci il. ikinci dünya müharibəsi başladı. 27 milyon hərbiçi, 25 milyondan çox dinc əhali öldürüldü.
2014 cü il. üçüncü dünya müharibəsinin başlanma ehtimali 50/50 nisbətindədir. birinci dünya müharibəsinden düz 100 il ötür. 3 cü dünya müharibəsi rusiya ve abş müttəfiqlərinin bir-birinə nüvə silahları ilə hücuma keçəcəyi praqnozlaşdırılır. nəticədə yer kürəsində nüve qışı yarana, insanların yaşayış tərzini orta əsrlərə qaytara bilər. nüvə müharibəsinin başlanması ilə bir çox ölkələrin 200-300 il radiasiyaya məruz qalması təxmin edilir. hətta nüvə müharibəsinin təsirindən yer kürəsinin ekosisteminə dəyəcək ziyana görə canlıların 95%-nin məhv olma ehtimalı da yüksəkdir, insanin bir növ olaraq yoxa çıxmaq ehtimalı da.
+3 əjdaha
27. Bir də, əlbəttə müharibəni sevən insanlar da olacaq. Əvvəl özünü başqa yerdə görüb indi dəyişdiyini görənlər. Bu təəccüblü deyil. insandı da. Özünü hər şeyə öyrəşdirə bilər. Lazım olmayanda şüurun bir hissəsini söndürürsən və istədiyin şeydən həzz ala bilirsən. Ad da qoyursan ki, ruhumda var. Necə ki qatillər, pedofillər, zoofillər və başqaları belə edir. Hələ təsəvvür edin bunlara qarşı qınaq var. Bir də müharibəni düşün. Qınaq yox, cəza yox. Söndür şüuru, at özünü qabağa. Ruhumda var deyib öldür getsin.
Bir də müharibənin nə olduğunu dərk etməyib, kənardan baxanlar var. Hətta başqa ölkələrdən. içində olub, dərk edən şüurlu insanlar isə fəsadları hiss etməyə başlayıb artıq. Füzulidən bir dostum var. Hamı kimi o da torpaqların qayıtmasını istəyirdi. 2 gün əvvəl görüşdük. Düşünürdüm ki, yəqin sevinər amma düşündüyümdən fərqli olaraq qəmli idi. Çünki tanışlarının ölüm xəbəri gəlib və gəlməyə davam edir. Deyir o torpaqda ki onlar yaşamayacaq, mən neynirəm o torpağı?!
+3 əjdaha
24. zarafat yerə 90-ların uşaqları həmişə bizim dövr çox maraqsızdı savaş filan da olmur deyirdik ama pandemiya belədirsə gör müharibə necə hiss etdirir dedirdən hadisə.
+4 əjdaha
21. #256721 bu cür axmaq arqumentlərlə haqq qazandırılan dəhşətli şey. o enrtynin niyə axmaqca olduğunu açmağa axotum yoxdur. dünya görüşü biraz normal olan başa düşərdi ki, hər iki tərəf də bu arqumentləri səbəb kimi gətirir. bu iki gündə facebookda ən çox işlədilən başqa bir şablon və axmaq arqument: "girin commentləri oxuyun, görün ermənilər nə yazırlar. biraz insaf, vicdanıvız olsun, ermənipərəstlər"
əksəriyyətin düşüncəsi bu cürdüsə, demək bunun sonu yoxdur hələki. çünki bu yanaşma problemi həll etmir, onu uzatmaq üçündür(dövlət adamları) ya da uzadır(adi axmaq insanlar).
"zorakılıq yalnız sonrakı zorakılığı gətirir"
müharibə istəyənlər mənim kimi düşünənlərə pasifist deyirlər. amma özləri də döyüşüb ölmürlər, tində/bucağda/deşikdə/səngərdə (səngəri də dinc sakinlərə qazdırırlar - əsgərlərə.) gizlənib krisa kimi savaşırlar(məcburi savaşdırırlar) və kin, nifrət gözlərini o qədər tutur ki artıq qarşı tərəfin dinc sakinlərinə də atəş açırlar. amma heç vaxt birbaşa özləri savaşmırlar ha, məcburi hərbi xidmətlə dinc insanların uşağlarını savaşdırırlar.
1-2 ay əvvəl hərbiçilərə qarşı kütləvi həbs işgəncə halları olmuşdu. həmin hərbiçilərin 4-5 nəfərini işgəncə ilə öldürmüşdülər(məhkəməsiz). məlumat da yayılmışdı ki həmin hərbiçilər biraz pula görə uşaq əsgərləri qəsddən snayper qarşısına çıxarırlarmış, minalı sahələrə göndərirlərmiş zad.
(bax: müharibəyə ən çox getməsi gərəkən adamlar)
4 günlük müharibə vaxtı mirşahinlə vahid ans-də quşdamışdılar: "onları qorxutmaq üçün bizim tərəfimiz onların dinc sakinlərinə də atəş açıb top ya da gradlardan. " bunun kimi bir söhbət etmişdilər.
qeyd: mən burda müharibə qurbanlarının ədalətinin təmin edilməsinə qarşı deyiləm, əksinə tərəfdaram. hər iki tərəfdən olan dövlət adamları, yüksək hərbiçilər bu cinayətlərdən məsuldurlar. müharibə istəmək və faşistlik etmək isə o məsul olan səbəbkarları qoruyur, onların məsuliyyətini yox eidir, hətta ört-basdır edir.
+3 əjdaha
1. realist pəncərədən baxıldığı zaman insanın təbiətindən gələn, gəlməsə də uşaq vaxtından məktəb, ailə, dövlət tərəfindən beyinlərə aşılanan çirkin oyun.
azərbaycan himnindəki "səndən ötrü qan tökməyə cümlə qadiriz" ifadəsi kimi.
+2 əjdaha
2. george orwellin dediyi kimi, müharibə kütlənin yaşayışını yaxşılaşdırmağa, onu inkişafa qovuşdurmağa imkan verən maddi sərvətlərin dağıdılması, puç olması, səmanın ənginliklərində və dənizin dərinliklərində məhv edilməsidir.
(bax: 1984)
+2 əjdaha
35. Insanın özünü ifadə etmə tərzidir
+1 əjdaha
10. qız böyütməkdən asantdı napaleon belə deyir
+1 əjdaha
11. bəşəriyyətin inkişafına güclü təkan verəcək hadisə. müharibə nəticəsində viran qalmış şəhərlər,ölkələr,ümumilikdə götürsək sivilizasiya yenidən dirçəlməyə çalışır.köhnənin yerinə gəlmiş yeni daha sütunlu və güclü olmaqla yanaşı həm də əlverişli olur. müharibə iki və daha çox xalqı düşmən edərkən,müttəfiq olan xalqları da dost edir.dost olmuş xalqlar bir-birilərini daha dərindən öyrənməyə çalışır.çünki onların ortaq problemləri vardır və bu problem ortadan qalxandan sonra aralarında çox güclü iqtisadi,siyasi və mənəvi əlaqələr yaranır.müharibə insanlığı yüksəldir.bəşəriyyətin irəliyə gedəcək ən güclü yoludur müharibə.
+2 əjdaha
4. ehtimalı olduğu müddətdə sülhdən danışmaq yersizdir. tarixdə müharibə ehtimalı olub da sülhlə nəticələnən itkisiz bir saziş olmayıb.
+1 əjdaha
19. böyük dövletlerin gücü ellerinde tutmaq üçün başlıca siyasi xetti. bu sayede birçox ölkelerde (esasen şerq)yüzlərlə insan ölür neçə uşaq yetim qalır vs problemlər yaranır.ancaq buna baxmayaraq insanları esasen bir şey düşündürür :iphone yoxsa samsung?.....
+3 əjdaha
7. ərəb dilində ha-re-be kökündən türəmiş, mufaale bâbından kelimə.
hamısını göstər
